Ответы СОР\СОЧ География

а. Сопоставьте объекты исследования и виды географического мониторинга.

b. Назовите цель проведения мониторинга объектов.

Рассмотрите изображения картографических методов.

a. Укажите способ картографичекого метода, для определения суммарного количества осадков за январь на территории Казахстана.

b. Покажите на карте шоссейную магистраль Алматы-Екатеринбург.

Прочитайте текст.

а. Изложите текст графически в виде концептуальной/ментальной карты или схемы.

Определите критерии, по которым можно сравнить горы, используя физическую и геотектоническую карты Казахстана.

a. Мугоджары имеют пологие восточные и крутые западные склоны, они тянутся с севера на юг на 450 км. Мугоджары низкие горы, сформировавшиеся в эпоху палеозоя, и соответствуют герцинской складчатости. Это древняя горная страна, сложенная осадочными и магматическими породами. Самое высокое место — Большой Боктыбай (657 м).

b. Джунгарская горная страна входит в пределы Казахстана своей северной и северозападной частью. Эта горная система подверглась вторичному горообразованию в палеогене. Протяженность Жунгарского Алатау с востока на запад 450 км, с севера на юг 100-150 км. Самая высокая точка — гора Бесбакан (4622 м).

1.________________ 2.________________ 3.________________

Выполните задание, используя данные климатограммы.

a. Определите максимальный показатель температуры воздуха.
b. Определите минимальный показатель температуры воздуха.
c. Определите климатический пояс и укажите характеристику климата населенного пункта.

Прочитайте статью.

Озеро Балхаш стремительно мелеет и загрязняется. Такого мнения придерживаются казахстанские экологи и ученые, передает агентство со ссылкой на газету «Казахстанская правда». «Особенность этого голубого прекрасного «зеркала» в том, что половина его воды — пресная, половина — соленая. Сейчас соленой воды становится все больше, потому что уменьшается объем озера. Причина — увеличение водозабора из реки Иле пользователями, причем, основная стокообразующая часть бассейна расположена в КНР. По данным издания, в регионе Иле-Балхашского бассейна проживает около 3 млн человек. А программа по решению экологических, водных проблем Балхаша 2006 — 2009 годов не имела достаточногo финансирования, оказалась слишком короткой по срокам и никак не связана с областными и районными программами развития, — поясняется в статье. Несмотря на большое количество подписанных странами Центральной Азии соглашений, проблемы трансграничных водотоков не решаются. «Экологические проблемы в бассейне озера продолжают расти. Загрязняются воздух и вода, накапливаются токсичные и другие опасные отходы. Стихийные свалки мусора, отсутствие канализационных систем, застройка водоохранных зон жилыми домами, станциями техобслуживания, банями, кафе продолжаются по рекам Малая и Большая Алматинка, Есентай и многим другим в городах и областях бассейна», — отмечается в публикации. По мнению заместителя начальника Балхаш-Алакольской бассейновой инспекции Комитета по водным ресурсам Жолдаса Аманбаева, к внутренним проблемам относится тот факт, что износ ирригационных систем превысил 60% и за последние 15 — 20 лет ни реконструкций, ни ремонта на водохозяйственных объектах не проводилось.
Источник: ИА KazakhstanToday,19 октября (2010г).

a. Приведите примеры основных факторов, наносящих вред озеру: промышленные коммунально-бытовые
b. Приведите пример дипломатического подхода в решении вопроса трансграничных рек.
c. Укажите два основных пути решения проблемы озера (предложите пути минимизации негативного воздействия типов природопользования на окружающую среду).

1. Рассматрите инфографику и сравните торговые отношения Казахстана с Кыргызстаном и Арменией в 2012-2015 гг.

2. Сравните по годам объемы торговли Казахстана с Кыргызстаном и Арменией.

3. Предположите торговые отношения Кыргызстана и Армении

4. Сделайте выводы о торговых отношениях Казахстана с Кыргызстаном и Арменией в 2012-2015 гг.

Изучите инфографику.

a. Определите две административно-территориальных единицы (области), имеющих наибольший статус загрязненности воздуха.

b. Определите два основных источника загрязнения, наносящих вред воздуху городов.

c. Назовите социальные последствия загрязнения в городах и регионах страны.

1. Прочитайте информацию.

2. Выберите один из объектов исследования: A) атмосферный воздух; B) поверхностные и подземные воды; C) земельные ресурсы и почвенный покров; D) растительный мир; E) животный мир; F) состояние экологических систем; G) состояние здоровья населения

3. Определите негативные воздействия хозяйственной деятельности ССГПО на окружающую среду, используя дополнительные источники информации. Подготовьте презентацию.

В таблице приведены наиболее загрязненные города Казахстана.

а. Напишите причины загрязнения городов.

b. Укажите, функцию Microsoft Excel (рис. 1), для вычисления среднего индекса загрязения.

c. Укажите команду меню Microsoft Excel (рис.2) для выделения цветом ячейки г. Актобе.

1. Изучите динамику границ Казахстана, используя карты. 2. Назовите по 3 количественных и качественных изменения политической карты Казахстана за последние 28 лет.

1. Қазақстанның физикалық географиялық аудандастыруға қатысты картаға мұқият қараңыз.
Қазақстанда 9 физикалық-географиялық аудан бар. Картада берілген сандарды физ-географиялық аудан атауларымен сәйкестендіріңіз.

1. Заполните кластер виды природопользования по типам хозяйствования.

2. Заполните таблицу и сделайте вывод о необходимости природопользования.

1. Таңдау бойынша жер шарындағы үлкен көпірлер туралы деректерді Microsoft Excel бағдарламасы негізінде құрастырыңыз.2. Microsoft Excel бағдарламасының жұмысын талдаңыз.
Microsoft Excel бағдарламасы қолданатын салаларды атаңыз.
Бұл бағдарламаны қолданудың маңыздылығын атаңыз.
Бағдарламаның мүмкіншіліктерін атап, жазыңыз

1. Прочитайте текст.

2. Определите и оцените воздействие предприятий на окружающую среду Костанайской области.

3. Приведите пример отрицательные последствия хозяйственной деятельности человека, если она ведется без достаточной опоры на географические знания и географический прогноз.
Что бы вы лично предприняли для предотвращения экологического бедствия?

1. Мәтіндегі ақпаратпен танысыңыз. Дүниежүзіндегі елдердің табиғат ресурстарымен қамтамасыз етілу дәрежесі әркелкі. Табиғат ресурстарымен қамтамасыз етілу көрсеткіші алуан түрлі ресурстардың қор мөлшерінің арақатынасымен және оның пайдаланылу ауқымымен байланысты. Дүниежүзілік шаруашылықтың күрделі жүйесінде және еңбектің халықаралық үлестірілуінде экономикасы дамыған елдер, негізінен, тұтынушы болса, ал дамушы елдер — шикізат ресурстарын өндіруші әрі экспорттаушы болып табылады. Дегенмен көптеген жоғары дәрежеде дамыған елдер де ресурстардың ірі қорына ие, олар кейбір ресурс түрлерін өндіруден әлемдік жетекші болуы да мүмкін. Жалпы алғанда, осы айтылғандай дүниежүзілік экономикада мамандану бір жағынан, дүниежүзіндегі елдердің тарихи және әлеуметтік-экономикалық даму деңгейімен, екінші жағынан, жекелеген ресурс түрлерінің Жер шарындағы таралу ерекшеліктерімен түсіндіріледі. Ресурстардың көпшілігі дамушы елдердін, аумақтарында орналасқан. Қазақстандағы табиғи қорларды тиімді пайдалану республиканың даму болашағы үшін маңызы зор. Алайда аумақты игеруге қатаң табиғат жағдайлары кедергі келтіреді. Табиғи қорларды игеру мәселесі табиғатты қорғаудың түйінді мәселелерін де туғызады. Табиғи қорларды игерудегі жіберілген қателіктер табиғаттың қай қоры болмасын таусылмайды деген жаңсақ ұғымның үстем болуына байланысты болды. Осының салдарынан табиғаттағы тепе-теңдік бұзылды. Мұны су қорын пайдалану мысалынан айқын көруге болады. Республика үшін су қорын тиімді пайдаланудың маңызы зор. Өйткені дамып келе жатқан өнеркәсіп пен суармалы егіншілік алқаптарының ұлғаюы суды көп қажет етеді. а) Талқылауға арналған сұрақтарға жауап беріңіз. 1. Табиғат ресурстарының мол қоры даму дәрежесіне қарай қандай мемлекеттерге тиесілі? 2. Дамыған елдер табиғат ресурстарын шаруашылықта қолдануда үнемдеуді қалай іске асырады? 3. Табиғатты тиімсіз пайдаланудың әсері қоршаған орта мен адамзатқа қалай әсер етеді? Табиғатты пайдалану ҚР қалай реттеледі? 4. Қазақстанда минералды ресурстар қоры көп, ал су ресурстарының аз болу себебін қалай түсіндіресіз? 5. Су ресурстарын үнемді қолдану үшін қандай шаралар жасауға болады?

2. Табиғи ресурстардың түрлерін пайдаланудың шаруашылық салалары бойынша жіктелуін, тиімді және тиімсіз пайдалану жолдарын сызба түрінде ұсыныңыз.
(Мысалы: жер, орман, су, пайдалы қазбалар)

В чем заключается рациональное использование природных ресурсов?

2. Какие виды деятельности человека относятся к рациональному природопользованию? Приведите 4 примера для местного/регионального компонента.

Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға теріс әсерін азайту жолдарын ұсыныңыз.

1. Прочитайте информацию.

2. Предложите пути минимизации негативного воздействия типов природопользования на окружающую среду, в Атырауской области.

1. Прочитайте текст.
Рациональное природопользование предусматривает переход промышленности и сельского хозяйства к ресурсосберегающим технологиям: 1) возможно более полное использование извлекаемых природных ресурсов; 2) повторное использование отходов производства и потребления; 3) овладение чистыми источниками энергии; 4) строгое ограничение выбросов в пределах норм, установка очистительных фильтров и сооружений.
Необходимо помнить, что природные ресурсы входят в состав экосистем, где все экологические компоненты взаимосвязаны. Поэтому использование уже одного из природных ресурсов оказывает воздействие на другой ресурс. Например, при орошении полей уменьшаются водные ресурсы того или иного водного бассейна, что неизбежно окажет влияние на рыбное хозяйство, судоходство, гидроэнергетику и т.д. Полив также вызывает изменение уровня подземных вод, изменение видового состава почвенных микроорганизмов. Поэтому при эксплуатации любого из природных ресурсов следует учитывать воздействие такой эксплуатации на экосистемы в целом и отдельные природные ресурсы, в частности.
2. Предложите три решения по повышению эффективности типов природопользования в Костанайской области.

Разработайте для одной из местных действующих фирм, проект экологически чистого производства товара или услуги.
Критерии к проекту:

— актуальность проекта;

— значимость для снижения возможного экологического риска в регионе.

Геоэкономиканың мақсаты мен міндеттерін, негізгі бағыттарын графикалық түрде сипаттаңыз.

1. Прочитайте текст. Заполните таблицу.
Экологическое районирование один из видов картографической оценки состояния
природной среды в целях выявления путей и методов стабилизации и улучшения обстановки
экологической на той или иной территории.
В зависимости от степени экологической напряженности геоэкологические регионы на
территории Казахстана условно разделены на пять классов геоэкологической
напряженности.
a) Регионы с почти необратимыми изменениями в структуре геосистем:
— современная и бывшая акватории Аральского моря;
— промышленные ареалы Рудного Алтая — города Усть-Каменогорск, Лениногорск,
Зыряновск;
— территория Семипалатинского испытательного, ядерного полигона;
— северо-восточное побережье Каспийского моря.
b) Регионы с резкими, но обратимыми изменениями в структуре геосистем:
— промышленные ареалы городов Балхаш, Тараз, Жезказган, Кызылорда,
Темиртау, Шымкент, Алматы, Караганда;
— Жетыбай-Узенский и Тенгизский нефтеперерабатывающие и нефтехимические
комплексы;
— Территории космических и военно-испытательных полигонов — Байконур,
островов Возрождения на Аральском море;
— Реки Иртыш, Сырдарья, Нура, Арысь и др.
c) Регионы со значительными, но обратимыми изменениями в структуре геосистем:
— газокондетсатного месторождений;
— территории Эмбинских, Актюбинских нефтяных, Карачаганакского
Акчатауского, Атасу-Каражальского, Жанатас-Каратауского, Качарского,
Саякского, Текелийского, Джетыгаринского территориально-промышленных
комплексов;
— урбапромышленные города Актау, Актобе, Атырау;
— Капчагайское , Шардарьинское водохранилаща, озера Балхаш, реки Или, Шу и
др.
d) Регионы с заметными обратимыми изменениями в структуре геосистем:
— промышленные города Астана, Кокшетау, Талдыкорган, Петропавловск,
Уральск и др.;
— реки Ишим, Талас, Тобол, Сарысу, Урал.
e) Регионы с обратимыми изменениями в структуре геосистем.
Охватывают значительную, малонаселенную часть территории Казахстана:
полупустыни, пустыни, горные области и др.

2. Обозначьте на контурной карте экологические проблемные регионы Казахстана с
помощью условных обозначений.

1. Төменде берілген Қытай мен Үндістанның жастық-жыныстық пирамидасын салыстырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
Берілген екі елдің жастық-жыныстық пирамидасын салыстырыңыз:
a) Қай елде орташа өмір сүру жасының ұзақ екенін анықтаңыз.
b) Қытай еліндегі 40-44 және 45-49 жас аралығындағы халық саны неге Үндістандағы сол жастағы халық санынан жоғары көрсеткіш көрсетіп тұр? Екі себебін анықтайды.
c) Қытай және Үндістан еліндегі еңбек күшінің таралуын салыстырып сипаттаңыз.

1. Көкшетау қаласының қараша айының 1-09-на дейінгі ауа райы мәліметтері көрсетілген\

а.Жауын-шашын мөлшерін бағаналы диаграмма түрінде көрсетіңіз.
b. Жауын-шашынның жиынтық мөлшерін есептеңіз.
c. Орташа жауын-шашын мөлшерін есептеңіз.
d. Қараша айының 1-нен 9-на дейінгі ауа райының құбылысына болжам жасаңыз.

1.Төменде қалалардың халық саны бойынша мәліметтерді пайдаланып тапсырмаларды орындаңыз

а. Қалаларды халқының саны бойынша топтастырыңыз.

b. Кескін картаға өзіңіз топтастырған қала халқы санының картодиаграммасын жасаңыз

1.Мәтінді оқыңыз.
Адамдардың табиғаттың экономикалық, экологиялық, мәдени, сауықтыру пайдалы қасиеттерін пайдалану мүмкіншілігін табиғат пайдалану деп түсінеміз. Осыған байланысты табиғатты пайдаланудың үш түрін: экономикалық, экологиялық және әлеуметтік түрлерін ажыратуға болады. Табиғатты пайдалану сипаты жалпы және арнайы болуы мүмкін. Жалпы табиғат пайдалану арнайы рұқсатты қажет етпейді. Ол адамдардың табиғи қажеттілігін жән өмір сүру, еңбек ету, демалу құқықытарының негізінде жүзеге асырылады. Арнайы табиғат пайдалану физикалық және заңды тұлғалардың арнайы өкілетті орындардан рұқсат алуын талап етеді. Бұл да табиғат ресурстарының шектеулілігінің көрінісі. Ресурстар шектеусіз, сарқылмайтын болса және оларды тұтынуға алдын-ала дайындау қажет болмаса, рұқсат алудың да қажеті болмас еді. Арнайы табиғат пайдалану мақсатты болады және пайдаланатын ресурс түріне байланысты жерді пайдалану, суды, орманды, пайдалы қазбаларды, жабайы өсімдіктрді, жануарларды, құстарды, атмосфера ауасын пайдалану болып бөлінеді.
а. «Табиғатты пайдалану» ұғымын сипаттаңыз.
b. Табиғаттың сіздің өміріңіздегі рөлін 2 мысалмен түсіндіріңіз.
2.Табиғатты пайдаланудың түрлерін сызба ретінде көрсетіңіз.

1. Төмендегі кестеде көрсетілген табиғатты пайдалау түрлерінің геожүйеге әсерін анықтаңыз

2. Мәтінді оқыңыз.
Қоршаған ортаға әсерді бағалау — шаруашылық және өзге де қызметтің қоршаған орта мен адам денсаулығына ықтимал салдарлары бағаланатын, Қазақстан Республикасы экологиялық заңнамасының талаптары ескеріле отырып, қолайсыз зардаптарды (табиғи экологиялық жүйелер мен табиғи ресурстардың жойылуын, жұтаңдауын, бүлінуін және сарқылуын) болдырмау, қоршаған ортаны сауықтыру жөніндегі шаралар әзірленетін рәсім.
а. Неліктен адам денсаулығы табиғатты пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалауда
негізгі көрсеткіші болады?
b.Қазіргі кезде қалалардың табиғатты пайдалануда қоршаған ортаға әсеріне талдау жасаңыз

Төмендегі суретті пайдаланып тапсырмаларды орындаңыз

1.Төменде қоршаған ортаны қорғаудың негізгі қағидаттары ұсынылған

Жоғарыда көрсетілген қоршаған ортаны қорғау қағидаттарының бірін таңдаңыз және маңыздылығын түсіндіріңіз.
2. Берілген мәтінді оқыңыз.
«Жасыл» экономиканы дамыту тұжырымдамасының табиғатты тиімді пайдаланудың қағидаттарын құрастырыңыз.
Өткізілген «РИО + 20» Саммитінен кейін қазақстандық қоғамның күші «жасыл» экономикаға ауысу бойынша стратегияны іске асыруға бағытталған. Н.Ә.Назарбаевтың бастамасы бойынша «Жасыл» экономикаға ауысу бойынша тұжырымдама әзірленді. «Жасыл» экономиканы дамытудың жеті негізгі бағыттары бар. Сіздерге бірінші бағыты ұсынылып отыр.
Бірінші бағыт — жаңартылатын энергия көздерін енгізу. Пайдалы қазбаларды ары қарай сақтау туралы мәселе орасан ауқымға ие болады. Біздің мемлекет табиғи қорлары өте бай ел ретінде танылған. Мұнай, газ – бүкіл дүние жүзінде ең ірі энергетикалық қорлардың бірі ретінде сыныпталады, бірақ тіпті олардың өзі уақыты келгенде сарқылады, демек өмір үшін жаңа ресурстар табу қажет. Бұл ретте Қазақстаннның жақсы экожүйеге, жер қыртысына және орманға ие болуы айғағы басқа елдер алдындағы өзінің ұстанымын айтарлықтай арттырады.

