You will hear a description of a house. You will hear the monologue twice. For questions, 1–5 fill in the gaps with appropriate words from the box given below:

1. A table is between the .

2. A is behind the sofa.

3. A is next to the bed.

4. A is between the bed and the wardrobe.

5. A is on the floor.

Read the following description of the Red Wolf and answer True/False questions. Write True or False in front of each statement.

The Red Wolf is the most endangered of all the wolf species. The Red wolf is from the eastern United States. It has a smooth reddish coat, a silver-grey forehead, long ears and long legs. They are like a German shepherd dog. The red wolf belongs to the Canidae (dog-like) family; they are wolves, foxes, dogs. Red wolf family usually have between 2 and 10 wolves. Red wolves eat small animals like rabbits, mice, squirrels. They also hunt together as a group to catch a big animal like deer. Red wolves usually hunt alone or in small groups. Red wolves live in forests and near mountains. Female red wolves have 4-6 babies. They live with their mother for 2- 3 years. Today, about 50 red wolves live in forests and mountains and about 200 live in zoos.
lamp, rug, bedside table, desk, sofas
1. The Red Wolf is the most dangerous of all the animals.

2. The Red wolf is similar to German shepherd dog.

3. Wolves, foxes and dogs belong to Canidae family.

4. The Red wolves do not hunt at all.

5. Female wolves usually have 4-6 babies.

Use the following questions to write a description of an animal, which lives in Kazakhstan. Write a paragraph, which is between 40 and 60 words long. Use at least ONE time any of the following connectors: and, but, or.
1 What is the animal’s name?
2 What colour is the animal’s body?
3 Where does it live?
4 How does it hunt?
5 What family does it belong to?

1 Theme: Home, sweet home.
Discuss this topic with your teacher. Use the ideas from the pictures to develop conversation. You may talk about the ideas of your own. You may make notes.

2 Theme: We should stop killing animals
Discuss this topic with your teacher. Use the ideas from the pictures to develop conversation. You may talk about the ideas of your own. You may make notes.

Home and Away

Work in small groups.

You are going to build a new house. You need materials to build your house. There are some names of the materials in the box. Choose and discuss in your group what materials you will use in building the house. Explain your ideas by using ‘be made’ construction.

 For example:  We will build a new house.

Our house will be made of wood.

Home and Away

Write words in the boxes under appropriate pictures in the space provided.

 Teacher reads the following instructions:

turn left                             round about        next to              go past            

take the second left         turn right             opposite           go straight on

take the second right      traffic light         

Home and Away

Listen to the teacher. Look at the map and tell where the main cities are. Use “south, north, east and west.

Example: Where is Almaty?

Almaty is in the north – east of Kazakhstan.

1. Where is Aktobe?
2. Is Astana in the centre of Kazakhstan?
3. Where is Aktau? Is it in the east?
4. Is Shymkent in the north of Kazakhstan?
5. Where is Astana?
6. Where is Oskemen?
7. Where is Pavlodar?

Home and Away

Listen to the story and complete the task.

 Go to the link to listen to the story 

https://learnenglishkids.britishcouncil.org/en/short-stories/pyramids-paris

Transcript for the teacher: Something very strange happened last month. A naughty, young giant moved all the world’s famous landmarks. People around the world were very confused. He put the Pyramids in Paris. “And on your left the … Pyramids?” He moved the Leaning Tower of Pisa to London. “Here we can see the famous… leaning tower of … London?” He swapped the Sydney Opera House with Stonehenge. “Hey, where are the stones, man?” When his mum saw the newspaper she was very angry. “Kevin! Go and put them back in the right place, you, naughty boy.” “Yes Mum.” So don’t worry. If you go to London, Cairo, Pisa or Paris today, you’ll see all the landmarks in their correct place.

Answer the questions.

1. Where did naughty young giant move the Pyramids?
2. Where did naughty young giant move the Leaning Tower of Pisa?
3. Where is the Sydney Opera and Stonehenge according to the giant?

Work in pairs. Ask your classmate.

1. Are there any famous landmarks in your country?
2. What are their names?
3. What is it? Do you know who built it?
4. Do lots of people visit it?
5. What do people do there when they visit it?

Home and Away

In the pictures there are rooms of Sponge Bob and Mickey Mouse. Draw a similar plan of your room. Describe your room to your partner.

Home and Away

Work in pairs. Ask your partner questions about his/ her house. Draw your partner’s house according to his story. Present your findings to your classmates.                                                                                             

Home and Away

Describe the pictures. Talk with your classmates about rooms of your house. Describe your room.

Example: Bedroom is bigger than kitchen. Living room is the biggest room in the house.

Home and Away

Read the text. Look at the map and answer the questions.

 This is my home city. It is not very big and it is cozy. We have a very nice Furniture store and a school just next to it. There is a Stadium in the centre of the city. There is a fountain to the right of the Café.

Questions:

1. What is to the left of the Furniture store?
2. Are there any houses in front of the Bank?
3. Are there any buildings at the back of the Stadium?
4. Are there any houses in front of the Café?

Home and Away

Read the texts and then answer the questions. Discuss them with the whole class.

Home and Away (Weather and climate)

Home and Away (Weather and climate)

Home and Away

Write your daily routines. Use the phrases below.

Get up      have lunch       have breakfast       go to school     get dressed      

do homework    go to bed      play volleyball    go home     morning exercise

Home and Away

 Look at the pictures and match them to their descriptions. Add some sentences in the space provided expressing your opinions and wishes.

Home and Away

Write a report about a place where you live. Exercises below will help you to organize your ideas.

 Write adjectives in the right place.

Big,  expensive, small, calm, cheap,  busy,  traditional,  horrible,  modern,  old,  new,  dirty,  clean, lovely,  packed with tourists,  cosmopolitan,  lively,  boring, noisy, touristy.

Home and Away

Read and put the words into the box under the correct type of noun.

 Weather, rain, cake, book, dog, snow, cheese, snake, information, fruits, equipment, tree, woman, city, village, country, climate.

Home and Away

Fill in the blanks. Use some, any, no.

1. Have you got _____ chocolate cake?
2. There are ———————– children in the garden.
3. I think there is ——————— butter in the fridge.
4. We met ——————— nice Asian girls on holiday.
5. I like _____ kind of cake.
6. Can I have _____ sugar?
7. We’ve got _____ amazing chocolate cake, and _____ carrot cake.

Home and Away

Complete the questions. Use some, any, something, nothing, anything.

1. I saw _____ outside the window.
2. There’s _____ there.
3. Has _____ happened?
4. You don’t want to ask _____ else?
5. Have we got _____ onions?
6. There is _____ to wait for.
7. There are _____ flowers on the bed.
8. Does he know _____ about computers?
9. You have bought _____ for us.

Home and Away

Living things

Work in pairs. Look at the pictures.

Learner A: Choose a picture. Present your ideas to the class. Evaluate the feedback and respond to it.

Learner B: Give feedback to your classmate on presenting his/her thoughts.

Asks questions to clarify the ideas.

Swap the roles.

Living things

Living things

Living things

Living things

Read the text and think what words can be put in the gaps.

 Listen to the text and fill in the gaps with missing words. 

CD1. Tapescript 1.

 There are 4 texts in the recording. The teacher can use any of them.

 My favourite thing has to be my new tablet. It’s really light and quite _____________, so I take it with me everywhere. I’m always writing messages to friends and it’s big enough to do college work on it too. It takes really good _____________, and I play games and listen to _____________ on it as well, of course. I often download _____________ onto it, and watch them in _____________.  My mum says I’m _____________, because I’m always on it. I even read things on it at breakfast time. I’m not allowed to use it at _____________ time, though. I have to be _____________ and talk to people then. “Welcome back to real life,” my mum says.

 Answer the following questions:

1. What is the favourite thing of the author?
2. Does the author use it only at home?

Living things

Read the text.

The lion and the mouse

A lion is sleeping in his den. A mouse runs into the lion’s den, jumps on his head and sits on his nose. The lion is angry. He takes the mouse in his strong paw.

“What are you doing, silly mouse?”, roars the lion. “I will eat you”.

The mouse is crying. “Please, don’t eat me.Perhaps one day I can help you”.

The lion laughs when he hears it. How is a little mouse going to help the King of Beasts? However he lets the mouse go.

Some days later the mouse is looking for food in the forest. Suddenly she sees the lion in a big net. The mouse begins to chew the net. She is making big holes in it. And the lion jumps out from the net. He is free.

“There”, says the mouse. “You see how a little mouse can help a lion”.

 Choose the correct answer.

1. In his den the lion
2. a) is jumping.       b) is sleeping.      c) is eating.
3. The lion is going
4. a) to kill the mouse.       b) to eat the mouse.      c) to play with the mouse.
5. The mouse
6. a) is laughing.      b) is running away.       c) is crying.
7. When the mouse sees the lion in the net she
8. a) is running away.       b) is laughing.      c) is chewing the net.

Read the sentences and write T for True or F for False sentences.

1. The lion and the mouse are good friends. ___
2. The lion kills the mouse. ___
3. The lion is sleeping in the den. ___
4. The mouse helps the lion. ___
5. The lion is free.               ___

Living things

Living things

Living things

Read the text and complete the chart with the main ideas.

LIVING THINGS AND NON-LIVING THINGS

 In nature we can find living things and non-living things. Rocks, air and wind are non-living things  People, animals and plants are living things. The main characteristics of living things are:

— They are born. All living things are born from another living thing.

— They eat. All living things need food to eat.

— They grow. All living things increase in size during their lifetime.

Sometimes they change in appearance.

— They react. Living things can perceive what is going on around them, and

they react to what they perceive.

— They reproduce. Living things can create offspring similar to themselves.

— They die. Living things stop functioning and cease to live.

Living things

Read the text. Answer the question below.

 My favourite animals

 My name is Bob. I like animals and I have got a cat at home. I take care of my pet by feeding it. I spend much time with my cat.

The cat’s name is Murka. She is little and black. The cat has got a small nose, big green eyes and a nice tail. I like to play with my cat at home. Murka prefers to sit under the table in the kitchen or to lie on the carpet in my room. My cat likes to purr sitting near me.

 Answer the question below and explain your answer:

1. Why does the author like his cat?
   1. because he likes animals.
   2. because he likes the cat’s name.
   3. because Murka likes to purr near him.

Link for the text: http://speakworld.narod.ru/topic3.htm

Living things

Read the words in the box. Do they name living or non-living things?

Use the dictionary to check the meaning.

Classify them using the table.

Living things

Living things

Living things

Write a short story using the picture below. Follow the instructions:

1. Give a title to the story.
2. Make up a short plan.
3. Write the main idea.
4. Give three details.
5. Write a summary sentence.
6. Use your draft organizer.
7. Follow the layout structure.
8. Write a short essay.

Living things

Living things

Living things

Write about the things in the pictures.

Use the comparative and superlative forms of the adjectives.

Living things

Change the tense in each of the following sentences. Use the tense given in brackets.

1. My father loves seafood. (change to past simple)

My father _____ seafood.

2. Do you like films? (change to past simple)

________ the film?

3. My sister doesn’t have a job. (change to past simple)

My sister ________a job a year ago.

4. He speaks four languages. (change to past simple)

He _________  four languages last year.

5. He reads a lot of books in his spare time. (change to past simple)

He _______ a lot of books in his spare time last summer.

6. He liked his job. (change to present simple)

He _______ h isn’t at home. (change to past simple)

Elizabeth _______ at home yesterday.

8. Are they here? (change to past simple)

___________ here a year ago?

9. He liked the job. (change to present simple)

He _______ the job.

Living things

Choose the appropriate verb. Circle it.

1. They can/ might be away for the weekend but I’m not sure.
2. You may/mightleave now if you wish.
3. Could/Mayyou open the window a bit, please?
4. He can/could be French, judging by his accent.
5. May/Can you play the piano?
6. Listen, please. You may not/might notspeak during this exam.
7. They can’t/may notstill be out!
8. You couldn’t/might notsmoke on the bus.
9. With luck, tomorrow can/couldbe a sunny day.
10. You can/mightbe right but I’m going back to check anyway.

Living things

От охотников-собирателей до земледельцев и скотоводов

Прочитайте- две версии предлагаемые учеными, по-разному интерпретирующих искусство древнейших людей.

Ответьте на вопросы: С какой из нижеперечисленных версий вы согласны? Почему? ( приведите не менее 2 аргументов).

• изображения в пещерах Ласко — результат религиозных потребностей людей, т.е. люди рисовали наскальные рисунки для обеспечения удачи на охоте, совершали магические ритуалы.
• изображения в пещерах Ласко – стремление человека к самовыражению, к удовлетворению эстетических потребностей.

Неліктен ежелгі адамдар Ласко үңгірінің қабырғаларына сурет салған

Төменде берілген Ласко үңгірінің қабырғаларына салынған суреттерді қолдана отырып, алғашқы қауымдық өнер түрлерін анықтаңыз.

Неліктен ежелгі адамдар Ласко үңгірінің қабырғаларына сурет салған?

Кестеде көрсетілген ежелгі діни наным-сенімдерге сипаттама беріңіз

Неліктен адамдар егіншілік және мал шаруашылығымен айналыса бастады?

Ежелгі кәсіп және шаруашылық түрлерін сипаттаңыз.

Неліктен адамдар егіншілік және мал шаруашылығымен айналыса бастады?

«Неолит төңкерісі» ұғымына сипаттама беріп, өндіруші шаруашылыққа көшу себептерін түсіндіріңіз.

Неліктен адамдар егіншілік және мал шаруашылығымен айналыса бастады?

Шаруашылықтың иемденуші және өндіруші түрлерін Венн диаграммасы арқылы салыстырыңыз

От охотников-собирателей до земледельцев и скотоводов

1. Определите первичные формы объединения первобытных людей, изображенных на рисунках. Поясните свой ответ.

2. Укажите сходства и различия первичных форм объединения, изображенных на рисунках.

Неліктен ежелгі өркениеттер өзен алқаптарында дамыды?

«Бес сұрақ» әдісі бойынша тапсырманы жазбаша орындаңыз.

1. ____________
2. ___________
3. ___________
4. ___________
5. ___________

Өзен алқаптарындағы өркениеттер туралы қалай біле аламыз?

Берілген мәтін мен суреттерді қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.

Азия материгіндегі бір-бірімен жарыса аққан Евфрат пен Тигр өзендерінің Кавказ тауларының оңтүстік сілемдерінен басталып, Парсы шығананыға құяды. Бұл екі өзенді көбінесе Қосөзен немесе Месопотамия деп атайды.
Көне замандарда бұл аймақ батпақты, сазды болған екен. Қамыс көп өскен. Қосөзен жерінде пайдалы қазбалар, орман, тау-тас болмады. Бұл аймақ батпақты, сазды, бір сөзбен айтқанда, тіршілікке қолайсыз болғанымен, мұнда бірнеше дәулетті мемлекеттер өмір сүрді.

1. Қосөзен мемлекеттеріндегі сәулет өнеріне тән ерекшеліктерді атаңыз:
_______________________________________________________
2. Сәулет өнері туындыларын салу үшін қандай құрылыс материалдарды қолданған?
_______________________________________________________

Древний Египет

Представьте, что вы побывали в Древнем Египте. Составьте рассказ «Какие науки развивалась в Древнем Египте?» используя знания по изученной теме и предложенные иллюстрации.

Неліктен Египет «қара жер» деп аталған?

Кестені толтырыңыз.

Неліктен Египет «қара жер» деп аталған?

Суреттерге тақырып қойып, Ежелгі Египеттің шаруашылық жүйесі бойынша әңгіме құрастырыңыз

Цивилизации речных долин

Составьте рассказ «Как были построены пирамиды в Древнем Египте?», используйте предложенные иллюстрации.

Ежелгі Египет пирамидалары қалай салынды?

Суретке қарап сұрақтарға жауап беру арқылы пирамидаға сипаттама беріңіз:

1. Суретте не бейнеленген?
2. Оны кімдер салған?
3. Оларды қандай мақсатта салған?
4. Оның биіктігі және көлемі қандай?

От охотников-собирателей до земледельцев и скотоводов

Дайте определение следующим древним религиозным верованиям:

Ежелгі Египет пирамидалары қалай салынды?

Кестені толтырыңыз.

От охотников-собирателей до земледельцев и скотоводов

1. Определите виды хозяйственной деятельности древних людей, изображенных на иллюстрациях:

2. Опишите виды хозяйственной деятельности людей, изображенных на иллюстрациях:

От охотников-собирателей до земледельцев и скотоводов

Заполните схему:

1. Определите присваивающие и производящие формы хозяйства.
2. Раскройте сущность и значение понятия «неолитическая революция».

Цивилизации речных долин

Пунт жеріне перғауын Хатшепсут кемелерін не үшін жіберді?

Суреттер бойынша Ежелгі Египет шаруашылық жүйесін сипаттаңыз.

Как Рим стал самой могущественной империей древности? Как культура отражает развитие древнеримского общества?

Заполните таблицу

Цивилизации речных долин

От охотников-собирателей до земледельцев и скотоводов

Заполните схему. Сравните присваивающий и производящий типы хозяйства. Сделайте обоснованный вывод о прогрессивных изменениях в хозяйственной деятельности людей.

