Ответы СОР\СОЧ 10ОГН класс

a) Постройте график функции

b) Применяя преобразования графика функции, постройте в той же системе координат
график функции y = 6 sin 2x + 3 на промежутке

Найдите функцию, обратную функции Запишите область определения
полученной функции.

Вычислите:
a) arccos(cos 2) .

Функция, ее свойства и график

Среди зависимостей, предложенных ниже, найдите функциональные:

A) Зависимость площади квадрата от его стороны

B) Зависимость периметра квадрата от его стороны

C) Зависимость количества купленных конфет от размера сумки

D) Зависимость расстояния, пройденного за одно и тоже время от длины ног

Функция, ее свойства и график

Из прямоугольного листа жести размером 3050 см по углам вырезали квадраты со стороной x см и из полученной заготовки в форме «креста» согнули коробку прямоугольной формы высотой, равной x см (Рис 1). Выразите объем полученной коробки как функцию от x.

Функция, ее свойства и график

На рисунке 1 показан эскиз кривой y=f(x). a) Постройте график кривой ) 2(  xfy . b) Запишите точки пересечения с осью Ох.

Функция, ее свойства и график

Запишите цепочку преобразований для построения графика функции

Функция, ее свойства и график

На рисунке изображен график функции

Укажите: a) область значений функции; b) нули функции; c) промежутки знакопостоянства функции; d) промежутки убывания и возрастания функции; e) наибольшее и наименьшее значение функции f) экстремумы функции;

Функция, ее свойства и график

Укажите, какие из предложенных графиков будут являться графиками четных или нечетных функций:

Функция, ее свойства и график

Используя определение, исследуйте на четность и нечетность следующие функции:

Функция, ее свойства и график

Функции f и g определены следующим образом:

Функция, ее свойства и график

Функция, ее свойства и график

Постройте график обратной функции для данной функции:

Функция, оның қасиеттері және графигі

Бөліктеп берілген функцияның графигін салыңыз және

Тригонометрические функции

Определите, какие из представленных ниже утверждений описывают график функции xy sin x/y cos x или оба графика одновременно. Поставьте в соответствующих столбцах. Утверждение

Функция, оның қасиеттері және графигі

у=?² функциясының графигін пайдаланып, төмендегі түрлендірулерді орындаңыз

Тригонометрические функции

Функция, оның қасиеттері және графигі

?=1/? функциясының графигін пайдаланып, төмендегі түрлендірулерді орындаңыз:

Тригонометрические функции

Выберите функции, графики которых могут быть получены отражением графика функции

Постройте их в одной системе координат

Функция, оның қасиеттері және графигі

Функцияның анықталу облысын табыңыздар:

Тригонометрические функции

Найдите амплитуду, период в радианах, вертикальный сдвиг, минимальное и максимальное значение. Постройте график.

Функция, оның қасиеттері және графигі

1. Функцияның жұп-тақтығын анықтаңыз

Берілген графиктерді 1) жұп функцияның графиктеріне дейін,
2) тақ функцияның графиктеріне дейін толықтырыңыз

Тригонометрические функции

Заполните пропуски, используя определение тригонометрических функций. Вычислите угол Ө . Ответ округлите до трех значащих цифр.

Функция, оның қасиеттері және графигі

?=?(?) функциясы тақ және периодты екені белгілі, периоды Т = 8. Егер ?(−5)=3,2 болса, онда ?(891) мәнін табыңыз

Тригонометрические функции

Вычислите:

Функция, оның қасиеттері және графигі

Берілген функциялар өзара кері функциялар бола алады ма? Тексеріңіз:

Тригонометрические функции

Найдите значение выражения:

Функция, оның қасиеттері және графигі

Берілген функциялардың кері функцияларын табыңыз

Функция, оның қасиеттері және графигі

Берілген функциялардың кері функцияларын табыңыз және графиктерімен сәйкестендіріңіз

Функция, оның қасиеттері және графигі

Берілген амалдарды орындаңыз

Функция, оның қасиеттері және графигі

Күрделі функцияны өрнектеңіз

Тригонометриялық функциялар

Тригонометриялық функциялардың анықталу облысын табыңдар

Тригонометриялық функциялар

Тригонометриялық функциялардың мәндерінің жиынын табыңдар

Тригонометриялық функциялар

Тригонометриялық функциялардың ең кіші оң периодтарын табыңдар

Тригонометриялық функциялар

Есептеңіз:

Определите, какое из приведенных уравнений является функцией на множестве
действительных чисел.

Тригонометриялық функциялар

Өрнектің мәнін табыңыз

Тригонометриялық функциялар

Өрнектің мәнін табыңыз:

Вычислите значение выражения:

На рисунке 1 изображена часть графика функции y = f (x) . Наибольшее значение функция
достигает в точке с координатами (2;3).

Для заданных ниже функций, запишите координаты точек, в которых они достигают
наибольшего значения.
a) y = f (x -3)
b) y = 3 f (x)

Пусть h(x) =-2x +1, g(x) = 3x + 3. Решите неравенство

Controversial Issues

Listen a video. What do you think what issues are raised in the video? Support your ideas with reasons and examples from the video. Discuss your ideas in a class. Link: https://www.youtube.com/watch?v=XlcaDhRu1AQ

Controversial Issues

Complete the chart below:

Controversial Issues

Summarize your ideas and write a short paragraph based on the completed chart.

Use: — comparative degree adverb structures (not as…as) and variety of adverbs such as often, just, quite, completely, last (time), however, a s a result — prepositions as, like correctly to indicate manner and adjectives and nouns such as satisfied with, relevant to, different from, enthusiastic about, comparison between, preference for, connection between.

Listen to the tape and write if the information is True (T) or False (F).

