Ответы СОР\СОЧ История Казахстана

Заполните таблицу по указанным категориям

Используя собственные знания и исторический источник составьте органайзер на тему: Цивилизация «Великой степи».

Мобильные кочевые народы выполняли важнейшую роль связующего звена между цивилизациями Востока и Запада. Они распространяли научные знания, новые изобретения, мировоззренческие и религиозные концепции. Являлись хранителями Великого шелкового пути. Народ, унаследовавший и сохранивший на земле предков большую отчую юрту Тюркского мира, возрождает сегодня идею «Мәңгілік Ел» — «Вечного Народа», «Вечного Государства». Империи хуннов, тюрков, чингизидов возникали, достигали своего могущества и распадались под натиском суровых исторических ветров, но сохраняли политическую и идейную преемственность, передавая по наследству код евразийства. Основатели империи Хунну (Модэ-шаньюй), Тюркского каганата (Бумын-каган), Золотой Орды (Джучи, Бату, Берке, Менгу-Тимурхан), Казахского ханства (Жанибек и Керей) были носителями идеи «Мәңгілік Ел». Нурсултан Абишевич Назарбаев неоднократно отмечал на то, что казахи являются продолжателями государственной, политической, культурной и исторической традиций Великой кочевой цивилизации. В период Золотой Орды сложилась единая этногенетическая общность, позже названная казахами. Серебряные монеты Золотой Орды, называемые «дангами» были прообразом современного тенге. Тамга — (герб) ханов Золотой Орды, называемая Тарак — тамгой, была унаследована казахскими ханами. Исторические деятели, как Касым-хан, Хакназар-хан, Тауекель-хан, Есим хан раздвинули границы Казахского ханства и укрепили государственность. Степная демократия создала два уникальных явления – институт биев и батыров. Толе-би, Казыбек-би и Айтеке-би, участвовавшие в создании законодательного памятника «Жеті-Жарғы», вошли в историю как выдающиеся государственные деятели степи. Батыры – это особая социальная группа людей, которая оставила глубокий след в истории Казахстан Богенбай-батыр, Кабанбай батыр, Райымбек-батыр. В трагические годы джунгарского нашествия борьбу против захватчиков возглавил легендарный хан Абылай. Его историческое значение Лидер нации Нурсултан Назарбаев отметил в своей книге «Времена и думы»: Последним казахским ханом стал Кенесары, возглавивший национально-освободительное движение 1837-1847 гг., охватившее весь Казахстан. Блестящая плеяда алашордынцев – Алихан Букейханов, Ахмет Байтурсынов, Миржакып Дулатов, Халел Досмухамедов, Магжан Жумабаев и другие — были предвестниками независимости. Они приняли активное участие в процессах воссоединения казахских земель, приложили огромные усилия для обеспечения их целостности. В 1991 г. Казахстан стал независимым государством. Наконец воплотились в жизнь многовековые чаяния казахского народа. Правительству удалось поднять страну из разрухи, сформировать эффективную экономику, привлечь масштабные инвестиции, создать уникальную казахстанскую модель межэтнического и межрелигиозного согласия, построить в суровых степях великолепную новую столицу.

Источник: http://e-history.kz/ru/contents/view/5114 © e-history.kz

Выберите одну из предложенных линий и опишите особенности кочевой цивилизации Великой Степи

Прочитайте мнения ученых о Центральной Азии. Ответьте на вопросы:

«…Район Центральной Азии и Кавказа можно назвать «Евразийскими Балканами», который из-за своего стратегического положения на Евразийском континенте, а также богатых природных ресурсов является объектом пристального внимания и зоной пересечения интересов великих держав» З.Бжезинский Член Американской академии гуманитарных и естественных наук

1.1 Объясните высказывание 3. Бжезинского, о том, что Центральную Азию можно считать «Евразийскими Балканами».

«… По научной значимости этот регион не уступает Индии, Китаю, Европе или Ближнему Востоку. А ученые-энциклопедисты, жившие на этой земле, были фактически мировыми гениями мысли. Благодаря их умам возрождение имело место именно в Центральной Азии. Огромные достижения этих ученых, исследователей, теологов, философов позволили всему миру в конечном итоге осознать значение этого региона, для развития всего человечества. Этот факт говорит о многом. И это не единичный пример». Профессор Фредерик Старр Университет Дж.Хопкинса (США),
1.2 Объясните основную мысль профессора Фредерик Старра о Центральной Азии
1.3 Что общего и отличного во мнениях данных ученых о Центральной Азии?

1.4 Объясните, почему на сегодняшний день Центральная Азия является объектом пристального внимания великих держав. (Приведите не менее трех причин) 1. 2. 3.
1.5 Согласны ли вы с тем, что Центральная Азия с древних времен была объектом внимания великих держав? (Приведите не менее двух примеров)

1-ый пример:______________

2-ой пример: ______________

Дайте верные ответы на тестовые вопросы.

1.Какая стоянка относится к эпохе палеолита? А) Алексеевка В) Батпак С) Канай D) Садчиковская Е) Степняк
2. Культура поздней бронзы, расположенная на территории Центрального Казахстана, называется A) Атасуйская B) Бегазы-Дандыбаевская C) Нуринская D) Семиреченская
E) Тасмолинская
3. На каком языке говорили племена эпохи бронзы? А) на арабском В) на древнеармянском С) на индоевропейском D) на индоиранском Е) на кыпчакском
4. Что считается первым общественным разделением труда? А) отделение искусства от ремесла В) отделения ремесла от земледелия С) отделение скотоводства от земледелия D) отделение торговли от земледелия Е) отделение торговли от ремесла

Анализируя взгляды ученых, приведите примеры влияния кочевников на исторические события в мире, напишите обоснованный вывод.

Фергюссон и Адам Смит отмечали, что развитие скотоводства вело к социальной дифференциации. Л.Н.Гумилев пишет, что китайский посол Кан Тай, совершивший поездку в Фунан (современная Камбоджа) записал «… у кампучийцев, есть книги, они хранят их в хранилищах архивов. Их письменность похожа на письменность хуннов. Если у хуннов не было бы письменности, то с чем бы сравнивал китайский посол Кан Тай фунанскую письменность?» Кочевники, которых А. Тойнби относил к народам без истории, дали миру трансконтинентальную магистраль: Великий шелковый путь, синтезировали культуру: степь-город. Степная цивилизация дала миру систему государственного управления на громадной территории Центральной Азии.

Прочитайте отрывок из источника и ответьте на вопросы:

Известный пакистанский ученый Ахмет Хасан Дани отмечал: «Увиденная нами одежда сакского воина (речь идет о Золотом человеке из Иссыкского клада. — А. А.) доказывает наличие высокой цивилизации у кочевников. Как же можно рассматривать кочевников вне цивилизации тех городов и долин, расположенных по Великому Шелковому пути? Оседлые народы и кочевники всегда имели тесные связи, на этой основе взаимодополнялись, обогащались их культура, обычаи и традиции».

1 Подчеркните в тексте предложение, в котором выражена основная мысль автора.

2 Согласны ли вы с мнением автора о культурной роли кочевников? Приведите аргументы (не менее 3-х), подтверждающие или опровергающие точку зрения автора.
_______________________

Используя данные изображения, ответьте на вопросы:

1) Определите названия представленных предметов.

2) Что, на ваш взгляд, объединяет данные предметы?__________________
3) Можно ли считать, что развитие прикладного искусства народов Центральной Азии обогатило мировую культуру? Приведите аргумент, подтверждающий или опровергающий данное утверждение. __________________________________

Восполните недостающую информацию в таблице и ответьте на вопросы

1. Орталық Азия өркениетінің 2 ерекшелігін сипаттаңыз.

2. Ұлы Жібек жолы бойынан батыстық және шығыстық өркениеттердің қандай белгілерін көруге болады?

БҰҰ-ның ЮНЕСКО мамандандырылған ұйымының Орталық Азия өркениетіне ерекше көңіл бөлуінің 2 себебін анықтаңыз. ______________________________________
_____________________________________________________________________________
Қазақстандағы өркениеттер диалогінің маңызын талдап, дәлелдер келтіріңіз.
____________________________________________________________________________

Берілген деректердің негізінде сұрақтарға жауап беріңіз.
Этногроф ғалым Ж. Артықбаев: «Еуразия даласы көшпенділердің мәдени жетістіктерін толығымен бойына сіңірген қазақ қоғамы өзінің ішкі құрылымы жағынан да, сыртқы құрылымы жағынан да, мән-мағынасы жағынан да ерекше құбылыс болып табылады. Көшпелі қоғамның өмір сүру негізінде қабылданбайтын, өзгелермен салыстыруға келмейтін өзіндік ерекшелігі бар. Мұнда Батыстың да, Шығыстың да мәдени өлшеміне сай келмейтін ерекше мәдениет қалыптасқан. Осы ерекшелікті сезіну – методологиялық парадигманы өзгертуге негіз болуы тиіс. Бәрінен бұрын тарихи таным өзегіне материалдық көрсеткіштер емес, рухани құндылықтар: қоғамдық сана, әлеуметтік-мәдени құндылықтар сияқты факторлар қойылуы тиіс»
Л.Н.Гумилев «Көшпенділер мәдениеті өзінің 3000 жылдық ғұмырында Жерорта теңізі мен Қиыр Шығыс елдеріне қарағанда творчестволық эволюцияны бастан өткерді»
Дереккөздерінің құндылығы неде?
Қандай маңызды ақпарат алуға болады?
Ортақ идеясы қандай?

1. «Ұлы дала» өркениетінің таралған аймағын сипаттаңыз.
2. «Ұлы дала» өркениетіне өзге өркениеттердің ықпалын түсіндіріңіз.
3. Қазақ даласындағы «Ұлы дала» өркениетінің 3 белгісін сипаттаңыз.
4. Еуразияда тараған өркениеттерді картадан көрсетіп, ерекшелігін атаңыз

Берілген мәтінді пайдаланып, төменде берілген тапсырмаларды орындаңыз.
Орталық Азия аумағындағы тарихи-мұраны алты мың жылғы даму шеңберінде алып қарасақ, олар төмендегідей кезеңдерге бөлінеді:
Бірінші кезең. Бүкіл Орталық Азия аумағын мал баққан ежелгі арийлердің сансыз көп тайпаларының игеруі. Қара теңіз бен Еділ өңіріндегі Срубная мәдениеті, Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Түркіменстан, Тәжікстан аймақтарындағы Андронов мәдениеті және Алтайдан шығысқа қарай созылып жатқан Афанасьев мәдениеттері сол замандағы халықтың рухын бейнелейтін материалдық айғақтар болып табылады.
Екінші кезең. Сақ, Савромат, Киммер патшалықтар кезеңі.
Үшінші кезең – Арғы Ғұн, Үйсін, Қаңлы, Кушан мемлекеттері орын алады. Ежелгі ведалық үштік үрдісі: Тәңірі-Аспан, Жер-Су, Ұмай-мәңгілік ана.
Төртінші кезең – Түркі қағанаты – Мәңгілік Ел бой көтерді. Бұл үшінші империя — Байкалдан Каспийге дейінгі аймақты қамтыды. Түркі ұлттық рухының осынау тегеуріні Күлтегін құлпытасында – өзінің табиғи жалғасын тапты. Сол замандағы оның рухани аспанында жарқырап көрінген үш жарық жұлдыз: Сыр бойында — Әл-Фараби, Жетісуда — Жүсіп Баласағұн және Махмұд Қашғари. Әл-Фараби Орталық Азияда Гректің Платоны рөлін атқарды. Жүсіп Баласағұнның «Құтты Білігі» — Қазақстан мен Орта Азиядағы түркі тілдес халықтардың бізге жеткен ең тұңғыш зайырлық шығармасы, Махмұд Қашқаридан қалған түркі тілдерінің «Диуани лұғат–ат–түрік» сөздігі – XI ғасырдағы түркінің ең тұңғыш энциклопедиясы.
Бесінші кезең. Орталық Азияның тарихы Шыңғыс әулетінің көтерілуінен басталды. Бұл кезеңнің басында атақты Майқы би дүниеге келді. Ел аузындағы аңызға қарағанда ол біздің тарихымыздағы билер институтының түп атасы. Бар қазақтың басын біріктіруге жұмылған Майқы би әйгілі қазақ шежіренамасының негізін қалаушы болды.
Ел аузындағы аңыз бойынша халықтың санасына үш жүздің бас таңбаларын тасқа қашаған сол кісі екен дейді.
Осы кезден бастап іс жүзінде тегі басқа ақсүйектердің екі тармағы – төрелер мен қожалар – түркілердің ру-тайпалық ақсүйектерінен биіктеу мәртебе алды да, оларды саяси және рухани биліктен ада қылды. Төрелер Шыңғыс әулетінің ұрпақтары, ал қожалар Мұхаммед пен оның үмбеттерінен тараған рухани биліктің иелері. Уақыт өте келе, бұл екі тармақ өкілдерінің өздері де жергілікті халықпен кірігіп, олардың әдет-ғұрпын, дәстүрін қабылдап, қазақ халқының жалпы руханиятына сіңісіп кетті.
Алтыншы кезең. Көшпелілік өркениетінің құлдырау кезеңі. Алғаш қазақ хандығы құрылған кезең. Шамамен 1465-1466 жылдардан бастап, жалпыхалықтық руханияттың табиғи дамуының негізі қаланды.