Ежелгі Египет тұрғындарының өмірі туралы Тутанхамон мазары қандай сыр шертеді?

Діни-наным сенімдерді суреттерге байланысты (тотемизм, анимизм, фетишизм, магия) анықтаңыз.

Цивилизации речных долин

Рассмотрите календарь сельскохозяйственных работ. Опишите систему сельского хозяйства.

Ежелгі Египет тұрғындарының өмірі туралы Тутанхамон мазары қандай сыр шертеді?

Берілген суреттердегі Хеопс пирамидасы мен Тутанхамон мазарын салыстырып, Венн диаграммасына түсіріңіз.

Цивилизации речных долин

Прочитайте текст и ответьте на вопросы

         Хаммурапи, царь Вавилонии в 1792-1750 до н. э., в период царствования которого она достигла наивысшего расцвета. Будучи искусным политиком и полководцем, Xаммурапи в результате успешных войн подчинил Вавилонии Ассирию, южную и среднюю части Месопотамии. При Хаммурапи в стране наблюдался экономический подъём. Большое развитие получило орошаемое земледелие и скотоводство. Широко применялась плавка металлов (особенно бронзы, в меньшей степени — железа), что привело к созданию более совершенного оружия. Достигли значительного развития товарно-денежные отношения, частные рабовладельческие хозяйства, централизация государства, ещё более укрепилась царская власть, что нашло отражение в кодексе законов (ок. 1760 до н. э.)…

Почему при Хаммурапи Вавилон превратился в могущественную империю? (привести не менее 4-х аргументов)

Цивилизации речных долин

Определите вид искусства цивилизации речных долин, изображенный на иллюстрации:

Опишите материал __________

назначение ______

местонахождение объекта

Ежелгі Египет тұрғындарының өмірі туралы Тутанхамон мазары қандай сыр шертеді?

Ежелгі Египет шонжарларының атқарған қызметін сипаттап жазыңыз..

Цивилизации речных долин

Определите признаки империи, характерные для Вавилона. Объясните свой выбор:

1. Наличие сильной армии
2. Большое внешнеполитическое влияние
3. Мощная государственная идея (религия, идеология)
4. Жесткая единоличная, власть
5. Высокая лояльность населения
6. Активная внешняя политика, направленная на экспансию, стремление к региональному или мировому господству

7.Наличие внутренних специфических системных взаимоотношений между центральной управляющей частью государства (метрополией), сосредоточившей политическую и экономическую власть, и подчиненными ей колониями.

Древний Египет

Представьте, что вы побывали в Древнем Египте. Составьте рассказ «Какие науки развивалась в Древнем Египте?» используя знания по изученной теме и предложенные иллюстрации.

Цивилизации речных долин

Прочитайте документ.

Отрывок из летописи Тутмоса III Битва под Мегиддо.

«И его величество отдал приказ своему войску в следующих выражениях: «Вы хватайте хорошенько-хорошенько, мое победоносное войско! Все владетели всех северных чужеземных стран заперты в нем, и овладеть Мегиддо — это значит взять тысячу городов. Вы хватайте хорошенько-хорошенько!»

1. Определите, какое значение придает Тутмос III победе в данной битве.
2. Докажите, что стратегический перевес Египта на Ближнем Востоке был достигнут именно благодаря победе при Мегиддо (приведите не менее 3 аргументов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Древний Египет

Объясните смысл логической цепочки, используя термины и понятия: орошаемые земли, «живые убитые», оазис, папирус.

Древний Египет

Составьте рассказ «Как были построены пирамиды в Древнем Египте?», используйте предложенные иллюстрации.

Древний Египет

1. Укажите социальные группы Древнего Египта.

2.Опишите социальную организацию общества Древнего Египта

Древний Египет

Рассмотрите иллюстрацию. Расскажите о религиозных верованиях Древнего Египта, используя термины тотемизм, фетишизм, анимизм, магия.

Древний Египет

Используя свои знания и план погребения фараона, опишите гробницу Тутанхамона.

Древний Египет

Расположите социальные группы Древнего Египта в иерархической последовательности.

Почему люди начали заниматься земледелием и скотоводством? Как мы можем узнать о цивилизациях речных долин?

Укажите изменения произошедшие в эпоху неолита.

Почему люди начали заниматься земледелием и скотоводством? Как мы можем узнать о цивилизациях речных долин?

Соотнесите термины и ответы напишите в таблице.

Почему Египет называли «Черная земля»? Какие тайны о жизни древних египтян хранит гробница Тутанхамона?

Определите влияние хозяйственной деятельности и социальных изменений на появление и развитие наук.

От охотников-собирателей до земледельцев и скотоводов

Заполните таблицу:

Определите по иллюстрации теории происхождения человека;

Дайте краткое объяснение каждой теории происхождения человека.

Алғашқы адам қалай пайда болды?

1. Адамның пайда болуы туралы түрлі көзқарастарды атаңыз.

1___________
2___________
3___________

Почему Египет называли «Черная земля»? Какие тайны о жизни древних египтян хранит гробница Тутанхамона?

Заполните таблицу. Раскройте положение тружеников в Древнем Египте

Алғашқы адам қалай пайда болды?

Төменде берілген адамдардың алғашқы бірлестік формаларының сипаттамасын жазып, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын кестеде толтырыңыз

Ғылымның рөлі

Ғылымның қызметін адам іс-әрекетімен байланыстырып, сипаттама беріңіз

Зерттеу сұрағы

Сұрақтарға жауап беріңіз.
a. Берілген сурет бойынша қандай зерттеу жүргізуге болады?
b. Зерттеу сұрағын анықтаңыз.
c. Зерттеу сұрағы бойынша қандай болжам жасар едіңіз?

Зерттеуді жоспарлау

Суреттерде күнбағыстың өсу кезеңдері бейнеленген.

a. Суреттерді күнбағыстың өсу кезеңі ретімен орналастырыңыз.
b. «Күнбағысты өсіру» зерттеу жұмысының жоспарын құрастырыңыз.

Зерттеуді жоспарлау

(a) Сурет бойынша қауіпсіздік техникасының ережелерін тұжырымдаңыз.
(b) Қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтамаудың салдарын анықтаңыз.

Деректерді жинау және жазу

Құралдардың атауын, қолданылуын және өлшем бірлігін жазыңыз.

Деректерді жинау және жазу

1. Жұптық жұмыс. Қажетті құралдарды пайдаланып өз бақылауларыңызды жүргізіңіз.
a) Екі бірдей ыдыстағы толтырылған және
толтырылмаған судың көлемін өлшеңіз.
Кесте құрастырып, өлшеу нәтижелерін
толтырыңыз.

b) Жылы және салқын судың
температурасын өлшеңіз. Кесте
құрастырып, өлшеу нәтижелерін
толтырыңыз.

Мұғалім оқушыларға ермексаз, карандаш және үстел шамын ұсына отырып, заттардың көлеңкесі неге байланысты түсетіндігін зерттеуді тапсырды. Оқушылар бұл сарамандық жұмысты бастамас бұрын қауіпсіздік ережелерін анықтау қажет.
Төмендегі берілген суреттерді қолдана отырып, сарамандық жұмысқа қажетті қауіпсіздік ережелерін анықта.

Кілтті сөздерді пайдалан: халат кию, электр тогымен жұмыста сақ бол, ермексазбен жұмыс жасауда сақтық шараларын қолдану қажет емес, қолды үнемі жуу, қолды жұмыстан кейін су сабын арқылы жуу керек.

Деректерді талдау

1. Топтық жұмыс. Кестені толтырыңыз.
Топтық жұмыс. Топтағы әр оқушының бойын өлшеңіздер және арифметикалық орташа
шаманы есептеңіздер.

2. Сұрақтарға жауап беріңіз:
a) Бір ағаштың 10-15 жапырағын алып, ұзындығы мен енін өлшеңіз.
b) Неліктен өлшеу нәтижелері әр түрлі болды?
c) Арифметикалық орташа шаманы табыңыз. Қорытынды жасаңыз.

(a)Айдар бірінші күні өзін өте жақсы сезінді, оның дене температурасы 36 о C болды. Екінші және үшінші күндері өзін жайсыз сезінді, денесі тоңып, тамағы ауырып, қызу пайда бола бастады, дене температурасы екі күн бойына 39 о C көрсетті (2-сурет). Ол медбике бақылауында болып ем қабылдады. Төртінші күні дене температурасы қалыпты 36 о C болды. Айдардың төрт күн ішіндегі дене температурасының орташа арифметикалық мәнін тап

………………………………………………………………

(b) Ем қабылдағанан кейін Айдардың температурасы қалай өзгергенің сөзбен сипатта.………………………………………………
(c) Жоғары температура кезіндегі Айдардын денсаулығындағы бір сипатын жазыңыз.………………………………………………………

Қорытынды және талқылау

Зертханалық тәжірибе № 1.
Берілген заттар: тас, қарындаш, бор, пластмассадан жасалған ойыншық, шыны, мата, тиын,
темір бұранда (гайка). Тәжірибе арқылы эксперимент жүргізіп, заттардың қайсысы магнитке
тартылатынын анықтаңыз.
Зертханалық тәжірибе № 2.
Екі магниттің бірдей полюстерін бір-біріне жақындатыңыз. Нені байқадыңыз?

Зерттеу нәтижелерін кестеге толтырыңыз.

А, В, С, D, E және F әріптерімен макро және микро әлем нысандары берілген

Әріптер арқылы микро және макроәлем нысандарын жіктеңіз:
Микроәлем нысандары: …………………………………………………………….
Макроәлем нысандары: …………………………………………………………….

Макро- және микроәлем

1. Тұжырымды мұқият оқып «иә», «жоқ» жауаптарын белгілеңіз.

2. Нысандардың қандай әлемге жататынын анықтап сәйкес бағанға « » қойыңыз.

(a) Жердегі тіршіліктің пайда болуын зерттеген ғалымдарды анықта:

b) Флора мен фаунаның көбейіп, сан алуантүрлерге ие болған дәуірді анықта:
А) Архей
В) Кайназой
С) Мезозой
D) Палезой

5.1 — суретте берілген өсімдікке қажетті жағдайды анықтаА) су
В) ауа
С) күн
D) топырақ

Жер туралы жалпы мағлұматтар

Жердің пайда болуы туралы болжамдарды берілген ғалымдардың атымен
сәйкестендіріп, жазыңыз

Суретте жергілікті аумақ планы бейнеленген

(a) 6.1- суретте берілген жергілікті аумақ планының түрін анықтаңыз:
A) полярлық
B) көзөлшемдік
C) бағытжолдық
D) көзөлшемдік және полярлық
(b) 6.1- суретте берілген жергілікті аумақ планында келтірілген шартты белгілерге атау беріңіз:

Жер туралы жалпы мағлұматтар

Төмендегі сөздерді қолданып мәтіндегі көп нүктенің орнына жазыңыз.

«Мұхиттарды зерттеу» мәтінін оқып, жетіспейтін сөздерді толықтырып жазыңыз.
Мұхит түбін игеру XIX ғасырда ғана басталады. (1)_________ ғасырда мұхит түбіне жасалған арнайы экспедициялар нәтижесінде ірі тау жоталары, суасты жанартауы, ыстық ойпат ашылды. 1960 жылы зерттеушілер Жак Пикар мен Дон Уолш (2) _________ құралы көмегімен әлемдегі ең терең (3)________шұңғымасының түбіне, 11022 м тереңдікке түсті.

Жер туралы жалпы мағлұматтар

Кестені толтырыңыз

Жер туралы жалпы мағлұматтар

1.Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді жазыңыз
a. …………….- жердің ауа қабығы;
b. ……………- жердің су қабығы;
c. ……………- жердің тіршілік қабаты;
d. ……………- жердің сыртқы қатты қабаты.
2. Жер қабықтарының құрамдас бөліктерін атап жазыңыз және сипаттаңыз.
Биосфераның құрамдас бөліктері: ____________________________________
Атмосфераның құрамдас бөліктері: ___________________________________
Гидросфераның құрамдас бөліктері: __________________________________
Литосфераның құрамдас бөліктері: ___________________________________

Жер туралы жалпы мағлұматтар

Сұраққа жауап беріңіз:
a. «Жердегі тіршілік» ұғымы нені білдіреді?
b. Жердегі тіршіліктің пайда болу теорияларын сипаттаңыз.

Жер туралы жалпы мағлұматтар

Суретте өсімдік жылдың әртүрлі мезгілінде көрсетілген. Өсімдіктің өсуі мен дамуын
және тіршілік етуі үшін қажетті жағдайларды сипаттаңыз.

Жер бетін бейнелеу тәсілдері

a) Сұрақтарға жауап беріңіз:
i. План дегеніміз не?
ii. Шартты белгілер нені білдіреді?
b) Берілген мәтіндегі бөлінген сөздердің орнына
шартты белгілерді қойыңыз:
Мектепке ( ) баратын жалғыз аяқ жол
қылқан жапырақты орманның ( )
арасымен өтеді. Қылқан жапырақты орман
жартылай кесілген жалпақ жапырақты
орманмен ( ) жалғасқан. Орманнан шыққан
соң жол жиегінде құдық ( ) орналасқан.
Мектептің жанында бау-бақша ( ) бар.

Жер бетін бейнелеу тәсілдері

Төменде көрсетілген суретте жергілікті жердің планы берілген.

a. Шартты белгілер санын анықтаңыз;
b. Шартты белгілердің атауын жазыңыз.

Жер бетін бейнелеу тәсілдері

a) Суретте бейнеленген жергілікті жердің түсірілім түрін анықтаңыз.
Бұл түсірілімді қашан қолданған жөн?

b) Практикалық жұмыс: «Жергілікті жердің түсірілімін жасау».
1 топ — көз мөлшерімен түсіру
2 топ — полярлық түсіру
3 топ — бағдарлық түсіру

Жер бетін бейнелеу тәсілдері

Сынып топқа бөлінеді. Әр топ алдын ала белгіленген орындарына тұрып,
жергілікті жерде төмендегі жұмыстарды жасайды:
1. Планшетті бағдарлайды (көкжиек бағыттарын анықтау).
2. Өзі тұрған жерін белгілейді.
3. Бағытты аныктайды. Тұсбағарды пайдалана отырып, солтүстік бағытты анықтап
планшетке түсіреді, көзге көрінетін нысандарға бағыт сызықтарын жүргізу нәтижесінде
азимутты пайдалануға тура келеді.
Азимут дегеніміз — солтүстік бағыт пен белгілі бір нысанға бағытталған 0° пен
360° аралығындағы бұрыш.
4. Планшетке нысаналау сызғышын койып, сызғыштың жоғары қырын өздерінің
планында бейнелейтін жергілікті заттарға қаратып бағыттайды да, планшеттегі әрбір
нысанға нысаналау сызығын бағдарлайды, белгілі өлшеу әдістерінің бірімен өлшеу
жұмыстарын жүргізеді.
5. Ең алыстағы нысанды (ағаш, үй, көл, т. б.) планшетте көрсетілетіндей етіп масштаб алу
керек. Өлшенген кашықтықты масштабты пайдалана отырып түсіреді.
6. Нысандарды шартты белгімен белгілейді, түрлі -түсті қарындашпен бояйды.
Осы ретпен окушылар өздерінің таңдап алган әдістері бойынша жергілікті жердің
карапайым планын түсіреді.

Халық географиясы

Берілген мәтінді мұқият оқыңыз.
Ғалымдардың дәлелдеулерінде, әр адамның қабілеті нәсіліне байланысты емес
делінген. Әр нәсілдің мықты танымал өкілдері жетерлік. Нәсілдер теңдігін дәлелдеуде зор
үлес қосқан Николай Миклухо-Маклай (1846-1888 гг.). Ол орыс саяхатшысы, антрополог,
этнограф және биолог. Ғылымда тұңғыш меланезия антропология типін сипаттап жазады,
адамзат нәсілдерінің түр жағынан біртұтастығын және бір-бірімен туыстас екендігін,
“төменгі” және “жоғарғы” нәсілге бөлудің ғылыми негізсіз екендігін дәлелдеген.
Сұраққа жауап беріңіз:
a) Николай Миклухо-Маклайдың зерттеулері адамзат үшін қаншалықты маңызды?