Follow the link below to listen the audio (listen until 2.06) http://b779011024006a6071c1- 5c160b94f727c0d27cbeccc854542bc6.r78.cf1.rackcdn.com/B1_amazing_facts.mp3

1. Only about one tenth of the cells in your body are bacteria.

2. Bacteria are mostly helpful.

3. Animals need bacteria to digest food.

4. You have 7 million cells in your body.

5. Most of the atoms are empty.

6. Most of the atoms are tiny circles.

Read the article about scientific researches about volcanoes and complete the task below.
Collecting Information about Volcanoes Is Difficult For most volcanoes, we don’t know enough. The last time volcano Agung erupted was in 1963. That was before we had all the tools we have today to measure it. Mount Pinatubo in the Philippines erupted in 1991. Before that, it had not erupted for 500 years. In 1991, two months of changes came before the eruption. Ash burst from the top. The volcano’s shape changed. Earthquakes were bigger. They also happened more often. We know more about Mount St. Helens volcano in the U.S. Scientists have watched it for many years. They can now make good predictions about it. They know that if there are small earthquakes happening it will erupt in two weeks. We don’t know exactly what Agung volcano did before its 1963 eruption. These events could mean an eruption is coming in two weeks. Or, it could be months or even years.

Correct Predictions Are Important Today, we use satellites to study volcanoes. Satellites give scientists a good look at the volcano from space. They can’t give smaller details, though. Satellites usually only pass over a given volcano once every week or two. The other tools we use cost a lot of money. We cannot have them everywhere. Predicting volcanic eruptions correctly is very important. If it erupts before people leave, they could die. They need to know before it happens. What if they leave and the volcano doesn’t erupt? That can be a different problem. This happened in Mammoth Mountain, California, in 1984. People stopped visiting. It cost money for everyone to leave. The community lost millions of dollars. The eruption never happened. To predict eruptions correctly, we need to know about each volcano. Without that, we have to compare with other volcanoes. Nothing beats really getting to know each volcano, though. (Tracy K.P. Gregg is a professor of geology at the State University of New York at Buffalo.)

Read and choose the best answer A, B, C or D.

1. What do scientists know about Mount St. Helens volcano?

A) Small earthquakes will cause eruption. B) The shape of the volcano is changed. C) The last earthquakes were bigger. D) The last eruption was 500 years ago.
2. Which word could replace the word «predictions» WITHOUT changing the meaning of the first sentence? “They can now make good predictions about it. They know that if there are small earthquakes happening it will erupt in two weeks.”

A) answers B) guesses C) tips D) truths
3. Which question is answered in these sentences? Predicting volcanic eruptions correctly is very important. If it erupts before people leave, they could die. They need to know before it happens.

A) How can people predict volcanoes’ eruption? B) What can happen if volcanoes erupt earlier than predicted? C) What can happen if volcanoes do not erupt at all? D) Where are the most dangerous volcanoes located?

Read the text and give a short answer.
4. What technology is used by scientist today to study volcanoes?

5. Why do NOT scientists use other kinds of technologies to study volcanoes?

6. Why is scientific prediction important for people?

Choose ONE topic and write an article.
Topic 1. Your school magazine is organising a competition for best articles among school learners. You have to write an article about latest scientific news. Your article should include the following information:

— what exactly has happened;

— the place where it occurred;

— its potential effects/results.
Topic 2. Your school magazine is organising a competition for best articles among school learners. You have to write an article about a deadly natural disaster. Your article should include the following information:

— the type of a natural disaster and its description;

— the place where it occurred;

— the description of its consequences.

If your group consists of 10-14 students, you can work as a whole group. If your students’ number is more than 15, you need to make two groups for speaking. Beforehand study the rules for Socrates seminar with your learners. Learners work as a whole class. Learners sit in a circle. Questions for discussion can be handed in advance to learners to have a look and think them over. This set of questions is not compulsory. Feel free to include class-discussed questions. No need to discuss all the suggested questions. Make notes in order to assess your learners and provide effective feedback later.

Work as a whole class or small groups. Choose any question you want to discuss with your peers. Start your speech. Mind the rules for Socratic seminars. Explain and justify your answers.

Rules for Socratic seminar  Treat one another respectfully.  This is a shared talk, NOT a debate.  Everyone needs to talk AND listen.  Do NOT talk over one another.  Do not raise hands. You can agree or disagree with the speaker on any points you want.  Address each other and NOT your teacher.  Ask questions. Before asking, “What do you think about it?” tell your own opinion.  Be courageous in presenting your own thoughts and reasoning, but be flexible and willing to change your mind in the face of new and compelling evidence.

Questions for discussion:  How many types of natural disaster can you name? Which is the worst?  What natural disasters are common in your country?  What is the best / worst natural disaster movie you have seen?  Think of three natural disasters. What can you do to stay safe during and after these natural disasters?  What is a difference between a hurricane, a typhoon, and a cyclone?  Which country has the most natural disasters?  Would you ever volunteer to help after a natural disaster hit? If yes, what would you like to volunteer to do? If no, why not?  How can technology lessen the damage caused by natural disasters?  What is your favourite science subject? Biology? Physics? Chemistry? Why?  How will science change the world in the next 100 years?  Do you like science?  What has science done for humankind?  What will science uncover in the next few decades?  What questions will science never answer?  What will the next big discovery in science be?  Why do children at school need to study science?

You can use the following phrases: In my opinion/It is not my point of view … I think … In my view … I agree with/do not agree with … I see your point … I support your view … I take a different view …

Legend or Truth

Learners first scan and skim the text quickly and say what the text is about, who the main characters are and what the main conflict of the story is about. Work in pairs. Read the text quickly and identify the following: — main idea of the text — main characters — main conflict The Legend of Medusa (Greek mythology)

1. Polydectes, an evil king of the island of Seriphos, fell madly in love with a beautiful woman named Danae. He wanted to marry her, but wanted nothing to do with her adult son, Perseus. Hoping to get rid of Perseus, Polydectes ruthlessly tricked the young man into brashly undertaking a deadly mission — to bring him the head of a dreaded monster called Medusa.

2. Medusa was one of three fearsome Gorgon sisters who lived far away in a secret hiding place. The sisters had brass claws, golden wings, boars’ tusks, and masses of hissing snakes for hair. Anyone who looked into their frightful faces instantly turned into stone.