Төмендегі мәліметтерді оқып, «ПТМС формуласы» арқылы сұраққа жауап жазыңыз.
БУДДИЗМ:
«Басқалардың өзіңе зиян келтіруіне жол берме»
ИСЛАМ:
«Өз бауырын өзін жақсы көргендей жақсы көрмесе, ешкім шынайы мұсылман бола алмайды»
ХРИСТИАН:
«Адамдар сізге қандай әрекет жасаса, сізде солай әрекет етіңіз»
Діннің пайдасы көп пе, әлде зияны көп пе?
1. Менің ойымша…
2. Себебі мен оны былай түсіндіремін…
3. Оны мен былай дәлелдей аламын…
4. Осыған байланысты мен мынандай қорытынды шешімге келдім…

Найдите сходство в характеристике плана и карты

А) в обоих случаях учитывается шарообразность земли
В) в обоих случаях наносятся все объекты местности
С) в обоих случаях есть наличие градусной сетки
D) в обоих случаях изображения схематичны
Е) в обоих случаях стороны горизонта определяют меридианы и параллели

1. Сравните карты. Человеком всегда движет любопытство. Тысячи лет назад первооткрыватели, заходя все дальше и дальше в неизведанные земли, создавали первые подобия географических карт, пытаясь нанести увиденный рельеф на листки папируса или глиняные таблички. Перед вами первые карты, которые были сделаны древними учеными:

Объясните, что общего и чем отличаются карты. Сделайте вывод.

2. Укажите страну богаче, чем Казахстан, по полезным ископаемым. Сравните рост их производства.

1. Прочитайте текст «Экономическая география Казахстана». Нанесите специализацию хозяйств экономических районов Казахстана, с условными обозначениями, на контурную карту.

Экономическая география Казахстана Казахстан состоит из пяти крупных экономических районов. На севере развиты зерновое хозяйство, добыча железной руды и каменного угля, машиностроение, производство нефтепродуктов и ферросплавов, энергетика. В Восточном Казахстане преобладают цветная металлургия, энергетика, машиностроение и лесное хозяйство. Западный Казахстан — крупнейший нефтегазодобывающий регион не только Казахстана, но и СНГ. Основные отрасли хозяйства Центрального Казахстана — черная и цветная металлургия, машиностроение, животноводство. В Южном Казахстане производятся хлопок, рис, шерсть, зерно, фрукты, овощи, виноград; развиты цветная металлургия, приборостроение, легкая и пищевая промышленность, рыбное и лесное хозяйство. Размещение промышленности привязано к месторождению полезных ископаемых, крупным городам и водным ресурсам. Высокая концентрация горнодобывающей промышленности обусловила ухудшение экологической обстановки, что особенно характерно для городов Восточного, Центрального и Южного Казахстана

1. Прочитайте текст. Нарисуйте картосхему, используя климатические данные приведенные в тексте.

Климат Казахстана Обширность территории Казахстана, раскинувшегося на более чем 3000 км с запада на восток и почти на 2000 км от севера к югу, определяет климатические особенности страны. Если на севере страны зимой бывают морозы до -500 С, то на юге летом зреют дыни и растёт хлопчатник. Климат Казахстана резко-континентальный со средней температурой между -4 °C и — 19°C в январе и между +19…+26 °C в июле. Зимой температура может снизиться до — 45 °C, а летом подняться до +30 °C. На территории Казахстана ярко выражены все четыре времени года – с морозной зимой, цветущей весной, жарким летом и багряной осенью. Самый холодный месяц в Казахстане — январь. Его средняя температура на севере (Петропавловск) — 18,7° С, на юге — 1,5° С. Иногда на севере республики морозы достигают — 54° С, а на юге температура редко падает ниже — 30° С. Самое холодное место Казахстана — район Атбасара, где температура достигала — 57° С, а самая высокая температура была зарегистрирована в г. Туркестане (Южный Казахстан) +49 С°. Самый теплый месяц в Казахстане – июль. Средняя температура июля на севере республики в Петропавловске + 18,8°С, на юге в Дарбазе + 28,8. Летом на распространение тепла влияют угол падения солнечных лучей и степень нагревания земной поверхности. В основном Казахстан страна засушливая. Количество атмосферных осадков, выпадающих на территории Казахстана, незначительно и распределены они неравномерно. Это связано с отдаленностью республики от Атлантического океана и расположением в центральной части материка Евразия. Среднегодовое количество осадков на территории Казахстана колеблется от 130 мм до 1600 мм. Так, в районах, расположенных на северовостоке Аральского моря и в западной части озера Балхаш, выпадает всего лишь 130 мм осадков, в отдельные годы ещё меньше. Наибольшее количество осадков выпадает на Западном Алтае. В равнинно-низкогорной части республики количество атмосферных осадков уменьшается с севера на юг. На севере осадков выпадает немногим более 400 мм (в Петропавловске — 425 мм), в центральной полосе — до 275 мм, на юге — до 130 мм. Толщина снега на севере составляет 20 — 30 см и он лежит 125 — 165 дней, на юге толщина снега 10 — 15 см и он сохраняется 40 — 60 дней.

1. Охарактеризуйте понятия. Геоинформатика _____________________________________________________________

Географическая база данных ___________________________________________________

2. Составьте географическую базу данных в Microsoft Excel, используя физическую карту Казахстана.

1. Прочитайте текст. Проведите анализ статистических данных.

2. Составьте картограмму или картодиаграмму по результатам анализа статистических данных. Экономика Казахстана Республика Казахстан располагает богатыми запасами полезных ископаемых, обширными сельскохозяйственными угодьями, квалифицированными кадрами, значительным промышленным потенциалом. Сегодня Казахстан имеет реально работающую рыночную экономику. Если 20 лет назад ВВП на душу населения составлял более 700 долларов, то в конце 2004 года он достиг 2700 долларов, в 2005 году ВВП на душу населения составил около 3000 долларов, к 2010 году достиг 5800 долларов, а в 2015 году составил порядка 9000 долларов США. Сегодня основным источником экономического роста является эксплуатация сырьевого потенциала страны. По сравнению с 1985 годом объем добычи углеводородного сырья вырос на 225 процентов, тогда как во всем мире добыча возросла менее чем в 1,3 раза. В экономику республики привлечено порядка 30-ти миллиардов долларов США прямых иностранных инвестиции. Инвесторы знают, что сегодня Казахстан- надежный партнер, гарантирующий стабильность и обеспечивающий взаимовыгодное сотрудничество. Финансовая система Казахстана признана одной из самых прогрессивных, и это подтверждают ведущие международные эксперты. Казахстан первым среди стран СНГ создал Национальный фонд для обеспечения стабильного социально-экономического развития, снижения зависимости от неблагоприятных внешних факторов. В настоящее время Казахстан, по классификации Всемирного банка, входит в группу стран со средним уровнем дохода. Если сравнить показатели качества жизни за последние 10 лет, в среднем денежные доходы казахстанцев выросли в 5 раз; почти в 6 раз увеличилась среднемесячная зарплата; среднемесячный размер пенсии увеличился в 4,6 раза; депозиты физических лиц в банках и объем вкладов на одного жителя возросли в 35 и 37 раз соответственно. Поступательный экономический рост в Казахстане позволил значительно расширить социальную направленность государственных доходов, что свидетельствкет о достигнутом запасе прочности экономики страны.

1. Рассматрите статистические данные Международного валютного фонда.

Список стран по ВВП (номинал) по данным Международного валютного фонда

2. Сгруппируйте страны по показателям ВВП (номинал) по следующим категориям: лидеры, высокий показатель, средний и низкий показатель ВВП.

3. Составьте картограммы/картодиаграммы.

1. Составьте тематическую картосхему в графическом редакторе, используя данные таблицы «Состав экономических районов Казахстана». Экономическое районирование Казахстана-это территориальное деление Казахстана на экономико-географический регионы. В настоящее время в Казахстане условно выделяют пять экономико-географических регионов.

Состав экономических районов

1. Прочитайте текст, определите виды природопользования.
2. Представьте информацию в инфографике.
Виды природопользования
Природопользование может осуществляться в различных формах, различными способами, что предопределяет и дифференциацию правового регулирования отношений природопользования. Так, основное значение имеет классификация природопользования по объектам пользования. Поэтому основанию выделяются землепользование (пользование землями), недропользование (пользование недрами), водопользование (пользование водными объектами), лесопользование (пользование лесами), пользование животным миром, пользование природно-заповедными и природно-рекреационными ресурсами, пользование воздушным пространством. Природные ресурсы могут использоваться в различных целях, что предопределяет дифференциацию регламентации пользования ими. Так, землепользование подразделяется на сельскохозяйственное пользование, пользование землями в качестве пространственной основы для размещения промышленных предприятий, транспорта, линий связи, электропередач, для нужд космонавтики и обороны страны и в других несельскохозяйственных целях. Водные объекты, могут предоставляться для следующих целей: питьевого и хозяйственно-бытового водоснабжения, сброса сточных и (или) дренажных вод, производства электрической энергии, водного и воздушного транспорта, сплава древесины и иных целей. Леса могут предоставляться для заготовки древесины, живицы, не древесных лесных ресурсов, заготовки пищевых лесных ресурсов и сбора лекарственных растений, ведения охотничьего хозяйства и осуществление охоты; ведение лесного хозяйства, осуществление научно-исследовательской и образовательной рекреационной деятельности и в иных целях. Пользование животным миром осуществляется в следующих видах: охота, рыболовство; добыча животных, не отнесенных к объектам охоты и рыболовства, использование или извлечение полезных свойств жизнедеятельности объектов животного мира, получение продуктов их жизнедеятельности; изучение, исследование и иное использование животного мира в научных, культурно-просветительских, воспитательных, рекреационных, эстетических целях без изъятия их из среды обитания. Закреплены следующие виды рыболовства: промышленное, включая прибрежное; в научно-исследовательских и контрольных целях; в учебных и культурно-просветительных целях. Природопользование может осуществляться с изъятием природных ресурсов из природной среды, либо без такового. Природные ресурсы могут предоставляться в пользование одному или нескольким лицам. Объектом природопользования может быть один вид природного ресурса, или несколько природных ресурсов. Природные ресурсы могут предоставляться в пользование для осуществления одного или нескольких видов природопользования (комплексное природопользование).
Более полную информацию можно получить пройдя по ссылке: https://lawbook.online/ekologicheskoe-pravo-rossii-kniga/vidyi-prirodopolzovaniya-68129.html
2. Объясните необходимость природопользования с помощью инфографики.

1. Назовите основные проблемы использования природных ресурсов. 2. Оцените воздействие типов природопользования на окружающую среду, используя местный/региональный компонент:

1. Предложите пути минимизации негативного воздействия типов природопользования на окружающую среду на основе материала «Виды природопользования» (https://lawbook.online/ekologicheskoe-pravo-rossii-kniga/vidyi-prirodopolzovaniya-68129.html).

1. Раскройте понятие «рациональное природопользование».

2. Прочитайте текст. Определите наиболее важные принципы рационального использования природных ресурсов.

Принципами рационального использования природных ресурсов являются: 1) изучение ресурсов. Грамотное и бережное использование ресурсов невозможно без наличия сведений об их объеме, качестве, без прогноза последствий их изъятия из природных объектов и возможности замены их на другие; 2) организация мониторинга состояния природных ресурсов; 3) совершенствование технологий добычи, транспортировки и переработки ресурсов, предусматривающее их максимальное использование. Проектирование, строительство новых, а также модернизация уже имеющихся производств с целью сокращения использования природных ресурсов. Использование альтернативных источников энергии; 4) повышение урожайности в сельском хозяйстве на освоенных территориях, строгое соблюдение норм и назначения при использовании минеральных удобрений и пестицидов; 5) постоянный поиск новейших природоохранных технологий с обязательным проведением экологической экспертизы; 6) сокращение образования отходов производства — сточных вод, выбросов в атмосферу и твердых отходов. Использование отходов в качестве сырья для получения энергии и продукции; 7) восстановление природных объектов после техногенного воздействия — рекультивация земель, защита от эрозии почв, воспроизводство лесов и организация борьбы с лесными пожарами т.п.; 8) сохранение биологического разнообразия планеты. Организация заповедных зон, заказников, национальных парков. Сокращение отлова промысловых и морских беспозвоночных. Охрана и разведение редких видов растений и животных; 9) открытая демонстрация результатов природоохранной деятельности. Экологическое просвещение населения; 10) совершенствование природоохранного законодательства стран и создание эффективных механизмов его реализации.

Дескриптор Обучающийся — характеризует понятие «рациональное природопользование»; — определяет более важные принципы рационального природопользования.

Определите какая из схем составлена правильно.

А) a
В) b
С) c
D) d
Е) e

В структуре выработки электроэнергии доля ТЭС 64%, ГЭС 18 %, АЭС 12 % и 6% прочие источники энергии.
a. Составьте круговую диаграмму использования энергетических ресурсов.

b. Определите другие источники энергии

Запасы водных ресурсов Земли составляют 1,386 млрд. км³ и только 2,5% — пресная. Использование воды отраслями хозяйства: сельское хозяйство 68%, промышленность 26%, коммунально-бытовое хозяйство 6%.
a. Назовите главный источник пресной воды. [1]
b. Укажите проблему, связанную с источником пресной воды . [1]
с. Приведите примеры проблем водных ресурсов Казахстана, связанных с использованием их в промышленности. [2]
d. Объясните, почему на долю сельского хозяйства приходится основная доля использованияводных ресурсов. [1]
е.Укажите проблемы водных ресурсов, связаных с использованием в сельском хозяйстве.

Сравните  9-ю и 10-ю по территории страны мира. Найдите 1 отличие и 2 сходства.

Рассмотрите страны-лидеры по запасам и добыче нефти.

a. Назовите 3 страны-лидера по запасам и добыче нефти
по запасам
по добыче
b. Объясните причины соотношения между запасами и добычей нефти в России и Китае.

Рассмотрите таблицу ведущих стран по выращиванию пшеницы, запасам угля и улова рыбы.

Составьте картосхему с условными знаками, выделив 3 страны по всем позициям.

Каспийское море – уникальный водоём, его углеводородные ресурсы и биологические богатства не имеют аналогов в мире. Каспий — старейший в мире нефтедобывающий бассейн. Он является важнейшим источником осетровых, лососевых, карповых и других видов рыб. С началом развития международных отношений Каспий стал основным морским транспортным полотном для грузоперевозок. Глобальные экологические проблемы – это загрязнение воды.
a. Назовите основные источники загрязнения Каспийского моря.
b. Укажите последствия загрязнения Каспийского моря.
c. Предложите два пути решения проблем, связанных с загрязнением Каспийского моря.

1. Калькулятор экологического следа – это один из наиболее простых способов узнать,
как твой стиль жизни влияет на устойчивость развития земного шара. Чем больше
мы тратим на потребление пищи, предметов и энергии, тем больший след мы
оставляем.
2. Вычисли размер своего экологического следа, используя онлайн-калькулятор
http://jalajalg.positium.ee/?lang=RU
3. Объясните, что бы вы могли сделать для его уменьшения(не менее трех решений).

1. Разработайте правила по охране природы на каждый день.
В быту:
На природе:
В общественной жизни:

Samsung компаниясы жаңа Galaxy 8 ұялы телефонын шығарады. 5 маманнан тұратын топ осы телефонды бағалау парағы арқылы бағалайды. Бағалау қорытындысына аргументтер келтіреді.

1. Мәтіндегі ақпаратты оқыңыз

2. Мәтінді қолдана отырып, жанартау таңдаған жанартау типінің моделін құрастырыңыз

1. Қашықтықтан зерделеу әдістерінің ерекшелігін анықтаңыз:

Геоақпараттық зерттеу әдістерінің ғылым мен өндіріс салаларында қолданылуын анықтаңыз:

Ознакомьтесь с рисунком 1. Изучите план местности и составьте модель своего города/поселка (используйте условные знаки, представленные на рисунке 1).

1. Microsoft Office Access 2007 бағдарламасының көмегімен сынып оқушыларының мәліметтер қорын құру қажет.
Нұсқау: Бастау=>Бағдарламалар=> Microsoft Office Access 2007 (Пуск=>Программы=>Microsoft Office Access 2007) әмірлер тізбегімен бағдарламаны ашу қажет (1-сурет):

Осы ашылған терезеден мәліметтер қорының дайын шаблоны арқылы кесте құруға болады немесе Файл=>Құру=>Жаңа мәліметтер қоры (Файл=>Создать=>Новая база данных) әмірінің көмегімен өз қалауыңызша кесте құруға болады. Файл=>Құру (Файл=>Создать) әмірін орындап файлға ат беру керек, мысалы: 11 А.mdb.
Файлға ат бергеннен кейін Құру (Создать) батырмасын басу қажет (2-сурет):

Используя данные рисунка 2 составьте картосхему уровня безработицы в четырёх областях РК.

1. Төменде берілген сілтеме арқылы Қазақстанның демографиясы туралы ақпартпен танысыңыз.
https://kk.wikipedia.org/wiki/Қазақстан_демографиясы
2. Арнайы компьютерлік бағдарламаның біреуі арқылы берілген мәтін бойынша картасызба дайындаңыз. Картасызбаны әзірлеуде шартты белгілерді қолданыңыз

Прочитайте описание одного метода исследования.
Наблюдение поверхности Земли наземными, авиационными и космическими средствами, оснащёнными различными видами съемочной аппаратуры.
(a) Определите метод исследования._________________
(b) Напишите особенность данного метода исследования.________________

Берілген сурет арқылы төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
(a) Бүгінгі таңда әлем халқының тұтынатын табиғат ресурстарына атаңыз.
(b) Табиғат ресурстарын көп тұтынатын шаруашылық салаларын анықтаңыз.
(c) Табиғат ресурстарын көп тұтынатын шаруашылық салаларына талдаңыз.
(d) Табиғат ресурстарының тұтыну мөлшерін реттеу үшін өз тарапынан шешу жолдарына мысалдар келтіріңіз.