Біріншіден, халық рухының ұшқыны ақындардың, сазгерлер мен айтқыш абыздардың жырларынан көрінді. Асан Қайғы, Шалкиіз, Бұқар жырау шығармаларында шынайы қазақ руханияты қалыптасып дамыды.
Екіншіден, нақ осы уақытта, Жәнібек пен Керей хандар Жетісуға көшіп келіп, ел басқара бастағаннан кейін, қазақ өзінің тарихи төл атымен атала бастады.
Үшіншіден, XVII ғасырдың бірінші жартысында үш жүздің үш ұлы биі – Төле би, Қазыбек би және Әйтеке би – Тәуке ханмен бірге «Жеті жарғы» атты тарихи құжатты қабылдады.
Жетінші кезең. Біздің жерімізге басып кірген жоңғарлармен соғыс басталды. «Ақтабан шұбырындыдан» қазақ халқы қайта еңсе көтерді. Ұлтты қорғаушылар қатарына Бөгенбай батыр, Қабанбай батыр, Наурызбай батыр және солар сияқты ұлттың жауынгерлік рухын көтерген жарқын тұлғалы ерлер келіп қосылды.
Халықтың ерік-жігерінің тастүйін бірлігі Абылай хан тұсында ерекше бейнеленді. Батырлармен тізе қосып, қаһармандықтың тамаша үлгілерін көрсеткен, сөйтіп халықтың ұйтқысы болған Абылай ханның ерліктері сонау қатал заманда қазақ рухын қайта түлетудің бір алтын діңгегіне айналды.
Сегізінші кезең – Қазақ хандығы құлағаннан кейін қазақтардың арынды рухы бұрқ етіп сыртқа шығудың әртүрлі жолдарын қарастырды. Төрелер мен қожалардың билігі ыдырады, олардың үңірейіп бос тұрған орындарына ешкім отырған жоқ. Ресей патшалығы да әлсіреді. Сол кезде қазақтарда өз мемлекетін құру үміті тағы да ояна бастады. Негізгі түйін ойлары Пантюркизм мен Панисламизммен қаруланған Алашорданың көсемдері Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов және басқалар болды. Қалай болғанда да, Алашорданың игілікті ісі өте қайғылы аяқталды. Қазақтың оқыған жас өкілдерінің осынау ыстық жігері, ұлттық рухы сол кезде қалыптасқан жағдайлардың себебінен өмірде іс жүзінде аса алмады. Сөйтіп, 1917 жылдан 1920 жылға дейін қазақтың ұлттық рухы ауыр езгінің астына түсті. Қазақстан – КСРО-ның құрамына кірді.
Тоғызыншы кезең – Ол халық рухының бұрқ етіп, сыртқа лықсуымен ерекшеленеді: 1986 жылдың желтоқсан оқиғасы тарихымызда мәңгі қалды. Бірақ онда рухтан гөрі саясат басым болды. Тәуелсіз Қазақ мемлекеті жарияланды.
Дереккөзі: Б.Ғ. Нұғман, С.Д. Шаймұқанова. Ұлы дала өркениеті. Қарағанды 2009, 5-13 беттер.
«Ұлы Дала» өркениеті ұғымын қалай түсінесіз?
«Ұлы Дала» өркениеті кезеңдерін уақыт сызығына орналастырыңыз.

Уақыт сызығы
«Ұлы Дала» өркениетінің қалыптасу кезеңдерін, дүниежүзі тарихымен байланыстырып түсіндіріңіз.

Берілген археологиялық ескерткіштерді дәуірлерге дұрыс сәйкестендіріп орналастырыңыз

Көшпелілер мен шығыс өркениеттерін салыстыра отырып, ерекшеліктерін сипаттаңыз

Орта ғасырлардағы ғылымның дамуына үлес қосқан ғалымдар туралы және олардың еңбектерінің маңыздылығын талдаңыз

Укажите факторы, повлиявшие на формирование историко-географического региона
Центральная Азия

Прочитайте отрывок из источника, и ответьте на вопросы.
«В свое время именно эти прокаленные солнцем и с виду неброские казахские степи
задавали жизненный ритм всему Евразийскому континенту. Застывшие у кромки
горизонта курганы и кладбища – безмолвные свидетели масштабных событий
всемирно исторического значения. Известно и то, что наши предки, отправлявшиеся
из этой степи в далекие военные или мирные походы, донесли до многих народов и
передали им немало полезных знаний, умений и изобретений, что в дальнейшем
подготовило почву и для многих других ярчайших открытий»
Н.А. Назарбаев «Времена и думы»
О какой историко-географической территории идет речь?_________________
Какие средневековые государства (не менее 2-х) существовали на данной территории?

Выполните задания по контурной карте
А) Определите название государства казахской степи образованное на месте
государства Огузов в XI веке, и укажите его территорию на контурной карте
______________________________________________________________________
В) Подпишите название государства, образованного в послемонгольский период в
восточной части улуса Джучи?__________________________________________
С)Отметьте на контурной карте столицу Казахского ханства в середине XV
в_____________________________________________________________________

Используя текст и собственные знания, дайте обоснование преемственности и
взаимовлияния древних культур Великой Степи по следующему плану:
Для кочевников характерна особая ментальность, которая предполагает специфическое
восприятие пространства и времени, обычаи гостеприимства, неприхотливость и
выносливость, наличие у древних и средневековых номадов культов войны, воина-
всадника, героизированных предков, нашедших, в свою очередь, отражение, как в
устном творчестве (героический эпос), так и в изобразительном искусстве (звериный
стиль), культовое отношение к скоту — главному источнику благосостояния номадов

Заполните таблицу. Сравните виды хозяйственной деятельности по представленнымкритериям.

Прочитайте тексты. Выполните к ним задания.
А) «… Великий шелковый путь – одно из самых значительных и величайших достижений цивилизации, которому по праву можно присвоить роль главной торговой трансевразийской артерии за все время ее существования… Путешественники не боялись серьезных трудностей, с которыми они сталкивались, преодолевая такой длинный и тяжелый путь. Их не пугали ни нападения кочевников, ни безводные азиатские пустыни, порой заносившие дорогу так, что верное направление можно было отыскать потом только «по костям людей и животных».
Макогон Ю. В., Грузан А. В. Роль Великого шелкового пути в развитии цивилизации
1). Определите, используя текст, не менее 2-х причин возникновения городов по Великому
шелковому пути.
[2]
В) «… Период наибольшего расцвета Тараза приходится на X–XII вв. в эпоху правления династии Караханидов. … Позже Тараз последовательно подвергся нападению каракитаев, затем хорезмшаха Мухаммеда, а в 1219 г. был захвачен и разрушен войсками Чингисхана. Даже после этого город приводил в восхищение своей красотой и богатством не одно поколение путешественников и существовал еще два века. Упадок города начался в XV в., …. стал терять свое значение Шелковый путь, проходящий через города Казахстана. От знаменитого большого города в XV–XVII веках осталось маленькое поселение. С XVIII в. он стал называться Аулие-Ата».
Байпаков К. М., Нуржанов А. Великий Шелковый путь
и средневековый Казахстан. 2). Объясните взаимосвязь между потерей значения Шелкового пути и упадком города Тараз в XV в. Аргументируйте свой ответ.

Проанализируйте ресурсы 1-3. Докажите правильность утверждения о взаимовлиянии оседлого и кочевого населения, используя не менее 4-х примеров из двух источников.
1. «Юрта состояла из красиво расшитых тесьмой войлоков и была роскошно убрана бухарскими коврами…Мы справедливо могли удивляться … богатству ее убранства высокого качества бухарскими, кашгарскими и текинскими коврами. И разнообразию домашней утвари, отчасти восточного, отчасти русского производства. … Впереди дивана-постели на текинском ковре сидела жена Аблеса, одетая в богатый китайский шелковый халат. На ее голове была белая, живописно сложенная повязка».
из мемуаров П. Семенова-Тяншанского Товары, привезенные и проданные на Куяндино-Ботовской ярмарке в июне месяце 1914, 1917, 1918 годов. (В числителе указана сумма привоза, а в знаменателе сумма
продажи в рублях (ЦГА РК, ф.460, оп 1, д.19, л., 104)
2.
3. Посещение больного казаха русскими доктором и фельдшером в юрте.

1. Дайте определение понятиям:
«Система жизнеобеспечения»
«Система расселения»
«Экосистема»
2. Используя карточки с описанием природно-географических факторов, составьте
рассказ о формировании и развитии кочевого скотоводства и земледелия на территории
Казахстана, как системы жизнеобеспечения.

Объясните взаимосвязь между природно-географическими факторами и «системой
расселения».

«Стратегия «Казахстан-2050» предусматривает реализацию семи долгосрочных приоритетов:
1. Экономическая политика нового курса – всеобъемлющий экономический прагматизм на принципах прибыльности, возврата от инвестиций и конкурентоспособности.
2. Всесторонняя поддержка предпринимательства – ведущей силы национальной экономики.
11
3. Новые принципы социальной политики – социальные гарантии и личная ответственность.
4. Знания и профессиональные навыки – ключевые ориентиры современной системы образования, подготовки и переподготовки кадров.
5. Дальнейшее укрепление государственности и развитие казахстанской демократии.
6. Последовательная и предсказуемая внешняя политика – продвижение национальных интересов и укрепление региональной и глобальной безопасности.
7. Новый казахстанский патриотизм – основа успеха нашего многонационального и многоконфессионального общества».
Объясните взаимосвязь любых 4 приоритетов, обосновывая свой ответ.______________
Спрогнозируйте перспективы социально-экономического развития Республики Казахстан, в результате реализации выбранных приоритетов.___________

1. Укажите на контурной карте Казахстана территории, на которых традиционно
занимались кочевым скотоводством и земледелием.Укажите названия ремесел и
промыслов, распространившихся в связи с развитием данных видов хозяйственной
деятельности

2. Используя изображения, дайте характеристику уровню развития ремесел и
промыслов на территории Казахстана

Изучите диаграммы и таблицу 1. Используя ресурсы и понятия «экономическая система»,
«традиционная (аграрная) экономика», «плановая (социалистическая) экономика», ответьте на вопросы.

1) Какие изменения (не менее 3-х) произошли в экономике Казахстана в 20 – начале 21 веков?

2) Каковы отличия (не менее 3-х) экономики Казахстана в начале и в конце 20 века?

1. Сравните карту с направлениями Великого Шелкового пути и современную
административную карту Казахстана. Определите города современного Казахстана,
которые возникли в период функционирования ВШП. Сделайте вывод о роли ВШП в
возникновении и развитии городов Казахстана.