3. Fortunately, the gods Athena and Hermes, as well as three nymphs, offered to help Perseus. Athena gave him a shiny bronze shield and Hermes gave him a sword that could not be bent by the Gorgons’ scales. The nymphs gave Perseus winged shoes so that he could fly, a cap that made him invisible, and a pouch in which to carry the Gorgon’s head.

4. Perseus flew first to the home of the aged ones. These three women, who were sisters to the Gorgons, were born with gray hair and shared a single eye and a tooth between them. Wearing his cap of invisibility, Perseus snatched the eye as one sister passed it to another. Threatening to keep the eye, Perseus coerced them into revealing the Gorgon’s secret hiding place.

5. Perseus arrived at the cave of the Gorgons, where, by good fortune, they were all asleep. In order to see Medusa without turning to stone, Perseus located her grotesque face in a reflection on his shiny shield. He swiftly cut off her head, dropped it into his bag, and fled from Medusa’s angry sisters. When Perseus returned to Seriphos, the evil Polydectes laughed at him and asked what was in his sack. Perseus pulled out the horrifying head of Medusa and turned Polydectes to stone. 6. Medusa’s severed head retained its power to turn people into stone, so Perseus carried it on many adventures, using it to defeat his enemies. Eventually, in gratitude for her protection, Perseus gave Medusa’s head to Athena, who placed it on her breastplate to ward off evil.

Legend or Truth

To activate learner’s schemata, ask them to give examples on each category. While-reading: Vocabulary Extension. Work with the dictionary and group the words in bold into categories.

Adjectives: ___________________________________________

Verbs: ______________________________________________

Nouns: ______________________________________________

Collocations _________________________________________

Legend or Truth

Post-reading: Text analysis Match the headings with paragraphs 1-6:

* Final victory

* Who helped the hero

* Problem

* Resolution

* Beginning of hero’s deed

* Character’s description

Legend or Truth

Learners first scan and skim the text quickly and say what the text is about, who the main characters are and what the main conflict of the story is about. Work in pairs. Read the text quickly and identify the following: — main idea of the text — main characters — main conflict The Legend of Medusa (Greek mythology)

1. Polydectes, an evil king of the island of Seriphos, fell madly in love with a beautiful woman named Danae. He wanted to marry her, but wanted nothing to do with her adult son, Perseus. Hoping to get rid of Perseus, Polydectes ruthlessly tricked the young man into brashly undertaking a deadly mission — to bring him the head of a dreaded monster called Medusa.

2. Medusa was one of three fearsome Gorgon sisters who lived far away in a secret hiding place. The sisters had brass claws, golden wings, boars’ tusks, and masses of hissing snakes for hair. Anyone who looked into their frightful faces instantly turned into stone.

3. Fortunately, the gods Athena and Hermes, as well as three nymphs, offered to help Perseus. Athena gave him a shiny bronze shield and Hermes gave him a sword that could not be bent by the Gorgons’ scales. The nymphs gave Perseus winged shoes so that he could fly, a cap that made him invisible, and a pouch in which to carry the Gorgon’s head.

4. Perseus flew first to the home of the aged ones. These three women, who were sisters to the Gorgons, were born with gray hair and shared a single eye and a tooth between them. Wearing his cap of invisibility, Perseus snatched the eye as one sister passed it to another. Threatening to keep the eye, Perseus coerced them into revealing the Gorgon’s secret hiding place.

5. Perseus arrived at the cave of the Gorgons, where, by good fortune, they were all asleep. In order to see Medusa without turning to stone, Perseus located her grotesque face in a reflection on his shiny shield. He swiftly cut off her head, dropped it into his bag, and fled from Medusa’s angry sisters. When Perseus returned to Seriphos, the evil Polydectes laughed at him and asked what was in his sack. Perseus pulled out the horrifying head of Medusa and turned Polydectes to stone.

6. Medusa’s severed head retained its power to turn people into stone, so Perseus carried it on many adventures, using it to defeat his enemies. Eventually, in gratitude for her protection, Perseus gave Medusa’s head to Athena, who placed it on her breastplate to ward off evil.

Legend or Truth

To activate learner’s schemata, ask them to give examples on each category. While-reading: Vocabulary Extension. Work with the dictionary and group the words in bold into categories.

Adjectives: ___________________________________________

Verbs: ______________________________________________

Nouns: ______________________________________________

Collocations _________________________________________

Legend or Truth

Post-reading: Text analysis Match the headings with paragraphs 1-6:

* Final victory

* Who helped the hero

* Problem

* Resolution

* Beginning of hero’s deed * Character’s description

Legend or Truth

Discussion. Answer the questions. Express your opinion. Agree or disagree with your peers:

1) Do you know any other legends and myths? Give examples and details.

2) Can you give any examples of Kazakh legends? Give examples and details.

3) Do you know any Kazakh mythological creatures? Can you describe them?

Legend or Truth

Listen to the stories and fill in the gaps. Write NO MORE THAN TWO WORDS. Teacher reads the transcript.

The dead kangaroo story.

1. In 1987 the world’s best sailors ____________________________ in the America’s Cup yacht race off the coast of Fremantle.

2. One day, one of the sailors went for a drive in the outback and accidentally ____________________________ a kangaroo.

3. While the sailor was taking ____________________________ , the kangaroo came round.

The falling cow story.

4. Eventually, the pilot of a ____________________________ plane told the police what had happened.

5. Before they ____________________________ from their Siberian airbase, the plane’s crew had stolen some cows from a nearby field.

6. While they were flying at 25,000 feet, one cow broke free and started ____________________________ inside the plane.

Listen to the tape and write if the information is True (T) or False (F).
Follow the link below to listen the audio (listen until 2.06) http://b779011024006a6071c1- 5c160b94f727c0d27cbeccc854542bc6.r78.cf1.rackcdn.com/B1_amazing_facts.mp3
1. Only about one tenth of the cells in your body are bacteria.
2. Bacteria are mostly helpful.
3. Animals need bacteria to digest food.
4. You have 7 million cells in your body.
5. Most of the atoms are empty.
6. Most of the atoms are tiny circles.