Опишите связь геоинформационных систем с другими науками и технологией.
(a) С геодезией:_______________
(b) С фотограмметрией:_______________
(c) С дистанционным зондированием:_______________
(d) С машинной графикой:________________

Таңдауыңыз бойынша Қазақстандағы екі облыстың табиғатты пайдалану түрлерінің қалай жүзеге асырылып жатқандығын және қаншалықты нормаларға сәйкес екендігін анықтап салыстырыңыз.
Ұсыну формалары:
бейнеролик, мақала, рөлдік ойын, ТВ-ШОУ, картасызба, кластерлер, таныстырылым, эссе, сурет, статистикалық көрсеткіштерден диаграмма әзірлеу және т.б.

С помощью приложения 2 ГИС, используя электронную карту города Нур – Султан, сделайте анализ на маршрут от Акорды до ТРЦ «Хан-Шатыр».

(a) Напишите, как можно определить маршрут.
(b) Определите кратчайший путь между двумя объектами
(c) Напишите преимущества и возможности и будущее использования программы 2 ГИС в Казахстане.

Қазақстанда табиғатты қорғау заңдарының тиімділігін SWOT арқылы талдаңыз

Прочитайте текст.
Экологическое нормирование – это установление показателей качества окружающей среды и предельно допустимых норм вредных воздействий на нее. Это один из самых сложных и интенсивно развивающихся правовых инструментов охраны окружающей среды.
Так, например, административным механизмом является определение нормативов предельно допустимых выбросов и сбросов, нормативов образования отходов производства и потребления, нормативов содержания тех или иных компонентов в продукции, лицензирование видов деятельности, имеющих потенциальную опасность для окружающей среды и т.д.
(a) Определите виды нормирования в области охраны окружающей среды.

(b) Как реализуются экономические механизмы государственного регулирования природопользования? Напишите приемущества.
(c) Что относится к инструментам организационно-правового механизма природопользования? Опишите механизм работы.

Экологиялық ізді есептеуге арналған онлайн http://jalajalg.positium.ee/?lang=RU калькуляторды қолданып, өз отбасыңыздың экологиялық ізін анықтаңыз.
Экологиялық ізді есептеу жолдары:
— Отбасыңыз (қанша адам тұрады, неше отбасы бірге тұрасыздар);
— Тұратын баспанаңыз(үйдің материалы, қай жылы салынды, сумен, газбен, электр желісімен қамтамасыз етілуі және т.б.);
— Көлікті қолдануыңыз(отбаслық көлік, поезд, ұшақ, қоғамдық көлік);
— Тамақтану (жеміс-жидек, ет, сүт, ұн өнімдері);
— Қажеттілік (тауарлар мен қызметтер).

(a) Дайте оценку водным ресурсам Казахстана.
(b) Приведите 2 примера загрязнения водных объектов в Казахстане, укажите источник загрязнения.
(c) Укажите важность Водного кодекса для страны.

«9-ромб» әдісі арқылы табиғатты қорғауға бағытталған өмір сүру салтының басты қағидаттарын орналастырыңыз, себебін түсіндіріңіз

Выполните задание. (a) Объясните понятие «Экологический след». [1] (b) Основными аспектами экологического следа человечества являются такие виды жизнедеятельности человека как: «питание», «быт и энергия», «мобильность». Предложите пути минимизации деятельности человека.

PEST-талдау арқылы Қазақстанның геосаяси қауіпсіздігіне әсер ететін факторларды анықтаңыз

Команда из четырех человек должна создать информационный бюллетень объемом в три
или четыре страницы на тему «Место Казахстана в мировой экономике». Необходимо:
— Разработать структуру и оформление информационного бюллетеня.
— Провести изучение, подвести итоги и сделать обзор.
— Написать не менее четырех новостных статей и две дополнительные статьи из
данного списка:
Практические советы Календарь
Редакционная статья Объявления
Письмо редактору Обозрение
Рекламные объявления Фотовыставка
Кинообзор Туристическая информация
Общественные события Прогноз погоды
— Добавить иллюстрации, фотографии и другие графические элементы.
— Использовать современные технологии для создания информационного бюллетеня.

1. Выберите место в Казахстане, где по-вашему мнению, существует необходимость
создания заповедника или национального парка.
2. Опишите географическое положение будущего объекта.
3. Обоснуйте, что именно надо создать: заповедник или национальный парк.
4. Какие объекты природы и почему будут взяты под охрану?
5. Создайте модель своего объекта.

Используя надстройки GeoFlow / Power View программы MS Excel, составьте
тематическую картосхему «Безвизовые страны для казахстанцев».
Министерство иностранных дел РК обновило список безвизовых стран для
казахстанцев на 2018 год. Казахстанцы могут посещать Азербайджан (до 30 дней),
Албанию (до 90 дней), Аргентину (до 30 дней), Армению, Барбадос (до 28 дней), Беларусь,
Бразилию (до 30 дней), Гонконг (до 14 дней), Грузию (до 90 дней), Индонезию (до 30 дней),
Колумбию (до 90 дней), Корею (до 30 дней), Коста-Рику (до 90 дней), Кыргызстан,
Македонию (до 90 дней), Малайзию (до 30 дней), Молдову (до 90 дней), Монголию (до 90
дней), Намибию, ОАЭ (до 30 дней), Россию, Сейшельские острова, Сербию (до 30 дней),
Таджикистан, Турцию (до 30 дней), Узбекистан, Украину (до 90 дней), Филиппины (до 30
дней), Эквадор (до 30 дней). Кроме того, вопрос отмены визы для казахстанцев
прорабатывается с Израилем, Таиландом, Фиджи и Макао.
https://forbes.kz/news

Механизм управления природопользованием объединяет методы, функции и
организационные структуры (органы управления).
Методы управления природопользованием — это способы воздействия на поведение
и деятельность управляемых объектов с целью обеспечения рационального
природопользования и охраны окружающей среды.
Основные методы управления:
— административные (командно-распорядительные) — обусловлены возможностью
государственного принуждения;
— экономические — создают непосредственную материальную заинтересованность
субъектов хозяйствования в выполнении необходимых экологических мероприятий,
решений органов управления в сфере природопользования;
— социально-психологические, или методы морального стимулирования, —
реализуются посредством мер как поощрения, так и воздействия на нарушителей
(благодарности или, напротив, выговоры, объявляемые устно или в приказах
администрации, и т.п.).
В странах с развитой рыночной экономикой и устоявшимися демократическими
традициями широкое распространение получили так называемые информационные методы
управления, обеспечиваемые открытым доступом общества к информации экологического
характера. Освещение в средствах массовой информации, открытых статистических
сборниках и других изданиях сведений о характере воздействия на окружающую среду тех
или иных субъектов хозяйствования формирует репутацию фирмы в глазах населения,
служит ей рекламой или антирекламой. Управление природопользованием предполагает
осуществление целого ряда специфических функций, т.е. видов деятельности,
воздействующих на эколого-экономические отношения. Общими для всех отраслей и
звеньев управления природопользованием являются следующие функции:

— нормотворчество и законодательная инициатива в области охраны окружающей
среды и природопользования;
— учет природных объектов и ведение природных кадастров;
— осуществление мониторинга окружающей среды;
— экологический контроль, экспертиза и аудит;
— эколого-экономическое прогнозирование и планирование; экономическое
стимулирование природоохранной деятельности;
— разрешение споров о праве пользования природными ресурсами, применение санкций
за нарушение природоохранного законодательства и др.

1. Используя текст, определите наиболее эффективные методы управления
природопользованием по отраслям хозяйства и потребления, на примере сельского
хозяйства, черной металлургии и транспорта.
Назовите научные методы, применяемые в приподопользовании.

Определите соответствие видов хозяйственной деятельности вашего региона
экологическим требованиям, используя Экологический Кодекс Республики Казахстан от
09.01.2007 года (Глава 30. Экологические требования по видам хозяйственной и иной
деятельности).

Какие общественные объединения вашего региона занимаются экологическим
контролем?

Внимательно посмотрите на рисунок 2.

Рисунок 2. Фрагмент карты Казахстана и Кыргызстана по обеспеченности водными ресурсами

К республикам Центральной Азии относятся 5 государств.
а) Укажите страну, которая наиболее обеспечена водными ресурсами.
_____________________
b) Определите причину___________________
с) Сравните как Казахстан и Кыргызстан используют водные ресурсы.
__________________

Создайте картосхему на тему «Уровень экономического развития стран» через программу
Power Map в Microsoft Excel 2013. Для информации используйте нижепредставленную
таблицу, в которой обозначен ВВП стран.
Ход работы :
1. ОткройтеMicrosoft Excel 2013>Схема>Запустить Power Map>.
2. Вставьте на карте столбчатую диаграмму на территории каждой страны.
3. Используйте три разных цвета для диаграммы.

Введите тему, название страны, используя приведенные выше знаки.

Берілген мақаланы оқып шығыңыз. ТАБИҒАТ РЕСУРСТАРЫН ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ ПРОБЛЕМАСЫ Қазіргі таңда табиғат ресурстарын тиімді пайдалану ауқымды проблеманы алып отыр.Себебі,табиғи қорлар қажетті деңгейде қорғалып жатқан жоқ. Елімізде көптеген құнды ресурстар бар,бірақ оны пайдалану деңгейі төмен және де оны жүзеге асыратын маман иелері елімізде тапшы болып отыр. Дамыған елдерде табиғат ресурстарын пайдалану жоғарғы деңгейде,себебі олар шикізат ресурсын өндіруші әрі экспорттаушы болып табылады.Өзіміздің елде де осы мәселені жолға қойсақ,елімізде табиғат ресурстарын тиімді пайдалануда проблемалар болмайды. Құрастырғандар: Асанова Ж., Өмірбай Л.http://startinfo.kz/buisness/tabigat-resyrstahun-problemasu/ Авторлардың мақаласына келісесіз бе?
(a) Төмендегі «дұрыс/бұрыс»кестесіне жергілікті не аймақтық компонентті мысалға ала отырып, өз дәлеліңізді жазыңыз(b) Сол аймақта не жергілікті жердегі табиғатты қорғау шараларының тиімділігіне баға беріңіз.

Дополните схему вулкана, используя рисунок 3.

а)____________________
b)____________________
с)____________________

(a)Используя знания, полученные на уроках информатики, создайте базу «Данные стран
СНГ » в программе MC Acces 2013;
(b)Определите тип экономического развития с использованием дополнительных
источников информации.
Используйте нижеуказанные данные для выполнения задания.

Источник :https://ru.wikipedia.org/wiki

(a) «Экологиялық із» ұғымын сипаттаңыз._____________
Сіздің жердегі «экологиялық ізіңіз» қандай?____________
(b) «Экологиялық ізді» азайту үшін арнайы жоспар құрыңыз, жоспарыңыздың орындалуы үшін қандай қадамдар жасайтыныңызды анықтаңыз

Посмотрите на контурную карту Европы на рисунке 4.

а) Нанесите на карту страны Северной Европы. ___________________

b) Назовите факторы, которые объединяют эти страны, кроме географического положения. _________________

(a) Используя географический атлас и дополнительные источники информации,
создайте базу данных «Интеграционные процессы Казахстана» в МS Excel или в
электронной таблице.

(b) Соберите информацию об интеграционном процессе в Казахстане.

Изучите карту на рисунке 5.

Ответьте на вопросы:
а) Какой населенный пункт изображен на карте?

b) Каким условным знаком изображены станции метрополитена? Нарисуйте знак.

с) Какой объект расположен на юге зоопарка?

Используя информацию из таблицы, интернета и атласа, изготовьте картосхемы на
контурной карте Казахстана, дайте название картосхеме.

На базе информационных технологий созданы географические информационные системы (ГИС).

а) Назовите функции ГИС. ___________________

b) Опишите связь ГИС с дистанционным зондированием. _________________
с) В каких отраслях науки и технологии применяются ГИС? _______________

Наиболее распространенными процессами водоочистки являются осветление и обеззараживание.
а) Как вы понимаете процесс обеззараживания воды и чем он отличется от осветления?______________

b) В чем отличие химической очистки вод в развитых и развивающихся странах? Приведите пример. ______________________
с) Каковы возможные риски при очистке вод в развивающихся странах? ______________________

d) Предложите пути улучшения состояния очистки вод в Казахстане. __________________

Прочитайте текст. В начале 2018 года департамент экологии Темиртау выявил нарушения в деятельности АО «АрселорМиттал Темиртау» в сфере природоохранного законодательства и оштрафовал компанию на 600 миллионов тенге. Были выявлены превышения вредных выбросов в атмосферу и неисполнение плана природоохранных мероприятий. 105 миллионов тенге составил сам штраф и 495 миллионов тенге были потрачены на возмещение нанесенного вреда окружающей среде.
а) Определите вид природопользования АО «Арселор Миттал Темиртау». _________________
b) Назовите 2 причины превышения вредных выбросов в атмосферу ___________________________
c) Предложите приоритетные направления повышения эколого – экономической эффективности металлургического производства в прогнозируемой перспективе. ____________________

1.Изучите данные графика:

Изменение среднегодовой температуры приповерхностного воздуха на Земле по данным
модели ИВМ.
Черной линией на рисунке изображены среднегодовые глобальные температуры за
период метеонаблюдений, красной – прогнозные Иститута вычислительной математики
Российской академии наук. На графике прослеживается логистическая кривая. Следует
отметить, что существует множество моделей различных стран, институтов, описывающих
поведение глобальной температуры в будущем. Модели по-разному описывают изменение
температуры, но при этом у всех существует схожесть в поведении графика в долгосрочной
перспективе: температура увеличивается, ее рост напоминает экспоненциальный, а затем
наблюдается либо коллапс, либо стабилизация показателя по модели логистической кривой.
5
Среди экспертов существуют две диаметрально противоположные точки зрения на
существование глобального потепления. Первые утверждают, что глобальное потепление
связано с увеличением колличества углекислого газа, который в свою очередь вызывает
повышение температуры. Вторые считают, что глобальное потепление укладывается в
Виннеровское распределение, а, следовательно на такой основе нельзя прогнозировать чтолибо.
(a)Дайте описание графику (приведите один пример).
_______________________________________________________________________
(b)Проанализируйте данные графика.
_______________________________________________________________________
(c)Какой точки зрения придерживаетесь вы? Обоснуйте свое экспертное заключение 2
фактами.
_______________________________________________________________________
2.На контурной карте Казахстана укажите физико-географические районы Казахстана
(Туранская равнина, Алтайские горы, Восточно — Европейская равнина):

Географиялық сараптаудың негізгі кезеңдерін қолдану арқылы өз қалауыңызбен бір жобаның географиялық сараптамасын жасаңыз

1.Ознакомьтесь с картой и ответьте на следующие вопросы.

(a)Какую информацию дает данная карта? ____________________________________
(b)Определите способ составления данной карты. ______________________________
(c)объясните важность карт такого типа в жизни человека
_________________________
2. Как известно ГИС тесно связан с другими науками и отраслями хозяйства.
Объясните cвязь ГИС с разными отраслями и наукой. В каждом случае приведите пример.
(a) Связь ГИС с сельским хозяйством.
____________________________
(b)Связь ГИС с авиацией.
____________________________
(c) Связь ГИС с математикой.
__________________________________
(d) Связь ГИС с картографией.
__________________________________

Норвегия және Қазақстан мемлекеттеріне, берілген (экономист, саясаттанушы, демограф (әлеуметтанушы), эколог) мамандықтардың бірін таңдай отырып, төмендегі эксперттік бағалау әдістерін қолданып, салыстырмалы баға беріңіз.

1.Наиболее распространенными процессами водоочистки являются осветление и
обеззараживание.
(a) Как вы понимаете процесс обеззараживания воды и чем он отличется от
осветления?___________________[1]
(b) В чем отличие химической очистки вод в развитых и развивающихся странах?
Приведите пример.
________________________[1]
(c) Каковы возможные риски при очистке вод в развивающихся странах?
_________________________[1]
(d) Предложите пути улучшения состояния воды в Казахстане.
_______________________[1]
_
2.Изучите график изменения поголовья сайгаков в Казахстане с 2008 г по 2018 год

(a) По графику определите изменения в поголовье сайгаков в Казахстане.
(b) Оцените, насколько эффективны были меры по защите сайгаков в Казахстане.
(c) Предложите свой путь решения или меру сохранения поголовья сайгаков в
Казахстане.
2. Ознакомьтесь с текстом и ответьте на вопросы:
В Красной книге Казахстана, снежный барс отнесен к III категории, — редкий вид,
ареал и численность которого сокращаются 180–200 особей. На основании данных,
полученных с помощью фотоловушек, бесед с местным населением, при поиске следов,
ученые делают вывод, что сейчас в дикой природе в основных ареалах — в районе ТяньШаня, Джунгарского Алатау, Тарбагатая, Саура и Алтая — осталось не более 110–130
ирбисов. Снежные барсы встречаются только в Афганистане, Бутане, Китае, Индии,
Казахстане, Кыргызской Республике, Монголии, Непале, Пакистане, России, Таджикистане и
Узбекистане.

(a)Определите проблему.
____________________________________________________________________
(b)Объясните связь данной проблемы с диаграммой экологического следа
Казахстана.______________________________________________________________
______________________________________________________________________
(c)Предложите свой путь решения данной проблемы.
_____________________________________________________________________
(d)Оцените роль личности в решениии данной проблемы.

https://helpiks.org/5-24847.html сілтемедегі мәтінмен танысып, санаттық дәрежеге сай еліміздің экологиялық карта-схемасын жасап, эксперттік сараптама беріңіз

Создайте модель одного вида экзогенных процессов по заданным темам.
Экзогенные процессы действуют на поверхности Земли.Экзогенные силы разрушают,
преобразуют земную кору, переносят рыхлые и растворимые продукты разрушения,
осуществляемого водой, ветром, ледниками. Одновременно с разрушением идет и процесс
накопления, или аккумуляции продуктов разрушения.
Экзогенные процессы преимущественно разрушают и выравнивают земную
поверхность, но при этом формируют более мелкие (микроформы) формы рельефа — овраги,
речные долины, а также накапливают продукты разрушения.