1. Исходя из предварительных знаний о различных типах хозяйственной
деятельности на территории Казахстана, ремеслах и промыслах, составьте
интеллект-карту «Торгово-экономическое заимодействие оседлого и кочевого
населения».
2. Определите и выпишите в тексте факты, доказывающие культурное
взаимовлияние оседлого и кочевого населения.
«Юрту покрывают белым войлоком, чаще войлок пропитывают известковой белой
землей и порошком из костей, чтобы он сверкал ярче. Войлок около верхней шейки
украшают красивой и разнообразной живописью. Кыпчаки сшивают цветные войлоки,
составляя виноградные лозы и деревья, птиц и зверей, и они делают подобные жилища
настолько большим, что те имеют иногда 30 футов ширину. Кроме того, они делают
четырехугольные ящики из расколотых маленьких прутьев величиной с большой сундук,
а после того с одного краю до другого устраивают навес из подобных прутьев и на
переднем краю делают небольшой вход; после этого покрывают этот ящик, или домик,
черным войлоком, пропитанным салом или овечьим молоком, чтобы нельзя было
проникнуть дождю, и такой ящик равным образом украшают они пестроткаными или
пуховыми материями. В такие сундуки они кладут всю свою утварь и сокровища, а потом
крепко привязывают их к высоким повозкам, которые тянут верблюды, чтобы можно
было таким образом перевозить эти ящики, и через реки. Зимою они делают
превосходный напиток 28 из рису, проса, ячменя и меду, чистый, как вино, а вино им
привозится из отдаленных стран. Об одеяниях и платье их знайте, что из Катайи и других
восточных стран, а также из Персии и других южных стран им доставляют шелковые и
золотые материи, а также ткани из хлопчатой бумаги, в которые они одеваются летом. Из
Руссии, из Мокселя, из Великой Булгарии и Паскатира, то есть Великой Венгрии, из
Керкиса (все эти страны лежат к северу и полны лесов) и из многих других стран с
северной стороны, которые им повинуются, им привозят дорогие меха разного рода,
которых я никогда не видал в наших странах и в которые они одеваются зимою».
В.Рубрук. «Путешествие в восточные страны»

1. Нарисуйте схемы (рисунки), раскрывающие понятия:
экономическая система, традиционная (аграрная) экономика, плановая
(социалистическая) экономика.
2. Сравните две экономические системы: традиционную (аграрную) экономику»,
«плановую (социалистическую) экономику, используя таблицу:

http://egeteka.ru/learning/intensive_work/societyknowledge/1376/
3. Составьте логическую цепочку этапов перехода экономической системы Казахстана в
ХХ веке от традиционной к плановой. Укажите факторы,определившие изменение
экономической системы Казахстана в ХХ веке. Распределите их по степени значимости
от 1 до 5, где 5-самый значимый фактор. Аргументируйте свое мнение.

Факторы:
1.
2.

1. Используя тексты Послания Президента страны народу Казахстана 1997 года
« Казахстан — 2030 Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех
казахстанцев»; Послания Президента Республики Казахстан — Лидера нации Нурсултана
Назарбаева народу Казахстана «Стратегия «Казахстан-2050»: новый политический курс
состоявшегося государства». 14 декабря 2012 г., Государственной программы
индустриально-инновационного развития Республики Казахстан была утверждена
Указом Президента Республики Казахстана №874 от 1 августа 2014 г., определите:
1. этапы развития экономики Республики Казахстан, выделяя их особенности;
2. перспективы социально-экономического развития Республики Казахстан.

Берілген картаны оқи отырып, Қазақстандағы көшпелі мал шаруашылығы мен егіншілік дамығын дамыған аймақтарды анықтаңыз және неліктен сол аймақтарда дамығанын дәлелдеңіз.

____________________________________

Суретте берілген кәсіп пен өнер түрі неліктен Көшпелілерде көшпелілерде неліктен суретте берілген кәсіп пен өнер түрі жақсы дамығанын сипаттаңыз

Берілген дерекке сүйене отырып, Жібек жолы тармақтарын картаға түсіріңіз.

Ұлы Жібек жолының ең ұзақ бөлігі Орта Азия мен Қазақстан территориясы арқылы өтті. Жетісу жерінен Шығысқа шығатын Ұлы Жібек жолының бірнеше бағыты болған. Бірінші бағыт – оңтүстік батыс Жетісу жерінен өткен. Ол Тараз қаласы арқылы Алматыға жетіп, одан Шелек, Сүмбе, Жаркент, арқылы Шығысқа кетсе, екінші бағыт солтүстік – батыс бағыт, ол Алматы, Қапшағайдан өтіп, Шеңгелді, Алтынемел, Дүнгене, Қойлық қалаларын басып өтіп, Алакөл жанымен Жоңғар қақпасы арқылы шығысқа қарай өткен. Үшінші бағыт Тараздан шығып, Сарқан жері арқылы солтүстік-шығыс Қазақстанға беттеген. Бұл бағыт Құлан, Хантау, Айнабұлақ бекеттерін басып өткен.
VI-IX ғасырларда Ұлы Жібек жолы бойында Орта Азия мен Қазақстанда қалалар тез өсті. Осы кезде қала мәдениеті екі ауданда — Сырдария алқабы мен Жетісуда дамыды. Олар сауда мен қолөнердің, дін мен мәдениеттің тірегіне айналды. Батыс Түркістан жерінде Суяб, Құлан, Мерке, Тараз, Отырар, Испиджаб сияқты қалалар бой көтерді.

Берілген сызбаны қолданып, көшпелі және отырықшы халықтың өзара байланысын сипаттаңыз

ХХ ғасыр Қазақстанның экономикалық дамуындағы «дәстүрлі (аграрлы) экономика» және «жоспарлы (социалистік) экономиканың» артықшылықтары мен кемшіліктерін талдаңыз

Берілген дереккөздерге сүйене отырып, Қазақстан Республикасының экономикалық дамуына әсер етуші факторларды анықтаңыз

А дереккөзі

Ұлттық экономика министрлігінің мәліметінен әзірленді В дереккөзі
Президент Қ.К. Тоқаевтың қатысуымен 2019 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша өткен ҚР Үкіметінің кеңейтілген отырысында Қазақстан экономикасының өсу қарқынының 2,9%-дан 4,1%-ға дейін үдеуі атап өтілді.
«Өсудің қозғаушы күштері негізінен өнеркәсіп, құрылыс, көлік, сауда және ауыл шаруашылығы салалары болды. Өңдеуші өнеркәсіптегі өсім негізінен машина жасау, мұнай өңдеу, түсті металлургия, жеңіл өнеркәсіп, фармацевтика және сусындар өндірісі есебінен қамтамасыз етілді. 14 өңірде өнеркәсіптің өсуі қамтамасыз етілген. Біздің міндетіміз – жыл сайын негізгі капиталға инвестициялар көлемін орта есеппен 20%-ға арттырып, оның деңгейін 2025 жылға қарай ЖІӨ-нің 30% дейін жеткізу», негізгі капиталға инвестициялар 11,7% ұлғайғанын, оның ішінде жеке инвестициялар 13%-ға өсті. Бүгінде 12,4 трлн теңге сомасында жобалар пулы анықталды. Яғни, жыл сайын орта есеппен 3 трлн теңгеден қосымша инвестициялар тарту қажет. Тікелей шетелдік инвестициялардың жылдық көлемін қазіргі 24 млрд доллардан 2025 жылға қарай 34 млрд-қа дейін арттыру керек. Еңбек нарығы тұрақты. Ағымдағы жылғы бірінші жарты жылда жұмыссыздық деңгейі 4,8 %-ға дейін төмендеді. 186 мың жаңа жұмыс орны құрылды, оның 126 мыңы – тұрақты», — деді ҚР Премьер-Министрі Асқар Мамин.

1. К какому периоду палеолита относятся орудия труда и виды снаряжений. Объясните свой ответ.

2. Приведи в соответствие названия и орудия труда, изображенные на рисунках.
1)__________, 2)__________, 3) __________, 4) ___________, 5) ____________

3.Распределите орудия труда и виды снаряженй по историческим периодам: бумеранг, костяные шилья, ручные рубила, зернотерки, силки, чопер, лук, силки, остроконечники; топоры, микролиты, глиняные горшки, резцы, мотыги, скребки, дротики, гарпун.

1. На протяжении первобытной эпохи человек осуществил огромные свершения. Выберите свершения первобытных людей, которые были вызваны изменениями климата. Объясните, как это произошло?

1. Изобрел способы производства орудия труда;
2. Научился добывать огонь;
3. Приручил животных;
4. Научился строить жилища;
5. Изобрел колесо и телегу;
6. Научился обрабатывать кожу и шить одежду;
7. Овладел речью и счетом;
8. Появились религиозные верования, так как человек пытался объяснить мир и свое существование;
9. Люди объединялись в роды и племена, которые дали начало современным народам.

Привести в соответствие занятия древнейших людей с периодами древней истории.

1)_____, 2)_______, 3) ________, 4) _______, 5) _______, 6) ________.

1. Опишите рисунки и проанализируйте, историческим свидетельством чего они являются?

2. Определите, как освоение первого металла повлияло на:

А) развитие земледелия___________
В) развитие скотоводства___________
С) развитие охоты_____________
D) развитие ремесла___________

Заполните интеллект-карту.

1.Распределите артефакты Андроновской культуры на духовную и материальную.

Мотыга, серп, золотые украшения, глиняные горшки, кинжалы, топоры, наскальные изображения, остатки жилища, кости животных, орнаменты на глиняной посуде, захоронения.

Заполните таблицу. Опишите, что изображено на наскальных рисунках? Как эти рисунки связаны с верованиями древних людей?

В наскальных сюжетах чаще всего изображали дикого быка-тура или двугорбого верблюда-бактриана. В урочище Тамгалы (Алматинская область) найдено изображение сонцеголового человека – Митра – бога солнца, который сравнивался и отождествлялся с быком — символом могущества, силы и плодородия. Вокруг Митры показан хоровод из пляшущих людей, причём движение участников – это имитация движения планет на небе. В районе хребта Каратау найдено изображение – 49 колесниц (андроновцы верили, что боги на небе ездят на колесницах).

1. Определите какие рисунки были обнаружены в урочище Тамгалы (Алматинская область), а какие — в пещере Альтамир (Северная Испания).

2. Сравните археологические памятники.

1. Если бы вас отправили жить в эпоху энеолита, что бы вы взяли с собой? Объясните, почему?
__________________________

2. Составьте сценарий кинофильма «Путешествие в жизнь древних людей».

Асан қайғының жерге айтқан сындарын мұқият оқи отырып,  Асан қайғы бейнесін ментальді картаға түсіріңіз.

Внимательно рассмотрите иллюстрацию. Составьте рассказ о жизни первобытных людей.

Соотнесите термины с их определениями и иллюстрациями

Заполните сравнительную таблицу, запишите особенности археологических памятников палеолита Бориказган и Батпак (географическое расположение, хронология, артефакты). Сделайте вывод по результатам сравнения памятников.

Суретті қолданып, алғашқы адамдардың даму эволюциясы мен антропологиялық ерекшеліктерін сипаттаңыз

 Әңгіме құрастыру
 Көрініс көрсету
 Сурет салу
 Макет жасау
Тапсырмалардың бірін таңдап, алғашқы адамдардың тұрмыс-тіршілігін тірек сөздерді қолдана отырып, шығармашылық түрде таныстырыңыз.

Тірек сөздері: адамдар тобыры, тас дәуірі, шапқы, үңгір, терімшілік, аңшылық.

Төмендеге Қазақстандық археолог — ғалымдарды еңбектерімен сәйкестендіріңіз

Венн диаграммасына Батпақ және Шебір тұрақтарының 3 ұқсастығымен мен 3 айырмашылығын табыңыз

Кестедегі еңбек құралдарды сипаттап, берілген суреттерді ұғымдармен сәйкестендіріңіз

Суреттердегі ежелгі адамдардың кәсіптерін анықтап, суретке тақырып қойып, сипаттама беріңіз.