Legend or Truth

In pairs or small groups, discuss the following questions:

— Do you know any Kazakh mythological creatures? — Have you ever heard of Zhestyrnak?
Learners are given a short text about Zhestyrnak which they have to read, write down the main idea into their copy-books and then make notes on the main points.
Then they should tell about the following using their notes:  appearance  eating habits  family
Zhestyrnak Zhestyrnak is a female evil demonic character of the Kazakh mythology. It usually appears as a beautiful young girl power. Zhestyrnak, in addition to her monstrous power, has a loud, piercing voice and kills birds and small animals with her own cry. She is a beauty with vampire nature. But unlike the European evil spirits Zhestyrnak is not afraid of silver — her clothes are full of gold and silver ornaments. Her hands end with long or woman with a copper nose and copper claws, possessing an evil character and incredible metal claws, which she never shows — hides them under long sleeves. Zhestyrnak hypnotizes a person with a cold, unblinking gaze, and when he falls asleep, she bites into him with her iron claws, sucking out all the blood. These creatures are incredibly dark-minded and revengeful. If Zhestyrnak is killed, then her husband, the Sorel, begins to take revenge for her.
Then learners discuss the structure of a legend and the purpose of each paragraph together (in small groups or as a whole class).
Structure: 1) exposition (protagonist-antagonist, setting (time & place), conflict/problem (internal/external)); 2) rising actions 3) climax 4) falling actions 5) resolution

Read the article about scientific researches about volcanoes and complete the task below.
Collecting Information about Volcanoes Is Difficult
For most volcanoes, we don’t know enough. The last time volcano Agung erupted was in 1963. That was before we had all the tools we have today to measure it. Mount Pinatubo in the Philippines erupted in 1991. Before that, it had not erupted for 500 years. In 1991, two months of changes came before the eruption. Ash burst from the top. The volcano’s shape changed. Earthquakes were bigger. They also happened more often. We know more about Mount St. Helens volcano in the U.S. Scientists have watched it for many years. They can now make good predictions about it. They know that if there are small earthquakes happening it will erupt in two weeks. We don’t know exactly what Agung volcano did before its 1963 eruption. These events could mean an eruption is coming in two weeks. Or, it could be months or even years.
Correct Predictions Are Important
Today, we use satellites to study volcanoes. Satellites give scientists a good look at the volcano from space. They can’t give smaller details, though. Satellites usually only pass over a given volcano once every week or two. The other tools we use cost a lot of money. We cannot have them everywhere. Predicting volcanic eruptions correctly is very important. If it erupts before people leave, they could die. They need to know before it happens. What if they leave and the volcano doesn’t erupt? That can be a different problem. This happened in Mammoth Mountain, California, in 1984. People stopped visiting. It cost money for everyone to leave. The community lost millions of dollars. The eruption never happened. To predict eruptions correctly, we need to know about each volcano. Without that, we have to compare with other volcanoes. Nothing beats really getting to know each volcano, though.
(Tracy K.P. Gregg is a professor of geology at the State University of New York at Buffalo.)
Task. Read and choose the best answer A, B, C or D.
1. What do scientists know about Mount St. Helens volcano?
A) Small earthquakes will cause eruption.
B) The shape of the volcano is changed.
C) The last earthquakes were bigger.
D) The last eruption was 500 years ago.

2. Which word could replace the word «predictions» WITHOUT changing the meaning of the first sentence?
“They can now make good predictions about it. They know that if there are small earthquakes happening it will erupt in two weeks.”
A) answers
B) guesses
C) tips
D) truths
3. Which question is answered in these sentences?
Predicting volcanic eruptions correctly is very important. If it erupts before people leave, they could die. They need to know before it happens.
A) How can people predict volcanoes’ eruption?
B) What can happen if volcanoes erupt earlier than predicted?
C) What can happen if volcanoes do not erupt at all?
D) Where are the most dangerous volcanoes located?

Read the text and give a short answer.
4. What technology is used by scientist today to study volcanoes?
5. Why do NOT scientists use other kinds of technologies to study volcanoes?
6. Why is scientific prediction important for people?

Legend or Truth

Now you are going to write your own story about a mythological creature. First, make a plan of your own story according to the structure.

Descriptors for the plan (learners have them in their structures already):
1. Name of the story 2. Characters’ names 3. Place 4. Time 5. Problem 6. 2 events or more in rising action 7. Climax 8. Falling action(s) 9. Resolution

Choose ONE topic and write an article.
Topic 1. Your school magazine is organising a competition for best articles among school learners. You have to write an article about latest scientific news. Your article should include the following information:
— what exactly has happened;
— the place where it occurred;
— its potential effects/results.
Topic 2. Your school magazine is organising a competition for best articles among school learners. You have to write an article about a deadly natural disaster. Your article should include the following information:
— the type of a natural disaster and its description;
— the place where it occurred;
— the description of its consequences.

Legend or Truth

Assessment criteria:

• Follow the structure of a short story

• Include a mythological creature as one of the characters in your story

• Have at least two events in rising action

• Write at least 2 sentences using modal verbs of speculation and deduction

Legend or Truth

Write an article on one of the topics:

1) How the Great Myths and Legends Were Created 2) Urban Legends: How They Start and Why They Live Among People

Writing Criteria: — Article has a thesis that describes the content. — Topic sentence grabs the reader’s attention and focuses the reader on the main idea of a paragraph. — The details in the article are clear and supportive of the topic. — A variety of linking words are used. — New vocabulary is used. — Correct spelling and grammar (present, past and past perfect active and passive forms) (no more than 2 minor mistakes)

Controversial Issues

1. Read the text and match the words highlighted in the text with their meanings. There are two extra meanings which you will not use.