Халық географиясы

Кестені толтырыңыз

Халық географиясы

Мәтінді мұқият оқыңыз. Кестені толтырыңыз.
Адам Антарктидадан басқа барлық материктер мен аралдарда қоныстанған.
Еуропоидтық нәсіл өкілдерінің терісінің түсі ақ қыр мұрынды, шашы толқынды не
біркелкі, ерні жұқа болып келеді. Бұл нәсіл өкілдері Еуропа, Солтүстік ,Оңтүстік
Америкада,Аустралияда, Азияның біраз аймақтарында қоныстанған. Монғолоидтық нәсіл
өкілдерінің терісінің түсі сары шашы қайратты, көздері қысыңқы, жақ сүйегі шығыңқы
келеді. Монғолоидтық нәсіл өкілдері Азияның көп бөлігіне, Америкада
таралған. Негроидтық нәсіл өкілдерінің терісі қара , шаштары бұйра ,мұрны жалпақ жақ
сүйегі шығынқы келеді, ерні қалың болып келеді. Олар негізінен Африкада, Аустралияда
қоныстанған.
Сурет пен мәтінді пайдаланып, нәсілдерді анықтаңыз және қоныстанған аймақтарын
кестеге жазыңыз

Материктер мен мұхиттар

1. Сипатына қарай мұхиттардың атауларын жазыңыз.
a) Мұхиттардың ішіндегі ауданы және көлемі жағынан ең үлкені, ең тереңі –
………………;
b) Солтүстіктен оңтүстікке дейін 92 млн. км созылып жатқан ұзын мұхит, батыс
жарты шарда орналасқан — ……………..;
c) 75 млн. км жерді алып жатыр, көп бөлігі оңтүстік жарты шарда орналасқан —
………………;
d) Ауданы, көлемі жағынан ең кішкентайы, солтүстік жарты шарда орналасқан —
……………… .
2. Топтық жұмыс. Картаны пайдаланып, мұхиттарды сипаттаңыз.
1 топ – Тынық мұхиты
2 топ – Атлант мұхиты
3 топ – Үнді мұхиты
4 топ – Солтүстік Мұзды мұхит

Материктер мен мұхиттар

1. Дүние бөліктері әртүрлі сандармен белгіленген. Сандарға сәйкес дүние
бөліктерінің атауларын жазыңыз.

2. Кестеге материктің атауы, георгафиялық орналасуы, саяхатшылардың ашқан жаңалықтары мен байырғы халықтары туралы ақпаратты толтырыңыз (Топтық жұмыс ретінде жүргізіледі. Әр топ бір материкке қатысты ақпараттарды
толтырады).

Роль науки

1. (a) На рисунке, изображены орудия труда.

Определите, в какой области человеческой деятельности они применяются.

1. медицина
2. металлургия
3. строительство
4. сельское хозяйство

(b) Назовите науку, в которой используют данные орудия труда.

Планирование исследования

Сформулируйте правила техники безопасности по рисункам.

Сбор и запись данных

Определите единицы измерения приборов и их применение.

Анализ данных

1. Проведите эксперимент по следующей инструкции.

a.Наберите в химический стакан холодной водопроводной воды и измерьте ее температуру.

b. Нагрейте воду на лабораторной плитке и через 1 минуту измерьте температуру воды.

c.  Доведите воду до кипения, измеряя температуру каждую минуту.

d. Определите, через какое время вода в стакане закипит.

2. Оформите данные в таблице и сформулируйте вывод.

Вывод и обсуждение

Работа в парах.

1. Разделите смесь серы, железных опилок и поваренной соли, опишите способ разделения. Результаты запишите в таблицу.
2. Сформулируйте вывод, основываясь на свойствах веществ.

Макро- и микромир

1. Распределите данные термины в таблицу:

Вселенная, ядро, популяция, протон, Галактика, нейтрон, атом, Меркурий, клетка, Луна.

2. Опишите свойства объектов макро- и микромира по критериям:

• размеры;
• видимость объектов.

3. Приведите по одному примеру макро- и микромира.

Общие сведения о Земле

1. Соотнесите гипотезу с ученым, сформулировавшим ее.

2. Опишите теорию И. Канта о происхождении планеты Земля.

Общие сведения о Земле

1. Выберите порядок расположения слоев земли от внешнего к внутреннему.

A. мантия, кора, ядро
B. ядро, мантия, кора
C. кора, мантия, ядро
D. мантия, ядро, кора
E. кора, ядро, мантия

2. Ознакомьтесь с информацией и подпишите слой земли.

Сферы земли и их составляющие

1. Сформулируйте определение понятий:

Гидросфера______________

Литосфера _____________

Атмосфера _____________

2. Опишите биосферу по следующим критериям:

— строение;

— состав;

— роль.

Жизнь на Земле

1. Сформулируйте определение понятия «Жизнь», основываясь на свойствах живых организмов.

2. Опишите теорию возникновения жизни на Земле.

На рисунке ниже два ученика, которые выполняют эксперимент по изучению условий жизни растений. Их действия не соответствуют правилам безопасности. Изучите изображение, найдите три ошибки в действиях учеников. Отметьте на рисунке цифрами (1, 2, 3) нарушения безопасности и сформулируйте три правила безопасного выполнения эксперимента, которые помогут этим ученикам сохранить здоровье.

Рисунок 1. Работа в лаборатории

Правило 1

Правило 2

Правило 3

Жизнь на Земле

Работа в парах.

Рассмотрите рисунки и ответьте на следующие вопросы:

(a) Определите условия, необходимые для нормального роста и развития растений.

________

(b) Обоснуйте необходимость каждого условия для жизни растений.

________

Основными свойствами воды мирового океана являются: солёность, температура, прозрачность. Первым ученым, который измерял температуру воды в океане, на глубине до 200 м был мореплаватель Дж. Кук. Солёность морской воды зависит от нескольких факторов, например, от температуры.
(a) Изучите данные о свойствах воды в океанах, представленные в таблице. Рассчитайте среднее значение:

A. солёности Мирового океана,

B. температуры поверхностных вод.

(b) Сформулируй зависимость солености воды от температуры.
(c) На температуру морской воды влияет глубина. Изучите данные в таблице и сформулируйте ответ на вопрос: «Как изменяется температура воды мирового океана в зависимости от глубины?»

Способы изображения земной поверхности

Работа в парах.

Дополните предложение.

(a) План отличается от других изображений тем, что _______________________

_________________________________________________________________

(b) Рассмотрите план местности и условные обозначения.

Подпишите лес, населенный пункт, реку и автомобильную трассу по условным обозначениям.

Определите, к какому миру относятся объекты, изображённые на рисунке 2:

Впишите названия пронумерованных объектов (1-6) в соответствующие столбцы таблицы:

Способы изображения земной поверхности

Работа в группах.

(а) Сопоставьте фотографию реального объекта с его условным обозначением.

(b) Можно ли реальный объект нарисовать на плане местности, не изменяя его размер?

(с) Какие особенности Вы можете отметить при составлении условных знаков?

Способы изображения земной поверхности

Рассмотрите рисунки. Обсудите в группе и ответьте на следующие вопросы.

(a)Определите, какая съёмка местности изображена на рисунках.

(b)Дайте определение этому виду съемки.

(c) Перечислите ресурсы, необходимые для этого вида съемки местности.

(d) Назовите, в каких случаях лучше всего использовать этот вид съемки. Обоснуйте свой ответ.

С глубокой древности и до нашего времени было высказано огромное количество гипотез о происхождении жизни на Земле. Отражение одной из гипотез можно увидеть в сюжете фантастической комедии «Эволюция», 2001 года режиссёра Айвана Райтмана.

(a) Прочитай краткое изложение сюжета фильма:

Эволюция Профессор колледжа, биолог Айра Кейн и его коллега-геолог Гарри Блок изучали метеорит, упавший в пустыне Аризоны (Америка). Они обнаружили в метеоритной пыли живые простейшие организмы. В комфортных земных условиях, занесенные из космоса организмы, стали стремительно эволюционировать с образованием разных жизненных форм, в том числе и гигантских животных.
10
Какую гипотезу возникновения жизни на Земле описывает этот сюжет? А. гипотеза эволюции Ч. Дарвина; В. гипотеза панспермии Г. Рихтера.

[1]

(b) Для существования жизни на Земле организмам нужны определенные условия. Отметьте галочкой (✓) верные и неверные утверждения об условиях, необходимых для жизни на Земле.

Способы изображения земной поверхности

Работа в группе

Постройте план местности, способом маршрутной съемки, используя ниже приведенный текст.

Нарисуйте путь, который прошли школьники.  Обозначьте азимуты стрелками, а объекты, которые проходили, условными знаками плана местности. Расстояние до каждого следующего поворота на плане всегда должно быть равно 4 см.

            Выйдя из школы (1). Мы двинулись по А = 0⁰, и прошли через пришкольный фруктовый сад до проселочной дороги, и по А = 45⁰ достигли берега реки.  Справа от нас лежал луг, а слева – редколесье. Реку мы пересекли по деревянному мосту. Затем мы взяли А = 90⁰ и двинулись по шоссе вдоль линии электропередачи. Справа продолжался луг, а слева был ельник. Затем по А = 180⁰ мы свернули к поселку. Где пополнили запасы воды из колодца. Пройдя по А = 135⁰, мы вышли на берег озера, где остановились на привал. Справа от нас находилось небольшое болото, а слева по берегу рос смешанный лес.

Ориентироваться на местности помогают изображения. Например, план или рисунок местности.

(a) Изучите представленные изображения и выбери строку в таблице, которая верно характеризует план местности (a) и рисунок местности (b).

(b) По назначению и свойствам условные знаки подразделяют на три вида: линейные, площадные и точечные. Изучите изображение и вставьте в предложение пропущенное название вида условных знаков.

На рисунке представлены__________________________ условные знаки.

(c) Определите по плану местности, в каком направлении от дома А находится хвойный лес.

Материки и океаны

На Земном шаре 6 материков. На рисунках представлен животный и растительный мир одного из 6 материков. Он расположен во всех географических поясах северного полушария. Рассмотрите рисунки и выполните следующие задания.

(a) Определите по изображённым на рисунках животным и растениям, какой материк они населяют.

(b) Назовите, с именами, каких естествоиспытателей связано освоение и изучение этого материка.

Первыми исследователями океана были мореплаватели. Поиск новых торговых путей способствовал открытию неизвестных земель, островов, проливов. Прочитайте текст «Исследование океанов» и вставьте пропущенные слова.

Исследование океанов В эпоху Великих географических открытий началось интенсивное освоение просторов океанов. В поисках пути в Индию (1)_________________ совершил первое кругосветное плавание, доказав, что Индийский и Атлантический океаны соединены между собой, а Земля имеет форму (2) ______________________. Первые исследования рельефа дна в Индийском океане проводил Джеймс Кук. Для этого он использовал прибор (3)____________________. Современные ученые для изучения дна океана используют прибор (4)_________________________. С его помощью установили, что максимальная глубина в Тихом океане составляет 11 022 м. Название «Тихий» океану дал мореплаватель (5) ____________________________. В поисках морского пути в Индию Христофор Колумб открыл новый континент (6) ______________________.

Материки и океаны

«Море за «Геракловыми столбами», «Западный океан», «Море мрака» – так до начала XIV века называли этот океан. Х. Колумб – первый мореплаватель эпохи Великих географических открытий, который отважился пересечь этот океан.

(a) Назовите данный океан.
(b) Объясните, почему этот океан называли «Море мрака».
(c) Укажите особенность географического положения этого океана.

География населения

На рисунке закрашены регионы распространения одной из основных рас мира.

Используя рисунок, ответьте на вопросы.
(a) Определите, о какой расе идет речь.
(b) Назовите регионы распространения этой расы.

География населения

Характерными признаками экваториальной расы являются: темная кожа, кудрявые волосы, широкий нос с большими ноздрями, широкие губы.

(a) Укажите, какие факторы повлияли на формирование признаков негроидной расы.
(b) Объясните значимость каждого из этих факторов для населения.

География населения

Ответьте на вопросы:
(a) Назовите расы, изображенные на рисунках.
(b) Перечислите факторы, влияющие на формирование рас.
(c) Определите сходства рас.
(d) Опишите основные положения теории равенства рас.

Компьютер и безопасность

1. Прочитайте текст. Подчеркните нарушения правил техники безопасности.

1.1 Определите два последствия, к которому приведет нарушения правил техники безопасности при работе за компьютером.

Последствие 1: ______________________
Последствие 2: _______________________

Компьютер и безопасность

Определите устройства компьютера.

1 Это устройство называют «мозгом» компьютера. Его основными функциями являются обработка информации и вычислительные работы__________________________________.

2 Это устройство предназначено для хранения информации произвольного доступа. Является основным накопителем данных в большинстве компьютеров__________________.

3 Выделите знаком цифровые накопители информации.

Безопасность в Интернете

На рабочем столе находится файл «Домашнее задание». Марат решил установить пароль на файл.

a) Дополните алгоритм установки пароля.

Безопасность в Интернете

В папке общего доступа расположен файл «Поздравления».
Напишите алгоритм скачивания файла из указанной папки.
_________________________

Напишите алгоритм размещения файла в папке Общего доступа.

Қалай компьютерде зиянсыз жұмыс істеу кажет?

Суреттегі жағдайлар неге қауіпті екендігін түсіндіріңіз.

Қандай маңызды құрылғылар компьютерде бар?

1. Құрылғылардың атауын жазыңыз.

1.1. Көрсетілген құрылғыларды қызметімен сәйкестендіріңіз.

Қалай компьютердегі деректеріңізді қорғау керек?

1. Құжатқа құпия сөз орнатудың себебін түсіндіріңіз.

1.1 Құжатқа құпия сөз орнату ретін көрсетіңіз.
1.___________
2.___________
3.___________
4.___________
5.___________
6.___________

Информация и ее обработка

Укажите назначение для следующих пиктограмм

Әлемді өзгерткен жаңалықтар

1. Сипаттамасы берілген мәтін құжатын құрыңыз

Құпия сөз

Құпия сөз — компьютермен немесе құжаттармен жұмыс істеу кезінде жеке басын немесе өкілеттігін растауға арналған шартты сөз немесе таңбалар жиынтығы.
Қауіпсіз құпия сөз жасау үшін арналған негізгі ережелер:
1) құпия сөзде таңбалар саны көбейген сайын соншалықты сенімді болады;
2) құпия сөзде @, #, … символдарын қолдану қажет;
3) құпия сөзді жиі ауыстыру қажет;
4) Құпия сөзіңді басқа адамдармен бөліспе.

2. Құпия сөз орнату ретінің. Установите пароль на данный документ.

1. 1 Мәтін құжатына құпия сөз орнатыңыз. Опишите последовательность установки пароля.

Қалай компьютердегі деректеріңізді қорғау керек?

1. Жалпы қолданысқа рұқсат етілген бума белгісін көрсетіңіз.

1.1 Файлдарды жалпы қолданысқа рұқсат етілген бумаға орналастыру үшін орындалатын әрекеттер ретін көрсетіңіз

Әлемді өзгерткен жаңалықтар

1. Сәйкестікті орнатыңыз

1. 1 Жалпы қолданысқа рұқсат етілген бумаға файлдарды орналастырудың әрекеттер тізбегін көрсетіңіз.

1.2 Жалпы қолданысқа рұқсат етілген бумадағы файлды өзгертудің әрекеттер тізбегін көрсетіңіз.

1.3 Жалпы қолданысқа рұқсат етілген бумадағы файлды жүктеп алу әрекеттерін таңдаңыз және орындалу ретін көрсетіңіз.

Как не навредить себе при работе за компьютером?

1. Объясните последствия нарушения правил техники безопасности, согласно указанной ситуации.

Какие важные устройства есть в компьютере?

1. Подпишите название устройств.

1.1 Соотнесите устройство с его назначением.

Безопасность в Интернете

Дана ситуация.

Определите законность действий Азамата.

Азамат _______________________, потому что____________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Как защитить свои данные на компьютере

1. Укажите одну из причин защиты документа паролем.
__________________________

1.1 Определите последовательность установления пароля на документ.
1.___________
2.___________
3.___________
4.___________
5.___________
6.___________

Как защитить свои данные на компьютере

1. Укажите пиктограмму папки общего доступа.

1.1 Пронумеруйте последовательность действий размещения файлов в папку общего доступа.

Открытия, изменившие мир

1. Создайте текстовый документ.

2. Установите пароль на данный документ.
3. Опишите последовательность установки пароля.

Открытия, изменившие мир

1. Установите соответствие.

1.1 Укажите порядок действий для размещения файла в общей папке.

1.2 Укажите порядок действий по изменению файла в общей папке.

1.3 Выберите действия, соответствующие скачиванию файла из общей папки, и установите их последовательность.

Стоянки эпохи камня на территории Казахстана

1. К какому периоду палеолита относятся орудия труда и виды снаряжений. Объясните свой ответ.

2. Приведи в соответствие названия и орудия труда, изображенные на рисунках.
1)__________, 2)__________, 3) __________, 4) ___________, 5) ____________

3.Распределите орудия труда и виды снаряженй по историческим периодам: бумеранг, костяные шилья, ручные рубила, зернотерки, силки, чопер, лук, силки, остроконечники; топоры, микролиты, глиняные горшки, резцы, мотыги, скребки, дротики, гарпун.

Изменения в хозяйстве и совершенствование орудий труда

1. На протяжении первобытной эпохи человек осуществил огромные свершения. Выберите свершения первобытных людей, которые были вызваны изменениями климата. Объясните, как это произошло?

1. Изобрел способы производства орудия труда;
2. Научился добывать огонь;
3. Приручил животных;
4. Научился строить жилища;
5. Изобрел колесо и телегу;
6. Научился обрабатывать кожу и шить одежду;
7. Овладел речью и счетом;
8. Появились религиозные верования, так как человек пытался объяснить мир и свое существование;
9. Люди объединялись в роды и племена, которые дали начало современным народам.

Ботайская культура

Привести в соответствие занятия древнейших людей с периодами древней истории.

1)_____, 2)_______, 3) ________, 4) _______, 5) _______, 6) ________.

Зарождение металлургии на территории Казахстана

1. Опишите рисунки и проанализируйте, историческим свидетельством чего они являются?