Төменде берілген сілтемлерде қандай карталар берілгенін анықтаңыз, оларды атлас карталарымен, қағаз карталарымен қолдану деңгейіне сай салыстырыңыз. Мазмұнына, көрсеткіштеріне, маңызын талдаңыз.
http://u-karty.ru/sputnik/astana-so-sputnika.html
https://2gis.kz/nur_sultan?queryState=center%2F71.477051%2C51.147263%2Fzoom%2F11
http://www.map.kz/

Используя атлас 9 класса:
(a)объедините области Казахстана по экономико-географическому районированию;
(b)объясните экономико-географическое районирование зоны, обозначенной на карте
красным цветом;
(c)охарактеризуйте область, заданную на карте синим цветом, по одному из методов
физико – географического районирования

Мәтін. Геоақпараттану.
http://www.rusnauka.com/9_NMIW_2016/Informatica/3_208905.doc.htm берілген сілтемедегі мәтінмен танысыңыз.
ГАЖ дың басқа салалармен байланысына мысалдар келтіріп, байланыстың маңыздылығын анықтаңыз.

a) Разделите страны на 16 историко-географических зон, используя политическую и
историко-географическую карту мира,.
b) Изобразите 16 историко-географических зон на контурной карте.

Microsoft Access бағдарламасын арқылы, атлас карталарын, уикипедия — ашық энциклопедиясын пайдаланып, еліміздегі түсті металдар қорының деректер базасын жасаңыз

(a)Подключитесь к интернету через мобильный телефон
(b)зайдите в приложение Google map на мобильном телефоне
(c)напишите «где я» в разделе поиск, и карта покажет ваше местонахождение
(d) найдите основные крупные объекты в городе (торговый центр, вокзал, театр или
больница)
(e)Возьмите место своего проживания в качестве основной точки и определите то, в
каком направлении (учитывайте направления горизонта) находятся объекты в
вопросе d

Мұнай өнеркәсібінің қоршаған ортаға тигізетін зиянын, табиғатты пайдалануды реттеу механизміне сай талдаңыз.

(a)Ознакомьтесь с информацией, содержащей пример применимых отраслей ГИС,
приведенных на схеме, и относительно кадастра.
(b)Объясните применение ГИС в разных областях (при необходимости воспользуйтесь
дополнительными источниками информации).
(c)Приведите примеры, относящиеся к каждой отрасли

Внимательно посмотрите на рисунок 1.

a) Объясните резкое увеличение уровня реки в V месяце.
___________________
b) Определите метод, который используется в данной диаграмме при описании режима реки.________________
с) Напишите, как изменение расхода воды в реке повлияет на хозяйство региона. ___________________

Ғылымның қызметін адам іс-әрекетімен байланыстырып, сипаттама беріңіз

Сұрақтарға жауап беріңіз.
a. Берілген сурет бойынша қандай зерттеу жүргізуге болады?
b. Зерттеу сұрағын анықтаңыз.
c. Зерттеу сұрағы бойынша қандай болжам жасар едіңіз?

Суреттерде күнбағыстың өсу кезеңдері бейнеленген.

a. Суреттерді күнбағыстың өсу кезеңі ретімен орналастырыңыз.
b. «Күнбағысты өсіру» зерттеу жұмысының жоспарын құрастырыңыз.

(a) Сурет бойынша қауіпсіздік техникасының ережелерін тұжырымдаңыз.
(b) Қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтамаудың салдарын анықтаңыз.

Құралдардың атауын, қолданылуын және өлшем бірлігін жазыңыз.

1. Жұптық жұмыс. Қажетті құралдарды пайдаланып өз бақылауларыңызды жүргізіңіз.
a) Екі бірдей ыдыстағы толтырылған және
толтырылмаған судың көлемін өлшеңіз.
Кесте құрастырып, өлшеу нәтижелерін
толтырыңыз.

b) Жылы және салқын судың
температурасын өлшеңіз. Кесте
құрастырып, өлшеу нәтижелерін
толтырыңыз.

Мұғалім оқушыларға ермексаз, карандаш және үстел шамын ұсына отырып, заттардың көлеңкесі неге байланысты түсетіндігін зерттеуді тапсырды. Оқушылар бұл сарамандық жұмысты бастамас бұрын қауіпсіздік ережелерін анықтау қажет.
Төмендегі берілген суреттерді қолдана отырып, сарамандық жұмысқа қажетті қауіпсіздік ережелерін анықта.

Кілтті сөздерді пайдалан: халат кию, электр тогымен жұмыста сақ бол, ермексазбен жұмыс жасауда сақтық шараларын қолдану қажет емес, қолды үнемі жуу, қолды жұмыстан кейін су сабын арқылы жуу керек.

1. Топтық жұмыс. Кестені толтырыңыз.
Топтық жұмыс. Топтағы әр оқушының бойын өлшеңіздер және арифметикалық орташа
шаманы есептеңіздер.

2. Сұрақтарға жауап беріңіз:
a) Бір ағаштың 10-15 жапырағын алып, ұзындығы мен енін өлшеңіз.
b) Неліктен өлшеу нәтижелері әр түрлі болды?
c) Арифметикалық орташа шаманы табыңыз. Қорытынды жасаңыз.

(a)Айдар бірінші күні өзін өте жақсы сезінді, оның дене температурасы 36 о C болды. Екінші және үшінші күндері өзін жайсыз сезінді, денесі тоңып, тамағы ауырып, қызу пайда бола бастады, дене температурасы екі күн бойына 39 о C көрсетті (2-сурет). Ол медбике бақылауында болып ем қабылдады. Төртінші күні дене температурасы қалыпты 36 о C болды. Айдардың төрт күн ішіндегі дене температурасының орташа арифметикалық мәнін тап

………………………………………………………………

(b) Ем қабылдағанан кейін Айдардың температурасы қалай өзгергенің сөзбен сипатта.………………………………………………
(c) Жоғары температура кезіндегі Айдардын денсаулығындағы бір сипатын жазыңыз.………………………………………………………

Зертханалық тәжірибе № 1.
Берілген заттар: тас, қарындаш, бор, пластмассадан жасалған ойыншық, шыны, мата, тиын,
темір бұранда (гайка). Тәжірибе арқылы эксперимент жүргізіп, заттардың қайсысы магнитке
тартылатынын анықтаңыз.
Зертханалық тәжірибе № 2.
Екі магниттің бірдей полюстерін бір-біріне жақындатыңыз. Нені байқадыңыз?

Зерттеу нәтижелерін кестеге толтырыңыз.

А, В, С, D, E және F әріптерімен макро және микро әлем нысандары берілген

Әріптер арқылы микро және макроәлем нысандарын жіктеңіз:
Микроәлем нысандары: …………………………………………………………….
Макроәлем нысандары: …………………………………………………………….

1. Тұжырымды мұқият оқып «иә», «жоқ» жауаптарын белгілеңіз.

2. Нысандардың қандай әлемге жататынын анықтап сәйкес бағанға « » қойыңыз.

(a) Жердегі тіршіліктің пайда болуын зерттеген ғалымдарды анықта:

b) Флора мен фаунаның көбейіп, сан алуантүрлерге ие болған дәуірді анықта:
А) Архей
В) Кайназой
С) Мезозой
D) Палезой

5.1 — суретте берілген өсімдікке қажетті жағдайды анықтаА) су
В) ауа
С) күн
D) топырақ

Жердің пайда болуы туралы болжамдарды берілген ғалымдардың атымен
сәйкестендіріп, жазыңыз

Суретте жергілікті аумақ планы бейнеленген

(a) 6.1- суретте берілген жергілікті аумақ планының түрін анықтаңыз:
A) полярлық
B) көзөлшемдік
C) бағытжолдық
D) көзөлшемдік және полярлық
(b) 6.1- суретте берілген жергілікті аумақ планында келтірілген шартты белгілерге атау беріңіз:

Төмендегі сөздерді қолданып мәтіндегі көп нүктенің орнына жазыңыз.

«Мұхиттарды зерттеу» мәтінін оқып, жетіспейтін сөздерді толықтырып жазыңыз.
Мұхит түбін игеру XIX ғасырда ғана басталады. (1)_________ ғасырда мұхит түбіне жасалған арнайы экспедициялар нәтижесінде ірі тау жоталары, суасты жанартауы, ыстық ойпат ашылды. 1960 жылы зерттеушілер Жак Пикар мен Дон Уолш (2) _________ құралы көмегімен әлемдегі ең терең (3)________шұңғымасының түбіне, 11022 м тереңдікке түсті.

Кестені толтырыңыз

1.Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді жазыңыз
a. …………….- жердің ауа қабығы;
b. ……………- жердің су қабығы;
c. ……………- жердің тіршілік қабаты;
d. ……………- жердің сыртқы қатты қабаты.
2. Жер қабықтарының құрамдас бөліктерін атап жазыңыз және сипаттаңыз.
Биосфераның құрамдас бөліктері: ____________________________________
Атмосфераның құрамдас бөліктері: ___________________________________
Гидросфераның құрамдас бөліктері: __________________________________
Литосфераның құрамдас бөліктері: ___________________________________

Сұраққа жауап беріңіз:
a. «Жердегі тіршілік» ұғымы нені білдіреді?
b. Жердегі тіршіліктің пайда болу теорияларын сипаттаңыз.

Суретте өсімдік жылдың әртүрлі мезгілінде көрсетілген. Өсімдіктің өсуі мен дамуын
және тіршілік етуі үшін қажетті жағдайларды сипаттаңыз.

a) Сұрақтарға жауап беріңіз:
i. План дегеніміз не?
ii. Шартты белгілер нені білдіреді?
b) Берілген мәтіндегі бөлінген сөздердің орнына
шартты белгілерді қойыңыз:
Мектепке ( ) баратын жалғыз аяқ жол
қылқан жапырақты орманның ( )
арасымен өтеді. Қылқан жапырақты орман
жартылай кесілген жалпақ жапырақты
орманмен ( ) жалғасқан. Орманнан шыққан
соң жол жиегінде құдық ( ) орналасқан.
Мектептің жанында бау-бақша ( ) бар.

Төменде көрсетілген суретте жергілікті жердің планы берілген.

a. Шартты белгілер санын анықтаңыз;
b. Шартты белгілердің атауын жазыңыз.

a) Суретте бейнеленген жергілікті жердің түсірілім түрін анықтаңыз.
Бұл түсірілімді қашан қолданған жөн?

b) Практикалық жұмыс: «Жергілікті жердің түсірілімін жасау».
1 топ — көз мөлшерімен түсіру
2 топ — полярлық түсіру
3 топ — бағдарлық түсіру

Сынып топқа бөлінеді. Әр топ алдын ала белгіленген орындарына тұрып,
жергілікті жерде төмендегі жұмыстарды жасайды:
1. Планшетті бағдарлайды (көкжиек бағыттарын анықтау).
2. Өзі тұрған жерін белгілейді.
3. Бағытты аныктайды. Тұсбағарды пайдалана отырып, солтүстік бағытты анықтап
планшетке түсіреді, көзге көрінетін нысандарға бағыт сызықтарын жүргізу нәтижесінде
азимутты пайдалануға тура келеді.
Азимут дегеніміз — солтүстік бағыт пен белгілі бір нысанға бағытталған 0° пен
360° аралығындағы бұрыш.
4. Планшетке нысаналау сызғышын койып, сызғыштың жоғары қырын өздерінің
планында бейнелейтін жергілікті заттарға қаратып бағыттайды да, планшеттегі әрбір
нысанға нысаналау сызығын бағдарлайды, белгілі өлшеу әдістерінің бірімен өлшеу
жұмыстарын жүргізеді.
5. Ең алыстағы нысанды (ағаш, үй, көл, т. б.) планшетте көрсетілетіндей етіп масштаб алу
керек. Өлшенген кашықтықты масштабты пайдалана отырып түсіреді.
6. Нысандарды шартты белгімен белгілейді, түрлі -түсті қарындашпен бояйды.
Осы ретпен окушылар өздерінің таңдап алган әдістері бойынша жергілікті жердің
карапайым планын түсіреді.

Берілген мәтінді мұқият оқыңыз.
Ғалымдардың дәлелдеулерінде, әр адамның қабілеті нәсіліне байланысты емес
делінген. Әр нәсілдің мықты танымал өкілдері жетерлік. Нәсілдер теңдігін дәлелдеуде зор
үлес қосқан Николай Миклухо-Маклай (1846-1888 гг.). Ол орыс саяхатшысы, антрополог,
этнограф және биолог. Ғылымда тұңғыш меланезия антропология типін сипаттап жазады,
адамзат нәсілдерінің түр жағынан біртұтастығын және бір-бірімен туыстас екендігін,
“төменгі” және “жоғарғы” нәсілге бөлудің ғылыми негізсіз екендігін дәлелдеген.
Сұраққа жауап беріңіз:
a) Николай Миклухо-Маклайдың зерттеулері адамзат үшін қаншалықты маңызды?

Кестені толтырыңыз

Мәтінді мұқият оқыңыз. Кестені толтырыңыз.
Адам Антарктидадан басқа барлық материктер мен аралдарда қоныстанған.
Еуропоидтық нәсіл өкілдерінің терісінің түсі ақ қыр мұрынды, шашы толқынды не
біркелкі, ерні жұқа болып келеді. Бұл нәсіл өкілдері Еуропа, Солтүстік ,Оңтүстік
Америкада,Аустралияда, Азияның біраз аймақтарында қоныстанған. Монғолоидтық нәсіл
өкілдерінің терісінің түсі сары шашы қайратты, көздері қысыңқы, жақ сүйегі шығыңқы
келеді. Монғолоидтық нәсіл өкілдері Азияның көп бөлігіне, Америкада
таралған. Негроидтық нәсіл өкілдерінің терісі қара , шаштары бұйра ,мұрны жалпақ жақ
сүйегі шығынқы келеді, ерні қалың болып келеді. Олар негізінен Африкада, Аустралияда
қоныстанған.
Сурет пен мәтінді пайдаланып, нәсілдерді анықтаңыз және қоныстанған аймақтарын
кестеге жазыңыз

1. Сипатына қарай мұхиттардың атауларын жазыңыз.
a) Мұхиттардың ішіндегі ауданы және көлемі жағынан ең үлкені, ең тереңі –
………………;
b) Солтүстіктен оңтүстікке дейін 92 млн. км созылып жатқан ұзын мұхит, батыс
жарты шарда орналасқан — ……………..;
c) 75 млн. км жерді алып жатыр, көп бөлігі оңтүстік жарты шарда орналасқан —
………………;
d) Ауданы, көлемі жағынан ең кішкентайы, солтүстік жарты шарда орналасқан —
……………… .
2. Топтық жұмыс. Картаны пайдаланып, мұхиттарды сипаттаңыз.
1 топ – Тынық мұхиты
2 топ – Атлант мұхиты
3 топ – Үнді мұхиты
4 топ – Солтүстік Мұзды мұхит

1. Дүние бөліктері әртүрлі сандармен белгіленген. Сандарға сәйкес дүние
бөліктерінің атауларын жазыңыз.

2. Кестеге материктің атауы, георгафиялық орналасуы, саяхатшылардың ашқан жаңалықтары мен байырғы халықтары туралы ақпаратты толтырыңыз (Топтық жұмыс ретінде жүргізіледі. Әр топ бір материкке қатысты ақпараттарды
толтырады).

1. Жаратылыстану ғылымы нені зерттейді?
_______________________________
2. Суреттерге сәйкес зерттеу ғылымының атын жазыңыз.

Табиғатты бақылау құралдарының бірін таңдаңыз. Ол құралмен қалай зерттеу жүргізуге болатындығын жоспарлаңыз.

1 а) Суретте не көрсетілген, өз түсінігіңізді жазыңыз.

б) Тәжірибе жасағанда қандай талаптарды ескеру қажет?
______________________________________________________________________________

Африка материгінің кескін картасы берілгенa. Кескін картаға шартты белгісін қолдана отырып, Камерун және Килиманджаро жанартауын түсіріңіз

а) Берілген суреттерден үдерістер мен құбылыстарды ажыратып, кестеге орналастырыңыз

b) Үдеріс пен құбылыстың ұқсастығы мен айырмашылығы неде?
________________________________________________________________________________

Мәтінді қолдана отырып, сұраққа жауап беріңіз
1492ж Х.Колумб бастаған испан экспедициясы Атлант мұхиты арқылы Үндістанға жолды іздеу барысында Багам, Кіші Антиль аралдарын ашты. Одан бұрын, 10 ғасырдың аяғында Исландия жағалауы арқылы Гренландия жағалауына жеткен нормандар солтүстіктің қатаң климат жағдайында бірнеше жүз жыл бойы аралдың оңтүстігі мен оңтүстік шығыс жағалауында тұрған. Кейіннен 15 ғасырдың аяғында ағылшын қызметіндегі италиялық Джон Кабот Нью-Фаунленд аралы мен Лабрадор түбегі жағалауын ашты. 1519ж Эрнан Кортес бастаған испандардың жорығы ацтектер мемлекеті орналасқан қазіргі Мексика жерін басып алумен аяқталды. 1741ж Витус Беринг пен Алексей Чириков екі желкенді кемемен Алеут аралдарын бойлай жүзіп, Аляска жағалауын зерттеді.
a. Мәтінге тақырып қойыңыз [1] b. Мәтіндегі ақпаратты қолдана отырып, картосхема жасаңыз

Табиғаттың жойылуы – адамзаттың жойылуына алып келетіні белгілі.
Адамның табиғатқа әсеріне баға беріңіз.
а) Адам үшін табиғаттың маңызы неде?________________________
b) Адамның әрекетінен өзгерген табиғи орта элементтеріне мысал келтіріңіз.__________________
с) Адамдардың табиғатқа оң әсері табиғаттың жойылуын тоқтатуға септігін тигізе ме?
(1 дәлел жазыңыз)._________________
d) Жасанды тіршілік ортасы, адамдардың табиғатқа оң әсеріне мысал бола ала ма?
(1 мысал келтіріңіз).______________________

Атласты қолданып, карталардың түрлерін талдаңыз.