1. skip a. busy 2. currently b. present 3. enchanted c. miss out 4. enticing d. unwillingly 5. on the go e. attractive 6. issue f. give something officially g. cancel h. delighted

Text: One-Way Ticket
A. Jane Markham used to work for the Department for Education in England, tracking down truants, children who skip school on a regular basis, and trying to convince them to go back. ‘There came a point in my life when I really needed a change’. So she packed her bags, grabbed her friend Pauline and headed for Spain. ‘The two of us had been there the previous summer and we really liked the sunny warmth. Plus, we knew it would be extremely easy to get a job; English teachers were in demand. We planned on staying for a couple of years, just to experience something different.’ Jane and Pauline then rented a flat and got a job at an English language school. Meeting someone was not a long way away. Jane married Pablo, a restaurant owner, and they now have four kids. ‘I’ve been living here for 25 years and Spain is my home now. The only thing I miss is the scenery, the English countryside, how you can just walk out your front door and in less than 15 minutes be in a park or green field. But life here is good. I love it.’

B. Neil Bremer and his wife, Barbara, are a retired couple currently living in Morocco. Their experience proves it’s never too late to go after the things that make you happy in life. ‘Our kids paid for us to have a holiday in North Africa on the occasion of our 40th wedding anniversary. It was the first time we had left the country. We travelled from Morocco to Algeria, Tunisia, and Egypt and we were absolutely amazed. The sights, the smells, the scenery, it was all new and exciting, a completely different world.’ The couple were so enchanted that they kept putting off the date of their departure back home, until a year passed without them noticing. It became apparent they weren’t going to leave anytime soon. They have now settled in happily in their new house in Egypt, where their kids visit them every summer. ‘Our pension money lasts so much longer here; we live very comfortably. And we love the people here. We have made many new friends’.

C. Jason Firth had just finished university when he went on a working holiday in Dubai, at an architectural company. ‘The city is full of construction activities; they are building new luxury flats, hotels and company headquarters on every corner.’ The firm needed architects for that summer to carry out the work. Jason found the opportunity highly enticing, although it was so far away from his homes in Wales. The company found him to be hard-working, imaginative and practical, and so when his term was coming to an end, they offered him a permanent position. ‘Saying yes was the best thing I could have done. The amount of work needed to be done always keeps you on the go, always trying to do better, and I love feeling of accomplishment. Plus, the money is great. If I ever decide to go back, I know I will have secured my economic future’.

D. Leon Alvarez had no idea how his life would change as he set off for his holiday from Spain to Argentina with his two best friends. All was going well until Leon’s passport and other documents got stolen. ‘It was a horrible feeling at first. This sense of helplessness makes you feel completely lost.’ The authorities did the best they could to issue a new passport, but it took a long time and Leon was told he would have to stay in the country for a couple of months. In an unexpected gesture of self-sacrifice, his two friends offered to stay with him, instead of going back to Spain and their normal lives. ‘I turned from helpless to crazy enthusiastic. We tried to make the most of this unfortunate event and decided to look for a job to help with our living costs. We were all cooks in Spain and, fortunately, a restaurant owner took all three of us on a full-time salary.’ The three friends ended up enjoying learning the new cuisine and introducing elements of Spanish cooking into the menu. ‘By the time my passport was ready, we agreed we liked working together and opened our own restaurant in Buenos Aires’.

Controversial Issues

Read the texts again. For statements 1-10, put T if the statement is true or F if the statement is false.

1) Neil and Barbara mention that they had never travelled abroad before. _________

2) Jason stayed in the country because of a negative effect. _________

3) Jane enjoys the natural beauty of her home country. _________

4) Leon talks about returning to his home country. ____________

5) Neil and Barbara set up a business in the country they moved to. _____________

6) Jane had a different job back home. __________

7) Jason didn’t stay in the country as an extension to his holiday. ____________

8) Jane doesn’t have to work. ___________

9) Leon experienced a radical change in his attitude? _______________

10) Neil and Barbara spend less money than they would in their home country. __________

Controversial Issues

Listen or watch a video about a school in Cardiff, the capital of Wales, and match the two sentence halves and write a – f next to the number 1 – 6. Follow: http://learnenglishteens.britishcouncil.org/uk-now/video-uk/multicultural-britain

1. Sunny                                 a. is from Kenya.

2. Sunny’s father                 b. was born in London.

3. Avinda                              c. came from Zambia.

4. St. Mary’s School           d. went to Cardiff because he was offered a job there.

5. Mercy, Joy and Derek   e. was involved with a project that helps migrants.

6. Derek                                f. didn’t have a job when he arrived in the UK.

Controversial Issues

Read the questions and write down your answers. Try to use different forms of adjectives (degrees of comparison).

— How multicultural is your school and your town? — How many different languages do students at your school speak? — Do you speak different languages at home and at school? — What reasons can you think of for going to live in a new country? — What difficulties do you think a migrant family would face?

Transcript This is Southall Broadway in West London. This area has one of the largest Asian populations in London. The United Kingdom is an ethnically diverse country with many different communities that reflects the multicultural nature of Britain. Many British people’s families originally come from overseas. Over the centuries, people from around the world have come to live here. The first significant wave of immigrants arrived by ship from Jamaica in 1948. The Notting Hill Carnival celebrates this Caribbean culture. In the 1950s and 60s, Indian, Bangladeshi and Pakistani families made Britain their home. Asian Ugandan refugees fled here in the 1970s. Followed by Somalis in the 90s. And in recent years, Eastern European citizens have arrived in search of work. This cultural variety makes Britain a vibrant place to be, but it’s not without its problems. Conflicts can arise between cultures and generations. Young people whose parents or grandparents settled here have a very different experience of growing up to their parents. Sunny Grewel and his father Avinda live in Southall. Avinda came here from Kenya in the 70s. Sunny was born here. Nick: Avinda, what was life like when you first came here? Avinda: It was hard. There was no jobs for, for people like us. Nick: And what’s life like now, for young people, Sunny? Sunny: I think we’re very much a part of the communities and government and everything, so it’s a lot more equal for everyone. Nick: What are the main arguments between the younger and older generations? Avinda: When they were small, I wouldn’t let him wear these earrings and have a long ponytail. They have to look smart. Nick: And what’s the best thing about living here, Sunny? Sunny: The food, the different cultures that come in and bring their spices, their experiences and even their rituals, so you get a taste of the world within this small community. In the past, differences between communities have led to violence. But new community-based projects have brought different generations and cultures together. Here at St Mary’s School in Cardiff in Wales, more than 20 languages are spoken. It’s one of the most multicultural schools in Wales. The school was involved with a project called ‘Open Cities’. It helps migrants, people from other countries, become part of the community. The schoolchildren took pictures of people and places to show what it’s like to live in Cardiff. Some of the kids are featured in an exhibition called Open Cities Faces. Mercy and Joy and their father Derek are originally from Zambia. They have lived here for six years. Nick: Derek, tell me why you came to Cardiff and why you took part in this project. Derek: I am an Engineering Consultant. I came to Cardiff because I was offered a job here. This project was a good thing because it was trying to show something positive about migration and integration. Nick: Why is Mercy photographed by a window? Derek: Because the photographer wanted to find a way to show the hopes for our future – the better life that we look towards. Nick: But there’s a lot of shadow in that photograph, as well. Derek: Yes, the shadow is deliberate to try to show our past, where we’ve come from. Nick: And do you consider Cardiff to be your home now? Derek: Yes. We are part of the local community, we have settled down and we think Cardiff is great. Projects like ‘Open Cities’ can bring people in the community together and give young people hope for the future.

