СОР № 1 Казахский язык и литература 10ЕМН класс Бұқаралық ақпарат құралдарындағы гендерлік бейне. Ж.Ауыпбаев «Ашылмаған аралдар» кітабынан «Диктор» деректі әңгімесі

Интеллект — жеке тұлғаның ақыл-ой қабілеті. Ақыл-ой сезімі адамның таным әрекетімен байланысты.Алғашында бұл термин адам психикасының орынды ойлау функцияларын белгілесе, казіргі кезде оған барлық танымдық үрдістер кіреді. Интеллект — адамның болмысты тануының негізгі нысаны. Интеллект — ақпаратты мақсатты бағытта қайта өңдеуге, реттеуге, оқуға қабілеттіліктің күрделі жүйелерінің танымдық іс-әрекеті.

Сонымен, «интеллект» ұғымына мыналар кіреді:

ойлау икемділігі;

тәжірибе (белгілі бір жағдайда да, жалпы өмірлік тәжірибе);

білім деңгейі;

жалпы эрудиция мен білім деңгейі;

зейінділік;

адамның жады;

кейбір жеке қасиеттерді дамыту;

сергек ақыл-ойдың, өмірге қызығушылықтың, білуге ​​құмарлықтың болуы.

1 санының астында бізде ойлау икемділігі бар.Адамның зерделілігін бағалауға болатын басты критерий осы болса керек. Психологтар өнімді және шығармашылық ойлауды зерттей отырып, оның факторларының бірі ретінде икемділікті атап өтеді, ал ойлау икемділігінің негізгі критерийі ретінде іс-әрекет әдістерінің ақылға қонымды өзгеруі, объектінің функцияларын қайта қарастыру қабілеті сияқты көрсеткішті алға тартады. , оны жаңа қуатта пайдалану үшін. Енді мен адам тілінде түсіндіремін. Типтік ойлау икемділігі тестінде зерттелушіден жалпы нысанды пайдаланудың барлық мүмкін жолдарын тізімдеу сұралады. Мысалы, кәдімгі фонтан қалам. Оның бірдеңе жаза алатыны немесе сурет сала алатыны анық. Сонымен қатар, сіз оған гүл құмырадағы жерді қопсыта аласыз. Жасөспірім кезімізде қаламсаптан ауыздық жасайтынбыз. Ал күшті тілекпен сіз оны суық қару ретінде пайдалана аласыз. Жаяу серуендеуге барғанда, сіз резервтегі ескі тұтқадағы жіпті орап аласыз. Мүмкін ең қолайлы шешім емес, бірақ сіз жасай аласыз ба? Болады! Ғылыми тілмен айтқанда, ойлаудың икемділігі проблемалық жағдайда көрінеді және адамды объектінің бұрын талданбаған белгілерін анықтауға, содан кейін оларды қайта ойластыруға, туындаған мәселені шешуге мәжбүр етеді. Анау. элементті теріс пайдалану.Және, әрине, ойлау икемділігі объектілердің жаңа функцияларын анықтауға ғана таралмайды. Ойлаудың икемділігі – бұл әрі бақылау, әрі жағдайды бірнеше қадам алға есептей білу, көрінетін құбылыстардың астындағы олардың жасырын себептерін анықтау, заңдылықтарды орнату және т.б.Оның үстіне ойлаудың икемділігі өз алдына, өз алдына жеке-жеке тұрмайды. Ол жоғарыда аталған барлық басқа компоненттермен байланысты. Шынында да, оны объектіде қолданудың басқа қырларын табу үшін ең алдымен өмірлік тәжірибе мен білімнің қандай да бір түрі болуы керек. Зейін кейбір кішкентай нәрселерді анықтауға және оларды пайдалануға мүмкіндік береді. Жақсы есте сақтау тәжірибе мен білімді толықтырады: егер сіз қажетті сәтте ештеңені есте сақтай алмасаңыз, кейбір ғылымдарды үйренудің не қажеті бар? Жеке қасиеттерге келетін болсақ, онда, мысалы, қулық — бұл ойлаудың икемділігі.

Ойлау икемділігінің деңгейін қалай анықтауға болады?Опциялардың бірі жаңа ғана сипатталды: субъектіні объектімен ұсыныңыз және одан осы нысанды мақсатына сай емес пайдалануға болатын бірнеше жағдайларды атауды сұраңыз. Бізді әсіресе оны пайдаланудың стандартты емес тәсілдері қызықтырады. Тағы бір нұсқа — стандартты емес тапсырмалар. Білесіз бе, математикалық болып көрінетін мұндайлар бар, бірақ оларды әдеттегі тәсілдермен шешу мүмкін емес. Тек осы жерде сіз оны асыра алмауыңыз керек және адам туралы асығыс қорытынды жасамауыңыз керек. Егер сіз қандай да бір әрекеттерді орындасаңыз, мысалы, кәсіби іріктеу, онда субъектіні, дәлірек айтсақ, оның қиын жағдайларда оның мінез-құлқын бақылау көп нәрсе береді.