2. Определите, как освоение первого металла повлияло на:

А) развитие земледелия___________
В) развитие скотоводства___________
С) развитие охоты_____________
D) развитие ремесла___________

Андроновская и Бегазы-Дандыбаевская культуры

Заполните интеллект-карту.

Андроновская и Бегазы-Дандыбаевская культуры

1.Распределите артефакты Андроновской культуры на духовную и материальную.

Мотыга, серп, золотые украшения, глиняные горшки, кинжалы, топоры, наскальные изображения, остатки жилища, кости животных, орнаменты на глиняной посуде, захоронения.

Древние наскальные рисунки Казахстана

Заполните таблицу. Опишите, что изображено на наскальных рисунках? Как эти рисунки связаны с верованиями древних людей?

В наскальных сюжетах чаще всего изображали дикого быка-тура или двугорбого верблюда-бактриана. В урочище Тамгалы (Алматинская область) найдено изображение сонцеголового человека – Митра – бога солнца, который сравнивался и отождествлялся с быком — символом могущества, силы и плодородия. Вокруг Митры показан хоровод из пляшущих людей, причём движение участников – это имитация движения планет на небе. В районе хребта Каратау найдено изображение – 49 колесниц (андроновцы верили, что боги на небе ездят на колесницах).

Древние наскальные рисунки Казахстана

1. Определите какие рисунки были обнаружены в урочище Тамгалы (Алматинская область), а какие — в пещере Альтамир (Северная Испания).

2. Сравните археологические памятники.

Путешествие в жизнь древних людей

1. Если бы вас отправили жить в эпоху энеолита, что бы вы взяли с собой? Объясните, почему?
__________________________

2. Составьте сценарий кинофильма «Путешествие в жизнь древних людей».

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Асан қайғының жерге айтқан сындарын мұқият оқи отырып,  Асан қайғы бейнесін ментальді картаға түсіріңіз.

Жизнь древнейших людей Древние наскальные рисунки Казахстана Стоянки эпохи камня на территории Казахстана

Внимательно рассмотрите иллюстрацию. Составьте рассказ о жизни первобытных людей.

Жизнь древнейших людей Древние наскальные рисунки Казахстана Стоянки эпохи камня на территории Казахстана

Соотнесите термины с их определениями и иллюстрациями

Жизнь древнейших людей Древние наскальные рисунки Казахстана Стоянки эпохи камня на территории Казахстана

Заполните сравнительную таблицу, запишите особенности археологических памятников палеолита Бориказган и Батпак (географическое расположение, хронология, артефакты). Сделайте вывод по результатам сравнения памятников.

Алғашқы адамдардың өмірі

Суретті қолданып, алғашқы адамдардың даму эволюциясы мен антропологиялық ерекшеліктерін сипаттаңыз

Алғашқы адамдардың өмірі

 Әңгіме құрастыру
 Көрініс көрсету
 Сурет салу
 Макет жасау
Тапсырмалардың бірін таңдап, алғашқы адамдардың тұрмыс-тіршілігін тірек сөздерді қолдана отырып, шығармашылық түрде таныстырыңыз.

Тірек сөздері: адамдар тобыры, тас дәуірі, шапқы, үңгір, терімшілік, аңшылық.

Қазақстан территориясындағы тас дәуірінің тұрақтары

Төмендеге Қазақстандық археолог — ғалымдарды еңбектерімен сәйкестендіріңіз

Қазақстан территориясындағы тас дәуірінің тұрақтары

Венн диаграммасына Батпақ және Шебір тұрақтарының 3 ұқсастығымен мен 3 айырмашылығын табыңыз

Қазақстан территориясындағы тас дәуірінің тұрақтары

Кестедегі еңбек құралдарды сипаттап, берілген суреттерді ұғымдармен сәйкестендіріңіз

Адамдардың шаруашылық өміріндегі өзгерістер және еңбек құралдарының жетілдірілуі

Суреттердегі ежелгі адамдардың кәсіптерін анықтап, суретке тақырып қойып, сипаттама беріңіз.

Адамдардың шаруашылық өміріндегі өзгерістер және еңбек құралдарының жетілдірілуі

Кестеде берілген еңбек құралдарының не үшін қолданылғандығын жазыңыз.

Ботай мәдениеті

Мәтіннен ботайлықтарда мал шаруашылығы дамығанын көрсететін дәйектерді табыңыз. Ботайлықтарда мал шаруашылығының дамуын сипаттаңыз.

Энеолит дәуірінде Солтүстік Қазақстанды мекендеген тайпалар мәдениеті «Ботай мәдениеті» деп аталады. Бұл атау сол маңдағы Ботай қоныстарына байланысты қойылған. Ботай ескерткішіне 1981-1983 жылдар аралығында профессор Виктор Зайберттің жетекшілігімен қазба жұмыстарын жүргізілді. Ауданы 15 гектар жерді алып жатқан қоныстан 158 үйдің орны қазылып аршылған. Өзен жағасында ежелгі адамдар тас, ағаш, аңдардың сүйегі мен терісін өңдеп, киім тіккен, қыш ыдыстар дайындаған.
Тастан жасалған жебе, садақ, қанжар, пышақ, найза ұштарының көптеп табылуы ботайлықтардың аңшылықпен айналысқандығын көрсетеді. Жылқының сүйегінен ағашты өңдейтін қашау, құс сүйегінен киім тігуге арналған инелер, жуалдыз, тескіштер, тұмар мен әшекей бұйымдарының кездесуіне қарағанда қолөнер де дамыған. Ғалымдарды табылған жылқы сүйектерінің көптігі таң қалдырды. 133 мыңдай жылқы сүйектері зерттелді. Нәтижесінде анықталғаны, Ботай жылқылары бұрыннан белгілі жылқылар түріне жатпайтын болып шықты. Ғалымдар бірауыздан Ботай жылқылары қолға үйретілген деген пікірді ұстанды. Жылқылар үй шаруасында, аң аулауда қолданылған. Күні бүгінге дейін жылқылар қолға кеш үйретілген деген пікірлер айтылып келген еді. Ботай жылқысын зерттеп білуге Солтүстік Қазақстан облысына Новосібір, Мәскеу, Англия, Германия ғалымдары келді. Ғалымдар Ботай қонысы Еуразия даласындағы мал шаруашылығы орталығы болған деген пікірге келді.

Қазақстан территориясында металлургияның пайда болуы

Мына суреттер бойынша металл өндірісінің пайда болуы мен оның егіншілік пен мал шаруашылығының дамуына әсері туралы әңгіме құрастырыңыз.

Андронов және Беғазы-Дәндібай мәдениеттері

Мәтінді оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Әлкей Хақанұлы Қазақстан жеріндегі көне сауда жолдары мен көш соқпақтарын бойлай өтіп, кең байтақ шөл далалардан, кұлазыған құмдардан ондаған жаңа археологиялык ескерткіштер тауып, оларды ғылыми тұрғыда жан-жақты зерттеп, ғылым әлеміне танытты. Ә. X. Марғұлан Оңтүстік Қазақстанда Сырдария, Талас және Шу өзендерінің бойынан ежелгі қала мәдениетінің іздерін ашып зерттеді. Ежелгі Отырар, Тараз, Сайрам және Сығанақ қалаларынан қазақтың материалдық және рухани мәдениетіне жататын жәдігерлерді тапты.
30 жылдан астам Ә. X. Марғұланның басшылығымен Орталық Қазақстанда археологиялық қазба жұмыстары жүргізілді. Қола дәуіріндегі көшпелі тайпалардың мәдениеті жан-жақты зерттелді. Орталық Қазақстанда Әлкей Хақанұлы Беғазы-Дәндібай мәдениетін ашты. Беғазы-Дәндібай жерінде сақталған тас кесенелерден әшекей бұйымдар, қыш ыдыстар табылды. Кесенелерде жерленген адамдардың әлеуметтік теңсіздіктің болғандығы анықталды.

Ә. Марғұлан қай аймақтарды зерртеді?

Ол қандай археология ғылымында қандай жаңалықтар ашты?

Андронов және Беғазы-Дәндібай мәдениеттері

Археологиялық ресурстарды және өз біліміңізді қолданып, қола дәуірі археологиялық ескерткіштерінің айырмашылықтары мен ұқсастықтарын толтырыңыз

Қазақстанның жартастарға салынған ежелгі суреттері

Төменде берілген наным-сенімдердің анықтамасын сипаттаңыз.

1.Тотемизм –

2. Анимизм –

3. Фетишизм –

4. Магия —

Қазақстанның жартастарға салынған ежелгі суреттері

Төменде берілген кестедеТамғалы және Қаратау петроглифтерін салыстырыңыз

Ежелгі адамдардың өміріне саяхат

Тапсырмалардың бірін таңдап, алғашқы адамдардың тұрмыс-тіршілігін шығармашылық түрде таныстырыңыз.

 «Қола дәуіріндегі тайпалардың өміріне саяхат» тақырыбында әңгіме құрастыру.

 «Қола дәуіріндегі адамдардың өмірі» тақырыбында көрініс көрсету.

 Беғазы-Дәндібай ескерткіштері тақырыбында сурет салу.

 Ботай қонысының макетін жасау

Керқұла атта Кендебай

Мәтіннен өзіңізге тиісті кейіпкердің сипаттауларын іздеп тауып, портретін жинақтаңыз. Кейіпкердің ертегідегі ең маңызды әрекеттерін анықтаңыз. Жинақталған ақпараттар негізінде кейіпкер образына қатысты қорытынды жасаңыз (жұптағы бір оқушы — Кендебай, екінші оқушы – Керқұла образына талдау жасайды).

1-оқушы

2-оқушы

1. Ерте тас ғасыры тұрақтарының ең көне ескерткіштерінің табылған жері: А) Сексеуіл, Қарасу
В) Усть-Нарым С) Атасу, Пеньки
D) Арал, Ботай
Е) Шақпақата, Арыстанды.
2. Ерте тас дәуіріндегі әйелдердің негізгі кәсібі:
А) Аңшылық В) Балық аулау С) Мал бағу
D) Үй салу
Е) Терімшілік
3. Қазақстандағы алғашқы полеолиттік ескерткіштерді ашқан археолог: А) Ә.Марғұлан
В) К.Ақышев С) З.Самашев
D) Х.Алпысбаев Е) А.Медеуов
4. В.Ф.Зайберт тапқан мәдениетті көрсетіңіз: А) Ботай мәдениеті
В) Беғазы-Дәндібай мәдениеті С) Андрон мәдениеті
D) Тасмола мәдениеті Е) Шілікті мәдениеті
5. Малды қолға үйрете бастау қалыптасқан кезең:
А) Ерте полеолит В) Мезолит
С) Энеолит
D) Қола дәуірі
Е) Орта полеолит

Выполните тестовые задания.
1. Центрально-Казахстанской археологической экспедицией была открыта стоянка эпохи бронзы А) Арыстанды В) Батпак C) Бегазы-Дандыбай D) Ботай Е) Шапагат
2. Основоположником казахстанской археологии является А) Х.А.Алпысбаев В) К.А.Акишев С) А.Х.Маргулан D) А.Г.Медоев Е) А.М.Оразбаев
3. Стоянку Бегазы-Дандыбай открыл ученый А) Х.А.Алпысбаев В) К.А.Акишев С) А.Х.Маргулан D) А.Г.Медоев Е) А.М.Оразбаев
4. Самым древним видом охоты является A) атака по касательной B) облавная охота C) окружение зверей D) поджог степи E) ямы-западни

5. Период, в котором появилось земледелие А) ранний палеолит В) средний палеолит С) поздний палеолит D) мезолит Е) неолит

Еңбек құралдары мен қару түрлерін сипаттаңыз

Укажите название орудия труда и его назначение:

Жизнь древнейших людей

1. Расположите в хронологической последовательности и дайте краткую характеристику каждому этапу развития человека.

2. Используя ключевые слова «труд», «мышление», «речь», «естественный отбор – борьба за существование» дайте развернутый ответ на вопрос «Что движет эволюцией человека?»

____________________

Деректі оқып, Андрон және Беғазы-Дәндібай мәдениеттерінің белгілерін анықтаңыз.
Андрон тектес қола мәдениеті Орал (Жайық) өзенінен бастап, Енисей өзеніне дейінгі, Батыс Сібір орманды алқабынан бастап, Памир тауларына дейінгі аралыққа тараған.
Қазақстандағы ескерткіштері Солтүстік Батыс және Орталық Қазақстанда орналасқан осылардың ішіндегі ең ірісі — Орталық Қазақстан. Орталықта кен өндіру мен металл өңдеу ісі өркендеді. Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастады. Жер өңдеудің қарапайым түрі, теселі егіншілік дамыды.
Беғазы-Дәндібай мәдениетінде бұрынғы андрон мәдениетіне тән үлгілер сақталуымен қатар, жаңа жерлеу ғимараттары, тұрғын үйлер пайда болып, жерлеу салты, өзіндік шаруашылық түрлері қалыптасты. Жаңа мәдениет қауымның жоғарғы лауазымды билеушілеріне арнап салынған қақпақ тастардан тұрғызылған зәулім кесенелерімен, мәйітті бір қырынан, аяқ-қолын бауырына жинап, сонымен қатар шалқалатып жерлеу, олардың жандарына қару-жарақ, әшекей бұйымдар қою ғұрыптарымен ерекшеленеді. Қыш көзелердің пішіні, жасалу, өрнектелу өзгешелігімен де ерекшеленеді.
Дереккөз : https://e-history.kz/kz/history-of-kazakhstan/show/8705/
1.Андронов мәдениетінің 3 ерекшелігін анықтаңыз:
1
2
3

2.Беғазы-Дәндібай мәдениетінің 2 белгісін көрсетіңіз:
1.
2.

Прочитайте текст об андроновской культуре. Выполните задание.

Около 3 тысяч лет назад на территории Казахстана произошли изменения климатических условий. Климат стал засушливее, зима суровой и длительной, лето коротким и жарким.

В связи с суровым климатом на территории Казахстана люди стали держать скот, способный к дальним передвижениям и тебеневке (добыванию из-под снега корма) лошадей и овец. Постепенно, из придомного и полукочевого скотоводства древние жители стали переходить к кочевому скотоводству. С переходом к кочевому скотоводству увеличилось число лошадей и овец. При полукочевом скотоводстве женщины и дети жили в поселении, занимались земледелием, а мужчины и подростки следовали за скотом на пастбище. Осенью они возвращались. Поселения эпохи бронзы располагались по берегам рек и озер. Состояли из 5-10, иногда 20 жилищ. Для обогрева комнат и приготовления пищи использовались очаги в виде неглубоких ям, обложенных камнем. Мясо и молочные продукты хранили в ямах, вырытых в земле.
1. Используя текст, определите 2 изменения на территории Казахстана в эпоху бронзы._________
2. Используя текст, определите 3 особенности андроновской культуры.____________

Жизнь древнейших людей

Оживи рисунок и опиши один день из жизни первобытных людей.

Алғашқы адамдар наным-сенім атауын, мағынасына сай сәйкестендіріңіз

Опишите верования древних людей, используя следующие понятия: обряд «порча вещей», культ предков, культ огня, табу.

Стоянки эпохи камня на территории Казахстана

Ответьте на вопросы.

1. Самые древние стоянки каменного века были найдены в …………………. Казахстане.
2. Стоянки древнекаменного века в горах Каратау обнаружил археолог …………………… .
3. Жители пещер Каратау умели изготовлять орудие труда, заточенное с 2-х сторон –………………… .
4. Памятник каменного века Бориказган найден – в ………………….. Казахстане.
5. На территории Казахстана наибольшее количество стоянок эпохи палеолита найдено в – ………………………………..
6. Количество найденных неолитических стоянок на территории Казахстана……………..
7. Найденные в поселении Ботай кости свидетельствуют, что ботайцы -…………………..
8. Найденная в Северо – Казахстанской области Ботайская культура является ярким примером эпохи – ……………………
9. Около 15 тысяч каменных изделий собрали археологи на стоянке Карасу, которая относится к эпохе -……………………..
10. У села Железинка найдено неолитическое погребение. Ему характерно –…………………………..

Стоянки эпохи камня на территории Казахстана

Прочитай текст и заполни таблицу. Приведи по два аргумента, подтверждающих сходства и отличия археологических памятников эпохи камня.

Самые древние из стоянок каменного века — Шакпаката на полуострове Мангистау, Арыстанды (Жамбылская обл.). Найденные там орудия труда относятся к нижнему палеолиту. На местах стоянок были найдены рубила, зубила, бифасы, ножи, скребки, наконечники. Наиболее крупным памятником древнекаменного века в Центральном Казахстане является стоянка Батпак. Ее культурный слой залегает на глубине 6 метров. Возраст стоянки — 30-25 тысячелетий назад. Найдено более 300 древних орудий труда. Скребки, резцы, острия изготавливались из каменных отщепов.

Мезолитические охотники жили по берегам рек Иртыш, Есиль (Ишим), Тобол, Торгай, Жайык (Урал). В Казахстане известны более 20 мезолитических стоянок (12-5 тыс.до н.э.). Жилища сооружали из вкопанных в землю жердей, покрыв их шкурами животных.