Рассмотрите рисунок 5.1. Определите по рисунку 5.1 структуру белка и тип химической связи, обозначенной буквой В.

A. Первичная структура, водородная связь
B. Первичная структура, пептидная связь
C. Вторичная структура, водородная связь
D. Вторичная структура, пептидная связь

Учащиеся планируют провести исследование по определению белка в продуктах питания. Опишите ход их исследования.

Заполните сравнительную таблицу строения РНК и ДНК.

Молекулярная биология и биохимия

Заполните сравнительную таблицу.

Укажите сходство в строении молекул ДНК и РНК.

На рисунке 9.1 изображена эукариотическая клетка.

(a) Используя рис. 9.1 обведите двумембранную органеллу, имеющий собственную ДНК.
(b) Опишите функцию данной органеллы.

Молекулярная биология и биохимия

1. Классифицируйте белки по структуре и функциям. По структуре…………………………………………………………………………………… По функциям……………………………………………………………………………………

2. Соотнесите название белков их местонахождением в организме.

Определите верные/неверные утверждения, характеризующие причины завоевательных походов в древности и в средние века

Используя рисунок 10.1, определите функцию органеллы, обозначенную X.

A. Кислородное расщепление органических веществ
B. Транспорт органических веществ
C. Синтез органических веществ
D. Модификация поступивших органических веществ

Молекулярная биология и биохимия

Заполните сравнительную таблицу.

Опишите, как строение хлоропласта определяет его функцию

Укажите 2 сходства в строении митохондрий и хлоропластов.

Молекулярная биология и биохимия

1. Репликация — это процесс самоудвоения молекул ДНК. Перечислите и кратко опишите этапы репликации ДНК. ………………………………………

2. Опишите эволюционное значение репликации ДНК.

На рисунке 13.1 изображена жидкостно-мозаичная модель клеточной мембраны.

Используя рисунок 13.1 определите, компоненты клеточной мембраны, обозначенные цифрами 1, 2, 3 и опишите их функции.
1………………………………………
2………………………………………
3………………………………………

Молекулярная биология и биохимия

1. Рассмотрите рисунок. а) Определите виды РНК.

1…………………………………………………………………………………………………..

2…………………………………………………………………………………………………..

3…………………………………………………………………………………………………..

2. Опишите особенности строения и функции РНК.

1………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………

2………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………

3…………………………………………………………………………………………………..

На рисунке 14.1 изображены две модели строения цитоплазматической мембраны.
Модель А – «сендвич» была предложена в 1935 году Даниэлли и Доусоном.
Модель В – жидкостно-мозаичная была предложена в 1972 году С. Д. Сингером и Г. Л. Николсоном.

Объясните преимущества модели В.
………………………………………………………………………………………….…………..

Молекулярная биология и биохимия

Опишите два различие и одно молекул ДНК и РНК.

Объясните, почему модель В получила название жидкостно-мозаичной.
………………………………………………………………………………………………………

Клеточная биология

Определите органеллы по микрофотографиям, укажите особенности строения и функции.

Клеточная биология

Схематический рисунок демонстрирует жидкостно-мозаичную модель клеточной мембраны.

(a) Подпишите структурные компоненты жидкостно-мозаичной модели клеточной мембраны обозначенные буквами A-G. (b) Объясните, как свойства компонентов A и F влияют на свойства клеточной мембраны в целом.

Өркениеттер әрекеттестігінің сауда-экономикалық аясы

Төмендегі мәтінмен танысып, «ФИШБОУН» әдісі арқылы өркениеттердің дамуындағы әлемдік сауданың рөлін, себебін, салдарын анықтаңыз.
Әлемдік немесе халықаралық сауда — бұл сатып алушылар, сатушылар және делдалдар ретінде әрекет ететін әртүрлі елдер арасындағы тауарлар мен қызметтерді сатып алу және сату процесі. Халықаралық сауда тауар айналымы деп аталатын тауарлармен импорттық және экспорттық операцияларды қамтиды. Олардың арасындағы қатынас сыртқы сауда балансы деп аталды. Әлемдік сауда оның дамуында үш негізгі кезеңнен өтеді. I кезең — Ежелгі әлемнен XIX ғасырдың басына дейін. Әлемдік сауда Ежелгі Египет және басқа мемлекеттердің күндерінде пайда болды және теңіз және жер саудасы ретінде дамыды. XVIII-XIX ғғ. ол тұрақты халықаралық тауарлық-ақша қатынастарының сипатына ие болды. Бұл үдеріс Англия, Голландия және басқа елдердегі машина жасау өндірісін құру арқылы ғана емес, сонымен қатар отандық, сыртқы нарыққа бағытталған. II кезең — XIX ғасыр — XX ғасырдың бірінші жартысы. XIX ғасырдың аяғында әлемдік нарық қалыптасты. ХХ ғасырдың бірінші жартысында. әлемдік сауда бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде басталған және екінші дүниежүзілік соғыстың аяғына дейін жалғасып келе жатқан терең дағдарысты бастан кешірді, бұл әлемдік сауда-саттықтың ұзаққа созылуына әкелді. Соғыс халықаралық экономикалық қатынастардың барлық құрылымын таң қалдырды. III кезең — XX ғасырдың екінші жартысы. — XXI ғасырдың басы. Соғыс жылдарынан кейінгі кезеңде адамзат өркениетінің тарихында ең жоғары деңгейге жеткен әлемдік сауданың даму қарқыны айтарлықтай қарқынмен жүріп жатыр. Әлемдік тауарлар экспортының орташа жылдық өсімі 50-жылдары болды — 6%, 60-жылдары — 8,2%, 70-80 жылдары — 9,0%, 90-жылдары — 6%. Әлемдік сауда көлемі де өсті. 1970 жылы ол 0,3 триллион долларды құрады; 1980 жылы ол 1,9 трлн. 1997 жылы — 5,4 триллион доллар болды.