Кестеде берілген еңбек құралдарының не үшін қолданылғандығын жазыңыз.

Мәтіннен ботайлықтарда мал шаруашылығы дамығанын көрсететін дәйектерді табыңыз. Ботайлықтарда мал шаруашылығының дамуын сипаттаңыз.

Энеолит дәуірінде Солтүстік Қазақстанды мекендеген тайпалар мәдениеті «Ботай мәдениеті» деп аталады. Бұл атау сол маңдағы Ботай қоныстарына байланысты қойылған. Ботай ескерткішіне 1981-1983 жылдар аралығында профессор Виктор Зайберттің жетекшілігімен қазба жұмыстарын жүргізілді. Ауданы 15 гектар жерді алып жатқан қоныстан 158 үйдің орны қазылып аршылған. Өзен жағасында ежелгі адамдар тас, ағаш, аңдардың сүйегі мен терісін өңдеп, киім тіккен, қыш ыдыстар дайындаған.
Тастан жасалған жебе, садақ, қанжар, пышақ, найза ұштарының көптеп табылуы ботайлықтардың аңшылықпен айналысқандығын көрсетеді. Жылқының сүйегінен ағашты өңдейтін қашау, құс сүйегінен киім тігуге арналған инелер, жуалдыз, тескіштер, тұмар мен әшекей бұйымдарының кездесуіне қарағанда қолөнер де дамыған. Ғалымдарды табылған жылқы сүйектерінің көптігі таң қалдырды. 133 мыңдай жылқы сүйектері зерттелді. Нәтижесінде анықталғаны, Ботай жылқылары бұрыннан белгілі жылқылар түріне жатпайтын болып шықты. Ғалымдар бірауыздан Ботай жылқылары қолға үйретілген деген пікірді ұстанды. Жылқылар үй шаруасында, аң аулауда қолданылған. Күні бүгінге дейін жылқылар қолға кеш үйретілген деген пікірлер айтылып келген еді. Ботай жылқысын зерттеп білуге Солтүстік Қазақстан облысына Новосібір, Мәскеу, Англия, Германия ғалымдары келді. Ғалымдар Ботай қонысы Еуразия даласындағы мал шаруашылығы орталығы болған деген пікірге келді.

Мына суреттер бойынша металл өндірісінің пайда болуы мен оның егіншілік пен мал шаруашылығының дамуына әсері туралы әңгіме құрастырыңыз.

Мәтінді оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Әлкей Хақанұлы Қазақстан жеріндегі көне сауда жолдары мен көш соқпақтарын бойлай өтіп, кең байтақ шөл далалардан, кұлазыған құмдардан ондаған жаңа археологиялык ескерткіштер тауып, оларды ғылыми тұрғыда жан-жақты зерттеп, ғылым әлеміне танытты. Ә. X. Марғұлан Оңтүстік Қазақстанда Сырдария, Талас және Шу өзендерінің бойынан ежелгі қала мәдениетінің іздерін ашып зерттеді. Ежелгі Отырар, Тараз, Сайрам және Сығанақ қалаларынан қазақтың материалдық және рухани мәдениетіне жататын жәдігерлерді тапты.
30 жылдан астам Ә. X. Марғұланның басшылығымен Орталық Қазақстанда археологиялық қазба жұмыстары жүргізілді. Қола дәуіріндегі көшпелі тайпалардың мәдениеті жан-жақты зерттелді. Орталық Қазақстанда Әлкей Хақанұлы Беғазы-Дәндібай мәдениетін ашты. Беғазы-Дәндібай жерінде сақталған тас кесенелерден әшекей бұйымдар, қыш ыдыстар табылды. Кесенелерде жерленген адамдардың әлеуметтік теңсіздіктің болғандығы анықталды.

Ә. Марғұлан қай аймақтарды зерртеді?

Ол қандай археология ғылымында қандай жаңалықтар ашты?

Археологиялық ресурстарды және өз біліміңізді қолданып, қола дәуірі археологиялық ескерткіштерінің айырмашылықтары мен ұқсастықтарын толтырыңыз

Төменде берілген наным-сенімдердің анықтамасын сипаттаңыз.

1.Тотемизм –

2. Анимизм –

3. Фетишизм –

4. Магия —

Төменде берілген кестедеТамғалы және Қаратау петроглифтерін салыстырыңыз

Тапсырмалардың бірін таңдап, алғашқы адамдардың тұрмыс-тіршілігін шығармашылық түрде таныстырыңыз.

 «Қола дәуіріндегі тайпалардың өміріне саяхат» тақырыбында әңгіме құрастыру.

 «Қола дәуіріндегі адамдардың өмірі» тақырыбында көрініс көрсету.

 Беғазы-Дәндібай ескерткіштері тақырыбында сурет салу.

 Ботай қонысының макетін жасау

Мәтіннен өзіңізге тиісті кейіпкердің сипаттауларын іздеп тауып, портретін жинақтаңыз. Кейіпкердің ертегідегі ең маңызды әрекеттерін анықтаңыз. Жинақталған ақпараттар негізінде кейіпкер образына қатысты қорытынды жасаңыз (жұптағы бір оқушы — Кендебай, екінші оқушы – Керқұла образына талдау жасайды).

1-оқушы

2-оқушы

1. Ерте тас ғасыры тұрақтарының ең көне ескерткіштерінің табылған жері: А) Сексеуіл, Қарасу
В) Усть-Нарым С) Атасу, Пеньки
D) Арал, Ботай
Е) Шақпақата, Арыстанды.
2. Ерте тас дәуіріндегі әйелдердің негізгі кәсібі:
А) Аңшылық В) Балық аулау С) Мал бағу
D) Үй салу
Е) Терімшілік
3. Қазақстандағы алғашқы полеолиттік ескерткіштерді ашқан археолог: А) Ә.Марғұлан
В) К.Ақышев С) З.Самашев
D) Х.Алпысбаев Е) А.Медеуов
4. В.Ф.Зайберт тапқан мәдениетті көрсетіңіз: А) Ботай мәдениеті
В) Беғазы-Дәндібай мәдениеті С) Андрон мәдениеті
D) Тасмола мәдениеті Е) Шілікті мәдениеті
5. Малды қолға үйрете бастау қалыптасқан кезең:
А) Ерте полеолит В) Мезолит
С) Энеолит
D) Қола дәуірі
Е) Орта полеолит

Выполните тестовые задания.
1. Центрально-Казахстанской археологической экспедицией была открыта стоянка эпохи бронзы А) Арыстанды В) Батпак C) Бегазы-Дандыбай D) Ботай Е) Шапагат
2. Основоположником казахстанской археологии является А) Х.А.Алпысбаев В) К.А.Акишев С) А.Х.Маргулан D) А.Г.Медоев Е) А.М.Оразбаев
3. Стоянку Бегазы-Дандыбай открыл ученый А) Х.А.Алпысбаев В) К.А.Акишев С) А.Х.Маргулан D) А.Г.Медоев Е) А.М.Оразбаев
4. Самым древним видом охоты является A) атака по касательной B) облавная охота C) окружение зверей D) поджог степи E) ямы-западни

5. Период, в котором появилось земледелие А) ранний палеолит В) средний палеолит С) поздний палеолит D) мезолит Е) неолит

Еңбек құралдары мен қару түрлерін сипаттаңыз

Укажите название орудия труда и его назначение:

1. Расположите в хронологической последовательности и дайте краткую характеристику каждому этапу развития человека.

2. Используя ключевые слова «труд», «мышление», «речь», «естественный отбор – борьба за существование» дайте развернутый ответ на вопрос «Что движет эволюцией человека?»

____________________

Деректі оқып, Андрон және Беғазы-Дәндібай мәдениеттерінің белгілерін анықтаңыз.
Андрон тектес қола мәдениеті Орал (Жайық) өзенінен бастап, Енисей өзеніне дейінгі, Батыс Сібір орманды алқабынан бастап, Памир тауларына дейінгі аралыққа тараған.
Қазақстандағы ескерткіштері Солтүстік Батыс және Орталық Қазақстанда орналасқан осылардың ішіндегі ең ірісі — Орталық Қазақстан. Орталықта кен өндіру мен металл өңдеу ісі өркендеді. Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастады. Жер өңдеудің қарапайым түрі, теселі егіншілік дамыды.
Беғазы-Дәндібай мәдениетінде бұрынғы андрон мәдениетіне тән үлгілер сақталуымен қатар, жаңа жерлеу ғимараттары, тұрғын үйлер пайда болып, жерлеу салты, өзіндік шаруашылық түрлері қалыптасты. Жаңа мәдениет қауымның жоғарғы лауазымды билеушілеріне арнап салынған қақпақ тастардан тұрғызылған зәулім кесенелерімен, мәйітті бір қырынан, аяқ-қолын бауырына жинап, сонымен қатар шалқалатып жерлеу, олардың жандарына қару-жарақ, әшекей бұйымдар қою ғұрыптарымен ерекшеленеді. Қыш көзелердің пішіні, жасалу, өрнектелу өзгешелігімен де ерекшеленеді.
Дереккөз : https://e-history.kz/kz/history-of-kazakhstan/show/8705/
1.Андронов мәдениетінің 3 ерекшелігін анықтаңыз:
1
2
3

2.Беғазы-Дәндібай мәдениетінің 2 белгісін көрсетіңіз:
1.
2.

Прочитайте текст об андроновской культуре. Выполните задание.

Около 3 тысяч лет назад на территории Казахстана произошли изменения климатических условий. Климат стал засушливее, зима суровой и длительной, лето коротким и жарким.

В связи с суровым климатом на территории Казахстана люди стали держать скот, способный к дальним передвижениям и тебеневке (добыванию из-под снега корма) лошадей и овец. Постепенно, из придомного и полукочевого скотоводства древние жители стали переходить к кочевому скотоводству. С переходом к кочевому скотоводству увеличилось число лошадей и овец. При полукочевом скотоводстве женщины и дети жили в поселении, занимались земледелием, а мужчины и подростки следовали за скотом на пастбище. Осенью они возвращались. Поселения эпохи бронзы располагались по берегам рек и озер. Состояли из 5-10, иногда 20 жилищ. Для обогрева комнат и приготовления пищи использовались очаги в виде неглубоких ям, обложенных камнем. Мясо и молочные продукты хранили в ямах, вырытых в земле.
1. Используя текст, определите 2 изменения на территории Казахстана в эпоху бронзы._________
2. Используя текст, определите 3 особенности андроновской культуры.____________

Оживи рисунок и опиши один день из жизни первобытных людей.

Алғашқы адамдар наным-сенім атауын, мағынасына сай сәйкестендіріңіз

Опишите верования древних людей, используя следующие понятия: обряд «порча вещей», культ предков, культ огня, табу.

Ответьте на вопросы.

1. Самые древние стоянки каменного века были найдены в …………………. Казахстане.
2. Стоянки древнекаменного века в горах Каратау обнаружил археолог …………………… .
3. Жители пещер Каратау умели изготовлять орудие труда, заточенное с 2-х сторон –………………… .
4. Памятник каменного века Бориказган найден – в ………………….. Казахстане.
5. На территории Казахстана наибольшее количество стоянок эпохи палеолита найдено в – ………………………………..
6. Количество найденных неолитических стоянок на территории Казахстана……………..
7. Найденные в поселении Ботай кости свидетельствуют, что ботайцы -…………………..
8. Найденная в Северо – Казахстанской области Ботайская культура является ярким примером эпохи – ……………………
9. Около 15 тысяч каменных изделий собрали археологи на стоянке Карасу, которая относится к эпохе -……………………..
10. У села Железинка найдено неолитическое погребение. Ему характерно –…………………………..

Прочитай текст и заполни таблицу. Приведи по два аргумента, подтверждающих сходства и отличия археологических памятников эпохи камня.