На территории Казахстана найдено более 500 неолитических стоянок древних людей(5-3 тыс. до н.э.). В Северном Прибалхашье встречается очень много предметов, сделанных из кремния: резцы, пластины, нуклеусы и наконечники стрел. На стоянках Центрального Казахстана Караганда, Зеленая Балка обнаружено огромное скопление костей животных — древние жители занимались скотоводством. В Джезказганском регионе найдено более 150 стоянок, могильников. Стены могил укреплены каменными плитами. Хоронили головой на северо-запад, это говорит о вере в загробную жизнь.

Қобыланды батыр

Шығарманың тарихи құндылығын тиісті құндылықпен байланыстыра отырып, өзіндік баға беріңіз.

Қобыланды батыр

Шығармадағы бір кейіпкерге таңдау жасаңыз. Кейіпкердің бойындағы жағымды және жағымсыз қасиеттерін топтастырыңыз.

Қобыланды батыр

Өзіңіз таңдаған бір кейіпкердің бойындағы қасиеттерді қазіргі өмірдегі адамдармен салыстыра отырып бағалаңыз.

Қобыланды батыр

Шығарманың «тарихи құндылығын» көрсететін эпизодтарды ментальді картаға түсіріңіз.

Қобыланды батыр

Шығарманың тарихи құндылығына қатысты өз пікіріңізді білдіріңіз.

Қобыланды батыр

Жырдағы кейіпкерлердің портреті мен іс-әрекетін талдаңыз. Өз пікіріңізді білдіре отырып, кейіпкерлердің іс-әрекетін шынайы өмірмен салыстыра сипаттаңыз.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Топтағы өз рөліңізге қатысты берілген міндетті орындаңыз.
2 баяндаушы — мәтіннің мазмұнын баяндайды.
2 сұрақ қоюшы — мәтін сюжетінің дамуына қарай сұрақтар қояды.
Тыңдаушылар — баяндаушыларды тыңдайды, сұрақ қоюшылардың сұрақтарына жауап береді.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Аңызда кездескен жер-су атауларын Қазақстанның тарихи кезеңдік картасынан (1-карта) көрсете отырып, аңызда қай аймақтар туралы айтылғанына көз жеткізіңіз және Қазақстанның пайдалы қазбалары картасынан (2-карта) сын айтылған жерлердің ерекшеліктеріне аңыздағы мәтінмен сәйкес тоқталыңыз.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Берілген сурет бойынша Асан қайғының портретін сипаттап жазыңыз. Кейіпкер әрекетіне дәлел келтіріңіз. Әрекеті негізінде кейіпкер образын 2 сөйлеммен талдаңыз.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Аңыз мазмұны бойынша берілген суреттердің біріне таңдау жасаңыз. Аңыздан суретке сәйкес келетін үзіндіні тауып, жаттаңыз. Жұбыңызға  жаттаған үзіндіңізді мәнерлеп жатқа оқыңыз.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Жұбыңызбен ақылдаса отырып, аңыз мазмұнынан салыстыра суреттеуге 2 дәлел, қарама-қарсы суреттеуге 2 дәлел табыңыз.

Асан қайғының жерге айтқан сындарын мұқият оқи отырып, Асан қайғы бейнесін ментальді картаға түсіріңіз.

Шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының әрқайсысына дәлел табыңыз. Аңыздағы қолданылу мағынасына талдау жасаңыз.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

«Екі түрлі түсініктеме күнделігі» стратегиясы бойынша бірінші бағанға аңыз сюжетіндегі өзіңізге әсер еткен үзіндіні жазыңыз. Екінші бағанға үзіндіден алған әсеріңізбен бөлісіп, Асан қайғыға хат немесе бір шумақ өлең жазыңыз.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Аңыздың тарихи құнды мұра екенін дәлелдейтін үш эпизодты анықтаңыз.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Жерге айтқан сындарға қатысты анықталған эпизодтарды елді-мекендердің қазіргі географиялық ерекшеліктерімен байланыстыра отырып, шығарманың құндылығын дәлелдеңіз.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

www.mediakurs.kz/kz/video/329-aral_tengizi сілтемесі арқылы бейнематериалды көріңіз. Асан қайғы шынайы өмірдегі осы ақпаратқа қандай пікір айтар еді деп ойлайсыз? Өз сөзіңізбен салыстыра бағалаңыз.

Асан қайғы «Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Асан қайғы жерге айтқан сындарын VI-VII ғасырларда бұрын айтқан екен. Айтылған сындардың біздің заманымызға тура сай келгеніне көз жеткіздік. Қалай ойлайсыз, егер көріпкел абыз ХХІ ғасырда өмір сүрсе, өзі баға берген жерлеріне қандай сын айтар еді? Асан қайғы болып, аңыздағы екі жерге қатысты сын жазыңыз.

«Асан қайғының жерге айтқан сыны» аңызы бойынша сюжеттік желісін сәйкестендіріңіз.

А. Торғай өзені
В. Қызылтау
С. Шідерті өзені
D. Баянауыл тауы
Е. Ереймен тауы

«Қобыланды батыр» жырындағы кейіпкерлерді салыстыра суреттеңіз.

«Кер құла атты Кендебай» ертегісінің авторы кім? Ертегідегі автордың бейнесін (арманын, мақсатын) талдап жазыңыз, көзқарасыңызды білдіріңіз.

Оқыған шығармаларды негізге ала отырып, шығарма эпизодары арқылы тарихи құндылығын бағалап, «Батыр туса, ел ырысы…» тақырыбына эссе жазыңыз. Сөз көлемі 70-80 сөз

Керқұла атта Кендебай

Ертегінің сюжеттік желісі бойынша қарапайым жоспар құрыңыз.

1._______
2. _______
3. _______
4. _______
5. _______
6. _______
7. _______

Керқұла атта Кендебай

Жұбыңызды жоспарыңызбен таныстырыңыз. Жоспар негізінде ертегінің сюжеттік дамуын әңгімелеңіз.

Керқұла атта Кендебай

Ертегіге сай тақырыпты белгілеңіз.
А. Ердің атын ел шығарады.
В. Көз – қорқақ, қол — батыр.
С. Батыр туса, ел ырысы.
Д. Еңбек ерлікке жеткізер.

Керқұла атта Кендебай

Шығарманың идеясын анықтаңыз. Анықтаған идеяңызды «ПОПС» формуласы бойынша жазбаша түсіндіріңіз.
• Бірінші сөйлем: «Менің ойымша, ертегідегі басты идея — …..»
• Екінші сөйлем: «Себебі, мен оны былай түсіндіремін ….»
• Үшінші сөйлем: «Оны мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын … »
• Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім…. ».

Керқұла атты Кендебай

Ертегіден өзіңізге ерекше әсер қалдырған эпизодты таңдап, жұбыңызға мәнерлеп жатқа оқыңыз.

Қобыланды батыр

Шығармадан баяндаушының көзқарасын, пікірін білдіретін үзінділерді белгілеңіз. Осы үзіндіден баяндаушының көзқарасын «қос жазба» күнделігі арқылы түсіндіріңіз.

Мұғалімге нұсқау:

— екі кестенің сол жағына жырдан үзінділер жазылады, оң жағына түсіндірме жазылады.

— үзінді жырдан алынған тармақ немесе шумақтар, ал түсіндірмеде неге осы ойды таңдады, ол несімен маңызды  екенін түсіндіреді.

Қобыланды батыр

Берілген үзінді негізінде автор бейнесіне талдау жасаңыз.

… Артық туған Қобыланның

Ісі келді жөніне,

Келмеді дұшпан шеніне,

Қалмақтан алған көп олжа,

Әділдікпен батырың

Жиып алып көп халқын,

Бөліп берді еліне,

Пақыр, кедей, кеміне.

Кедейі байға теңеліп,

Риза болды бәрі де

Қобыланды сынды еріне…

Керқұла атты Кендебай

Шығармадағы кейіпкерлерге қатысты 5 қарама-қарсы немесе салыстыра суреттеуді тауып, көркемдік түрін анықтаңыз.

Қобыланды батыр

Жырдан 5 бейнелеу құралын анықтап, мағынасын өз сөзіңізбен түсіндіріңіз.

Қобыланды батыр

«РАФТ» стратегиясын негізге ала отырып, шығармадан алған әсеріңізбен бөлісіп, авторға хат жазыңыз (100-120 сөз).
Р (роль) — болашақ ұрпақ
А (аудитория) — автор
Ф (форма) — хат
Т (тақырып) — Отанға деген сүйіспеншілік

Қобыланды батыр

Топта берілген құндылықтарға қатысты шығармадан бірнеше эпизодтарды анықтаңыз.

1-топ

2-топ

3-топ

4-топ

Тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану

Төмендегі берілген сөздер мен сөз тіркестерінен синоним мен антонимдерді жіктеңіз.
Антоним, синонимдер: жүйрік, шабан жүйрік, шипалы, емдік қасиеті, киелі, қасиетті, тұнық, мөлдір.

«Жылқы — қасиетті жануар» тақырыбында мәтін құрастырыңыз

Мәтінді мұқият тыңдаңыз. Ондағы көтеріліп отырған мәселелер туралы ойыңызды 5-6 сөйлеммен жүйелеп жеткізіңіз.
Балаңызға қолайлы, сәнді, ең бастысы сапалы киім іздеп жүрсіз бе? Балалар киіміне арналған қалаңыздағы дүкендер туралы ақпарат жинаудың қажет жоқ! Себебі Сіздер үшін «Балақай» дүкені кез келген талғамға сай балалар киімінің сан алуан түрін ұсынады. Сәнді костюмдер мен шалбарлар, түрлі маусымға арналған көйлектер мен жейделер! Қанық түсті, танымал брендтердің өнімі Сіздерді асыға күтеді! Біздің киімдер тек табиғи маталардан тігіледі. Сондықтан аллергия тудырмайды. Киімдер балалардың жас ерекшеліктерін ескеріп пішілген, өте қолайлы. Біздің дүкенде әр күн сайын таңғы оннан кешкі жетіге дейін жаңа коллекцияларға жеңілдіктер бар. Ата-аналарға қолайлы болу үшін біздің есігіміз демалыс күндері де ашық. «Балақай» дүкені. Сіз үшін тек ең жақсысы! Біздің мекенжайымыз: Қарағанды қаласы, Бұқар жырау даңғылы, Орталық әмбебап дүкені, 2-қабат, 56-бутик.
(мәтіннің аудиосы жазылады немесе мұғалім оқып береді)

Мәтінді оқып, сұрақтарға жауап беріңіз.

«YES» шет тілдер мектебі нарықта он алты жыл бойы сапалы қызмет ұсынып келеді. Осы уақыт ішінде отыз алты мыңнан астам студенттер бізбен бірге шет тілін үйренудегі мақсаттарына қол жеткізді. Біздің мектептің қабырғасында оқытушыларға арналған оқу-әдістемелік орталық жұмыс жасайды. Сондықтан Сізді тек мықты, кәсіпқой мамандар оқытатынына сенімдіміз.
Тілді жаттамайды, тілде сөйлейді! Біз флэш-ком әдісі арқылы өзіміздің тіл үйрету қағидамызды қалыптастырдық. Біздің сабақтар тек ағылшын тілінде ғана өтеді! Біздің сабақтар қарым-қатынас тәжірибесіне бағдарланған!
«YES» шет тілдер мектебі – әлемдегі ең ірі білім беру компаниясы, шет тілін үйрету мен оқытуда ең үздік оқулықтар мен ресурстарды әзірлейтін көшбасшы ұйым PERSON компаниясының ресми серіктесі. Бізбен бірге шет тілін үйреніп, әлемнің шекарасын бұзыңыз! Біздің мекен-жайымыз: Қарағанды қаласы, Бұқар жырау даңғылы, 56-үй. «Қазақстан» бизнес орталығы. Байланыс нөмірі: 8 777 555 44 66.

1. Мәтін қандай мақсатта жазылған?
A. Тауар сату
B. Қызмет көрсету
C. Саяхатқа шақыру
2. Мәтінде қандай қызмет көрсету түрі туралы айтылған?
A. Фитнес
B. Шаш қию
C. Тіл үйрену
3. Мәтіннің жанрын анықтаңыз.
A. Жарнама
B. Әңгіме
C. Ертегі
4. Шақыру мақсатында жазылған сөйлемді табыңыз.
A. Біздің сабақтар тек ағылшын тілінде ғана өтеді!
B. Біздің сабақтар қарым-қатынас тәжірибесіне бағдарланған!
C. Бізбен бірге шет тілін үйреніп, әлемнің шекарасын бұзыңыз!

5. Нақты ақпараттар берілген сөйлемді көрсетіңіз.
A. Тілді жаттамайды, тілде сөйлейді!
B. Байланыс нөмірі: 8 777 555 44 66.

«YES» шет тілдер мектебі нарықта он алты жыл бойы сапалы қызмет ұсынып келеді. Осы уақыт ішінде отыз алты мыңнан астам студенттер бізбен бірге шет тілін үйренудегі мақсаттарына қол жеткізді. Біздің мектептің қабырғасында оқытушыларға арналған оқу-әдістемелік орталық жұмыс жасайды. Сондықтан Сізді тек мықты, кәсіпқой мамандар оқытатынына сенімдіміз.
Тілді жаттамайды, тілде сөйлейді! Біз флэш-ком әдісі арқылы өзіміздің тіл үйрету қағидамызды қалыптастырдық. Біздің сабақтар тек ағылшын тілінде ғана өтеді! Біздің сабақтар қарым-қатынас тәжірибесіне бағдарланған!
«YES» шет тілдер мектебі – әлемдегі ең ірі білім беру компаниясы, шет тілін үйрету мен оқытуда ең үздік оқулықтар мен ресурстарды әзірлейтін көшбасшы ұйым PERSON компаниясының ресми серіктесі. Бізбен бірге шет тілін үйреніп, әлемнің шекарасын бұзыңыз! Біздің мекен-жайымыз: Қарағанды қаласы, Бұқар жырау даңғылы, 56-үй. «Қазақстан» бизнес орталығы. Байланыс нөмірі: 8 777 555 44 66.

Мәтінде тағы қандай нақты ақпараттар бар? (кемінде 2 ақпарат)

Мәтіннің құрылымын сәйкестендіріңіз.

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жарнама жазыңыз. Жазу барысында сөздердің қатесіз, орфографиялық нормаға сай жазылуына назар аударыңыз. (көлемі 100-120 сөз)
1) Сіз тіл үйрететін орталыққа ағылшын тілін үйрену үшін барып жүрсіз делік. Орталықта тіл үйрену сен үшін оңай әрі қызықты. Өзіңмен бірге сыныптас достарыңның да осы орталыққа баруын қалайсыз. Осыларды ескере отырып, тіл үйрету орталығын жарнамалаңыз.

2) Сізге белгілі бір фирманың киімдері ұнайды. Ол фирма өкілдері сізге сол фирманың киімдерін жарнамалауды ұсынды. Тұтынушылардың қызығушылығын оятатындай жарнама мәтінін ойластырыңыз.

3) Кейбір отбасында дастархан басына барлық отбасы мүшелері жиналмай ас ішілмейді немесе отбасы мүшелерінің туған күндері міндетті түрде атап өтіледі. Өзіңнің отбасыңдағы жақсы дәстүрлерді насихаттайтын жарнамалық мәтін жазыңыз.

Мәдениет: тіл және қарым-қатынас. Фонетика

Мәтінді мұқият тыңдап, көтерілген мәселені анықтаңыз. Мәселеге қатысты өз ойыңызды білдіріңіз.

«Тілдарын» мектепішілік байқауы
Шымкент қаласындағы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінде мемлекеттiк тiлдiң қолдану аясын кеңейту және дамыту, қазақстандық патриотизмдi нығайту, өзге халықтардың мәдениетi мен тiлiн құрметтеу мақсатында «Тiлдарын» байқауы өткiзілді. Байқаудың өткiзiлу мақсаты – үш тiлдi — қазақ, орыс және ағылшын тiлдерiн жетiк меңгерген қабiлеттi жастарды анықтау және қолдау болатын.
Байқауға оқу тіліне қарамастан 7-11-сынып оқушылары қатысып, өз білімдерін ортаға салды. Байқау:
1. Өзін-өзі таныстыру. «Тұсаукесерін» өткiзу;
2. «Үш тіл» кезеңі. Үш тілде берілген сұрақтарға жауап беру;
3. «Мақал – сөздің мәйегі» кезеңі. Үш тілде берілген мақал-мәтелдерді мағынасына қарай сәйкестендіру;
4. «Қызықты сұрақтар» кезеңі. Үш тілде берілген логикалық сұрақтарға жауап беру.
Жеңімпаздарды анықтау барысында оқушылардың тiлдердi меңгеру деңгейiне, жазу сауаттылығы мен дұрыс дыбыстауына, жауаптың орамдылығы мен сапасына, жауаптың мазмұндылығы мен ерекшелiгіне назар аударылды. Байқау жеңiмпаздары түрлі дәрежедегі дипломдармен марапатталды.
Ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқына «Қазақстан-2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында әрбір қазақстандықтың өміріндегі үштілділіктің маңыздылығы туралы айтқан болатын. Әрине, тілді білу – халықты, тарихты білу. Тілді неғұрлым көп білсең, өмір жолың ашық, жарқын болмақ.

Мәдениет: тіл және қарым-қатынас. Фонетика

Берілген тірек сөздер арқылы тақырыпқа болжам жасаңыз. Жасаған болжамыңыздың себебін түсіндіріңіз.