Соотнесите свойства воды с её биологическим значением.

A. I-1, II-2, III-3, IV-4
B. I-2, II-1, III-4, IV-3
C. I-4, II-2, III-3, IV-1
D. I-3, II-2, III-1, IV-4

Укажите 3 значения воды в жизни живых организмов.
A. Активация веществ;
B. Накапливание веществ;
C. Источник энергии;
D. Теплорегуляция;
E. Источник водорода при фотосинтезе;
F. Катализ;
G. Осморегуляция;
H. Регулирует содержание сахара.

1________, 2_________, 3________.

Молекулалық биология және биохимия

1. Кестедегі бос ұяшықтарды толтырыңыз.

(a) Целлюлозаның құрамына кіретін мономерді атаңыз:________________________
Сызбада әр түрлі органикалық заттардың молекулалары көрсетілген

(а) Сызбада көрсетілген органикалық молекулаларды олардың аттарымен сәйкестендір:
Фосфолипид ………………………..
Моносахарид ………………………..
Полисахарид ………………………..

Молекулалық биология және биохимия

1. Сызбада үшглицерид құрылымы келтірілген. А, В және С құрылымына атау беріңіз.
2. Суретті пайдалана отырып, липидтердің қандай түрі көрсетілгенін анықтаңыз ж»не қызметін жазыңыз.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Жасуша мембранасындағы липидтердің түрлерін атаңыз және қызметін сипаттаңыз.
________________________________________________________________________________

Молекулалық биология және биохимия

1. Сызбада көрсетілген нәруыздардың құрылымына атау беріңіз.
(і)

А._________________________________________________________________________
В._________________________________________________________________________
С._________________________________________________________________________
(ii) Нәруыздардың жіктелуіне қарай атқаратын қызметтерін жазыңыз:

(iii) Кестені толтырыңыз

Молекулалық биология және биохимия

Графикте cүтқоректілердің асқорыту жолының әртүрлі бөлігінен алынған P, Q және R ферменттерінің белсенділігі рН әсер еткен жағдайы көрсетілген. Ферменттің белсенділігіне рН — тің әсері 40 градус температурада зерттелінген.
Фермент не себепті 40 градус температурада ұсталынған,түсіндіріңіз:
1._________________________________________________________________________
2._________________________________________________________________________
Графикте көрсетілген ақпаратты пайдалана отырып, Q ферментінің белсенділігіне рН -пен әсер еткен жағдайда неге жоғары болғандығын тұжырымдаңыз?
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Молекулалық биология және биохимия

ДНҚ репликацияның сызбасын пайдаланып, үдерістің кезеңдерін сипаттаңыз

Молекулалық биология және биохимия

РНҚ — ның құрылысы мен қызметі бойынша сәйкестендіріңіз. Қасиеттері сәйкес келсе (v) ал сәйкес келмесе (х) қойыңыз

Молекулалық биология және биохимия

1. ДНҚ молекуласындағы Р, Q және R құрылымының атауын жазыңыз:

2. Дезоксирибонуклеин және рибонуклеин қышқылдарын кестеде салыстырыңыз

Жасушалық биология

1. Жасуша органоидтарын А,В және С анықтаңыз.Қызметін сипаттаңыз.
2. Өсімдік және жануар жасушаларының суреті берілген.
Электронды микроскоп арқылы көрінетін жасуша органоидтарын (әріптерді қолданып) кестеде толтырыңыз

Жасушалық биология

1. Жасуша мембранасының құрылымдарын анықтаңыз.
2. Кестені толтырыңыз

Укажите различия в строении простых и сложных жиров.

Определите функции белка, изображенные на рисунках 1,2,3 соответственно

A. Строительная, защитная, сигнальная
B. Структурная, защитная, каталитическая
C. Транспортная, строительная, защитная
D. Транспортная, структурная, защитная

Соотнесите имена основоположников цивилизационного и формационного подходов и их теории.

Прочитайте высказывание А.Тоффлера и выполните задание.
«Цивилизации «первой волны» (то есть аграрные) получали энергию от «живых аккумуляторов» – мускульной силы человека и животных – или от солнца, ветра и воды… товары обычно производились кустарным способом, изделия изготовлялись поштучно и на заказ…».
«Доиндустриальное общество также принято называть традиционной или аграрной цивилизацией. Здесь преобладают добывающие виды хозяйственной деятельности — земледелие, рыболовство, добыча полезных ископаемых. Подавляющее большинство населения (примерно 90 %) занято в сельском хозяйстве. Главной задачей аграрного общества было производство пищевых продуктов, чтобы просто прокормить население. Это наиболее продолжительная из трёх стадий, и её история насчитывает тысячи лет».
А.Тоффлер.
2.1 Влияет ли хозяйственная деятельность на цивилизационное развитие человечества? Выберите один из ответов и объясните свою позицию.
А. да В. нет
2.2 Приведите не менее 2-х аргументов подтверждающих ваше мнение
1)__________________
2)___________________

На основе предложенных вопросов, проведите сравнительный анализ западной и восточной цивилизаций.