а) Суретте не бейнеленген, аттарын жазыңыз.

b) Дүниежүзінің жарты шарлар картасын қолданып, берілген координаталар бойынша географиялық нысандарды анықтаңыз.
a) 43˚с.е.,76˚ш.б ______________
b) 27˚о.е., 109˚ш.б ______________
c) 32˚о.е., 70˚ш.б ______________
d) 51˚ с.е.,71˚ш.б ______________

Төмендегі жоспар бойынша Африканың физикалық картасын қолданып, кескін картаға құрлықтың физикалық-географиялық аймақтарын белгілеп, ерекшеліктерін жазыңыз.
Материктің географиялық орны__________________________________________________
Материктің шеткі нүктелерінің координаталары____________________________________
Физикалық-географиялық аймақтарын кескін картада белгілеңіз.

Ерекшеліктері___________

Картаға қарап төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
 Неліктен планетаның тұрғындары біркелкі таралмаған?
 Халықтың бұлай орналсуы жер бетіне, климатқа, табиғи ресурстарға және т.б. қалай әсер етеді?

Халықтың тығыздығы бұл 1 км2 тұратын адам саны. Халық тығыздығын анықтау үшін, тұрғындар санын олар мекендеп отырған жер ауданына бөлуіміз керек.
а. Төмендегі елдердің халық тығыздығын есептеңіз.

b. Аталған елдерде халық тығыздығы не себепті әркелкі?
__________________________
c. Бұл елдегі халық санын қысқартуға немесе өсіруге бола ма? Өз ойыңызды жазыңыз.
___________________

Берілген нұсқалардың ішінен биология ғылым саласының зерттеу нысанын анықтаңыз

А және В суреттерінде бейнеленген Жер ғаламшарында жүретін үдерістерді атаңыз

А ……………………………………
В ……………………………………

(a) Химик – лаборант «Химия кабинетіндегі қауіпсіздік техникасының ережелерін» жазу
кезінде екі қате жіберді. Соны анықтаңыз.
a) Спиртшамды жағар алдында тексеріп алу;
b) Тәжірибелер жүргізу уақытында бет пен көзді қолмен ұстауға болмайды;
c) Заттардың дәмін татып, сол жерде шай ішуге болады;
d) Шыны ыдыстармен жұмыс жасағанда абай және мұқият болу;
e) Кез келген ыдысты қолдану және оның тұтастығын тексеру;
f) Қолданылатын заттардың саны жөніндегі ұсынымдарды сақтау;
g) Заттарды қыздыру және зертханалық ыдыс сынықтарын жинау кезінде жұмыс
ережелерін сақтау

(b) «Суды ыздыру кезіндегі температураны аны тау» эксперименттік қ қ жұмысы кезінде қандай қауіпсіздік ережелерін сақтау керек?
……………………………

(а) Суретте берілген материкті атаңыз………………………………………
(b) Осы материкке тән бір ерекшелікті жазыңыз……………………………………….
(с) Бұл материкті қандай мұхиттар шайып өтеді?……………………………….

Төмендегі тұжырымдардағы тәуелсіз және тәуелді айнымалыларды анықтаңыз. Кестеде
тәуелді айнымалыға «т/ді» деп, ал тәуелсіз айнымалыға «т/сіз» деп белгіле

Американдық психолог және дәрігер Абрахам Маслоу арнайы «қажеттіліктер
пирамидасы» моделін ұсынды . Пирамидаға сәйкес адамның қажеттіліктері төменнен
жоғарыға қарай дамиды, ал адам жоғары деңгейдегі қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін
алдымен төменгі деңгейдегі қажеттіліктерді қанағаттандыруы керек.
1 және 2 топтағы төменгі деңгейлік қажеттіліктерді анықтай отырып, қазіргі заманғы
адамның қажеттіліктері пирамидасын аяқтаңыз

Берілген жергілікті жерді ң планын зерделей отырып, 1, 2, 3, 4 сандарымен көрсетілген
шартты белгілерді анықтаңыз.

1 ……………………………………………………
2 ……………………………………………………
3 ……………………………………………………
4…………………………………………………….

(а) Берілген картада халық тығыздығы төмен бір елді бояңыз

b) Осы елдегі халықтың тығыздығына әсер етуші екі факторды атаңыз.
………………………………………

1. Жергілікті жерді планға түсіру бойынша жұмыс ретін баяндау үшін берілген сөйлемдерді ретімен орналастырыңыз.

Заттарға дейінгі қашықтықты өлшеу.
Планшетке шартты белгілерді түсіру.
Заттарға қатысты бағыттарды анықтау.
Планшетті дайындау.
Масштабты анықтау.

2. Планда көрсетілген шартты белгілерді пайдаланып,
табиғатқа саяхат жасау маршрутын баяндайтын әңгіме құрастырыңыз.

3. Сынып бөлмесі немесе мектеп ауласының планын жасаңыздар (топтық жұмыс).

1.  Распределите науки по отраслям географии.
   демография, климатология, почвоведение, география промышленности, география сельского хозяйства, землеведение.

2. Определите объекты исследования науки география по рисункам.

1. Атлас карталары бойынша географиялық карта мен топографиялық картадағы шартты белгілерді анықтап, тиісті торкөзге /+/ таңбасын қою арқылы сәйкестендіріңіз

2. Атлас карталарын қолдана отырып, аталған елдерге берілген жоспар бойынша сипаттама жасаңыз.

1. Определите маршрут путешественников Ф.Магеллана и Х.Колумб, используя карту в атласе «Великие географические открытия». Нанесите на контурную карту их маршрут.

2. Составьте SWOT- анализ о вкладе в науку «География» одного путешественника или исследователя.
SWOT –анализ

SWOT – пути решения

3. Дайте оценку современной деятельности Казахского Географического Общества.
a. В каком году образовалось Казахское Географическое Общество?
b. В каких проектах участвует Казахское Географическое Общество?
c. Как вы думаете, помогут ли предовратить изменения в природе современные географические исследования?

Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
І. Сандық масштабты атаулы масштабқа айналдырыңыз.
а. 1 : 4 000 —
b. 1 : 50 000 —
c. 1 : 900 000 —
d. 1 : 700 —
e. 1 : 10 000 000 —
f. 1 : 350 000 –
ІІ. Атаулы масштабты сандық масштабқа айналдырыңыз.
a. 1 см 50 м —
b. 1 см 7 км —
c. 1 см 600 м —
d. 1 см 30 км —
e. 1 см 400 км —
f.1 см 8 000 км –
ІІІ. Келесі масштаб түрлерін сызықтық масштаб түрінде көрсетіңіз.
a. 1 см-де 350 км —
b. 1: 90 000 000 –

Используя предложенную карту и рисунки:
1. Определите маршрут, какой экспедиции представлен на карте?
2. Объясните значимость данной экспедиции для развития географии.
3. Нанесите на контурную карту основные географические объекты маршрута.

Карта мен глобустағы меридиан мен параллельдердің негізгі ерекшеліктерін анықтап, кестені толтырыңыз

Используя интернет — ресурсы/тексты проведите мини исследовательскую работу по вопросу «Почему Америку назвали в честь Америго Веспуччи, если ее открыл Христофор Колумб?». Результаты оформите в таблице.

Примечание: в качестве географического опыта можно провести исследовательскую работу по проблемному/исследовательскому вопросу. Составленные задания должны быть направлены на развитие навыков умения доказывать или опровергать, а также делать вывод.

1. Масштабты қолданып, Астана және әлем елдері астаналары арасындағы қашықтықты есептеңіз.
Астана – Москва, Астана – Вашингтон, Астана – Лондон, Астана – Пекин.
__________________________________________________________________
2. Берілген қалалардың географиялық координаталарын анықтаңыз

Сызба нұсқаға жер қыртысының құрылысын және оның құрамын жазыңыз.

1. Применяя условные знаки, составьте рассказ и дайте ему название.

Рекомендации: данная работа имеет практическую направленность, учитель должен провести работу по правилам безопасного поведения учащихся на улице.
Разделите учащихся класса на малые группы, дайте каждой группе отдельные задания.

Вступительное слово учителя: Умение читать карты и планы чрезвычайно полезно. Но интереснее составлять свой собственный план какого-либо участка местности. Работы по созданию планов на местности называют съёмкой.

2. Составьте план местности пришкольного участка, применяя:
1 — группа глазомерную съемку
2 — группа маршрутную съемку
3 — группа полярную съемку

Тау жыныстарының ерекшеліктерін сипаттап, кестені толтырыңыз.

1. Составьте классификацию географических карт, используя карты в атласе.

а. Под номером 4 впишите свой пример тематической карты и классифицируйте по признакам.

2. Распределите условные знаки по группам (впишите цифры)

3. Составьте номенклатуру географических объектов Казахстана, используя физическую карту.

1. Атлас карталары бойынша литосфералық плиталарды анықтап, литосфералық плиталардың шекараларын және негізгі қатпарлы аймақтарын кескін картаға түсіріңіз.

2. Жоспар бойынша литосфералық тақталардың (плиталардың) біреуінің (таңдауыңыз бойынша) қазіргі қозғалысын атлас карталарынан анықтап, талдау жасаңыз.
Жоспар
Тақтаның /Плитаның/ атауы
Шекараласатын тақталар / плиталар/
Қозғалу жылдамдығы
Қозғалу бағыты
Қорытынды

1. А.Вегенердің «Континенттер дрейфі» теориясы жайлы бейнефильмді көріңіз.
a. Литосфералық тақталар қозғалысы түрлерінің атауларын сызбаларына сәйкестендіріңіз (субдукция, коллизия, спрединг) және таралған аймақтарын кестеге жазыңыз.
b. Литосфералық плиталардың қозғалыс себептерін және салдарын талдап кестені толтырыңыз.

2.Картадан таңдауыңыз бойынша (жазықтар немесе таулар) бір жер бедерінің түрін алып, төмендегі сұрақтар арқылы зерттеу жүргізіңіз.
a. Жер бедерінің түрін анықтаңыз.
b.Жер қыртысы картасы мен физикалық картаны салыстыра отырып, жер бедерінің қалыптасу заңдылығын анықтаңыз.
c. Биіктік шкаласын, бояуларды пайдаланып, биіктіктігін және жасын ажыратыңыз.
d.Тақталардың қозғалысы картасын пайдаланып, болашақтағы өзгерісіне зерттеу жасаңыз.

1. Примените знания о видах масштаба и ответье на вопросы.
А. переведите именованный масштаб в численный.
a. в 1 см — 500 м
b. в 1 см — 10 км
c. в 1 см — 250 км
В. переведите численный масштаб в именованный.
a. 1 : 200 000
b. 1 : 10 000 000
c. 1 : 25 000

2. По физической карте определите расстояние между пунктами:
a. Астана — Алматы
b. Астана — Актау
c. Москва- Астана

3. Определите географические координаты следующих объектов.

4. По физической карте определите географические объекты и сгруппируйте их.
Мадагаскар, Миссисипи, Восточно-Европейская, Кавказ, Енисей, Балкаш,
Берингов, Куба, Гималай, Верхнее, Амазонская, Магелланов.

Суреттерде апат түрлері берілген. Тақырыптық карталарды қолданып, кестені толтырыңыз.

1. Ответьте на вопросы, используя рисунок.

a. Опишите строение литосферы.
b. Определите типы земной коры.
c. Определите различия между типами земной коры.
d. Определите различие между земной корой и литосферой.

2. На какие группы делятся горные породы по происхождению?
Заполните таблицу №1
Таблица №1

а. Классифицируйте горные породы по группам (таблица №1).
торф, соль, гипс, песок, мрамор, сланец, гранит, вулканический туф, щебень,
уголь, мел, базальт.

Укажите объекты исследования физической географии.

A) почва B) рельеф C) ландшафт D) транспорт E) промышленность F) сельское хозяйство G) население H) объекты производства

1.Төменде берілген суретті қолданып, жер сілкінісі болған жағдайында адамдардың үй ішіндегі өзін ұстау ережесін құрастырыңыз.

2. Суреттер арқылы адамдардың су басу жағдайында өзін ұстау ережесін құрастырыңыз.

1. Используя карту «Строение земной коры»:
a. Определите и перечислите крупнейшие литосферные плиты Земли.
b. Заполните таблицу.

2. Определите тектонические структуры материков, используя карту «Строение земной коры».
а. Платформы;
b. Геосинклинали.

Земная кора имеет наименьшую толщину … A) в горах Гималай B) на дне Мирового океана C) на Амазонской низменности D) в Казахском мелкосопочнике E) в Восточно- Европейской равнине

Фотосуреттер бойынша апат түрлерін анықтап, төмендегі кестеге толтырыңыз.

1. Ответье на вопросы, используя рисунок «Дрейф материков».

а. Кто является основоположником теории дрейфа материков?
b. По каким признакам он определил, что материки когда-то были единым целым?

2. Используя карту «Строение земной коры» и данные рисунки:

a. Определите, как происходит спрединг? На границе каких литосферных плит наблюдается этот процесс? Какие формы рельефа образуются?
b. Определите, как происходит субдукция? На границе каких литосферных плит наблюдается этот процесс? Какие формы рельефа образуются?
c. Определите, как происходит коллизия? На границе каких литосферных плит наблюдается этот процесс? Какие формы рельефа образуются?

Укажите неблагоприятное последствие извержения вулкана.

A) смещение двух участков плит B) обогащение почвы минералами C) образование магматических горных пород D) выброс в атмосферу ядовитых газов и пепла E) изменение температуры и химического состава воды и пара гейзеров

Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
Тянь-Шань тауының профилін түсіріңіз.
Ең биік нүктесін анықтаңыз.
Осы аймақта болатын апатты құбылысты анықтаңыз.
Қайталану жиілігі және оның себебін түсіндіріңіз.
Салдарына мысалдар келтіріңіз.

1. По рисункам определите виды литосферных катаклизм.

2. Заполните таблицу (используйте тематические карты).

Внимательно посмотрите на рисунок 1.

a. Назовите остров который представлен на рисунке 1.

b. Укажите, какие физические объекты можно увидеть во время путешествия по данному острову

«Дүниежүзінің сейсмикалық қауіпті аудандары» картасын пайдаланып, кескін картада сейсмикалық белдеулерді көрсетіңіз.

Рекомендации: Данные задания можно проводит в группах/в паре.

1. Составьте свод правил поведения во время землетрясения, если оно застало людей дома, используя рисунок 1.

2. Составьте правила поведения во время землетрясения, если оно застало людей на улице, используя рисунок 2.

3. Составьте свод правил поведения людей при извержении вулкана, используя рисунок 3.

На рисунке 2 представлена контурная карта Африки.

a. Нанесите на контурную карту вулканы Камерун, Килиманджаро используя условные обозначения

Жер сілкінісі мен цунамиден зардап шеккен мемлекеттерді кескін картада көрсетіңіз:
Чили, Тибет, Армения, Гватемала, Филиппин, Тайланд, Жапония, Үндістан, Моңғолия, Қытай.

Ответьте на вопросы, используя карту.

a. Определите сейсмоопасные пояса мира.
b. Назовите вулканы, расположенные в этих сейсмоопасных поясах мира.

Жер қыртысының қозғалыс түрлерін топтастырып сипаттаңыз.

Прочитайте текст. Испанская экспедиция во главе с Х. Колумбом 1492г. в ходе поиска пути в Индию через Атлантический океан открыла Багамские, Малые Антильские острова. Ранее, в конце Х века викинги дошедшие до берега Гренландии через побережье Исландии, в условиях жесткого климата на севере, в течение нескольких сотен лет проживали на юге и юго-восточном побережье острова. В конце XV века итальянец Джон Кабот открыл остров Ньюфаундленд и побережье полуострова Лабрадора в английской службе. Испанский поход во главе с Эрнаном Кортесом в 1519 году завершился захватом нынешней мексиканской территории, где процветала государство ацтеков. В 1741 г. Витус Беринг и Алексей Чириков плавали на двух парусных судах вдоль Алеутских островов и исследовали берег Аляски.

a. Озаглавьте текст.
b. Составьте картосхему, используя информацию в тексте (картосхему составьте на рисунке 3)

1. Допишите названия слоев материковой и океанической коры на схеме.

2. Выделите 2 признака, отличающие материковую кору от океанической.

Атмосфералық ауаны құрайтын газдардың пайыздық үлесін, берілген диаграммада көрсетіңіз.

Выполните задания по рисунку 4 а. Определите литосферную плиту, указанную на рисунке под номером 3.

B.Какой процесс происходит на южной границе этой литосферной плиты?

Нанесите на контурную карту мира:
А. a. Литосферные плиты Земли. b. Геосинклинальные пояса Земли.

Одним из самых значимых путешествий в эпоху «Великих географических открытий» считается путешествие Ф. Магеллана. Он стремился к открытиям, и это сделало его эпопею самым важным путешествием в истории географии. а. Оцените вклад Ф. Магеллана в развитие географии

Покажите на физической карте мира следующие обьекты.

Внимательно посмотрите на рисунок 5.

а) Определите вид тектонического движения по рисунку 5.
b) На границе, каких литосферных плит наблюдается тектоническое движение такого вида?
c) Приведите конкретный пример тектоническому движению
d) Какая форма рельефа образуется?

Классифицируйте предложенные географические объекты:
Кордильеры, Аппалачи, Приатлантическая, Анды, Ла- Плата, Великая, Бразильское, Амазонская

Экономикалық географияға кіретін саланы анықтаңыз

A. ауыл шаруашылығы B. биосфера C. геология D. гидрология E. климатология F. саяси география G. транспорт

В таблице указаны метеорологические показатели городов А и В за 6 дней.

a. Определите амплитуду температуры за 6 дней города «А»
b. Определите среднюю температуру воздуха города «В»
с. Определите неблагоприятные атмосферные явления характерные для города «А»

Ең жұқа жер қыртысын анықтаңыз. A. Анд тауында B. Тынық мұхитында C. Батыс Сібір жазығында D. Тұран жазығында E. Орал тауында

Внимательно посмотрите на рисунок 2. Определите части мирового океана которые отмечены буквами А, B.