Қонаққа бару, ерекше қасиет, сыйластық, құрмет, достық ықылас, сыйлық, дастарқан басында, өнеге, ортақ әңгіме, қонақ шақыру, дастарқан мәзірі, үй иесінің жайдары қабағы, рұқсат сұрау, қоштасу.

Мәдениет: тіл және қарым-қатынас. Фонетика

Мәтінді оқып, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Сырым жиырма алты жасында бір жолдасымен Нұралы ханның үйіне барса, Қараман Малайсарымен сөйлесіп отыр екен.
— Балалар, аман ба? — депті де, елемей өздері сөйлесе беріпті. Сонда Сырым жолдасына дауыстап:
— Жүр, кетейік, бұлар бізді адам деп отырған жоқ қой! — дейді.
Малайсары жалт қарап:
— «Ата тұрып ұл сөйлегеннен без, ана тұрып қыз сөйлегеннен без», — деген, сырнайдай сарнаған мына бала кім еді? — дейді.
— Ата тұрып ұл сөйлесе, ер жеткені болар, ана тұрып қыз сөйлесе, бойжеткені болар,- дейді Сырым.
— Сен толған екенсің, мен тозған екенмін,- деп Малайсары сонда Сырымды қасына шақырып алған екен.

Мәдениет: тіл және қарым-қатынас. Фонетика

Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіннің түрін анықтап, құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшелігін ажыратыңыз.

Хабарландыру
2016 жылдың 21 қыркүйегінде Қазақстан Тәуелсіздігінің 25 жылдығына орай үш тілді жетік білетін 7-11-сынып оқушылары арасында «Тілдарын» мектепішілік байқау өткізіледі.
Сайыстың мақсаты: үш тілді – қазақ, орыс және ағылшын тілдерін жетік меңгерген қабілетті оқушыларды анықтау және қолдау, тілдік қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырып, көп тілді меңгерген тұлғаны тәрбиелеу, қазақстандық патриотизмді нығайту, өзге халықтардың мәдениеті мен тілін құрметтеу.
Байқау төмендегідей кезеңнен тұрады:
1. Өзін-өзі таныстыру «Тұсаукесерін» өткiзу;
2. «Үштұғырлы тіл» кезеңі. Үш тілде берілген сұрақтарға жауап беру;
3. «Мақал – сөздің мәйегі» кезеңі. Үш тілде берілген мақал-мәтелдерді мағынасына қарай сәйкестендіру;
4. «Қызықты сұрақтар» кезеңі. Үш тілде берілген логикалық сұрақтарға жауап беру.
Қазылар алқасының шешімімен жеңімпаздар анықталып, марапатталады.

Өтетін орны: Шымкент қаласы, физика-математика бағыты Назарбаев Зияткерлік мектебінің мәжіліс залы.
Басталуы: сағат 15:30-да

Келемін деушілерге есік ашық!

Мәдениет: тіл және қарым-қатынас. Фонетика

Мәтінді мұқият оқып, мәтін бойынша құрылымын сақтай отырып, жоспар құрыңыз.

Қонаққа бару мәдениеті
Қонақжайлылық — қазақ халқының бет-бейнесін ашар ерекше қасиеттерінің бірі. Бұл қасиет адамдар арасындағы сыйластықты, бір-біріне деген құрметті арттыра түседі. Адамды тіліне, дініне, ұлтына қарамастан алаламай ас-дәм беру — қонақжайлылықтың белгісі.
«Шақырған жерден қалма» деген ұстанымды ұран еткен жұрт қонаққа барғанда мына кеңестерді естен шығармағаны абзал. Сізді қонаққа шақырды делік, алып баратын сыйлығыңызға қоса үй иесіне арнап, гүл алуды да ұмытпаңыз. Шақырған жерге ерте немесе кешікпей дәл уақытында бару — мәдениеттіліктің белгісі. Өйткені тым ертерек болмаса кешігіп келу үй иелеріне де басқа қонақтарға да ыңғайсыз жағдай тудырады. Әрі мұны сыйламау деп түсінуі мүмкін. Дастарқан басында дұрыс отыра білу де тәрбиені көрсетсе керек. Айтылар әңгіме ортақ болуына да көңіл бөлген жөн. Осындай бас қосуда үлкен кісілер көрген-білгендерін жастарға өнеге ретінде ортаға салады.
Кейде қонақтан ертерек кетуге тура келеді. Ондайда басқалардың көңілі бөлінбес үшін рұқсат сұрап, елеусіз шығып кеткені абзал. Қоштасарда үй иелеріне рақмет айтуды ұмытпаған жөн.

Жоспар
Кіріспе бөлім ___________
Негізгі бөлім ___________
а)
ә)
Қорытынды бөлім __________

Мәдениет: тіл және қарым-қатынас. Фонетика

Сандықшадағы сөздерді пайдаланып, мәтін құрастырыңыз. Дыбыстар жүйесіне, емлеге, үндестік заңына назар аударыңыз (60-70 сөз)

Киім. Сән.Талғам. Фонетика

1. Тірек сөздер арқылы суретке қарап, өз ойыңызды білдіріңіз. Сұрақтарға жауап беріңіз.

Тірек сөздер: Ұлттық нақыш, сән әлемі, фестиваль, дизайнер, сәнгер

1. Әйелдің бас киімі, оның отбасы жағдайына тигізетін әсері туралы не білесіз?
2. Киімде бүкіл ұлттың, халықтың болмысы жатады деген ойға өз көзқарасыңызды білдіріңіз?
3. Ақ түстің қазақ халқы үшін қандай қасиеті барын білесіз бе?

Киім. Сән.Талғам. Фонетика

Мәтінді мұқият оқып, ондағы ауызекі сөйлеу стиліне тән сөйлемдер мен сөз тіркестерін теріп жазыңыз.

Жәудір: Назым, кешегі газетті оқыдыңыз ба?
Бота: Не боп қапты, Жәудір?
Жәудір: Газеттің төртінші бетін ашыңызшы.
Бота: Иә, аштым.
Жәудір: Қай жарнамаға көзіңіз түсті?
Бота: Мына бір ерекше безендірілген жарнаманы бірден байқадым. Қара, қара, көйлектерге жеңілдіктер бар екен!
Жәудір: Қойшы, рас па? Онда неғып отырмыз? Әдемі көйлектерден құр қалып қоймайық!
Бота: Жоқ. Бүгін бара алмайм.
Жәудір: Мен бүгін бармасам, бармағымды тістеп қалармын. Сондықтан барып көріп, көңілімді жайландырайын.

Киім. Сән.Талғам. Фонетика

Сіз — ұлттық нақыштағы заманауи сәнді киім үлгілерін тігетін жаңадан ашылған сән үйінің басшысысыз. Қазақстандықтарға сән үйіңіздің ерекше қызметтері туралы жарнама мәтінін жазыңыз (60-80 сөз).

Киім. Сән.Талғам. Фонетика

Жұпта «Сән үйінде» тақырыбында тілші мен сәнгер арасында сұхбат дайындаңыз. Сұхбат барысында төменде ұсынылған туынды сөздер мен күрделі сөздерді қолданыңыз.

Ұсынылатын сөздер: сән әлемі, ұлттық нақыш, заманауи үлгі, озық технология, заман талабы, әуесқойлық, кәсіпкерлік, көрікті

Киім. Сән.Талғам. Фонетика

Әр суретке қатысты бірнеше тірек сөздер жазыңыз. Тірек сөздер мен суреттерге ортақ тақырып қойыңыз.

Отбасындағы дәстүрлер мен мерекелер. Лексика

Тапсырма
Төмендегі екі мәтінді мазмұн, тақырып жағынан салыстырыңыз. Мәтіндегі тілдік құралдардың айырмашылығын анықтаңыз (70-80 сөз).
1-мәтін
— Сәлеметсіз бе?
— Аманбысың, келе ғой.
— Сіз Оразәлі ата емессіз бе?
— Иә. Сен әкеңнің кенжесісің ғой.
— Жоқ, Нұрай — кенже, ал мен қара шаңырақ иесімін.
— Атаң бар ма?
— Атам бар, ол кісі жетпіс жаста.
— Кімнің баласысың?
— Атамның баласымын. Ес білгелі өзімді атамның баласымын деп білемін.
— Ақылыңнан айналайын!
— Атам да солай айтады.
— Бауырларың бар ма?
— Бір ағам бар. Кеше ол маған әдейілеп «сен атаңның баласы емессің» дегенде, кәдімгідей намыстанып қалдым.
— Қайтесің, үлкен ағаңа өкпелеме, ойнап айтқаны ғой.

2-мәтін
Астана қаласындағы АХАЖ отбасылық тәрбиелеу жөніндегі психолог-кеңесші А.О.Өмірова жас жұбайлармен кездесті. Психолог кездесуге келген жас жұбайлардан отбасы түсінігінің мағынасын сұрады.

Жастардың жауабы:
Динара: «Отбасы бұл – ең жақын, ең қымбат адамдарың. Мен, әрине, тек ана ғана жалғыз өзі отбасын құра алмайтынын түсінемін, өйткені отбасы – ұжым және отбасындағы ахуалды оның барлық мүшелері жасауы тиіс. Өзара көмек, отбасының әр мүшесіне жасалатын қамқорлық, мейірімділік қана отбасында жылылық, жайлылық және амандық жасайды».
Асқар: «Сен үшін отбасы бұл – мүлдем ерекше түсінік, мен өзімнің туыстарымның бақытты және дендері сау болуы үшін қолымнан келгеннің барлығын жасар едім. Және менің оларды шынайы қолдайтынымды көргенін қалаймын».

Отбасындағы дәстүрлер мен мерекелер. Лексика

Суреттерді ретімен орналастырып, әңгіме құрастырыңыз.

Отбасындағы дәстүрлер мен мерекелер. Лексика

Берілген мәтінді мұқият түсініп оқыңыз. Оқу барысында мәтіндегі маңызды ақпараттарды белгілеп отырыңыз. Кестенің екінші бағанына белгіленген ақпараттарды қолдана отырып, мәтін мазмұнын жинақтап, өз сөзіңізбен жазыңыз (60-70 сөз).

Отбасындағы дәстүрлер мен мерекелер. Лексика

Мәтіндегі төл сөздердің тыныс белгісін қойып, төл сөзді төлеу сөзге айналдырып жазыңыз.
Итаяқ
Бір жігіттің әбден қартайған қарт әкесі бар екен. Ол тамағын ішкенде қолдары дірілдеп, алдына төгіп-шашып алатын көрінеді. Қайталана беретін болған соң әлгі жігіт әкесімен ақылдасып, үлкен кісіні дастарқаннан аластатып, тамақты пештің қуысына апарып беретін болған. Алдына шағын итаяқ астау қойған да тамақты соған құя салады екен. Бір күні үй иесінің 10 жасар баласы қолындағы пышақпен әлдебір ағаш жонып жатады. Жігіт таңданып Балам, мына істеп жатқаның не? деп сұрайды.
– Бұл – итаяқ дейді бала.
– Оны не істейсің?
– Әке, сіз қартайғанда ана қуысқа апарып тығамын да, осы итаяқпен тамақ беремін депті баласы. Сол кезде үй иесі өз ісінен қатты ұялып, әкесін пештің қуысынан шығарып, дастарқан басына қайта отырғызыпты.

Тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау

Мәтінді 2 рет тыңдаңыз. Ондағы салт-дәстүрлерді анықтап, киіз үйге орналастырыңыз. Мәтінге ат қойыңыз.

«Қазағымның дәстүрлері-ай»

Қайта оралды қазағыма бүгін дәстүрлері-ай,
Көптен күткен халқымыздың асығып арман еді-ай.
Берекелі қазақ жері — ел мерекелі,
Дәстүрлерін жоғалтпаған қазағымның бұл ежелгі.
Шілдехана, бесік той,
Тұсаукесер, сүндет той,
Ай, шіркін-ай!
Құда түсу, сырға салу,
Беташарым-ай.
Алтыбақан аясында сұлу бойжеткен,
Қыз-бозбала кең даланы,
Әнімен елтіп тербеткен.
Ер жігітке жарасады озып шықса бәйгеден,
Қыз балаға жарасады алқа, шашбау, сәукеле.

Жоғалмасын дәстүріміз, ұмытылмасын,
Ата-баба көзіндей қып сақтайық қазақ дәстүрін.

Мәтін тақырыбы _____________

Қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану

Суреттердің бірін таңдап, ауызша мәтін құраңыз. Мәтінде қазақша амандасу түрлері және ұсынылған сөздер мен сөз тіркестерін қажетінше пайдаланыңыз.

Ұсынылатын сөздер мен сөз тіркестері: шырағым, қарағым, көп жаса, жасың ұзақ болсын, мал-жан аман ба?

Мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау

Мәтінді оқып, берілген  ақпараттардың ішіндегі негізгі ақпараттарға «V» белгісін қойыңыз.

Отбасы мүшелерінің арасында сыйластық пен махаббат орнаса, ол отбасы ең бақытты жанұя болып саналады. Отбасындағы адамдар бір-біріне тосынсыйлар ұйымдастыру, мерекелер сайын сыйлық жасау, бір-біріне  қолдау көрсету арқылы  өзара сыйластықтарын көрсетеді. Әр жексенбі және  түрлі мейрамдар сайын отбасы мүшелері ата мен әженің шаңырағындағы мол дастарқан басына жиналып, бір-бірлеріне деген құттықтауларын білдіреді. Себебі оларды отбасылық рухани құндылықтар біріктіреді.

Жанұяның қонақ күту рәсімі ұлтына, салт-дәстүріне, мәдениетіне байланысты  әр түрлі болады. Қазақ халқы қонақжай халық болғандықтан, келген қонақты төрге шығарып,  ақ  дастарқан жайған.

Қазақ отбасында үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді қара шаңырақта қарсы алу сияқты отбасылық дәстүрлер ертеден қалыптасқан. Бала дүниеге келгенде, шілдехана, бесік той, тұсаукесер, сүндет той сияқты мерекелерді туған-туысқандарымен бірге тойлайды.

Орыс халқында балаға отбасындағы құрметті адамның есімін беру және отбасылық мұраны ұрпақтан ұрпаққа жеткізу дәстүрі бар.

Отбасылық дәстүр мен мейрамдар жанұядағы адамдардың бір-біріне деген сенімділігін әрі құрметін нығайтады. Ол болашақ ұрпақ тәрбиесінде де маңызды рөл атқарады. Себебі «Отан отбасынан басталады».

Мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Мәтінді оқып, көп нүктенің орнына қажетті септік жалғауларын жалғаңыз. Мәтіннен жалқы және жалпы есімдерді ажыратыңыз. Төменде берілген кестеге жазыңыз.

Балаға ат қою
Қазақта бала туғаннан кейін ел ішіндегі аса құрметті қария….. немесе бала….. атасына, әжесі…. немересінің атын қойғызады. Ат қоюдың өзінен бүкіл бір халықтың ұлттық ерекшелігі, ой-арманы, түсінігі ап-айқын көрініп тұрады. Мысалы, ерте заман… балаларға көз тию… немесе жын-шайтан… сақтасын деген оймен Итбай, Күшікбай, Жаманбай деген оғаш есім қоятын болған.
Адамға ат қоюдың себептері алуан түрлі тілек-мақсаттар…байланысты да болып келеді. Бала бай, дәулетті болсын деген мақсатпен Байбол, Дәулет, Алтынбек, Алтынбай; күшті де батыл болсын деп Арыстан, Батырбек, Қаһарман, Ербатыр; сұлу да көрікті болсын деп Айсұлу, Әсем, Ботагөз, Ажар; ақылды да тапқыр болсын деп Ақылбек, Ақылбай, Есбол сияқты есімдер… таңдап қойған.
Көптеген есімдер халық…. әдет-ғұрпына, күн, жыл аттарына да байланысты болып келген. Мысалы, Наурызбай, Жұмабай, Бейсенбай; балалары қайтыс бола берген отбасылар жаңа туған сәби… Тоқтар, Тұрсын, Тоқтасын деген есімдер қойған.

Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау

Мәтінді 2 рет мұқият тыңдап, кестедегі ақпараттардың мәтін мазмұнына сай дұрыс немесе бұрыс екенін белгілеңіз.
-Бұл кімнің үйі?
-Жұмағұлдікі.
-Жасай берсін Жұмағұл!
-Не жұмыс істейді?
-Қой бағады.
-Қойлары көбейе берсін!
-Шешең үйде ме?
-Үйде жоқ. Фермаға кетті.
-Солай де. Еее…
-Үйде қымыз бар шығар?
-Бітті.
-Сенің атың кім?
-Дәулет.
-Жақсы ат екен. Әдемі ат. Менің де атым — Дәулет. Мұндай аты жақсы адам әсте өтірік айтпайды. Қымыз бар ғой, иә?
-Бар.
-Тамаша!
-Үйге кірейік, қожайын. Қожа, жүр, үй иесі ренжіп жүрер. Жүр, жүр, жүр. Дәмнен үлкен емеспіз ғой.
-Бәрекелді! Сен өзің жомарт екенсің. Кеңпейіл ниетіңе ризамыз. Мә, мынаған кәмпит алып жей ғой.
-Бұл ақшаға ине сатып алуға бола ма? Мамам айтып еді, ине таусылып қалды деп.
-О, мына ақшаға мың ине сатып алуға болады. Үлкен қазан, шешеңе су жаңа орамал, әкеңе мылтық келеді. Пу, пу, пу.
-Ет жейсіңдер ме?
-Әкеле бер. Бәрін әкел.
Қожеке, төрге шығып, демалатын болдық.
-Тағы ақша бересің бе?
-Не?
-Тағы ақша бересің бе?
-Ой, сөз бе екен?! Ақшаны төбеңнен жаңбырша жауғызамын.