Самые древние из стоянок каменного века — Шакпаката на полуострове Мангистау, Арыстанды (Жамбылская обл.). Найденные там орудия труда относятся к нижнему палеолиту. На местах стоянок были найдены рубила, зубила, бифасы, ножи, скребки, наконечники. Наиболее крупным памятником древнекаменного века в Центральном Казахстане является стоянка Батпак. Ее культурный слой залегает на глубине 6 метров. Возраст стоянки — 30-25 тысячелетий назад. Найдено более 300 древних орудий труда. Скребки, резцы, острия изготавливались из каменных отщепов.

Мезолитические охотники жили по берегам рек Иртыш, Есиль (Ишим), Тобол, Торгай, Жайык (Урал). В Казахстане известны более 20 мезолитических стоянок (12-5 тыс.до н.э.). Жилища сооружали из вкопанных в землю жердей, покрыв их шкурами животных.

На территории Казахстана найдено более 500 неолитических стоянок древних людей(5-3 тыс. до н.э.). В Северном Прибалхашье встречается очень много предметов, сделанных из кремния: резцы, пластины, нуклеусы и наконечники стрел. На стоянках Центрального Казахстана Караганда, Зеленая Балка обнаружено огромное скопление костей животных — древние жители занимались скотоводством. В Джезказганском регионе найдено более 150 стоянок, могильников. Стены могил укреплены каменными плитами. Хоронили головой на северо-запад, это говорит о вере в загробную жизнь.

Установите соответствие государств с правителями

Запишите в таблицу выбранные буквы рядом с соответствующими цифрами.

Объясните особенности развития тюркских государств

Внимательно прочитайте текст и ответьте на вопросы.
Самым крупным образцом тюркского рунического письма являются памятники в бассейнах рек Орхон и Енисей. По месту находки памятников это письмо стали называть «орхоно-енисейским». Наиболее известны из них стелы в честь Бильге-кагана и его брата, полководца Культегина, а также стела советника каганов Тоньюкока.
В документах подчеркивается, что все, написанное на «вечном камне», высечено для того, чтобы тюркский народ знал, чего ему следует опасаться, а чему следовать. Хвала и упрек прежним и нынешним поколениям, постоян¬ные призывы к слушателям делают повествование эмоцио¬нальным. «Начертавшим на вечном камне» «слово и речь» своего кагана, был историограф царствующей династии Йоллыг-тегин. Йоллыг-тегин – первый названный по имени автор в истории тюркоязычной литературы.

Какие памятники древнетюркской письменности вы знаете?

Какую информацию о политике Бильге кагана и Культегина по укреплению государства предоставляют «Орхонские письмена»?

Почему памятник Культегина имеет важность в современный период? Привидите 2 аргумента.

Заполните таблицу раннетюркских государств, выявляя их сходства и различия:

Определите достижения кочевников в военном искусстве: опираясь на рисунки и ранее полученные знания ответьте на вопросы приводя в каждом ответе по два аргумента в защиту своей позиции:

1) Какую роль в успешности армии тюрков играло развитие металлургии? ___________
2) Какую роль в успешности армии тюрков играло развитие военного искусства? _____________
3) Какую роль в успешности армии тюрков играло воспитание и образ жизни тюрков? ____________
4) Почему несмотря на численный перевес китайской армии, им не удавалось победить тюрков в открытом бою? __________________________

Вставьте в текст пропущенные слова.
В раннем средневековье основными центрами городской культуры были-Южный Казахстан и ______________. Средневековый город состоял из трех частей. Центральная часть города называлась-_____________________, здесь располагалась ставка правителя города. Эта часть города имела мощную оборонительную систему, большие красивые залы, большие хранилища. Вторая часть города носило название-__________________________, эту часть заполняли знатные городские жители. Ко второй части примыкала третья часть города__________________, которое состояло в основном из ______________. Этот район города тоже был защищен высокой стеной.

Используя исторические знания и информацию из исторического источника приведите доказательства изменений средневековой городской культуры Казахстана под влиянием Великого шелкового пути
«Великий шелковый путь стал мощным стимулом развития городской цивилизации. Вдоль торговых путей расцветали древние и возникали новые города, выраставшие из торговых факторий, караван-сараев, ханских ставок. Крупнейшими на территории Южного Казахстана были Испиджаб Тараз, Суяб, Алмалык, расположенные на трассе, ведущей на восток, Каялык на дороге в Южную Сибирь, Фараб, Сауран, Сыгнак, Джанкент, Дженд выросшие на берегах Сырдарьи вдоль северной ветки дороги».

Заполните таблицу.

Определите взаимосвязь между этими государствами

___________________________________________________________

Раскройте значение понятия «Страна Великой степи».
Сравните карты Древнего Казахстана и Казахстана в Средние века. Опишите изменения.

___________________________________________________________

Түркі қағанаттарының басқарудағы ерекшелігі мен ұқсастығын анықтаңыз

Обозначьте на контурной карте тюркские государства в VI-IX веках, указывая названия соседних государств

Назовите современные государства, на территории которых располагался Восточно-Тюркский каганат.

Определите и назовите государство, с которым вел непосредственные взаимоотношения Восточно-Тюркский каганат.

Деректі қолданып көшпелілердің әскери өнердегі жетістіктерін сипаттаңыз

«Түрік аң мен құсқа, сайыс кезінде нысанаға, адамдарға, тұлыпқа да, әртүрлі бейнелерге де, жыртқыш құстарға да садақтан атқан оғын дәлдеп тигізеді. Оқ жаудырып ол жылқысын алға да, артқа, жоғары және төмен жаққа да шаптырады. Араб-хариджит бір жебені садаққа салғанша түрік он оқ атып үлгереді. Оның епті жылқысы тау жоталарына оңай шығып, шатқалдарына еш қиыншылықсыз түседі, тегіс болмаса ондай жерлерге хариджит шыға алмайды. Түріктің төрт көзі бар: екеуі – алдында, екеуі – желкесінде».
Әл –Джахиз «Манақиб әл-атрак» еңбегі IX ғасыр
1. Түріктердің әскери өнеріне мәтіннен үш дәлел келтіріңіз.
_________________
2. Көшпелілердің кем дегенде екі қару-жарақтарын көрсетіңіз.
_________________
3. Түріктердің әскери жетістіктеріне үш мысал келтіріңіз.
_________________

Прочитайте отрывок перевода текста памятника древнетюркской письменности (Памятник Культегина. Малая надпись) и ответьте на вопросы.

Какие сведения об истории Тюркского каганата приводятся в данном тексте?

Какие сведения о религии тюрков можно получить из этого текста?

Ұлы Жібек жолына қатысты тұжырымдардың ақиқат немесе жалған екендігін анықтаңыз:

Заполните таблицу. Какое историческое значение Атлахской битвы в имело в судьбе арабов и китайцев?

Мәтінді пайдаланып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз:
VI – XII ғасырларда Қытайдан батыс бағытқа Жетісу мен Оңтүстік Қазақстан арқылы өтетін жолдың маңызы артты. Жол бойындағы Испиджаб, Тараз, Құлан, Аспара, Алматы, Талғар, Қойлық, Түркістан, Отырар, Сауран, Сығанақ, Янгикент қалалары гүлдене түсті. Әртүрлі елдерден шыққан саудагерлер мен жиханкездер Жібек жолы бойымен ортағасырлық Қазақстан қалалары арқылы өтті.

1. Картадағы Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан қалаларды, орналасқан жерлерін анықтаңыз._________________
2. Ұлы Жібек жолының қала мәдениетіндегі сәулет өнері, қолөнер, діннің дамуына әсерін анықтаңыз.

Используя иллюстрации, опишите вооружение воинов-кочевников.

Используя карту, опишите геополитическое положение государства огузов. Назовите современные государства, на территории которых располагалось государство огузов.

Раскрасьте на карте районы развития городской культуры.

Используя карту, опишите процесс миграции тюркских племен.

Кестедегі сұрақтарға жауап беріңіз

Мемлекетті күшейтудегі қызметін сипаттап, сөйлемдерді жалғастырыңыз.
Мен, Бумын қаған …
Мен, Шегу қаған …
Мен, Білге қаған …
Мен, Мұқан қаған …

Мәтінге және өз біліміңізге сүйеніп, Түрік қағанатының сыртқы саясатындағы әр бағытының маңыздылығын сиппаттап кестеге толтырып жазыңыз.

Түріктер әрісі Бумын, берісі Мұқан қағанның тұсында жужандарды бас көтерместей етіп жеңді. Түріктер өз биліктерін батыс бағытта да жүргізе бастайды. Осы жорықта Бумын қағанның інісі Иштеми 10 түмен әскерді басқарды. Ол күшпен ху елін (соғдылықтарды) жаулап алуға аттанды. Алтайдың теріскейіндегі тайпаларды бағындырды.Түріктер 555 жылдың өзінде Арал теңізіне дейін жеткен және жол бойы ешбір тегеурінді қарсылық көрмеген. Түріктер Орта Азияның ішкі аумақтарына қарай жасаған жорықтарында эфталиттерден қатты қарсылық көріп, жорықтарын уақытша тоқтатуға мәжбүр болған. Оларды он жылдан кейін, 563-567 жылдары жаулап алды. 581 жылы (Тобо қаған қаза болғаннан кейін ) қағанат ішінде өзара соғыс басталды.

«Ұлы Дала Елі» ұғымының мағынасын ашыңыз.

Ежелгі Қазақстан мен Орта ғасырлардағы Қазақстан картасын салыстырып, қандай өзгерістер орын алғандығын сипаттаңыз.

1. Суретті негізге ала отырып, сұрақтарға жауап беріңіз

2. Көне түркі жазуының маңыздылығын анықтаңыз.

Мәтінмен танысып сұрақтарға жауап беріңіз
Араб шапқыншылығы және Саманидтер тұсындағы Түркістан
VІІІ ғасырдың 30-жылдары арабтар Сырдария түбінде түріктерді талқандады. Бұл көшпелі түрік империясының ыдырауына әкелді. 751 жылы Талас түбінде араб әскерлері қытай әскерлерін жеңді. Талас түбіндегі шайқас Түркістанда мұсылман немесе қытай мәдениеті үстемдігі орнауы мәселесін шешті.
Арабтар тұтқынға алынған қытайлықтардан қағаз жасауды үйреніп, бүкіл әлемге таратты. Арабтар батыстан Түркістанға мата өндірісін әкелді.
Парсылар Түркістанға келіп қоныстана бастады, соғды тілінің жойылуы осыған байланысты болса керек. Парсылар өңірде қала мәдениеті мен өндірістің дамуына ықпал етті.

Атлах шайқасының қытайлықтар үшін маңызы қандай болды?
______________________
Атлах шайқасының арабтар үшін маңызы қандай болды?
_______________________
Атлах шайқасының түріктер үшін маңызы қандай болды?

Төмендегі суретті пайдаланып, сұрақтарға жауап беріңіз.

• Бұл қандай процесс?
• Бұл процесте Ежелгі Қазақстан мен ерте орта ғасырлық мемлекеттер арасында қандай байланыс болуы мүмкін?

Төменде берілген тайпалардың орналасуын, көші-қон бағыттарын стикер қолдана отырып картада белгілеңіз.
 ғұн тайпаларының миграциясы
 түркі тайпаларының миграциясы
 оғыз-қимақ тайпаларының миграциясы
 қыпшақ тайпалары тайпаларының миграциясы

Приведите факты о разрушительных последствиях джунгарского нашествия на хозяйство казахов. И напишите вывод.

Вывод:____________________________________________________________________

XVIII ғасырдың басындағы Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайына әсер еткен факторларды талдаңыз

Опишите значение курултая в Ордабасы в объединении казахов против джунгар по следующему плану:
1. Политическая ситуация накануне курултая (не менее 3 примеров).
2. Влияние курултая на развитие последующих исторических событий (не менее 2 фактов).
3. Вывод.

Қарақұм мен Ордабасы құрылтайларының ерекшеліктерін талдап, маңыздылығына баға беріңіз.