A) B)

Жапон аралдарындағы жер сілкінісі мен жанартау атқылау себебін түсіндіріңіз. A. Литосфералық тақталардың бір-бірінен ажырауы B. Литосфералық тақталардағы дивергентті үдерістер C. Литосфералық тақталардағы спрединг үдерістері D. Литосфералық тақталардағы коллизия үдерістері E. Литосфералық тақталардағы субдукциялық үдерістер

Суретті қолдана отырып сұраққа жауап беріңіз.
a. Суретте көрсетілген аралдың атауын жазыңыз  b. Осы аралға саяхат барысында қандай физикалық нысандарды көп көруге болатындығын жазыңыз

Картаны қолданып, сұраққа жауап беріңіз

a . Анд тауының пайда болуына әсер еткен литосфералық тақталарды жазыңыз.

b. Анд тауының пайда болуына әсер ететін литосфералық тақталар шегарасындағы үдерісті түсіндіріңіз.

Картаны қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз

a. Картада көрсетілген қай саяхатшының жүрген жолы екендігін жазыңыз  b. Бұл саяхаттың екі мақсатын анықтаңыз c. Саяхаттың география ғылымының дамуына қосқан үлесін анықтап, баға беріңіз

Төмендегі сурет пен картаны қолдана отырып, тапсырманы орындаңыз

a. 1-суретте көрсетілген қозғалыс түрінің атауын жазыңыз
Мұхит қыртысы
b. Картада берілген сандардың қайсысы осы қозғалыс түріне сәйкес келетіндігін анықтаңыз c. Қозғалыстың қалай болатындығын сипаттаңыз d. Қозғалыс нәтижесінде пайда болған жер бедеріне картаны қолдана отырып, мысал жазыңыз

Кестеге география ғылымдарының салаларын жазыңыз.

Сәйкестендіріңіз.

a. Геосфераb. Геожүйе

1. атмосфера

2. биогеоценоз
3. биосфера
4. гидросфера
5. ландшафттану
6. литосфера
7. табиғи зоналар

«Ұлы Географиялық ашылулар» заманындағы (XVғ.соңы -ХVІІІ ғ.ортасы) саяхатшылардың жүріп өткен бағытын атлас картадан анықтай отырып, кескін картаға  түсіріңіз.

Бір саяхатшы немесе зерттеушінің ғылымға қосқан үлесін SWOT анализ арқылы талдаңыз.
SWOT –талдау әдістемесі                                   SWOT – шешімдер

Қазіргі кездегі Қазақ Географиялық Қоғамының қызметіне баға беріңіз.
a. Қазақ География Қоғамы қашан құрылды?
b. Қазақ География Қоғамы қандай жобалармен жұмыс жасауда?
c. Қалай ойлайсыз, қазіргі Қазақ География Қоғамының зерттеулері, болашақта Қазақстан табиғатында болатын өзгерістердің алдын алуға көмектесе

Берілген картасызбада саяхатшылардың зерттеу жолдары көрсетілген.

а. Картасызбадағы саяхатшылардың жүрген жолын және негізгі географиялық нысандарды кескін картаға түсіріңіз.
b. Осы саяхаттардың маңыздылығын көрсетіңіз.

Зерттеушілердің саяхаттары жайында ақпараттармен танысып, «Егер Христофор Колумб Америка құрлығын бірінші ашқан болса, неге Америка құрлығы Америго Веспуччидің атымен аталған?» деген тақырыпта шағын зерттеу жұмысын жүргізіңіз. Нәтижесін кестеде көрсетіңіз.

Айналадағы нысандарды бағдарлаңыз (көкжиек тұстарын анықтау, арақашықтықты өлшеу т.б.)
Бұл тапсырманы орындағанда, мұғалім алдымен оқушыларды далалық жұмыс кезіндегі қауіпсіздік ережелерімен,жұмыс ретімен және қолданылатын құралдармен қысқаша таныстырады (азимут, көкжиек, тұсбағдар, рулетка). Сыныптағы оқушыларды шағын топтарға бөледі.
Топтық жұмыс.
1. Айналаны бағдарлау
2. Күнге қарап көкжиекті бағдарлау
3.Тұсбағдар арқылы бағдарлау
4. Арақашықтықты өлшеу
Әр топ далалық зерттеу жұмыстарының қорытындысын видео, буклет, альбом, постер түрінде ұсынады.

География ғылымының зерттеу нысандарын иерахиялық деңгейлер бойынша сәйкестендіріңіз (суреттердің сандарын сызбаның тиісті бағандарына толтырыңыз).

1. Определите количество стран Северной Америки и Южной Америки, имеющие выход в Атлантический океан, используя политическую карту мира. Сделайте вывод.
2. Определите динамику изменений ВВП Казахстана, используя данные в таблице.
3. Определите причину увеличения ВВП Казахстана на 2017 год по предложенному тексту.
ВВП (валовый внутренний продукт) – это итоговая стоимость произведенных товаров и услуг в стране за год.

По прогнозу Азиатского банка развития на 2017 год, экономический рост в Казахстане ускорится благодаря реализации бюджетных программ по стимулированию потребления и инвестиций и более высокие доходы от экспорта нефти. (По данным центра деловой информации Kapital.kz.)

*статистические показатели по ВВП составлены по данным сайтов: https://kapital.kz/economic/37858/kazahstan-snizil-prognoz-po-rostu-vvp-v-2015-g-do-1-5.html 2015г.
https://lsm.kz/vvp-kazahstana-v-2016-godu-prevysil-46-trln-tenge 2016г.
https://seosait.com/gdp-kazaxstana-2015-2016-2017 2017 г.

Из предложенных материалов создайте модель «Цунами».
Объясните причины образования цунами, используя модель.

Модель «Цунами»*
*Фото данной модели приведено для наглядности.

Экономисты провели исследования по доказанным запасам нефти по странам мира. Представьте данную информацию в виде таблицы и постройте к нему график.

Общемировые доказанные запасы нефти (по состоянию на 2015 год) составляют 1657,4 млрд. баррелей. Самые большие запасы нефти мировых запасов – находятся на территории Венесуэлы. Доказанные запасы нефти в данной стране составляют 298,4 млрд. баррелей. Саудовская Аравия является второй по величине нефтяных запасов страной в мире. Объем ее доказанных запасов составляет около 268,3 млрд. баррелей нефти. Доказанные запасы нефти в России составляют примерно 80,0 млрд. баррелей, в США – 36,52 млрд. баррелей.
по данным сайта http://www.ereport.ru/articles/commod/oilcount.htm

Экваторлық климаттық белдеудің жеке материктер бойынша ерекшелігін кестеге жазыңыз.

Дополните карту плотности населения Казахстана элементом дополнительной характеристики: численность населения крупных городов, используя предложенный текст и цифровой материал.
Города Казахстана
По численности различают малые города с количеством населения менее 20 тысяч жителей, средние — 20-100 тысяч жителей, крупные — 100-500 тысяч человек, крупнейшие — от 500 тысяч до 1 миллиона жителей и города-миллионеры более 1 миллиона человек.
В Казахстане насчитывается 87 больших и малых городов. Всего в Казахстане насчитывается 22 города с населением более 100 тысяч жителей, в них проживало 43 % населения страны.

по данным сайта https://ru.wikipedia.org/wiki/Города_Казахстана

Используя тематические карты «Угольная промышленность» и «Административно-территориальное деление Казахстана» дайте ответы на следующие вопросы:
(a) Определите 2 бассейна каменного угля и 1 бассейн бурого угля.
(b) Используя дополнительные элементы карты:
— определите главные угледобывающие области Казахстана.
— определите объем добычи угля в главных угледобывающих областях на 2012 год.
— определите, как изменилась динамика добычи угля с 1913 года по 2012 год.

Инфрақұрылым» тақырыбы бойынша жасалған инфографиканы қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз

a. 1-суретте қандай қосымша элементтер кӛрсетілгендігін атаңыз. [1] b. 1-суреттегі сандармен берілген ақпараттар инфрақұрылымның қай саласына тән екендігін анықтаңыз. [1] с. 1-суреттегі санмен берілген ақпараттарға сәйкес елдерді анықтаңыз

Обозначьте следующие географические объекты рельефа Казахстана, соблюдая правила заполнения контурной карты.
Высокогорье: Тянь-Шань, Алтай, Сауыр-Тарбагатай.
Низкогорье: Казахский мелкосопочник, Муголжары.
Равнины и низменности: Восточно-Европейская равнина, Западно – Сибирская низменность (Северо-Казахская равнина), Туранская низменность.
Плато: Устюрт, Бетпак-Дала, Эмбинское плато.

Мәтінді қолдана отырып, сұрақтарға жауап жазыңыз. Зерттеудің картографиялық әдісі-бұл оларда бейнеленген құбылыстарды ғылыми және практикалық білуге арналған карталар арқылы қажетті ақпаратты алуға негізделген зерттеу әдісі. Картографиялық әдіс Ұлы географиялық ашылулар дәуірінде ерекше маңызға ие болды. Бастапқыда карталар тек әртүрлі географиялық объектілерді ӛзара орналастыру және біріктіру, олардың ӛлшемдерін салыстыру, бағдарлау, қашықтықты бағалау үшін пайдаланылды. Ғылыми зерттеулерге арналған тақырыптық карталар тек XIX ғасырда пайда болды. А. Гумбольдт дерексіз ұғымдарды бейнелейтін алғашқы карта жасаушылардың бірі болды. Атап айтқанда, ол ғылымға «изотерма» деген жаңа терминді енгізді — картада жылудың таралуын (жерде кӛрінбейтін) бейнелеуге мүмкіндік беретін сызықтар. В.В. Докучаев топырақ картографиясында топырақтың кеңістіктік орналасуын бейнелеп қана қоймай, генетикалық принцип пен топырақ түзілу факторларын ескере отырып, карталардың шартты белгілерін жасады.

a. Картографиялық әдістің негізгі артықшылығын анықтаңыз. [1] b. Картографиялық әдістің дамуына әсер еткен 2 оқиғаны атаңыз

1. Создайте с помощью Конструктора таблиц базу данных «Страны Латинской Америки», включающую в себя одну таблицу, поля которой приведены ниже.

2. Создайте форму, используя Конструктор, для просмотра записей базы данных «Страны Латинской Америки».

Солтүстік мұзды мұхиты мен Австралияның физикалық карталарын қолдана отырып сұраққа жауап беріңіз

a. 3 және 4-суреттің жер бедері бойынша 2 ерекшелікті анықтаңыз.

b. а тапсырмасында ӛзіңіз атаған ерекшеліктердің 1 себебін жазыңыз

Определите закономерность распространения форм рельефа, используя физическую карту мира и карту «Строение земной коры».
Сделайте вывод.
Заполните таблицу.

• Рельеф постоянно меняется под действием экзогенных (внешних) и эндогенных (внутренних) факторов, которые действуют одновременно.
Объясните факторы, влияющие на формирование и изменения гор по предложенным рисункам.

1. Определите и сгруппируйте равнины и горы по абсолютной высоте, используя физическую карту мира.

2. Сгруппируйте, используя карту «Строение земной коры», горы по возрасту: Уральские горы, горы Альпы, горы Кавказ, горы Аппалачи.

Картаны және кестені қолданып, сұраққа жауап беріңіз

a 1-тапсырмадағы 1-суретті қолдана отырып, картаның қосымша элементіне 2 мысал келтіріңіз.

b.1-кестені пайдаланып, таңдауыңыз бойынша картаның 1 қосымша элементін құрастырыңыз.

с. Картаның қосымша элементінің маңыздылығын түсіндіріңіз

Дайте характеристику Амазонской низменности по плану, используя тематические карты.
План характеристики равнины
• Определите, на каком материке и в какой его части расположена равнина.
• Определите формы рельефа, граничащие с равниной.
• Определите на какой тектонической структуре расположена равнина.
• Определите тип равнины по абсолютной высоте.
• Определите протяженность равнины с севера на юг, с запада на восток (по выбору учащегося: в градусах, в км).
• Определите виды полезных ископаемых, распространенных по территории равнины.
• Определите, какие крупные реки протекают по территории равнины.

«Қазақстан географиясы» тақырыбында берілген мәтінді қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
Қазақстан Республикасының жер кӛлемі 2,7 млн шаршы шақырым. Жерінің ауданы жағынан дүние жүзіндегі ең ірі мемлекеттердің қатарына жатады. Бұл кӛрсеткіш бойынша Ресей, Канада, Қытай, АҚШ, Бразилия, Австралия, Үндістан және Аргентинадан кейін 9-шы орында тұр.
Республика Еуразия құрлығының орталығында барлық мұхиттардан бірдей қашықтықта орналасқан. Қазақстан қоңыржай белдеудің орта және оңтүстік ендіктерінде орналасқан. Географиялық орнына қарай орманды дала, дала, шӛлейт және шӛл зоналары қалыптасқан. Қазақстанның ең биік жері — Хантәңірі шыңы (6995 м, қар құрсауымен қосып есептесе 7010 м). Ол Тянь-Шань тау жүйесінде орналасқан. Каспий теңізінің шығыс жағалауында елдің ең ойпат жері Қарақия ойысы теңіз деңгейінен 132 м тӛменде орналасқан.
a. Мәтіннен 1 сандық және 1 сапалық дерекке мысал келтіріңіз.

b. Сапалық деректің сандық дерекке қарағандағы маңыздылығына талдау жасаңыз

Карта анамарфоза – это карта искажение, на которой размеры государства изменяются согласно показателю, представленному на карте.

1. Внимательно ознакомьтесь с картой – анаморфозой, и выполните задания.

a. Определите 2 страны с самым большим количеством населения в мире.
b. Определите страну Южной Америки с самым большим количеством населения.

Сравните Средне-Сибирское плоскогорье и Бразильское плоскогорье.

• На основе составленной характеристики, определите сходства и различия между плоскогорьями

Суреттерді қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз

a. Магмалық жыныстарды жазыңыз.

b. Метаморфты жыныстарды анықтаңыз.

c. Шӛгінді жыныстарды жазыңыз

Соотнесите виды географических исследований с их примерами

Дополните таблицу «Осадочные горные породы».

Тӛменде дүниежүзінің кескін картасы кӛрсетілген

a. суреттегі А әріпімен кӛрсетілген жер бедері қандай күш нәтижесінде пайда болғандығын анықтаңыз.

b. 5-суреттегі А әріпімен кӛрсетілген орында жер бедерінің қандай түрі қалыптасқандығын жазыңыз.

c. b жауабында атаған жер бедерінің қалыптасу үрдісін сипаттаңыз

Метеорологи при составлении карт не успели создать график изменения температур

a. Постройте график изменения температур.
b. Определите амплитуду температуры по представленным данным.

Определите распространение полезных ископаемых в связи с происхождением горных пород, используя карту полезных ископаемых мира.

суретті қолдана отырып, сұраққа жауап беріңіз

a. суреттегі геохронологиялық кестенің жасалу жолын түсіндіріңіз.

b. Аймақтың геологиялық жасы мен ондағы пайдалы қазбалардың болуы арасында қандай байланыс бар екендігін мысалдар келтіре отырып түсіндіріңіз

Ответьте на вопросы и определите особенности рельефов материков.

a. Определите форму рельефа западной части Южной Америки и Северной Америки.

b. Объясните причину формирования и опишите процесс формирования рельефа.

Определите свойства горных пород и минералов, используя коллекцию горных пород и минералов. Впишите их в таблицу.

Вам представлены цены на холодную воду (тенге / м3) в городах Казахстана.

a.Используя рисунок 2, определите город с самым высоким тарифом на холодную воду. [1] b.Используя физическую карту Казахстана, проанализируйте возможные причины формирования цен и объясните, почему в Караганде тариф на воду больше, чем в Павлодаре

Определите методы определения возраста горных пород по рисункам 1-3.
а. Объясните, при каких условиях данные методы могут применяться.

Классифицируйте виды горных пород (магматические, метаморфные, осадочные)

Охарактеризуйте и сравните развитие планеты Земля по эрам согласно предложенному плану, используя геохронологическую таблицу.
План
• Основные геологические события формирования земной коры.
• Основные этапы развития жизни.
1 группа — докембрий и палеозой
2 группа — палеозой и мезозой
3 группа — мезозой и кайнозой

http://rui-tur.ru/geologicheskoe-letoschislenie.html
ссылка геохронологической таблицы

Рельеф дна Мирового океана неоднородный, например, в средней части Атлантического океана имеются вулканы и океанические хребты. Ответьте на вопросы:

a. В результате какого тектонического процесса сформировался океанический хребет в Атлантическом океане?

b. Как тектонический процесс повлиял на формирование океанического хребта?

c. В каком океане, кроме Атлантического, имеется океанический хребет?

1. По предложенным рисункам определите и объясните, на какой местности можно:
• развивать сельское хозяйство
• развивать туристическую деятельность
• построить город

2. Определите, используя физическую карту Казахстана и транспортную карту Казахстана в какой части вашей области больше всего развиты автомобильные дороги. Обоснуйте свой ответ.

Гороформирование – процесс, который непрерывно происходит в истории Земли.

a. По геохронологической таблице определите современную эру горообразования Земли.

b. Дайте оценку горообразованию в формировании рельефа Земли

Распределите географические науки по отраслям:
палеогеография, география транспорта, география почв.

а) По рисунку определите географический метод исследования.

Метод исследования. _________________________________

(b) Объясните важность данного метода исследования в современной географии.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Используя текст, составьте географичекую модель природного явления.
(а) В схеме укажите направление дневного и ночного бриза.
(b) В схему образования бриза впишите области атмосферного давления.
Бриз — это ветер, который дует на побережье морей и больших озёр. Направление бриза меняется дважды в сутки: дневной бриз дует с моря на разогретое дневными лучами Солнца побережье. Ночной бриз имеет обратное направление.
Причина смены направления бриза в разности давлений. Днем суша нагревается быстрее, температура воздуха становится выше, чем над морем, и воздух расширяется, становится легче и поднимается в верх. Над сушей создается область с более низким давлением. В то время как над морем оно выше. Поэтому воздух движется с моря на сушу, из области с повышенным давлением в область с пониженным.

1. Используя текстовой материал, дополните карту элементом дополнительной характеристики в табличной форме.
К топливным ресурсам относится «большая тройка» — нефть, природный газ и уголь. Согласно данным Комитета геологии и недропользования в Казахстане общие запасы угля достигают 162 млрд тонн, а общий объем запасов нефти оценивается в 12 млрд тонн и природного газа в 1,82 трлн м³.