Мәтіндегі 3 нақты ақпаратты тауып, өз сөзіңізбен жазыңыз.
1. _____
2. _____
3. _____

Ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту

Берілген суреттер бойынша мектептегі үйірмелер туралы ауызша мәтін құраңыз. Мәтінде қазақ тілінің төл дыбыстарының дыбысталуын және үндестік заңын дұрыс қолданыңыз.

Қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу

Мәтінді мұқият оқып, берілген сұрақтарға бір сөйлеммен жауап беріңіз.
Корей мектептерінде 12 жыл оқиды: 6 жыл — бастапқы, 3 жыл — орта, 3 жыл — толық орта мектепте. Бұл жүйе Корея тәуелсіздігінің алғашқы жылдарынан басталып, «6-3-3» деп белгіленеді. Корея мектептік білімінің аталмыш үш сатысы бір-бірінен өзгеше және де осы үш саты әртүрлі ғимараттарда орналасқан. Бір мектептен екіншісіне ауысу қиын, өйткені ондағы оқу бағдарламалары өзара тығыз байланысты.
Кореяда әртүрлі пәндерді тереңдетіп оқытатын арнаулы мектептер жоқ. Мектеп бағдарламасы барлық елге бірдей. Пәндерді таңдау мәселесі тіпті жоғары сыныптарда шектеулі.
Корея оқу жүйесінде ақпараттық технологияларды енгізу мәселесі ерекше жолға қойылған. Осы себепті бүгінде бұл ел мектептерді компьютермен жабдықтап, интернетпен байланыс орнату жөнінен Сингапурдан кейін екінші орында тұр.
Жалпы елдегі мектептік жүйе оқушыларды жоғары оқу орны емтихандарына даярлауға бағытталған. Қазіргі Корея оқушылардың жоғары оқу орындарына қабылдануы жағынан және сол арқылы Батыс Еуропа елдерін басып озғандығымен әлемде бесінші орынды иемденеді.
Кореяда балалар 12-17 жасынан тынбай еңбек етеді, білім алады. Сондықтан болар корей көшелерінде ойнап жүрген балаларды кездестіру қиын. Олардың барлығы өз уақыттарын қажетті курстар және факультативтермен өткізеді.

А. Кореяда пәндерді тереңдетіп оқытатын мектептер не себепті жоқ?
_______________
В. Кореяның мектептік жүйесі неге бағытталған?
_______________

Корея мен Қазақстандағы білім беру жүйесін салыстырыңыз.

Мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау

Берілген тірек сөздерді қолдана отырып, мектеп тақырыбында постер жасаңыз.

1-топ
Мектеп, ғимарат, қабат, дәліз, кабинет, асхана.
2-топ
Кітапхана, кітап қоры, үйірме, спорттық секция, сыныптан тыс жұмыстар

Лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану

Берілген мақал-мәтелдердегі көп нүктенің орнына тиісті сын есімдерді қойып жазыңыз. Сын есімдердің лексикалық мағынасын анықтаңыз.

Берілген сын есімдерді қолдана отырып, адамгершілік туралы ауызша шағын мәтін құрап айтыңыз.
Сын есімдер: жақсы, жаман, еңбекқор, талапты, тәрбиелі, сыпайы, мейірімді, үлкен, кіші

Күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну

Мәтінді 2 рет тыңдап, кейіпкерлерді олардың әрекетімен сәйкестендіріңіз.

Ертеде хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы:
— Адам менің күшімді пайдаланады, сүтімді ішеді, қылыма дейін арқан, жіп еседі. Жыл басы мен боламын, — дейді.
Түйе:
— Мен сен көтере алмайтын ауырды көтеріп, алыс жерлерге барамын. Аш болдым деп арпа, сұлы сұрамаймын. Су табылмаса, шөлде де жүре беремін. Жыл басы болу маған лайық.
Сиыр айтады:
— Адам егін ексе, менімен егеді, сүтімді ішеді, құрт-май жасайды, жыл басы болу маған лайық.
Қой айтады:
— Адам жүнімді алып, киіз басады, киім тігеді, арқан еседі. Сүтімнен құрт-май алады.
Ит айтады:
— Мен болмасам, сендерді не ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді.
Тауық айтады:
— Мен болмасам, кісі ерте жұмысына бармай, ұйықтап қалар еді.
Тышқан не айтарын білмей тұрады да, қулық ойлап, жиылғандарға айтады:
— Бұл таластан ешнәрсе өнбес, жылды кім бұрын көрсе, сол жыл басы болсын.
Өзгелері тышқанның сөзін қостайды. Біраздан соң тышқан жорғалап, түйенің өркешіне шығып отырады.
Сонан соң жылды бәрінен бұрын тышқан көріп, хабар беріп, жыл басы болыпты. Түйе бойына сеніп құр қалыпты.

Берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

Берілген тақырыптардың бірін таңдаңыз. Бір-біріңізбен тақырып бойынша жұпта диалог құрыңыз (әр оқушыға 2 минут).

Диалог тақырыптары:
1. Жабайы жануарлар
2. Хайуанаттар бағында
3. «Қызыл кітапқа» енген жануарлар
4. Үй жануарлары
5. Адам ағзасына пайдалы көкөністер мен жемістер
6. Жануарлар туралы ертегілер

Фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау

Мәтінді мұқият оқып, мазмұны бойынша өз бұрышыңызға бір сұрақ құрастырып жазыңыз. Дастарқанды сағат тілімен айналдырып, көршіңіздің сұрағының астына жауап жазыңыз. Топта ақылдаса отырып, мәтіннің тақырыбын анықтаңыз.
Ертеде хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы:
— Адам менің күшімді пайдаланады, сүтімді ішеді, қылыма дейін арқан, жіп еседі. Жыл басы мен боламын, — дейді.
Түйе:
— Мен сен көтере алмайтын ауырды көтеріп, алыс жерлерге барамын. Аш болдым деп, арпа, сұлы сұрамаймын. Су табылмаса, шөлде де жүре беремін. Жыл басы болу маған лайық.
Сиыр айтады:
— Адам егін ексе, менімен егеді, сүтімді ішеді, құрт-май жасайды, жыл басы болу маған лайық.
Қой айтады:
— Адам жүнімді алып, киіз басады, киім тігеді, арқан еседі. Сүтімнен құрт-май алады.
Ит айтады:
— Мен болмасам, сендерді не ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді.
Тауық айтады:
— Мен болмасам, кісі ерте жұмысына бармай, ұйықтап қалар еді.
Тышқан не айтарын білмей тұрады да, қулық ойлап, жиылғандарға айтады:
— Бұл таластан ешнәрсе өнбес, жылды кім бұрын көрсе, сол жыл басы болсын.
Өзгелері тышқанның сөзін қостайды. Біраздан соң тышқан жорғалап, түйенің өркешіне шығып отырады.
Сонан соң жылды бәрінен бұрын тышқан көріп, хабар беріп, жыл басы болыпты. Түйе бойына сеніп құр қалыпты.

Ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу

Берілген суреттерді қолдана отырып, басқа қалада тұратын досыңызға хайуанаттар бағына жасаған саяхатыңыз туралы хат жазыңыз. Хаттың құрылымын сақтаңыз (70-80 сөз).

Жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру

Мәтінді оқып, сұраулы және лепті сөйлемдерді анықтаңыз. Айтылу интонациясына қарай тиісті тыныс белгілерін қойыңыз.

Сымбатты сиыр жайлы хикая
Ертеде жануарлардың ішінде ең жүйрігі де, сымбаттысы да сиыр болыпты. Келе-келе сиырға менмендік пайда болады.
Бірде ол жайылымда жүрген жылқыға кездесіп:
– Ей, ашқарақ, менің сөзіме құлақ сал. Сен өмірі күйіс қайтармайсың, жетер осы жайылғаның. Менімен жарысасың ба? – дейді.
– Мейлі, жарыссақ жарысайық, — деп жылқы келісімін береді.
Олар өздеріне ыңғайлы жерді белгілейді. Жолдың ортасында суыр жарысқандарға су беріп отырды.
Бірден сиыр шаба жөнеліп, жылқыдан озып кетеді. Орта жолда ол:
– Суыр сасық, су қайда? – дейді көкіректеніп.
– Сиыр пасық, су мұнда – деп ызасы келген суыр сиырға көптен тұрып қалған суды ұсынады. Сиыр қарамастан сіміріп салады да, шауып кетеді. Сиыр бір қыр асып кетеді. Жылқы ентігіп жетіп, суырға:
– Суыр сұңқар, су қайда? – дейді.
– Жылқы тұлпар, су мұнда – деп суыр риза болып жылқыға салқын, таза суды ұсынады.
Салқын су бойын ширатқан жылқы сиырдан озып межеге бұрын жетеді.
Міне, содан бері жылқы баласы сұлу да сымбатты, жүйрік болыпты. Ал сиыр сол оқиғадан соң демігіп жүгіре алмай, шабан жүрісті болып қалған деседі.

Тыңдалым
Әр ұлттың өзіне тән салт-дәстүрлері болады. Салт-дәстүр халықтың мінез-құлқын, қасиеттерін, мәдениетін, тарихын, басқа ұлттан ерекшелігін көрсетеді. Қазақ – салт-дәстүрге бай халық. Қазақ халқына бауырмалдық, адамгершілік, қонақжайлылық, мейірімділік сияқты қасиеттер тән. Қазақ отбасындағы ең үлкен қуаныш – нәрестенің дүниеге келуі. Әсіресе, қазақ халқы ұл баланың өмірге келуін ерекше күткен. Себебі қазақтар өздерінің ұрпағын ер балалардан таратады. Баланың шілдехана, бесік тойы, тұсаукесер, сүндет тойын барлық ауыл-аймақ, туған-туыс болып тойлаған.
Қазақ халқының ең бір қадірлі салты – үлкенді сыйлау. Барлық қазақ отбасында ата-анасына, үлкендерге ерекше құрмет көрсеткен. Олардың ұрпақтары қартайғанда ата-аналарын қамқорлыққа алуға міндетті болған.
Қазіргі кезде ата-аналар мен балаларының арасындағы қарым-қатынастары еліміздің Ата заңымен қорғалады. Ата-ана балаларының тәрбиесіне жауапты болады. Балалар да ата-аналары қартайғанда, қамқорлық жасауға міндетті. (112 сөз)

1-3. Бос орындарға берілген сөздердің қажеттісін қойып жазыңыз.
Сөздер: құрметтеу, парызы, сәбидің
1) Қазақ жанұясындағы үлкен қуаныштардың бірі — ____________________тууы.
2) Қазақ халқының аса қадірлі салты – үлкенді _________________________ .
3) Қартайған әке-шешесіне қамқорлық көрсету – балаларының _________________ .

Тыңдалым
Әр ұлттың өзіне тән салт-дәстүрлері болады. Салт-дәстүр халықтың мінез-құлқын, қасиеттерін, мәдениетін, тарихын, басқа ұлттан ерекшелігін көрсетеді. Қазақ – салт-дәстүрге бай халық. Қазақ халқына бауырмалдық, адамгершілік, қонақжайлылық, мейірімділік сияқты қасиеттер тән. Қазақ отбасындағы ең үлкен қуаныш – нәрестенің дүниеге келуі. Әсіресе, қазақ халқы ұл баланың өмірге келуін ерекше күткен. Себебі қазақтар өздерінің ұрпағын ер балалардан таратады. Баланың шілдехана, бесік тойы, тұсаукесер, сүндет тойын барлық ауыл-аймақ, туған-туыс болып тойлаған.
Қазақ халқының ең бір қадірлі салты – үлкенді сыйлау. Барлық қазақ отбасында ата-анасына, үлкендерге ерекше құрмет көрсеткен. Олардың ұрпақтары қартайғанда ата-аналарын қамқорлыққа алуға міндетті болған.
Қазіргі кезде ата-аналар мен балаларының арасындағы қарым-қатынастары еліміздің Ата заңымен қорғалады. Ата-ана балаларының тәрбиесіне жауапты болады. Балалар да ата-аналары қартайғанда, қамқорлық жасауға міндетті. (112 сөз)

Сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша сөз немесе сөз тіркесімен жауап беріңіз.

а) Қазақ халқының ұрпағы кімнен тарайды? ___________________________________
ә) Балалары ата-анасын қашан қамқорлығына алады?___________________________

Оқылым
Ертеде жылқы Күнге қарап:
— О, қайырымды, Күн! Мені жануарлардың арасындағы ең сұлуы дейді. Оны өзім де білемін. Сонда да кейбір дене мүшелерімді бұдан да әдемі етсем деп ойлаймын, — депті.
— Сонда қай жеріңді түзеткің келеді? — деп сұрайды Күн күлімсіреп.
— Егер аяқтарым бұдан да ұзындау болса, мен тіптен жүйрік болар едім. Мойным аққудың мойнындай ұзын болса, маған ол бұдан да әсем көрік берер еді. Адамды арқалап жүру үшін арқамнан мәңгі алынбайтын ер-тоқымым болса, жақсы болар еді.
— Күте тұр, — дейді Күн күліп.
Жылқыға Күн түйені алып келеді.
— Міне, сен ұнатқандай ұзын аяқ, ұзын мойын, ері де дайын. Қалай, сенің де осындай болғың келе ме? — деп сұрайды Күн.
Жылқы көріксіз жануарды көргенде қорқып кетеді.
— Жо-жоқ! – дейді.
— Саған өз бойыңдағы сұлулығың да жетеді! Әркім өз қасиетін бағалауы тиіс,- дейді Күн жылқыға. Содан бері жылқы әлі күнге дейін түйені көрген сайын қорыққанынан дірілдей бастайды екен. (150 сөз)

Мәтін мазмұнына сай келетін тақырыпты көрсетіңіз.
А) Көріксіз түйе
В) Күннің ақылы
С) Күн мен жылқы
Д) Жылқының арманы

Мәтін мазмұнына сай дұрыс және бұрыс ақпараттарды белгілеңіз.

Мәтін бойынша оқиғалардың ретін санмен белгілеңіз.

Жазылым
Төмендегі тақырыптардың бірін таңдап, сипаттау, суреттеу мәтінін жазыңыз. Мәтінде кем дегенде үш сипаттау сөзін орынды қолданыңыз және жалғауларды дұрыс жалғап жазыңыз. 100-110 сөз.

1) Менің отбасымдағы туған күн мерекесі
2) Біздің сынып
3) Менің сүйікті жануарым

Айтылым

Берілген жағдаяттың бірін таңдап, жұпта диалог құрыңыз. Диалогта қазақша амандасу және ұлттық этикет сөздерін қолданыңыз.

1) Жұпта біріңіз қарияның және баланың рөлін таңдаңыз және отбасылық дәстүр мен өзара сыйластық туралы әңгімелесіңіздер.
2) Жұпта біріңіз кітапханашы және кітап алуға келген оқушының рөлін таңдаңыз және осы жағдаятқа байланысты диалог құрыңыздар.
3) Жұпта екі достың арасында жануарларды қорғау туралы диалог құрыңыздар.

Натурал сандар және нөл саны

Өрнекті ықшамдап, мәнін табыңыз:
а) 3(x+5) + 7x, мұндағы x=4
b) 6x + 4(2x + 7), мұндағы x=3
c) 12(4+y) – 5y, мұндағы y=2

Обыкновенные дроби

Натурал сандар және нөл саны

Теңдеуді шешіңіз:
a) (45-х) 3=93
b) (х-13):7=2
c) 390:(4х+3)=26

Обыкновенные дроби

Натурал сандар және нөл саны

Алдар көсе төмендегі теңдеулерді шешті.
а) 24*(x+9)=288 теңдеуінің түбірі x=5 болатынын тапты.
Айнымалыны түбірмен алмастыру әдісін пайдаланып, Алдар көсенің
теңдеуді шешуінің дұрыстығын анықтаңыз.
b) (x-3):2=2 теңдеуінің түбірі x=7 болатынын тапты.
Теңдеудің шешімін кері амалдар әдісімен тексеріңіз

Натуральные числа и нуль

Определите, какие из нижеприведенных чисел являются натуральными:

1. число на 1 больше, чем 556;
2. число на 1 меньше, чем 56300;
3. число, предшествующее единице;
4. число, следующее за числом 999.

Обыкновенные дроби

В каком из следующих вариантов указано верное равенство?

Натурал сандар және нөл саны

Есептерді шығарыңыз:
a) Тік төртбұрыштың ұзындығы 15 см, ал ені 3 см-ге қысқа. Тік төртбұрыштың
ауданын және периметрін табыңыз.

b) Тігін шеберханасында 40 метрлік 12 орам мата мен 30 метрлік 8 орам мата болды.
340 метр матаны қолданғаннан кейін, шеберханада неше метр мата қалды?