Отметьте на карте не менее 4 крепостей, построенных на территории Казахстана в начале XVIII века

Деректі және өз біліміңді қолданып, сұрақтарға жауап беріңіз
«Қайда барса да, қанқұйлы жоңғарлар қыр соңынан қалмаған қазақтар үріккен киік үйіріндей дүркіреп, жол-жөнекей дүние-мүлкін, бала-шағасын, кемпір-шалын, арық тұрық малын, үй-мүлкін шашып, түстікке барып, қойып кетті. Орта жүз – Самарқанның түбіне, Кіші жүз Хиуа мен Бұқар барып паналайды… Орта Азияның құм белдерінен шүйгін жайылым таба алмай, жаңа көршілерімен жауыққан қазақтар құдіретті Ресейдің шекарасына жүз салып, олардан қолдау мен қолғабыс іздейді»
Ш. Уәлиханов
A. Жоңғар шапқыншылығының демографиялық жағдайға әсері
B. Жоңғар шапқыншылығының егін шаруашылығына зардабы
C. Жоңғар шапқыншылығының мал шаруашылығына зардабы
D. Жоңғар шапқыншылығының сауда-саттыққа әсері
E. Жоңғар шапқыншылығы қаншалықты ауыр болды?

Дайте оценку политики Абылай хана по следующему плану:
 Опишите политическую ситуацию в Казахском ханстве до прихода к власти Абылай хана (не менее 3-х примеров).
 Ситуация в Казахском ханстве, сложившаяся после прихода к власти Абылай хана (не менее 3-х примеров)
 Влияние политики Абылай хана на развитие последующих исторических событий.

Әбілқайыр ханның Кіші жүзді Ресей империясына қосудағы мақсаттарын анықтаңыз

Деректі және өз біліміңді пайдаланып, Абылай ханның сыртқы саясатын түсіндіріңіз.
А.Левшин былай деп жазады: «Жауын сұсымен де, күшімен де сескендіре отырып, ол өз
қалауымен біресе Ресейдің, біресе Қытайдың бодандығын қабылдауға мәжбүр болғанымен, шын мәнінде ешкімге де бой ұсынбаған тәуелсіз басшы болды»

Дерекпен жұмыс. «Елім-ай» әніннің сөзін оқып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
«Елім-ай» — қазақ халқының басына төнген қауіп-қатер, азап-қиыншылықты, босқан елдің мұң-зарын толғайтын тарихи сазды өлең. Кейінгі зерттеулерде оның нақты авторы — Қожаберген жырау Толыбайұлы деп беріледі.
Елім-ай
Қаратаудың басынан көш келеді,
Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді,
Елім-ай, Елім-ай.

Ел-жұртынан айрылған жаман екен,
Қара көзден мөлтілдеп жас келеді,
Елім-ай, Елім-ай.

Мына заман қай заман? Бағы заман,
Баяғыдай болсайшы тағы заман,
Елім-ай, Елім-ай.

Атадан ұл, енеден қыз айрылды,
Көздің жасын көлғылып ағызамын,
Елім-ай, Елім-ай.

Мына заман қай заман? Қысқан заман,
Бақыт құсы алаштан ұшқан заман,
Елім-ай, Елім-ай.

Көк аспаннан топырақ, шаң борады,
Күні суық қаңтардан, қыстан жаман,
Елім-ай, Елім-ай

Өлең жолдарынан қандай тарихи оқиға туралы ақпарат алуға болады, қысқаша тоқталыңыз. _____________________

Осы тарихи кезеңдегі қазақ халқының жағдайын төменде берілген салалар бойынша талдап жазыңыз.

Қортынды ой жазыңыз

Қарақұм және Ордабасы құрылтайларының маңыздылығын анықтаңыз.

Сурет бойынша берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Әбілқайыр ханның Ресей императорына хат жазуының себептерін ішкі және сыртқы саяси факторларға жіктеп, орналастырыңыз.

a. Хандық билікті сайлау тәртібімен емес, мұрагерлік жолымен беруді жүзеге асыру
b. Саяси қарсыластарын әлсірету
c. Орыс қарамағындағы башқұрттар мен Еділ қалмақтарының қазақ жеріне шапқыншылығын тоқтату
d. Ресейдің көмегімен жоңғарлар басып алған жерлер мен қалаларды қайтарып алу
e. Үш жүздің басын біріктіріп, өзі билігін нығайту
f. Ресеймен сауда байланысын нығайту

Суреттер бойынша төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Әр суретті жеке-жеке сипаттаңыз:
 Не көріп отырсыз?
 Қандай қорытынды жасауға болады?
Суреттерді қолдана отырып қарастырып отырған тарихи кезең бойынша әңгіме құрастырып, қазақ халқының қоғамдық-саяси өмірі қалай өзгеруі мүмкін екенін жазыңыз

Абылай ханның ішкі және сыртқы саясатындағы ерекшеліктеріне, төмендегі сұрақтар негізінде, талдау жасаңыз.

1. Прочитайте отрывок текста из песни Кожаберген жырау «Елим-ай» и ответьте на вопросы.

«Елим-ай»
С хребта Каратау караван идет,
Возле каждого каравана годовалый верблюжонок вольно бредет.
Как горька и тяжела потеря родины и родных,
Ручьем из глаз льются слезы!
Что за время это? — Время тяжкое,
Время, в котором счастье нам изменило, богатство улетело.
Вереницей плетется народ, а по его следам снег вьюгой крутится,
Хуже, чем в декабре, когда метель бушует.

a. Какое событие описывается в песне Кожаберген жырау «Елим-ай»?

_________________________________
b. Проведите мини-исследование и приведите доказательства из содержания текста, что данная песня отражает исторический период — Годы Великого бедствия – «Актабан шубырынды», и её можно рассматривать как исторический источник.

Доказательство 1________________________________________________
Доказательство 2________________________________________________
Доказательство 3________________________________________________

c. Напишите вывод: «Почему песня «Елим-ай» стала всенародной?»

_____________________________________

Обоснуйте значимость проведения курултаев.

1. Заполните таблицу, приведя доказательства значимости роли батыров и ханов в борьбе против джунгарской экспансии.

2. Расставьте по значимости результаты битвы цифрами на пирамиде:
(Верхняя самая значимая)

Историческое значение Аныракайской битвы было велико:

1. Крупная победа казахского ополчения над джунгарами.
2. Впервые правители трех жузов, отбросив межродовые разногласия, выступили еди-ным фронтом.
3. Потерпевшие поражение джунгары отступили вдоль реки Или на восток.
4. Были освобождены большая часть Младшего и Среднего жузов.
5. Была показана значимость объединения трех жузов.

. Рассмотрев иллюстрации, ответьте на вопросы:
• Какие события начала XVIII века показаны на иллюстрациях?
• Взаимоотношения каких государств отражены на них?

Распределите причины интереса Российской империи к казахским землям по ниже указанным категориям:
a. Расширение границ на Восток
b. Налаживание транзитной торговли со среднеазиатскими ханствами через территорию Казахстана
c. Строительство военных укреплений на Восточной границе
d. Сырьевые ресурсы
e. Изучение демографии и культуры Казахского ханства в целях колонизации

Распределите цифрами причины присоединения Младшего жуза к России по категориям, затем ответьте на вопрос в нижней части таблицы и запишите вывод.

Причины присоединения Младшего жуза к России:
1. Опустошительные набеги джунгар с востока
2. Абулхаир хан стремился избавиться от внутренних политических противников
3. Восстановление традиционной караванной торговли между русским государством и среднеазиатскими владениями.
4. Способ приостановить нападения волжских калмыков и башкир – подданных России; возможность обезопасить северо-западные границы.
5. Абулхаир хотел установить единоличную власть в Казахском ханстве при формальном подданстве России
6. Междоусобная борьба ханов и султанов за власть в Казахском ханстве

1. Распределите реформы Абылай хана по категориям и впишите цифры в таблицу, затем напишите общий результат данных реформ для Казахского ханства.

Вывод: Смог ли Абылай хан восстановить целостность Казахского ханства?

2. Заполните краткую информацию о внешней политике Абылай хана с соседними государствами и отметьте положительные и отрицательные тенденции во взаимоотношениях.

3. Опираясь на высказывание Левшина и полученные знания, дайте оценку внешней политике Абылай хана.
А. Левшин о Абылай хане: «Уверенный в своих достоинствах, он искусно привлекал к себе приверженцев важностью своею и осторожным поведением. Признавал себя, смотря по нужде, то подданным русским, то китайским, а на самом деле был властитель совершенно независимый».

Используя фрагмент источника, ответьте на вопросы. Документы о внутреннем положении Казахского ханства в начале XVIII в. Еще при жизни хана Тауке, под конец его правления, среди киргизских родоначальников были взаимные несогласия и междоусобия. И этими внутренними смутами не замедлили воспользоваться соседние народы. При жизни Тауке и, вероятно, по причине его старости были избраны в соправители ему Кайп (Кайып), Абулхаир. Разделение ханской власти между несколькими лицами могло привести к интригам и проискам с целью добиться первенствующего значения. …Киргизы, подвластные хану Абулхаиру в 1717 г., проникли в Казанскую губернию до Новошешминска, взяли его и разорили, но были прогнаны со значительным уроном. Другой киргизский хан Кайп, опасаясь, чтоб этот набег не был приписан ему, в 1717 г. послал императору Петру I грамоту с предложениями вечного мира и согласия… Крафт И. И. Принятие киргизами русского подданства // Известия Оренбургского отдела ИРГО. В. 12. Оренбург. 1897. С. 18.
Каковы причины (не менее двух причин) ухудшения внутриполитической ситуации Казахского ханства в начале XVIII века?

1)

2)
Какие три факта из текста, подтверждают ваше мнение?

Распределите указанные последствия джунгарского нашествия по категориям. a) Лишились плодородных пастбищ; b) Сократилось поголовье скота; c) На время прервалась торговля с соседними государствами; d) Во время нашествия погибло и было угнано в рабство две трети степного населения; e) Часть населения откочевала в приграничные территории, другая часть бежала в соседние государства; f) Начались земельные конфликты казахов с каракалпаками, туркменами, узбеками, башкирами и калмыкам

Используя временную шкалу освободительной борьбы казахского народа против джунгар, приведите три факта, раскрывающих значение курылтаев в Каракуме и Ордабасы. Сделайте вывод о значении курылтаев.

1) 2) 3)

Вывод:

Назовите три причины, которые побудили казахских ханов идти на сближение с Россией. 1) 2) 3)
Назовите три цели, которые царская Россия преследовала в Казахстане.
1) 2) 3)

Заполните таблицу. Приведите на каждый пункт по одному факту, подтверждающему развитие русско-казахских отношений.

В начале ХХ века, характеризуя положение казахского народа, А. Байтурсынов сказал: «…само существование казахского народа стало проблемой»? Согласны ли вы с мнением А.Байтурсынова? Приведите не менее трех примеров в поддержку своей позиции.
1)
2)
3)

Назовите 2 положительных и 2 отрицательных последствия национально-освободительного восстания 1916 года

Ответьте на вопросы, используя текст и знания, полученные в ходе изучения раздела.
Установление двоевластия Временного правительства и Петроградского Совета явилось главным своеобразием политической ситуации в стране после свержения самодержавия. Весна и лето 1917 г. были периодом оживления общественно-политической жизни Казахстана. Оно проявилось в участии представителей народа в государственном строительстве после Февральской революции, образовании национальных общественно-политических организаций, составлении программ социально-экономических реформ, участии в общественно-политической жизни страны и т.д. Еще в годы первой мировой войны национально-освободительное движение казахов оформляется в три течения, сформировавших политические партии.

1. Как проявилась политическая активность в Казахстане в период Февральской революции и периода Двоевластия? Приведите не менее трех примеров.
1)
2)
3)

2. Двоевластие, установившееся в ходе Февральской буржуазно-демократической революции, было представлено в лице …

3. Сделайте вывод об общественно-политических процессах в Казахстане после Февральской революции.