Используя климатическую карту Евразии, определите:
(а) Абсолютный минимум температуры воздуха города Берлин ___________________
(b) Абсолютный максимум температуры воздуха города Калькутта________________
(с) Среднегодовое количество осадков города Анкара ____________________________

Нанесите на контурную карту мира объекты географической номенклатуры:
«Горные системы континентов мира»:
(а) Горы Евразии.
(b) Горы Северной Америки.
(c) Горы Южной Америки.
(d) Горы Австралии.

Определите, используя физическую карту мира и карту «Строение земной коры»:
(а) Форму рельефа, расположенного на Восточно-Европейской платформе. __________________________________________________________________________

(b) Определите форму рельефа, расположеного на альпийских складчатостях Северной Америки.

Охарактеризуйте Западно — Сибирскую равнину, используя тематические карты.
(a) Тектоническая структура, на которой расположена равнина.______________________________________________________________

(b) Преобладающие абсолютные высоты равнины.
________________________________________________________________________

(c) Протяженность равнины с севера на юг в километрах.
________________________________________________________________________

(d) Протяженность равнины с запада на восток в километрах.
_____________________________________________________________________

3. Определите группу горных пород по описанию.
(a) Это породы, образовавшиеся непосредственно из магмы, в результате её охлаждения и застывания. Если магма застывает под землей, охлаждение идет медленно, а если на поверхности, то быстрее. Чем интенсивнее идет процесс охлаждения, тем меньше размер кристаллов, из которых состоит порода. Все минералы этой горной породы имеют кристаллическую структуру, отличаются друг от друга химическим составом. Главные представители этих горных пород: граниты, диориты, сиениты, габбро. ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

(b) Образование этих горных пород происходит под воздействием таких факторов, как влияние колебаний температуры, воздействия воды и организмов. Накаплаяемый материал в процессе образования горной породы переносится в те участки земной поверхности, где существуют условия, благоприятные для его накопления. Текстура этих пород чаще всего пористая и компактная. Главные представители этих горных пород: известняки, мергель, галька, гравий
________________________________________________________________________

(a) Используя рисунки, определите, на какой местности можно развивать земледелие.

____________________________________________________________

(b) Приведите два доказательства того, что данный рельеф может быть использован для развития земледелия.
1 доказательство __________________________________________________________
2 доказательство __________________________________________________________

(c) Определите, в какой части Казахстана с учетом рельефа местности развивается земледелие.

1. Төменде берілген сызбаға география ғылымының салаларын жазыңыз.

2. Әр саланың ерекшелігін түсіндіріңіз.

Кестені толтырыңыз

География ғылымы салаларын зерттеуде үлес қосқан ғалымдардың біреуінің еңбегін
сипаттаңыз.

— Ғылым саласында ашқан жаңалықтарына мысал келтіріңіз.
— Ғылым саласында ашқан жаңалықтарының қазіргі кездегі өзектілігін анықтаңыз

Топтық жұмыс
Географиялық зерттеу әдістерінің түрлерін түсіндіріңіздер.

1-топ. Далалық әдіс.
Табиғатта болатын құбылыстарды: жыл мезгілдерінің ауысуына байланысты қоршаған ортада болатын өзгерістер, географиялық алаңда климаттық өзгерістерді бақылау негізінде.

2-топ. Картографиялық әдіс.
Географиялық карта мен топографиялық картаны салыстыра отырып, шартты белгілердің негізінде.

3-топ. Теориялық әдіс.
Мемлекеттердің жер көлемдеріне, халық санына, халықтың қоныстану тығыздығына байланысты статистикалық мәліметтер негізінде.

Қазақстан территориясын зерттеген саяхатшылар мен зерттеушілерді тарихи уақыт белдеуі бойынша сипаттаңыз.

Модельдеу түрлерінің сипаттамасымен танысыңыз.
Иммитациялық модель – күрделі жүйелердегі процестерді бейнелейді. Есептеу қоры ретінде электронды-есептеу машиналары пайдаланылады.
Графикалық модель — объектіні көрнекі бейнелеу тәсілі: сурет, сызба,схема.
• Модельдеу түрлерінің біреуін таңдап алып, өзіңізге таныс географиялық нысан немесе құбылыстың моделін жасаңыз.
• Өзіңіз жасаған модельдің жасалу жолын түсіндіріңіз.

Ескерту: төмендегі суреттер мысал ретінде ұсынылады

1.Өзіңіз тұратын аймақтың ашылу тарихына зерттеу жасаңыз.
• Өзіңіз тұратын жер атауының топонимикасын анықтаңыз.
• Өзіңіз тұратын аймақта зерттеушілер есімімен аталатын географиялық нысандарды анықтаңыз.
• Өз аймағыңыздағы рекреациялық маңызы бар жерлерді жазыңыз.
• Сіздің аймағыңыздың республика үшін маңызын сипаттаңыз.

2. Жасалған зерттеу жұмысын өз қалауыңыз бойынша: постер, презентация, ашық журнал, эссе т.б. формада қорғаңыз

Физикалық карта (геологиялық, климаттық, т.б.) немесе әлеуметтік-экономикалық карталардағы шартты белгілерді оқи отырып, төмендегі жоспар негізінде жұмыс жасаңыз.
• Картадағы шартты белгілерді оқыңыз.
• Картаға қажетті қосымша элементтерді анықтаңыз.
• Өздеріңіз қосатын қосымша элементтерді сызыңыз.

1.Заполните таблицу, используя карту «Минеральные ресурсы Казахстана».

2. Определите особенности распространения полезных ископаемых и заполните таблицу, используя тематические карты.

Какую закономерность распростронения полезных ископаемых вы заметили при заполнении таблицы?

Тақырыптық картадан астанасының географиялық координаттары — 52°31′ с.е. және 13°24′ ш.б. болатын мемлекетті табыңыз.
• Оның шекараларын, астанасын анықтаңыз.
• Осы елге көрші мемлекеттерді анықтаңыз.
• Көрші мемлекеттерді төмендегі кестеге толтырып жазыңыз.

Қазақстанның физикалық және саяси-әкімшілік картасын қолданып, кескін картада төмендегі нысындарды көрсетіңіз.
• Биік тау мен оның биік нүктесін белгілеңіз.
• Ең ыстық, ең суық жерді, жауын-шашын көп және аз түсетін жерді көрсетіңіз.
• Халық ең тығыз және ең сирек қоныстанған облыстың шекараларын сызыңыз.
• Ірі, орта, кіші қалаларды белгілеңіз.
• Шекаралас мемлекеттерді және олардың астаналарын көрсетіңіз

Кестеде берілген ақпаратты «Microsoft Excel» бағдарламасында өңдеп, жинақтаңыз.

• «Microsoft Excel» бағдарламасында мемлекеттердің реттілігін «авто толтыру» жүйесімен орналастырыңыз. (мысалы: 1тізбек)
• «Сандық» және «Мәтіндік» тізбектерді анықтаңыз; (мысалы: сандық- 4, 5, 6 тізбектер; мәтіндік-2,3 тізбектер)
• Мемлекеттердің астанасын жазыңыз.
• Халық саны бойынша мемлекеттерді өсу ретімен орналастырыңыз.

1. Жер бедерінің қалыптасуына әсер ететін негізгі күштерді топтастырыңыз.

Жер сілкіну, адам әсері, су әсері, жел әсері, жанартау атқылауы, температураның әсері, өсімдіктердің әсері, жануарлардың әрекеті, минералдық ресурстардың әрекеттесуі

• Өз аймағыңыздағы жер бедері қандай сыртқы күштің басым әсерінен өзгерген? Зерттеулер жүргізу арқылы анықтаңыз.

1. Атласты пайдаланып, төменде берілген географиялық нысандарды биіктіктеріне қарай топтастырыңыз:
• тауларды
• жазықтарды

Нысандар: Анды, Атлас, Аппалач, Кура-Аракс, Ұлы Қытай, Кавказ, Амазонка, Алтай, Қазақтың ұсақ шоқысы, Жалпы Сырт, Орал, Маңғыстау, Кап, Саур-Тарбағатай, Тұран, Шығыс Еуропа , Шығыс Африка

. Геологиялық картаны қолданып, таулардың жасын анықтаңыз.

Картаны пайдаланып, өз қалауыңыз бойынша төмендегі нысандардың біріне сипаттама беріңіз.
Алтай тауы, Мұғалжар тауы, Тұран жазығы, Каспий маңы ойпаты, Қазақтың ұсақ шоқысы, Жетісу Алатауы.

Жоспар.
— Жер бедерінің түрі
— Географиялық орны
— Орташа биіктігі
— Пайда болу жолы
— Қазіргі өзгерістері

Жер бедерінің қалыптасу және таралу заңдылықтары

1. Берілген тау жыныстарын кестеге жіктеп жазыңыз.
Гранит,базальт, құм, мәрмәр, алмас, пемза, саз, гипс, гнейс, кварц, қиыршық тастар, кварцит, қойтас, әктас, малта тас, бор.

2. Берілген минералдық ресурстарды кестеге топтастырыңыз.

Темір, көмір, мұнай, газ, мыс, ас тұзы, әктас, қорғасын.

Төмендегі картаны пайдаланып, тау жыныстары мен минералдық ресурстардың қалыптасу заңдылықтарына сәйкес пайдалы қазбалардың таралуын зерттеңіз.

«Тау жыныстары мен минералдар» коллекциясынан тау жынысы мен минералдың бір түрін таңдап алыңыз. Оның қасиеттерін анықтап, кестеге толтырыңыз.

Берілген мәтінді оқып, геохронологиялық кестені түсіндіріңіз.

• Егер тау жыныстарының құрамынан 1 тонна қорғасын алынса, сол тау жынысының абсолюттік жасын анықтай аласыз ба? Өз жауабыңызды түсіндіріңіз

Представьте в графической форме (схема, кластер) деление географической науки на отрасли на основе предложенного текста. Обоснуйте свой ответ.

Отрасли географической науки
Современную географию рассматривают как сложную систему наук, в которой выделяются физико-географические, социально-экономико-географические, интегральные и прикладные географические науки.
Физическая география включает комплексные науки о географической оболочке, такие как землеведение, ландшафтоведение, палеогеография (эволюционная география). В процессе развития географии сформировались частные науки о компонентах географической оболочки, такие как геоморфология (наука, изучающая рельеф земной коры, его происхождение и историю развития), климатология (наука об атмосфере Земли), гидрология (наука, изучающая природные воды, их взаимодействие с атмосферой и литосферой), гляциология (наука о природных льдах во всех их разновидностях на поверхности земли, в атмосфере, гидросфере и литосфере), география почв.
В социально-экономическую географию входят общие науки: социальная география и экономическая география, которая изучает закономерности развития и размещения населения, хозяйства в мире в целом и в отдельных регионах и странах, география мирового хозяйства, региональная социально-экономическая география, политическая география (изучает взаимосвязи между политической деятельностью людей и географическим пространством, в котором она протекает). К частным социально-географическим наукам относится география промышленности, география сельского хозяйства, география транспорта, география населения, география сферы услуг.
Социально-экономическая география дает знания о конкретных формах территориальной организации общества, например, районы, зоны, государства, их объединения, о мировом хозяйстве, особенности его пространственной структуры, о глобальных экономических, социальных, политических, культурных и иных связях и о проблемах. Эти знания необходимы человеку, чтобы удовлетворить потребности в сырье, топливе, энергии, продовольствии, сбыте товаров, в вопросах транспорта.
К интегральным географическим наукам относятся картография, страноведение, историческая география, география океана. Картография – это наука о разработке и составление различных картографических проекций и карт в цифровом виде. Страноведение – это наука, занимающаяся комплексным изучением стран, систематизирующая и обобщающая разнородные данные об их природе, населении, экономике, культуре и социальной организации. Историческая география изучает географию какой-либо территории на определенном историческом этапе её развития.
Развитие системы географических наук привело к формированию прикладных географических наук: медицинской географии, рекреационной географии. Медицинская география изучает влияние особенностей географической среды на здоровье человека, законы географического распространения болезней. Рекреационная география изучает территориальные закономерности и особенности деятельности людей, направленные на восстановление и развитие физических и духовных сил. Прикладные географические науки выполняют связующие функции между географией и другими научными дисциплинами. Стремление выявить общегеографические закономерности в развитии всех или многих компонентов географической оболочки, смоделировать их привело к становлению теоретического направления в географии.

Геохронологиялық кесте мен атласты пайдаланып, берілген географиялық нысандардың қалыптасу кезеңдерін анықтаңыз. Ойыңызды қорытындылаңыз.

Определите методы исследования по рисункам.
Обоснуйте важность данных исследований с точки зрения науки география.

Қазақстанның физикалық картасын қолданып:
• Халықтың қоныстануы өте тығыз жер бедерін анықтаңыз және себебін жазыңы
• Ауылшаруашылығын дамытуға қолайлы жер бедерін анықтаңыз және себебін жазыңыз
• Шаруашылықтың дамуы мен адамның тіршілік әрекетіне жер бедерінің әсерін бағалаңыз

1 группа — полевой метод исследования:
(a) По рисункам объясните значимость полевого метода исследования.

(b) Примените полевой метод и метод моделирования для изучения пришкольного участка согласно предложенного алгоритма действий.
Алгоритм действий
• Определите цель полевого исследования.
• Соберите информацию (примените способы сбора информации).
• Сделайте обработку информации согласно цели исследования.
• Представьте информацию в виде графической модели (таблицы/схемы и т.п.)
• Определите, в каких отраслях географической науки можно применить собранную информацию.
2 группа — картографический метод исследования:
(a) По рисункам объясните значимость картографического метода исследования для хозяйства страны.

(b) Примените картографический метод и метод аналогий для изучения пришкольного участка согласно предложенного алгоритма действий.
Алгоритм действий
• Составьте план пришкольного участка.
• Определите, какие визуальные изменения возможны на пришкольном участке (метод аналогий).
• Выберите одно визуальное изменение и составьте план пришкольного участка с возможными изменениями.
• Определите, в каких отраслях географической науки, и для какой цели можно применить план пришкольного участка с визуальными изменениями.
3 группа
(a) Постройте график «Изменение численности населения Земли», используя статистические данные. Дайте ответы на вопросы.
• Как изменилась численность населения с 1000 по 1900 год?
• Как изменилась численность населения с 1900 по 2000 год?
• Во сколько раз изменилась численность населения Земли?

Статистические данные согласно данным сайта
http://www.yaklass.ru/materiali?mode=lsntheme&themeid=190
• Прочитайте текст и сопоставьте причины изменения численности населения с данными графика «Изменение численности населения».
На протяжении тысячелетий население Земли увеличивалось чрезвычайно медленно. Естественная среда обитания ограничивала увеличение численности людей в связи с большой зависимостью человека от природы на ранних этапах истории развития общества. В средневековье незащищенность людей от эпидемии и стихийных бедствий, большое количество войн, низкий уровень развития производства приводили к снижению численности населения Земли.
Начиная с XVII века темпы прироста населения мира увеличиваются. Быстрый подъем сельского хозяйства, увеличение промышленности, успехи медицины во многих западноевропейских странах сказались на численности населения.
(b) Объясните значимость теоретического метода исследования в науке география, используя предложенные статистические данные и текст.

1. Шоқан Уәлиханов ұйымдастырған саяхаттардың бағытын, ғылыми-танымдық маңызын, жазылған еңбектерін анықтап төмендегі кестені толтырыңыз:

2. «Қаныш Сәтбаевтың Қазақстан ғылымын дамытуға қосқан үлесі» тақырыбында эссе жазыңыз (25-30 сөйлем).
Эссеге қойылатын талаптар:
1. Кіріспе. Тақырыптың негізгі мәні мен негіздемесі тезис түрінде көрсетілуі тиіс
2.Негізгі бөлім: Тақырыпқа сәйкес: теория, фактілер, идея, ақпараттар сұрақтар қою,
т.б. қолдану, дәлел келтіру (аргументация).
Мысалы:
1. Аргумент түсіндіру мысал (факт) байланыстырушы сөйлемдер.
2. Аргумент түсіндіру мысал (факт) байланыстырушы сөйлемдер;
3. Қорытынды. Жалпылау мен аргументтеріңіздің логикалық қорытындысының
болуы.

География ғылымы салаларының қазіргі заманғы өзекті зерттеу проблемаларын анықтап, бір проблеманың шешімін ұсыныңыз

1. Төменде берілген мәтінді оқып шығып, өз өлкеңіздің топономикасын сипаттаңыз.
Топонимика — ономастиканың жер-су, елді мекен атауларының шығуы мен пайда болуын (этимологиясын), мағынасын, құрылымының дамуын, таралу аймағын, қазіргі жағдайын, грамматикалық, фонетикалық пішінін, жазылуы мен екінші бір тілде берілуін зерттейтін құрамдас бөлігі. Бұл гректің «топос» — орын, жер, «онома» — атау деген екі сөзінен тұрады, яғни жер-су атаулары деген сөз.
Топоним дер, яғни жер-су аттары, негізінен үш бағытта зерттеледі:
— семантикасы (мағынасы);
— жасалу жолдары;
— этимологиясы.
Топонимика география, тарих, тіл білімі, этнология ғылымдарының деректеріне сүйеніп, өзара байланыста дамиды. Кез келген аумақтың географиялық атауларының жиынтығы сол жердің топонимиясын құрайды. Топонимдер зерттелетін географиялық нысандардың көлеміне не мөлшеріне қарай макротопонимдерге (тау жоталары, үлкен ойпаттар, мұхиттар, т.б.), мезотопонимдерге (жеке таулар, теңіздер, т.б.), микротопонимдерге (көл, бұлақ, құдық, қоныс, т.б.) бөлінеді.
Соңғы жылдары еліміздің топономикасы тәуелсіздігіміздің нәтижесінде өзінің дамуының ерекше бір сатысына көтеріліп, жаңа даму сатысына өтті деп айтуға толық негіз бар. Егемен қазақ елінің алдында тұрған өзекті мәселелердің бірі – елді мекен, жер-су атауларын тарихи тұрғыдан қалпына келтіру болып табылады. Бұл бағытта жүргізіліп отырған жұмыстарды екі топқа бөліп қарастырған жөн.
Біріншісі – ежелгі тарихи атаулардың қайтарылып, қайтадан қолданысқа енуі. Гурьев қаласы Атырау атауына ие болды. Құрманғазы ауданының Киров ауылдық округі Дәшін, Морской ауылдық округі Мақаш деп атала бастады. Махамбет, Исатай, Құрманғазыдай біртуар ұлы тұлғалар атаулары аудандарға берілді.
Екіншісі – ежелгі атауы көмескіленіп не мүлдем жойылып кеткен елді мекендерге, жер-суға жаңа ұлттық нақыштағы атаулардың беріле бастауы. Бұл құбылысты облыс топономикасындағы жаңа үрдіс деп есептеу керек. Мәселен, Махамбет ауданының Алмалы селолық округіндегі Память Ильича ауылы Береке ауылы, Кандаурово Алмалы, Буровиктер поселкесі Ақжар, Геолог Бірлік, Птицефабрика Ақсай деп аталды.