Бірақ ойлаудың икемділігін қалдырайық, өйткені біз интеллекттің басқа компоненттерін де ескеруіміз керек.2-ші және 3-ші тармақ бойынша бізде тәжірибе және білім деңгейі бар.Негізінде екеуі де әртүрлі ПАЙДАЛЫ (келесі абзацқа қарағанда) ақпараттың белгілі бір мөлшеріне ие болады. Егер бұл жай ғана тәжірибе емес, СІЗДІҢ ӨЗДІК тәжірибеңіз болса, онда бұл да практикалық дағдылардың бір түрі. Ең жақсы нұсқа — білім мен тәжірибенің үйлесімі. Білім – теориялық іргетас, тәжірибе – теориялық білімді практикада қолдану. Жоғары оқу орнын бітіріп, мамандығың бойынша жұмысқа тұрғанда, институттан алған білімнің бәрі түкке тұрғысыз, практика теориядан алшақтау болып көрінеді. Бірақ бұл бірінші көзқараста ғана. Кейінірек, практикалық білімнің өткір тапшылығы анықталған кезде, сіз сол оқулықтарға қайта жүгініп, көптеген пайдалы ақпаратты табасыз.

4-тармақ – жалпы эрудиция және білім деңгейі.Анау. бұл бәрі туралы және ештеңе туралы білім. Мұндай білім, мысалы, кроссвордтарды шешуге көмектеседі. Дегенмен, кейде өмірде олар пайдалы және үлкен пайда әкелуі мүмкін. Негізінде (жеке менің ойымша), олардың көмегімен ұқсастықтар сәтті болады. Мысалы, сіз оқиғаны жақсы білесіз. Тарихи білімнің өзі күнделікті өмірде пайдасыз, бірақ ол қазіргі саяси жағдайды жақсырақ түсінуге көмектеседі.

5 және 6 ұпай – зейін және есте сақтау.Міне, менің ойымша, бәрі түсінікті, мен бұл туралы біраз бұрын айтқанмын. Бірақ біз 7-ші және 8-ші тармақтарды толығырақ қарастырамыз. Тағы не жеке қасиеттер,аталған қулықтан басқа интеллектке жатқызуға болады ма? Мысалы, өзіне деген сенімділік пен батылдық. Қалай деп сұрайсың ба? Емтихандағы студентті елестетіп көріңізші, ол материалды жалпы біледі, бірақ қорқып, уайымдап, бәрін ұмытып немесе араластырып жібереді. Мұғалімдердің қорытындысы: ақымақ және мисыз, ол екі сөзді байланыстыра алмайды. Бұл олай емес! — айтасың. Ал мен саған қарсы боламын. Неліктен, шын мәнінде, олай емес? Іс жасалмаған, қойылған мақсат (емтихан тапсыру) орындалмаған, қызметтің нақты нәтижесі нөлге тең (дәлірек айтсақ, екі). Бұл оқушының іс-әрекетін түпкілікті нәтижеге қарай бағаласаңыз – иә, ақымақ және мисыз. Мұның бәрі өзіне деген сенімділік, батылдық, шешімділік, тіпті бір жерде (мөлшерде) және менмендік жеткіліксіз болғандықтан. Бір қызығы, бұл қасиеттер рөлде ғана көрінбейді құраушыларақыл-парасат, сонымен қатар көп жағынан оған тән туынды… Былайша айтқанда, біздің мысалдағы оқушымен бірдей батылдық жоғары интеллекттің СЕБЕПТЕРІНІҢ БІРІ ғана емес, сонымен бірге оның НӘТИЖЕСІ. Шынында да, SMART адам бұл профессорлардың барлығынан қорқатын ештеңе жоқ екенін біледі, әсіресе материалды аз да болса білсеңіз. Жарайды, олардың алдында дірілдеп, кекештенетіндей қорқынышты емес. Анау. ақылды адам ерік-жігерінің арқасында өзінің қорқынышы мен қобалжуын басып, қалаған әрекетке бейімделіп, басқа ойларды тастай алады. Ол бір жерден бірнеше терең тыныс алу оның мазасыздануын басуға көмектескенін естіген. Қолданылды — бұл көмектесті. Өзін-өзі реттеу негіздері деп аталады. Неліктен ол мұның бәрін қалай жасау керектігін біледі? Неліктен ол мұны үйрене алды, ал басқалары білмеді? Иә, өйткені ол жаратылысынан қызық, ізденгіш ақыл иесі.Ол азды-көпті пайдалы ақпаратты ешқашан айналып өтпейді, оған бәрі қызықты. Басқа біреудің өмірде қалай жеу-ұйықтау-ішу, сыра ішу, теледидар көру және тағы басқа нәрселерден басқа ешбір қызығушылығы жоқ болса да, біз егжей-тегжейге тоқталмаймыз. Ал, интеллект қайдан келеді? Бұл қызығушылыққа, сергек ақылға, өмірге қызығушылыққа және ұқсас қасиеттерге қатысты.