Прочитайте текст и выполните задания. Начало первой буржуазно-демократической революции в России 1905 -1907 гг. дало толчок новому этапу развития рабочего движения в Казахстане. В эти годы произошли крупные выступления рабочих: на Успенском медном руднике в декабре 1905 г., здесь был создан Русско-киргизский союз, которым руководили П. Топорнин, А. Байчагиров. Забастовки рабочих происходили на Спасском медеплавильном заводе, в Карагандинских угольных копях, на ряде предприятий Уральска, Актюбинска, Верного, где рабочие требовали улучшения условий труда, повышения заработной платы, установления 8-ми часового рабочего дня. В эти годы создаются организации РСДРП, профессиональные союзы, наиболее крупным являлся профсоюз железнодорожников Оренбургско-Ташкентской железной дороги. Усиливается руководящая роль национальной интеллигенции в лице А. Букейханова, А. Байтурсынова, Б.Каратаева и других. На Семипалатинске съезде в феврале 1906 г. они выдвинули ряд требований: прекращение переселения в край, признание всех земель Казахстана собственностью коренного населения, свободы вероисповедания и равенства языков, развитие образования на родном языке. В 1910 г. бастовали рабочие акционерного общества «Атбасарские медные рудники», угольщики Караганды, Экибастуза, Байконура, рабочие-железнодорожники, нефтяники Доссора и Эмбы. С вступлением в 1914 г. России в Первую мировую войну, усиливается эксплуатация национальных окраин. В 1914 — 1915 гг. забастовкой рабочих были охвачены угольные копи Экибастуза, Байконура, Спасские медные рудники, Оренбургско-Ташкентская железная дорога, промыслы и заводы.

На данной шкале отметь позицию соответствующую ситуации в Казахстане в начале ХХ века. Приведите три аргумента и три примера, подтверждающие вашу позицию.

1 аргумент:

1 пример:

2 аргумент:

2 пример:

3 аргумент:

3 пример:

Определите значение Национально-освободительного восстания 1916 года, ответив на следующие вопросы.

Оцените роль личностей в национально-совободительном восстании 1916 года в Казахстане?

Прочитайте текст и выполните задание. Начало XX века в Казахстане ознаменовалось ростом национального самосознания казахского народа. Национально-освободительное движение казахов оформляется в три течения, ядром которых стала национальная интеллигенция. Это либерально- демократическое, революционно-демократическое и клерикальное. Вокруг газеты «Казах» группируется наиболее значительная часть патриотически-настроенной интеллигенции, выступающей за автономию Казахстана и проведении в крае прогрессивных реформ. Эта группа позже оформилась в партию «Алаш». Духовенство и клерикально-настроенная интеллигенция южных областей Казахстана выступавшие за осуществление законных прав мусульман на самоопределение, образовали партии «Шуро-и-ислами» и «Шуро-и- улеми». Следующее течение было порождено революционными группировками. Это течение в 1917 году оформилось в партию «Уш жуз — Казахская социалистическая партия», которая была провозглашена в январе 1918 года С.Айтпеновым и К. Тогусовым. 1) Сравните политические позиции трех течений в освободительном движении. 2) Определите, какие общие цели объединяют представителей всех трех политических течений

Объсните, какова роль национальной интеллигенции в росте политической активности народных масс в начале XX века? Приведите не менее трех примеров.

Прочитайте фрагмент исторического источника и выполните задания. ПРОГРАММА ПАРТИИ АЛАШ п. 1 Россия должна стать демократической федеративной республикой (демократия — народная власть, федерация — союз мелких государств). Каждое отдельное государство в федеративной республике автономно и управляется само собой на одинаковых правах и интересах. п. 2 Автономия киргиз слагается из областей и входит в Российскую федерацию наравне с другими народностями. п. 3 В Российской федерации существуют равноправие, неприкосновенность личности и свобода слова, печати и союзов. п. 4 Религия должна быть отделена от государства. Все должны быть свободны и равны. п. 5 Суд каждого народа должны быть сообразны обычаю; судьи должны знать местный язык. Все народы перед судом равноправны… п. 6 Для защиты народа должно быть войско…Обучение и служба военнообязанных должны происходить на местах. п. 7 Взимание налогов должно происходить по степени богатства и имущественного состояния; богатый платит больше, бедный — меньше. п. 8 Рабочее законодательство должно быть в пользу рабочих. п. 9 Обучение во всех учебных заведениях бесплатное. п. 10 …наделение землею в первую очередь туземцев. Все ранее отобранные у киргизов переселенцами земли должны быть возвращены обратно. Продажа земли категорически воспрещается. Все богатства земли: большие леса, реки принадлежат государству и управляются земством. 1) Классифицируйте пункты программы партии «Алаш» по категориям, указанным в таблице. Внесите номера пунктов программы в соответствующий столбец.

2) Определите три наиболее важных принципа, изложенные в программе партии «Алаш», которые легли в основу национальной государственности Казахстана. Обоснуйте свой выбор. Первый принцип

Второй принцип

Третий принцип

Берілген сурет пен мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіз

«Патшаның тақтан құлағаны жөніндегі хабар Қазақстан аймағына тез тарады. Нәтижесінде Ресейде Уақытша үкіметтің құрылуы жөніндегі хабарды қазақ демократиялық қоғамы қуанышпен қарсы алды…»
Қазақстанның қазіргі заман тарихы. Б.Ғ.Аяған, 2009ж, 36-б
Мәтін және сурет бойынша тапсырма: Бұл қандай оқиға? Нәтижесі? Саси тұлғалары?
_______________________
Осы оқиға саяси, экономикалық, әлеуметтік жағынан қоғамға қандай өзгерістер алып келді?

Сурет бойынша сұрақтарға жауап беріңіздер.

I және ІІ Мемлекеттік Думаға сайлаған қазақ депутаттары

Дерек көзі : http://e-history.kz/kz/publications/view/2694
o I Мемлекеттік Думаға қазақтардан сайланған зиялыларды атаңыз.
o II Мемлекттік Думаның құрамы қандай болды?
o Қазақ зиялылары Мемлекттік Думада қандай мәселелерді көтерді?
o Қазақ депутаттарының қызметіне баға беріңіздер

Ақынның өлең жолдарын пайдаланып, сұрақтарға жауап беріңіз.
…Батырдың қала шапқаны
Ноябрьдің алтысы.
Дүйсенбінің күні еді.
Ызасына шыдамай,
Қашаннан батыр жүр еді.
Соңынан еріп көп әскер,
Ақсұңқар құстай түледі.
…Жалтақтап тұрған хандарға,
Ақырып батыр айқайлап,
Қалаға жалғыз кіреді.
Солдатына патшаның
Аш бөрідей тиеді.
Омар Шипин

Ақын, Омар Шипиннің негізгі идеясы
1._________________________

2._________________________
1916 жылғы көтеріліс жетекшілерінің қызметі туралы жазыңыз.
Амангелді Иманов ___________________________
Бекбдолат Әшекеев_______________________
1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілістің тарихи маңызына екі дәлел келтіріңіз._________________

Цитаталарды авторлармен сәйкестендіріңіз  және талдау жасаңыз

1916 ж көтеріліс туралы кестені толтырыңыз

Қазақстанда құрылған партиялардың құрылу датасын, жетекшілерін көрсетіп, мақсаттары мен қызметіне баға беріңіз

1917 ж ақпан буржуазиялық революциясы Қазақстанға қалай әсер етті

Мәтін және сурет бойынша тапсырма:

«Қазақ жерінде қоныс аударушы орыс шаруалары мен орыс казактарының саны басым әрі олардың қолында қару бар. Және билік те солардың жағында. Біз әуелі оларды ішке тартып, біз сендерді ешқайда қумаймыз, сендерге жаулығымыз жоқ, бірігіп мемлекет құрайық, бірлесіп әрекет етейік деп оларға түсіндірейік. Сосын барып, тәуелсіздікті жариялайық»
Орынбор, Жалпықазақ съезі. 1917ж.
Қазақтың зиялы азаматтарын біріктірген қандай мақсат болды?
_________________
Қазақ зиялылары ұстанымының қаншалықты маңызды екендігіне баға беріңіз.___________________
Ахмет Байтұрсыновтың қызметі: _____________

Міржақып Дулатовтың қызметі:_______________

Әлихан Бөкейхановтың қызметі:_____________

Қорытынды

Берілген суретке қарап, талдау жасаңыз. Қазақтың зиялы азаматтарын біріктірген қандай мақсат болды?

Дерек көзі : http://e-history.kz/media/upload/ckimages/2(25).JPG

2-тапсырма « ПТМС» формуласы бойынша « Қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметі маңызды болды » деген пікірге жауап беріңіздер
o Позиция (мен солай санаймын, ойлаймын, есептеймін)
o Түсіндіру (….себебі,)
o Мысал (мен мұны мынадай мысал арқылы дәлелдей аламын….)
o Салдар (айтылған мәселе бойынша мынандай қорытынды жасаймын….)

«Алаш» партиясының ұлттық мемлекеттілікті жаңғыртудағы саясаты тиімді болды» тақырыбында ПТМС формуласы негізінде талдау жасаңыз.
П (Позиция)
Т (түсіндіру)
М (мысалы, 4 мысал келтіру)
С (салдары, қорытынды)

Алаш партиясының съездеріндегі қаралған мәселелерді маңыздылығына қарай орналастырыңыздар
o Территориялық ұлттық автономия құру
o Қазақ облыстарының автономиясына Алаш атауын беру.
o Автономиялы алаш облыстарының аумағын Алаштың мемлекеттік меншігі деп жариялау. Алаш автономиясының Конституциясын Бүкілресейлк құрылтай жиналысында жариялау.
o Алашордада Уақытша Халық кеңесін 25 мүшеден құрып ,оның 10 мүшесін орыс және басқа халық өкілдерінен сайлау.
o Алаш орданың орталығы Семей қаласы Кеңестің төрағасы Ә.Бөкейханов.
Дерек көзі: http://e-history.kz/media/upload/ckimages/1(26).JPG
2- тапсырма . Алаш партиясының халықтың қолдауына ие болу себебі неде? жауап беріңіздер
o « Алаш » партиясының халықтың қолдауына ие болуының үш себебін анықтаңыз
o «Алаш» партиясының саясаты бойынша нақты мысал келтіріңіз
o «Алаш» партиясының ұлттық мемлекеттілікті жаңғыртудағы саясатын талдау жасаңыз

Ә.Бөкейхановтың тұлғалық қасиеті мен қызметіне мінездеме беріңіз
o кейіпкердің өмір сүріп отырған дәуіріне толық сипатама беріңіздер ?
o кейіпкердің өмір сүрген ортасы қандай ?
o тарихи орны, іс–әрекеті, тұлға ретіндегі қызметі қандай?
o кейіпкерге тарихи баға беріңіздер
o кейіпкер туралы көзқарасыңыз қандай?
Дерек көзі : https://www.google.ru/url

2- тапсырма Деректі пайдаланып «Әлихан Бөкейхановтың — ұлы реформатор » екенін дәлелдеңіздер

1. Прочитайте отрывок текста из песни Кожаберген жырау «Елим-ай» и ответьте на вопросы.

«Елим-ай»
С хребта Каратау караван идет,
Возле каждого каравана годовалый верблюжонок вольно бредет.
Как горька и тяжела потеря родины и родных,
Ручьем из глаз льются слезы!
Что за время это? — Время тяжкое,
Время, в котором счастье нам изменило, богатство улетело.
Вереницей плетется народ, а по его следам снег вьюгой крутится,
Хуже, чем в декабре, когда метель бушует.

a. Какое событие описывается в песне Кожаберген жырау «Елим-ай»?

b. Проведите мини-исследование и приведите доказательства из содержания текста, что данная песня отражает исторический период — Годы Великого бедствия – «Актабан шубырынды» и его можно рассматривать как исторический источник.

Доказательство 1________________________________________________
Доказательство 2________________________________________________
Доказательство 3________________________________________________

c. Напишите вывод: «Почему песня «Елим-ай» стала всенародной?»