2. Берілген ақпаратты назарға ала отырып, еліміздегі жер-су атауларын ерекшеліктеріне қарай жіктеңіз.
Қашанда ат-қоюға шебер халқымыз атау беруде жүйелі қағиданы ұстанған.
— жер-су атауларын беруде сол жердің жер бедері, жан-жануары, өсімдіктер дүниесі, ауа райын ескерген;
— тарихи оқиғаларды, белгілі тұлғаларды, халық өміріндегі елеулі кезеңдерді есте қалдыру, естелік мұра көзделген;
— жер, атақоныс – атадан балаға мирас болып қалып отырған замандарда қоныстың (жайлау, қыстау, құдықтың) кімнің иелігінде екенін анықтау мақсат етілген;
— объектіні тапқан (мәселен, бұлақ, су көзін, пайдалы қазба кенін тапқан) адамдарды, объектіні салғызған, салған (мешіт, медресе, мектеп) адамдар есімін есте қалдыру жағы ойластырылған.

1. Географиялық нысандар, үдерістер және құбылыстар ұғымына анықтама беріп, мысалдар келтіріңіз.
2. Берілген үдерістерді сипаттаңыз.
Абразия, денудация, су тасқыны, сел, тау түзілуі.
а.Географиялық үдерістің анықтамасы.
b.Үдерістердің таралуын кескін картада көрсетіңіз

1. Қазақстанның физикалық картасын қолданып, географиялық нысандарды анықтаңыз.2. Географиялық нысандарды кескін картаға түсіріңіз

1. Төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
а. Шаруашылық пен ғылым салаларында геоақпараттық технологиялардың қолдану маңыздылығын сипаттаңыз.

b. Таразыға салғанда ғылым саласындағы ГАЖ маңыздылығы неге басым түскендігіне 3 дәлел жазыңыз.

Опишите вклад казахстанцев в развитие географической науки.

Прочитайте текст и выполните задания.
География всегда находилась, и будет находиться в авангарде наук, необходимых человечеству на каждом этапе ее развития. Актуальность исследования – это его значительность, важная необходимость для настоящего момента.
Республика Казахстан также ставит перед собой государственные цели развития, достижение которых прямо или косвенно опирается на географические знания. В Стратегии развития нашей страны «Казахстан — 2050» определены приоритеты в области внутренней и внешней политики. Способствовать их реализации посредством исследований является особой актуальностью для всей географической науки.
Для того, чтобы развивать экономику и производить товары, необходимо знать виды, запасы, качество и состояние природных ресурсов.
а. Какая отрасль географии занимается этим направлением?
____________________
Для проведения эффективной социальной политики необходимо знать общую численность населения, его структуру, установить точную численность людей, которым необходимы определенные виды социальной поддержки.
b. Какая отрасль географии занимается этим направлением?
______________________

с. Приведите пример, доказывающий значимость и важность географии в системе естественных наук_____________________

1. Применяя правила оформления, отметьте на контурной карте:
a. Самую высокую гору земли;
b. Cамый большой остров;
c. Cамую глубокую впадину (желоб);
d. Cамую большую страну в мире по занимаемой территории

Определите страны мира по контурам их границ и впишите в таблицу

Геоинформационная система (географическая информационная система, ГИС) — система сбора, хранения, анализа и графической визуализации пространственных (географических) данных и связанной с ними информации о необходимых объектах. Применяются в картографии, геологии, метеорологии, землеустройстве, экологии,
муниципальном управлении, транспорте, экономике, обороне и многих других областях. Научные, технические, технологические и прикладные аспекты проектирования, создания и использования геоинформационных систем изучаются геоинформатикой.

a.Опишите возможность использования ГИС-технологий в повседневной жизни.
_____________________________________
b. Определите преимущества ГИС-технологий перед географическими картами.
___________________________________

Установите соответствие: тектоническое строение – вид рельефа:

Отметьте на контурной карте условными знаками и подпишите названия основных месторождений следующих полезных ископаемых Казахстана: нефть, уголь, медные руды, железные руды, полиметаллические руды.

Используя контекст распределите проблемы, связанные с освоением минеральных ресурсов на экономические и экологические и каким образом можно решить эту проблему.
Проблемы использования минеральных ресурсов. Главной проблемой добычи минеральных ресурсов является истощение их месторождений. Так, по оценкам специалистов разведанных запасов каменного угля хватит на 200 лет, нефти и природного газа — всего на 100, а в некоторых руд цветных металлов — менее чем на 50 лет. Сегодня на грани полного исчерпания оказались руды серебра и некоторых редкоземельных металлов.
Сейчас около 50% нефти добывается с шельфовых месторождений. Наиболее реальными способами преодоления минерально-сырьевых-ной проблемы является ее экономное использование, уменьшение энерго- и материалоемкости производства, комплексное использование сырья, поиски материалов-заменителей, вовлечения вторичных ресурсов.
Верхняя часть литосферы подвергается интенсивному техногенному воздействию в результате хозяйственной деятельности человека, в том числе при проведении геологоразведочных работ и разработке месторождений полезных ископаемых.

a. Экономические
b.Экологические
c.Пути решения

1. Прочитайте тексты.

Текст №1. В июне 1858 года Ш. Валиханов отправился в путешествие, навсегда оставшееся в анналах российской географической науки. Ему было тогда всего 22 года. Во время полугодового пребывания в Кашгарию Валиханову удалось собрать важные сведения о населении, кишлаках и дорогах «страны шести городов» (Алтышахар). Исследователь записывал также данные о климате и природе страны, её экономике. 12-апреля 1859 года, через 11 месяцев после начала путешествия, Чокан Валиханов вернулся в Верный. По итогам экспедиции он написал отчёт «О состоянии Алтышара, или шести восточных городов Китайской провинции Нан Лу (Малой Бухарии) (1858-1859)». Труд был высоко оценен востоковедами России и за её пределами и вскоре переиздан на английском языке. Также в путешествии на Иссык-Куль в 1856 году Валихановым был собран большой по объёму материал для словаря киргизского языка, записано и переведено много местных былин и песен. Важным результатом его поездки стало открытие учёному миру и широкой общественности величайшего памятника киргизского устного творчества — эпоса «Манас». Он явился первым исследователем, который записал (26 мая 1856 года), а впоследствии перевёл на русский язык отдельные главы эпоса. В результате этих поездок им были написаны «Дневник поездки на Иссык-Куль», «Записки о кыргызах», «Очерки Джунгарии».

Текст №2. Главная заслуга Сатпаева перед народом Казахстана — это его огромный вклад в развитие геологических исследований. С его подачи начались разработки крупнейших медных и марганцевых залежей. Каныш Имантаевич посвятил себя развитию металлогении. Каныш Сатпаев начал задумываться над созданием в Казахстане Академии наук ещё в 1944 году. В период с 1944 по 1946 годы было создано 11 новых научноисследовательских институтов. 1 июня 1946 года состоялась официальная церемония открытия Академии наук КазССР. На первом общем собрании Академии К. Сатпаев был избран её академиком и президентом. В 1952-м с группой ученых он начал составлять карты полезных ископаемых Казахстана. В 1954 году макет прогнозной карты был готов. В 1954-1958-х гг. карты проверены на точность и признаны самыми достоверными. В 1959-м по настоянию геолога был построен канал, перебрасывающий воды из Иртыша в Центральный Казахстан. Впоследствии канал назвали в честь геолога.

Текст №3. С 2011-го по 2017 год в составе трех полярных экспедиций 15 членов команды КазГео побывали в Арктике и Антарктике. Участники первой антарктической автомобильной экспедиции стали рекордсменами книги Гиннеса за самое быстрое прохождение маршрута. Благодаря совместной работе с государственными органами в 2014 году был подписан указ президента о присоединении Казахстана к Договору об Антарктике от 1959 года. Путешественники провели забор проб снега и льда, замеры радиационного фона, состава воздуха. Казахское географическое общество получило анализ антарктических проб, что впервые стало собственным отечественным научным материалом для дальнейшего изучения. Казгео считает, что Казахстан может присоединиться к международному договору об Антарктиде. Это дало бы возможность отечественной науке принимать активное участие в изучении Антарктиды в экологических, метеорологических и других направлениях.

2.Заполните таблицу.

1.Используя источники информации, составьте кластер на основе примера. Определите для каждой отрасли географии актуальные проблемы исследования.

Например:

1. Распределите следующие топонимы по группам. Балхаш, Караунгир,Усть-Каменогорск, Жамбылская область, Баянауылская пещера, Сауыр-Тарбагатай, пещера Аюшат, Сырдарья, Туранская низменность, Караганды, Каратал, Алтай, Западный Казахстан, Алматы, Мугалжар, Медеуский район, Ашысайская пещера, Маркаколь.

Выберите один из предложенных выше топонимов, и объясните его значение.

2. Распределите следующие народные термины по критериям в отдельные ячейки таблицы: Дала, Жер, Биік, Жар, Жарық, Арқа, Жыра, Жота, Оба, Тұмсық, Тау, Төбе, Сай, Шың, Шоқы, Шұқыр, Жал, Топырақ, Етек, Шұңқыр, Жамбас, Құм, Бауыр, Бел, Қыр.

1. Используя тематические карты (административная, климатическая, карта плотности населения, почвенного покрова), объясните правила показа объектов, процессов и явлений на географических картах различного характера.

1. Напишите названия географических объектов, используя физическую карту Казахстана.

2. Отметьте географические объекты на контурной карте.

1. Ознакомьтесь с содержанием текста. Дистанционное зондирование Земли (ДЗЗ) — наблюдение поверхности Земли наземными, авиационными и космическими средствами, оснащёнными различными видами съемочной аппаратуры. Космические аппараты дистанционного зондирования Земли используются для изучения природных ресурсов Земли и решения задач метеорологии. Дистанционное зондирование является методом получения информации об объекте или явлении без непосредственного физического контакта с данным объектом. Дистанционное зондирование является подразделом географии. В современном понимании, термин в основном относится к технологиям воздушного или космического зондирования местности с целью обнаружения, классификации и анализа объектов земной поверхности, а также атмосферы и океана, при помощи распространяемых сигналов (напр., электромагнитной радиации). Дистанционное зондирование предоставляет возможность получать данные об опасных, труднодоступных и быстродвижущихся объектах, а также позволяет проводить наблюдения на обширных участках местности. a. Используя информацию из текста, назовите три главных преимущества дистанционного зондирования Земли.

1._______________________

2._______________________

3._______________________

2. Составьте ментальную карту, раскрывающую значение дистанционного зондирования в различных отраслях хозяйства и жизни общества.

Примерные направления:

1. Лесное хозяйство;

2. Сельское хозяйство;

3. Стихийные бедствия;

4. Ареалы распространения различных явлений;

5. Атмосфера

1.Используя источники информации, заполните в таблице геологические процессы истории развития рельефа Казахстана.

2. Отметьте на контурной карте Казахстана основные тектонические структуры, используя тектоническую карту.

1.Обозначьте на контурной карте главные орографические объекты Казахстана.

2. Дайте характеристику особенностям рельефа Казахстана, используя физическую карту Казахстана.
3.Опишите отдельный орографический объект по плану. Название орографического объекта:

1. Шартты белгілерді қолданып, Қазақстан жазықтарын, ойпаттарын, үстірттері мен қыраттарын, тауларын кескін картаға түсіріңіздер.

2. Еліміздегі тауларды төмендегі кесте бойынша сипаттаңыз.

1.Составьте список казахских оронимов. Объясните их значения. Предложите транслитерацию на трех языках. Например: Тянь-Шань – Тянь-Шань — Tian shan. Название Тянь-Шань по-китайски (天山) означает «небесные горы». Тюркское название, от которого произошло китайское — Тәңір (Тәңир, Тәңри, Тенгри, Тенир, Тенгир, Аспан)- тау.

1. Төменде берілген ұғымдарға түсініктеме беріп, мысалдар келтіріңіздер:

2. Қазақ оронимдерінің транслитерациясын орыс және ағылшын тілдерінде ұсыныңыз:

1. Кескін картаға жанатын және кенді пайдалы қазбалардың орнын белгілеңіз
2. Қазақстандағы минералды ресурстардың таралуын түсіндіріңіз.
a. Орталық Қазақстан территориясында көмір қорының шоғырлану себебін қалай түсіндіресіз?
b. Қазақстанның шығысында полиметалл, алтын т.б. кен орындарының орналасуының себебін түсіндіріңіз?
c. Оңтүстік Қазақстанда фосфориттің кездесуін немен байланыстырасыз?

1. Обозначьте на контурной карте, основные районы добычи минеральных ресурсов.
2.Укажите центры их переработки, на примере железных, медных и полиметаллических руд.

3. Дайте характеристику одному из крупных центров переработки минерального сырья.

1.Название центра переработки минерального сырья;

2.Сырьевая база центра переработки;

3.Способы транспортировки сырья в центры переработки (вид транспорта, названия магистралей;

4.Факторы, повлиявшие на расположение центра переработки;

5.Готовая продукция.

Қазақстанның минералды ресурстарына STEEPLE арқылы баға беріңіз:

1. Определите проблемы, связанные с освоением минеральных ресурсов.

2. В недрах Рудного Алтая сосредоточены огромные запасы полиметаллических руд. Добыча этих ресурсов осуществляется на протяжении многих лет. Именно в Восточном Казахстане сосредоточены крупнейшие предприятия переработки цветных металлов.

a. Опишите проблемы, связанные с активным освоением и переработкой цветных металлов в Восточном Казахстане.
b. По вашему мнению, какие меры должно предпринимать государство для решения данных проблем?

Рөлдік ойын. Оқушыларды үш топқа (Атырау, Қарағанды, Шығыс Қазақстан) бөліңіз.
Минералды ресурстарды игерумен байланысты проблемаларды(экологиялық, экономикалық, әлеуметтік) жіктеп, шешу жолдарын ұсыныңыздар.
Кәсіпорын басшысының негізгі тоқталатын проблемалары
 Кәсіпорынның қалыптасуы;
 Ресурс қоры;
 Кәсіпорынның мамандануы;
Әкімнің негізгі тоқталатын проблемалары
 Кәсіпорынның еліміздің экономикасындағы қосатын үлесі;
 Аймақты дамытуы;
Экологтың негізгі тоқталатын проблемалары
 Қоршаған ортаға қаншалықты әсері; (террикон, карьер, жердің тозуы, ресурстардың азаюы т.б.);
 Мәселені шешу жолдарын ұсыну;
 Адам денсаулығы және кәсіпорын;
Журналисттың негізгі тоқталатын проблемалары
 Кәсіпорын орналасқан аймақ мәселесі;
 Мәселенің өзектілігін аша білу;
 Сұрақтар қоя білу;
Оператордың міндеті барлық ақпартты жинақтап бейне материал дайындау.
Топтар өз ішінде талқылағаннан соң оны халыққа жеткізеді;
Кәсіпорын басшысы өз жұмыстарымен таныстырады;
Журналистер зерттеу жұмысының жүргізілгені жайында репортаж түсіреді;
Экологтар проблеманың шешу жолын ұсынады;
Әкімдер шешімді қабылдап, Заңмен негіздейді.
Таныстырылымдар ролик, презентация, шығармашылық сахналау түрінде болады.

Укажите замкнутную котловину, находящаяся ниже уровня Балтийского моря.

A) Актау B) Бесшокы C) Каракия D) Каратау E) Мангыстау

Соотнесите ученых географов-казахстанцев и вклад, который они внесли для развития географической науки

Распределите названия географических объектов по классам топонимов. Приведите по 2 примера и впишите в таблицу.

Сгруппируйте тематические карты и выполните задания. a. Какой метод был использован при составлении этих карт?

b. Определите, что объединяет эти карты.

Приведите примеры объектов географической номенклатуры Казахстана и нанесите их на контурную карту.

Используя физическую, тектоническую и геологическую карты Казахстана, выполните задания. a. Приведите один пример существования определенных закономерностей размещения полезных ископаемых
b. Определите, в какой части страны сосредоточены месторождения полиметаллических руд и покажите их на контурной карте (используйте контурную карту предыдущего задания)

Используя карту, ответьте на вопросы

а. Назовите, где размещается металлургический комбинат полного цикла.
b. Определите, какие виды ферросплавов производятся в Актобе.
c. Определите, какие виды ферросплавов производятся в Аксу.

Дайте оценку Карагандинскому и Экибастузскому угольным бассейнам Казахстана:

При добыче и переработке полезных ископаемых происходит воздействие на экологическое состояние региона. Эти процессы затрагивают все сферы Земли: литосферу, атмосферу, гидросферу, биосферу. Добыча минеральных ресурсов приводит к нарушению земной коры. В результате этого могут произойти обвалы, оползни, разломы. Возникают антропогенные формы рельефа, которые могут достигать высоты до 300 м, а протяженность до 50 км. Это карьеры, отвалы, терриконы, овраги.

a. Определите вид антропогенной формы рельефа.
b.Укажите, какую хозяйственную деятельность можно развивать в данном месте.
c. Объясните, какие трудности могут возникнуть при развитии хозяйственной деятельности человека.

d. Объясните, какие изменения в рельефе могут возникнуть в связи с хозяйственной деятельностью человека.