Натуральные числа и нуль

Обведите все четные числа, записанные в таблице.

Обыкновенные дроби

Натурал сандар және нөл саны

Кітап 260 тг, ал альбом одан n теңгеге арзан. Бір кітап және екі альбом неше теңге тұрады. Әріпті өрнек құрыңыз

Натуральные числа и нуль

Запишите четное число, следующее за четным.

Запишите нечетное число, следующее за нечетным.

3∙3∙3∙3∙3 көбейтіндісін дәреже түрінде қалай жазуға болады?

С) 3∙5
D) 243

Какая из следующих дробей соответствует закрашенной части фигуры?

Натурал сандар және нөл саны

Бірінші қатардағы заңдылықты пайдалана отырып, екінші қатардың ортасындағы санды анықтаңыз:

Натуральные числа и нуль

Определите четность или нечетность чисел выражающих:

1. a) количество дней в неделе;
2. b) количество дней в декабре;
3. c) количество месяцев в году.

Обыкновенные дроби

Шаршының қандай бөлігі боялған?

Даны числа: 25460, 75831, 12063, 175175, 587421.

а) Выберите три числа, сумма которых делится на 3. Ответ обоснуйте
b) Выберите два числа, разность которых делится на 5. Ответ обоснуйте
c) Выберите два числа, произведение которых делится на 6. Ответ обоснуйте

Натуральные числа и нуль

Диане необходимо изобразить на координатном луче: 2 дм; 4 дм; 1 м; 1 м 3 дм.

a) Дайте совет Диане, какой наиболее подходящий единичный отрезок она должна взять, чтобы изобразить данные расстояния на одном координатном луче.

1см             1 дм               1 м

b) Запишите сколько таких единичных отрезков займет каждое расстояние.

Обыкновенные дроби

Укажите верные утверждения:

1. в неправильной дроби числитель всегда больше знаменателя;
2. в правильной дроби числитель всегда меньше знаменателя;
3. в правильной дроби числитель всегда больше знаменателя;
4. если числитель дроби равен знаменателю, то дробь – неправильная.

4301, 9164, 6025, 3976 сандарының ішінен
і) үшеуінің қосындысы 2-ге еселі болатындай үш санды таңдаңыз. Жауабыңызды негіздеңіз.
іі) айырымы 5-ке еселі екі санды таңдаңыз. Жауабыңызды негіздеңіз.
ііі) көбейтіндісі 10-ға еселі екі санды таңдаңыз. Жауабыңызды негіздеңіз

Натурал сандар және нөл саны

Әр сан тізбегінің заңдылығын жазыңыз. Жетіспейтін элементті табыңыз:

Натуральные числа и нуль

Найдите:

Решите уравнение (57х-24): 5=18 и сделайте проверку

Обыкновенные дроби

(11−?)+(?−1)=16 теңдеуінің түбірі 7-ге тең болуы үшін a әріпін қандай натурал санмен алмастыруға болады?

Дано выражение: 2(c+3) — (d-2) .

a) Pаскройте скобки и приведите подобные слагаемые.
b) Найдите значение выражения при с = 2 и d = 2 .

Натурал сандар және нөл саны

Тізбектің алғашқы төрт мүшесін жазыңыз:
a) жұп сандардың тізбегін;
b) әрбір келесі мүшесі алдыңғысынан 3-ке артық болатын сандардың тізбегін;
c) әрбір келесі мүшесі алдыңғысынан 4 есе артық болатын сандардың тізбегін.

Натуральные числа и нуль

1. Начертите координатный луч с единичным отрезком длиной 1 см и изобразите на нем точки с координатами A(2), B(5), C(7).

2.Определите:

1. Координату точки D, расположенную левее на три единицы от точки С;
2. Координату точки E, расположенную правее на четыре единицы от точки В.

Обыкновенные дроби

а) 8∙(12?+27)+5∙(31−17?) өрнегін ықшамдаңыз.
b) ?=1001 болғандағы өрнектің мәнін табыңыз

С помощью рисунков объясните следующие равенства:

Натуральные числа и нуль

Используя координатный луч, определите:

1. a) точку с наибольшей координатой;
2. b) точку с наименьшей координатой;
3. c) точку, координата которой больше координаты точки В, но меньше координаты точки D;
4. d) точки, координаты которых больше координаты точки A.

Натурал сандар және нөл саны

Натурал сандардан құралған тізбектер үшін екі заңдылық ойластырыңыз. Осы тізбектердің алғашқы бес мүшесін жазыңыз.

Берілген бөлшектер арасынан тең бөлшектерді табыңыз

Натуральные числа и нуль

Вместо звездочки поставьте цифру так, чтобы полученное число было больше, чем 20891

1. 2*891
2. 2089*
3. *0891

Обыкновенные дроби

Имеется 48 ластиков, 72 карандаша и 120 ручек. Необходимо собрать одинаковые наборы так, чтобы в каждый из них вошли по одному ластику, ручке и карандашу. Определите, какое наибольшее число таких наборов можно собрать?

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Тұжырымдардың ақиқаттығын анықтаңыз. Кестеде жалған тұжырымды «Ж», ақиқат тұжырымды «А» әріптерімен белгілеңіз:

Натуральные числа и нуль

Обыкновенные дроби

Натурал сандардың бөлінгіштігі

3, 7, 10, 15, 18, 30, 84 сандарының ішінен:
a) 21 санының бөлгіштерін;
b) 60 санының бөлгіштерін;
c) 3-тің еселіктерін;
d) 5-тің еселіктерін анықтаңыз

(і) 60 л күнбағыс майын және 48 л жүгері майын ең көп дегенде қанша сауда орнына тең етіп бөлуге болады?
(іі) жоғарыдағы мәліметтерді пайдаланып, бір сауда орны майдың әр түрінен қанша литр алатынын табыңыз?

Натуральные числа и нуль

Запишите трёхзначное число, удовлетворяющее неравенству:

Натурал сандардың бөлінгіштігі

12, 36 және 60 сандарының барлық бөлгіштерін жазыңыз. Осы сандардың ортақ бөлгіштерін жазып, ішіндегі ең үлкенін көрсетіңіз.

Обыкновенные дроби

Натурал сандардың бөлінгіштігі

10 және 15 сандарына еселік болатын барлық екі таңбалы сандарды жазыңыз. Осы сандардың ортақ еселіктерін жазып, ішіндегі ең кішісін көрсетіңіз.

Натуральные числа и нуль

Вместо квадратов впишите цифры так, чтобы получилось верное двойное неравенство:

Обыкновенные дроби

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Дұрыс тұжырымдарды көрсетіңіз

Натуральные числа и нуль

В таблице указан рост учащихся класса.

1. a) Запишите имена девочек в порядке возрастания их роста
2. b) Напишите имя самого высокого мальчика в классе.

Обыкновенные дроби

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Мына сандардың ішінен 1; 2; 5; 18; 29; 42; 59; 64; 104:
а) жай сандарды теріп жазыңыз;
b) құрама сандарды теріп жазыңыз.

Натуральные числа и нуль

В таблице представлены высоты вершин гор Казахстана. Запишите высоты вершин в порядке убывания.

Обыкновенные дроби

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Сұрақтарға жауап беріңіз:
a) 971, 5042, 973, 980, 3401, 2600 сандарының қайсысы 2, 5, 10 сандарына қалдықсыз
бөлінеді?
b) 46 үш таңбалы санындағы жұлдызшаның орнына қандай цифр қойғанда шыққан
сан 2, 5, 10 сандарының әрқайсысына қалдықсыз бөлінеді?

Натуральные числа и нуль

Расставьте порядок действий в каждом примере:

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Данияр бес бірдей ойыншық сатып алды. Егер сатушы 286 теңге төлеу керек десе, ол дұрыс есептеген бе? Жауабыңызды түсіндіріңіз.

Обыкновенные дроби

Натуральные числа и нуль

Найдите значение выражения:

625:(1053:9 — 29∙4) + 3750:30

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Сұрақтарға жауап беріңіз:
1) 3502, 783, 197, 4308 сандарының қайсысы:
a) 3-ке бөлінеді?
b) 9-ға бөлінеді?
2) 46 үш таңбалы санындағы жұлдызшаның орнына қандай цифр қойғанда шыққан
сан 3, 9 сандарының әрқайсысына қалдықсыз бөлінеді?

Обыкновенные дроби

Натуральные числа и нуль

Вычислите значения выражений наиболее удобным способом:

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Үш бірдей ойыншық сатып алу үшін 100 теңге беріп, 42 теңге қайтарым алуға болады ма?

Натуральные числа и нуль

Упростите выражение:

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Амалды орындамай-ақ, көбейтіндінің берілген санға бөлінетіндігін анықтаңыз:
a) 35 ·18 көбейтіндісін 7-ге
b) 48 ·13 көбейтіндісін 12-ге
c) 99 ·14 көбейтіндісін 11-ге
d) 35 ·10 көбейтіндісін 8-ге

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Көбейтінді 5-ке бөлінетіндей бос торкөздерге ең үлкен екі таңбалы санды жазыңыз:

Натуральные числа и нуль

Упростите выражение и найдите его значение:

Координатный луч. Сравнение натуральных чисел Двойное неравенство Числовые и буквенные выражения и их значения Упрощение выражений Уравнение. Корень уравнения. Решение уравнений Формулы. Вычисление по формулам. Решение текстовых задач. Последовательности из натуральных чисел

Используя чертеж, найдите координаты точек Х, У и Z.

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Арифметикалық амал қолданбай-ақ,
a) 27 + 54 қосындысының 9-ға;
b) 28 + 49 қосындысының 7-ге;
c) 72 – 24 айырмасының 8-ге;
d) 65 – 26 айырмасының 13-ке бөлінгіштігін анықтаңыз.

Натуральные числа и нуль

Упростите выражение и найдите его значение:

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Төмендегі шарт орындалатындай х-тің орнына екі таңбалы натурал санды қойыңыз:
a) 575+x қосындысы 3-ке бөлінеді;
b) 48-x айырмасы 5-ке бөлінеді.

Натуральные числа и нуль

Решите следующие уравнения:

Координатный луч. Сравнение натуральных чисел Двойное неравенство Числовые и буквенные выражения и их значения Упрощение выражений Уравнение. Корень уравнения. Решение уравнений Формулы. Вычисление по формулам. Решение текстовых задач. Последовательности из натуральных чисел

а) Упростите выражение: 8(12m+27)+5(31-17m);

b) Используя результаты предыдущего действия, решите уравнение:

8(12m+27)+5(31-17m)=448.

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Дұрыс теңдікті табыңыз:

Натуральные числа и нуль

Алдар косе решил равнения.

a) Для уравнения он получил корень

Выполните провеку решения уравнения, используя метод подстановки.

b) Для уравнения он получил корень

Выполните провеку решения уравнения, используя метод обратных действий.

Координатный луч. Сравнение натуральных чисел Двойное неравенство Числовые и буквенные выражения и их значения Упрощение выражений Уравнение. Корень уравнения. Решение уравнений Формулы. Вычисление по формулам. Решение текстовых задач. Последовательности из натуральных чисел

На соревнования по баскетболу пришло n девочек, а мальчиков на m больше, чем девочек. Для игры они разбились на команды по 5 человек. Сколько команд получилось?
а) Составьте буквенное выражение для решения задачи.
b) Вычислите значение выражения при n=29, m=17

Натуральные числа и нуль

Решите задачи

a) Пассажирский поезд состоит из 12 вагонов по 58 мест в каждом. Сколько осталось свободных мест, если в поезде едут 667 пассажиров?

b) В швейной мастерской было 12 кусков материи по 40 м и 8 кусков материи по 30 м. Сколько метров материи осталось после того, как израсходовали 340 м?

Натурал сандардың бөлінгіштігі

1) Көбейтінділерді дәреже түрінде жазыңыз:
a) 6·6·6·6
b) 15 ·15 ·15
c) 3 ·3 ·3 ·3 ·3
2) Дәрежелерді көбейтінді түрінде жазыңыз:

Делители и кратные натуральных чисел Простые и составные числа Основные свойства делимости Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10 Степень Разложение составных чисел на простые множители Наибольший общий делитель. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное

a) Запишите первые пять чисел кратных числу 6.

b) Запишите первые пять чисел кратных числу 15

c) Среди этих чисел найдите наименьшее общее кратное чисел 6 и 15.

Натуральные числа и нуль

В вазе лежало x груш, яблок в 3 раза больше, чем груш, а апельсинов на y меньше, чем яблок. Сколько всего груш, яблок и апельсинов лежало в вазе? Составьте и запишите буквенное выражение.

Натурал сандардың бөлінгіштігі

a) 28 және 42 сандарының ортақ бөлгіштерінің астын сызыңыз:
1, 2, 3, 4, 6, 7, 14, 21, 28;
b) 4 және 6 сандарының ортақ еселіктерінің астын сызыңыз:
4, 6, 8, 12, 16, 18, 20, 24, 28, 30, 32, 36, 40, 42

Делители и кратные натуральных чисел Простые и составные числа Основные свойства делимости Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10 Степень Разложение составных чисел на простые множители Наибольший общий делитель. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное

a) Запишите все делители числа 20.

b) Запишите все делители числа 28.

c) Среди этих чисел найдите наибольший общий делитель чисел 20 и 28.

Натуральные числа и нуль

В треугольнике одна сторона равна 48 см, вторая на 8 см меньше, а третья на x см больше первой стороны. Составьте буквенное выражение для нахождения периметра треугольника. Найдите значение периметра при х=10.

Натуральные числа и нуль

Установите соответствие между последовательностью натуральных чисел и ее закономерностью (соедините стрелкой).

Натурал сандардың бөлінгіштігі

Сөйлемдерді аяқтаңыз:
a) Егер a саны b санына бөлінетін болса, онда ЕҮОБ (a,b) …
b) Егер a саны b санына бөлінетін болса, онда ЕКОЕ (a,b) …
c) Егер ЕҮОБ (a, b)=1 болса, онда …
d) Егер ЕКОЕ (a,b)=a*b болса, онда …

Делители и кратные натуральных чисел Простые и составные числа Основные свойства делимости Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10 Степень Разложение составных чисел на простые множители Наибольший общий делитель. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное

а) Разложите число 360 на простые множители.

b) Запишите произведение одинаковых множителей в разложении числа 360 в виде степени.

Натуральные числа и нуль

Запишите закономерность каждой последовательности.

Найдите пропущенные элементы:

Натурал сандардың бөлінгіштігі

3, 5, 6 және 25 сандарынан мүмкін болатын өзара жай сандардың жұбын құрастырыңыз.

Делители и кратные натуральных чисел Простые и составные числа Основные свойства делимости Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10 Степень Разложение составных чисел на простые множители Наибольший общий делитель. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное

а) При каких значениях цифры * число 38577* будет делиться на 2?

b) При каких значениях цифры * число 38577* будет делиться на 3?

c) При каких значениях цифры * число 38577* будет делиться на 6?

Натуральные числа и нуль

Запишите первые четыре члена последовательности:

a) нечетных чисел;

b) натуральных чисел, каждый член которой на 5 больше предыдущего;

с) натуральных чисел, каждый член которой в 2 раза больше предыдущего.

Натурал сандардың бөлінгіштігі

ЕҮОБ-ін табыңыз:
a) 42 мен 60;
b) 26, 65 және 130;

Обыкновенная дробь. Чтение и запись обыкновенных дробей Основное свойство обыкновенной дроби Правильные и неправильные обыкновенные дроби Смешанные числа

Приведите к общему знаменателю следующие дроби

Натуральные числа и нуль

Придумайте две закономерности для последовательностей из натуральных чисел.

Запишите первые пять членов данных последовательностей.

Натурал сандардың бөлінгіштігі

ЕКОЕ-ін табыңыз:
a) 21 мен 18;
b) 12, 30 және 75.

Обыкновенная дробь. Чтение и запись обыкновенных дробей Основное свойство обыкновенной дроби Правильные и неправильные обыкновенные дроби Смешанные числа

а) Какую часть метра составляет 8 дециметров?
Представьте свой ответ в виде несократимой дроби.

b) Какую часть килограмма составляет 45 грамм?
Представьте свой ответ в виде несократимой дроби.

Делимость натуральных чисел

Определите истинность утверждений. Отметьте истинные утверждения буквой «И», ложные – «Л»:

Натурал сандардың бөлінгіштігі

a) Балаларға сыйлық дайындау үшін 180 жаңғақ, 150 өрік және 210 кәмпит алынды.
Балаларға берілетін сыйлықтардағы өріктердің, жаңғақтардың, кәмпиттердің саны
бірдей болуы керек. Сыйлық ең көп дегенде неше балаға жетеді?
b) Әлияның қадамының ұзындығы 40 см, ал Мәншүктің қадамының ұзындығы 60 см.
Әлия неше қадам жасағанда, олардың толық қадамдары ең алғаш рет сәйкес келіп
теңеседі?

Обыкновенная дробь. Чтение и запись обыкновенных дробей Основное свойство обыкновенной дроби Правильные и неправильные обыкновенные дроби Смешанные числа

Преобразуйте смешанные числа в неправильные дроби, а неправильные дроби в смешанные числа