Обоснуйте значимость проведения курултаев.

Заполните таблицу, приведя доказательства значимости роли батыров и ханов в борьбе против джунгарской экспансии.

Расставьте по значимости результаты битвы цифрами на пирамиде:
(Верхняя самая значимая)

Историческое значение Аныракайской битвы было велико:

1. Крупная победа казахского ополчения над джунгарами.
2. Впервые правители трех жузов, отбросив межродовые разногласия, выступили еди-ным фронтом.
3. Потерпевшие поражение джунгары отступили вдоль реки Или на восток.
4. Были освобождены большая часть Младшего и Среднего жузов.
5. Была показана значимость объединения трех жузов.

Рассмотрев иллюстрации, ответьте на вопросы:
• Какие события начала XVIII века показаны на иллюстрациях?
• Взаимоотношения каких государств отражены на них?

Распределите причины интереса Российской империи к казахским землям по ниже указанным категориям:
a. Расширение границ на Восток
b. Налаживание транзитной торговли со среднеазиатскими ханствами через территорию Казахстана
c. Строительство военных укреплений на Восточной границе
d. Сырьевые ресурсы
e. Изучение демографии и культуры Казахского ханства в целях колонизации

Распределите цифрами причины присоединения Младшего жуза к России по категориям, затем ответьте на вопрос в нижней части таблицы и запишите вывод.

Причины присоединения Младшего жуза к России:
1. Опустошительные набеги джунгар с востока
2. Абулхаир хан стремился избавиться от внутренних политических противников
3. Восстановление традиционной караванной торговли между русским государством и среднеазиатскими владениями.
4. Способ приостановить нападения волжских калмыков и башкир – подданных России; возможность обезопасить северо-западные границы.
5. Абулхаир хотел установить единоличную власть в Казахском ханстве при формальном подданстве России
6. Междоусобная борьба ханов и султанов за власть в Казахском ханстве

Распределите реформы Абылай хана по категориям и впишите цифры в таблицу, затем напишите общий результат данных реформ для Казахского ханства.

Вывод: Смог ли Абылай хан восстановить целостность Казахского ханства?

Заполните краткую информацию о внешней политике Абылай хана с соседними государствами и отметьте положительные и отрицательные тенденции во взаимоотношениях.

Опираясь на высказывание Левшина и полученные знания, дайте оценку внешней политике Абылай хана.

А. Левшин о Абылай хане: «Уверенный в своих достоинствах, он искусно привлекал к себе приверженцев важностью своею и осторожным поведением.  Признавал себя, смотря по нужде, то подданным русским, то китайским, а на самом деле был властитель совершенно независимый».

Используя исторические знания и информацию из исторического источника, выполните задания. После войны реэвакуация и воссоздание численности рабочих в районах, освобождавшихся от оккупации, вызвали огромный отток населения из Казахстана, одновременно продолжалось миграционное движение в республику. В результате бурных миграционных потоков за период 1939 по 1959 гг. численность населения Казахстана выросла почти в полтора раза и составила 9 294 741 чел.

1) Назовите причины миграции в период 1946–1953 гг. _______________________________________

2) Проанализируйте результаты миграции. ________________________________________________ ________________________________________________________________________________

3) Сделайте вывод о демографической ситуации в послевоенные годы. ____________________________

Составьте SWOT-анализ состояния промышленности Казахстана в послевоенные годы.

Заполните таблицу создание военно-промышленного комплекса в Казахстане в послевоенные годы.

Выполните задания
1) Почему в период 1928–1946 гг. поголовье скота в Казахстане уменьшилось в два
раза?
_________________________
2) Оцените последствия войны для сельского хозяйства КазССР.
_________________________
3) Какие меры предприняло государство для решения проблем в сельском хозяйстве?
а) ______________________
b) _______________________
4) Как повлияли предпринятые государством меры на решение сельскохозяйственной
проблемы в стране? Сделайте вывод.
_______________________

Проанализируйте влияние сталинской идеологии на разные сферы общественнополитической жизни Казахстана в послевоенные годы.

Используя исторические знания и информацию из исторического источника, выполните
задания.
Идеология сталинской модели социализма в 1940-х – начале 1950-х годов достигла
своего апогея. Во внутренней политике сталинское руководство усилило контроль над
духовной жизнью. В сложных условиях, под неусыпным контролем партийных комитетов
развивались общественные науки. Политика репрессий в отношении народов СССР была
четко озвучена в так называемой «речи Победы», произнесенной И. Сталиным 24 мая 1945
года.
1) Объясните почему после Великой Отечественной войны усиливается сталинская
идеология?
________________________
2) Объясните в чем заключается сталинская идеология?
________________________
3) Напишите главный государственный орган Советской власти, который осуществлял
реализацию сталинской идеологии.
_________________________
4) После какого постановления начинаются масштабные преследования инакомыслия
и национальной интеллигенции в послевоенный период?
_________________________
5) Назовите не менее трех представителей казахской интеллигенции, которые
подверглись репрессиям в послевоенные годы.
___________________________
6) В чем обвиняла советская власть национальную интеллигенцию?
___________________________________

Прочитайте текст и объясните причину критики советской властью книги «История
Казахской ССР» и назовите одного из авторов этой книги.
Объектом жесточайшей критики со стороны властей стала История Казахстана,
изданная в 1943 г. Началось навязывание идеологических стандартов, подавление
национального самосознания. В общественное сознание внедрялась концепция об особой
мессианской роли России в истории других народов. История казахов отрывалась от истории
других тюркских и мусульманских народов и искусственно привязывалась к истории России

Используя исторические знания и информацию из исторического источника, выполните задания.

В феврале 1956 года в Москве состоялся ХХ съезд КПСС. Партия коммунистов во главе с Первым секретарем ЦК КПСС Н. Хрущевым, попыталась проанализировать причины возникновения, сущность и характер проявления культа личности И. В. Сталина и его последствия. В докладе Н. С. Хрущева приводились многочисленные факты злоупотребления властью И. Сталиным, аресты и массовая гибель тысячи людей. Указывалось на то, что И. Сталин не терпел критики в свой адрес, занимался фальсификацией истории в целях возвеличивания своей роли. Миллионы советских граждан погибли в начале войны из-за излишней самонадеянности И. Сталина, не принявшего достаточных мер для подготовки обороны страны.

1) Определите главную цель XX съезда КПСС. _______________________________

2) Опишите общественно-политические процессы, которые характеризуют хрущевскую «оттепель». __________________________

3) Приведите примеры хрущевской «оттепели». ___________________________________

4) Сделайте вывод _____________________

Укажите в таблице общественно-политические изменения в период «хрущевской оттепели»

Рассмотрите рисунок и выполните задания

1) Какое историческое событие изображено на первом рисунке? _______________________________

2) Кто был инициатором (2 рисунок) и противником (3 рисунок) данного события? __________________

3) Приведите аргументы сторонников и противников указанного события. ________________________

4) Опишите как повлияло данное событие на сельское хозяйство Казахстана? _____________________

Используя исторические знания и информацию из исторического источника, выполните задания. Промышленность в Казахстане имела ярко выраженный сырьевой характер, преимущественно развивались отрасли добывающей промышленности. В Казахстане только к 1960 г. было построено и введено в действие 83 крупных промышленных предприятия. В это время в республике получает развитие топливно-энергетическая база. В Карагандинском угольном бассейне было введено в действие более десятка крупных шахт и обогатительных фабрик. К 1955 г. свыше 2 млн тон угля дал Экибастуз. В эти же годы началась эксплуатация Усть-Каменогорской гидроэлектростанции, тепловых электростанций в Джезказгане и Джамбуле. К 1960 г. общий объем промышленной продукции составил по отношению к 1940 г. 732 процента.

1) Объясните почему промышленность Казахстана называют сырьевой? ________________________________________________________________________

2) Определите основные отрасли тяжелой промышленности. ________________________________________________________________________________

3) Объясните почему в Казахстане преимущественно развивалась тяжелая промышленность? _________________________________________________________

4) Проанализируйте связь между развитием тяжелой промышленности и созданием военно-промышленного комплекса в Казахстане. ____________________________

Проанализируйте положительные и отрицательные последствия функционирования
космодрома Байконыр

Решите задачу векторным методом. Выполните рисунок. Дан треугольник АВС. Известно, что АВ = 4 см, Найдите длину медианы ВМ.

Соғыстан кейінгі Қазақстандағы демографиялық өзгерістердің себеп-салдарын анықтаңыз.

Соғыстан кейінгі қазақстандықтардың өміріндегі өзгерістерді салалар бойынша сипаттаңыз.

Қазақстанда пайда болған әскери-өнеркәсіп кешендерін атаңыз.

Қазақстанның ядролық сынақтар аймағына айналу себебін атаңыз.

Ядролық сынақтар алаңындағы жарылыстар туралы деректер келтіріңіз.

Ядролық сынақтардың салдары туралы дәлелдер келтіріңіз.

Сталиндік идеологияның Қазақстандағы қоғамдық-саяси өмірге әсеріне талдау жасаңыз.

Идеология өнер мен ғылым саласына қалай әсер еткендігін түсіндіріңіз.

Тарихшы ғалым Е.Бекмахановтың не себепті 25 жылға бас бостандығынан айналғандығын түсіндіріңіз.

Тарихшы-ғалымның кейінгі тағдыры қандай болғандығын көрсетіңіз

Тың және тыңайған жерлерді игерудің артықшылықтары мен кемшіліктерін жазыңыз.

Сурет негізінде берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Берілген сурет қандай апат туралы ақпарат беретіндігін анықтаңыз.

1989 жылдан бастап, 2003 және 2008 жылдар аралығында өзгеріске ұшырау себептерін анықтаңыз.

Аталған жағдайдың болашағына болжам жасаңыз

Прочитайте текст и ответьте на вопросы

Отличительной чертой промышленного развития Казахской ССР являлось то, что во время войны промышленное развитие республики расширялось. В отличие от промышленности других союзных республик, которым требовалось восстановительный период, индустрия Казахстана не нуждалась в нем. Промышленная база республики составляла один из самых мощных в стране. Казахстан стал одной из опорных баз в восстановлении пострадавших от войны районов, куда из республики шли металл, сырьевые ресурсы, топливо, строительные материалы, промышленные товары и продовольствие, племенной скот и семена. Строились предприятия тяжелой индустрии. Вступили в строй шесть новых угольных шахт, промыслы Каратон и Мунайлы, завершилось строительство Казахского металлургического завода, увеличилась мощность завода ферросплавов, вошла в строй первая очередь Каратауского горно-химического комбината. Развивалась энергетика на местном топливе. Выработка электроэнергии в 1950 г. достигла 2,6 млрд. квт. ч. против 0,6 в 1940 г. а) Что повлияло на рост промышленных предприятий на территории Казахстана в 4050-х гг. ХХ века?

1)___________ 2)_____________
b) Какая сфера промышленности больше развивалось и почему? ________________

Отметьте на карте 6 крупных центров тяжелой промышленности, которые сформировались послевоенные годы

Проанализируйте деятельность и причину осуждения Е. Бекмаханова советской властью. Заполните ячейки

А) Сфера деятельности и научные достижения Е. Бекмаханова

В) Название трудов Е. Бекмаханова

С) Какое историческое событие изучал Е. Бекмаханова?

D) За что был осужден советской властью?

Прочитайте текст и объясните причину сокращения удельного веса казахского населения. В конце 50-х – начале 60-х годов демографическая ситуация в республике в корне изменилась. Численность населения в 1959 году составила 9 млн. 295 тыс. человек. По переписи населения в 1959 г., представителей коренной национальности было 2 млн. 787 тыс. человек, т.е. 29% от общей численности. _________________

Объясните причины и последствия миграционных потоков 50–60 гг. ХХ в. В Казахстане.

Сделайте сравнительный анализ положительных и отрицательных последствий освоения целинных и залежных земель на сельское хозяйство Казахстана.