Прочитайте текст. Проведите SWOT – анализ оценки деятельности религиозных организаций на территории Республики Казахстан, приведя не менее двух примеров на каждую предложенную позицию.
В 2009 году была проведена перепись, в ходе которой респондентам задавался вопрос об отношении к религии. Результаты переписи показали, что подавляющее большинство жителей Казахстана отнесли себя к той или иной религии (около 97 % населения). Религия играет важную роль в жизни общества и выполняет ряд значимых функций: регулирует поведение людей и социальных групп; побуждает человека к достойному поведению; снимает социальное и душевное напряжение, объединяет верующих.
В 90-ые гг. ХХ века религиозная ситуация в Казахстане характеризовалась ослаблением влияния традиционных религий в обществе вследствие длительного религиозно- духовного вакуума, имевшего место в советский период истории Казахстана. Неслучайно за короткий срок в Казахстане появились протестантские церкви новой волны. Их в республике насчитывалось более 500. Наиболее крупные церкви, на которые приходилось более 70% верующих, расположены в крупных городах страны, таких как Алматы, Караганда, Шымкент. Особенно показательным является процесс усиления влияния среди казахстанской молодежи различных деструктивных около — и псевдорелигиозных организаций – сект и культов. Опасность этого процесса состоит, прежде всего, в том, что для молодежи религиозная сфера жизни все больше становится ценностной ориентацией, регулирующей социальное поведение, психологию общения, философию отношения к жизни. По решению суда на территории РК запрещена 21 зарубежная религиозная организация, поскольку их деятельность направлена на подрыв безопасности государства.

Понятие «цивилизация»

Заполните нижеприведенную схему, используя предложенный шаблон

Определите исторические типы цивилизации

Индустриальный этап развития цивилизации

Заполните схему, определите основные характерные черты индустриального общества.

Индустриальный этап развития цивилизации

Составьте PEST — анализ, определите особенности постиндустриального этапа развития цивилизации по указанным категориям. Напишите вывод, указав преимущества постиндустриального этапа развития цивилизации.

Цивилизации древнего мира

Определите, верны ли следующие утверждения

Өркениет: даму ерекшеліктері

Келесі сөздерді сәйкесінше мәтіндегі бос орындарға қойып шығыңызӨркениет туралы түсінік
1 (________) (лат. civiles — азаматтық) – қоғамның саналық даму барысын көрсететін ұғым. Бұл ұғым тарих, антропология, мәдениеттануда кеңінен қолданылады. Өркениет антикалық қоғамның жабайы ортадан саналық ерекшелігінің анықтамасы ретінде сонау ежелгі дәуірде пайда болды. Өркениет ұғымы қоғамның 2 (________) дәуірден кейінгі кезеңін белгілеуге және әлеуметтік-мәдени дамудың жаңа деңгейін көрсетуге қолданылады. XX ғасырда
О. Шпенглер мен 3 (________) еңбектерінде бұл ұғым анық көрінген ерекшелігі бар жергілікті қауымдастық мағынасы, яғни «тарихи өркениеттер» Қытай, 4 (________), Түркі, Мұсылман халықтары т.б.). Алайда, өркениетті сұрыптаудың бірегей өлшемдері жасалған жоқ. Өркениет категориясы мәдени типтерді зерттеу немесе мәдени тарихи типологияны жасауда қолданылады. Сондай-ақ өркениет типтерін: 5 (________) және батыстық деп бөледі. Өркениеттің «глобальді» және 6 (________) деген ұғымдары бар.

Западные цивилизации

Прочитайте текст, заполните сравнительную таблицу.

Философия Конфуция Основными категориями конфуцианства являются понятия благородного мужа, человеколюбия и правил ритуала. Управлять государством призваны благородные мужи во главе с государем — «сыном неба». Благородный муж — это образец нравственного совершенства, человек, который всем своим поведением утверждает нормы морали. Главная задача благородных мужей — воспитать в себе и распространить повсеместно человеколюбие. Человеколюбие включало в себя: попечение родителей о детях, сыновнюю почтительность к старшим в семье, а также справедливые отношения между теми, кто не связан родственными узами. Перенесенные в сферу политики, эти принципы должны были послужить фундаментом всей системы управления. Воспитание подданных — важнейшее государственное дело, и осуществлять его надо силой личного примера. «Управлять — значит поступать правильно». В свою очередь, народ обязан проявлять сыновнюю почтительность к правителям, беспрекословно им повиноваться. Прообразом организации государственной власти для Конфуция служило управление в семейных кланах и родовых общинах (патронимиях). Конфуций был решительным противником управления на основе законов. Он осуждал правителей, делавших ставку на устрашающие правовые запреты, и выступал за сохранение традиционных религиозно-моральных методов воздействия на поведение китайцев. «Если руководить народом посредством законов и поддерживать порядок при помощи наказаний, народ будет стремиться уклоняться [от наказаний] и не будет испытывать стыда. Если же руководить народом посредством добродетели и поддерживать порядок при помощи ритуала, народ будет знать стыд, и он исправится». http://rgrtu-640.narod.ru/philosophy/9.html

Философия Аристотеля Если человек обладает нравственными устоями, то он может достигнуть совершенства. Человек, лишенный нравственных устоев, оказывается существом самым нечестивым и диким, низменным в своих половых и вкусовых инстинктах. Касаясь соотношения и соподчиненности триады: государство, семья, индивид, Аристотель считает, что “государство по своей природе предшествует индивиду”, что природа государства стоит впереди природы семьи и индивида, а посему “необходимо, чтобы целое предшествовало части”. Государство, и в этом Аристотель следует за Платоном, представляет собой некое единство составляющих его элементов, правда, не такое централизованное, как у Платона. Форму государственного правления Аристотель характеризует как политическую систему, олицетворяемую верховной властью в государстве. В зависимости от числа властвующих (один, немногие, большинство) определяется форма государства. При этом существуют как правильные, так и неправильные формы правления. Критерием правильных форм правления является их служение общим государственным интересам, неправильных — стремление к личному благу, выгоде. Тремя правильными формами государства выступают монархическое правление (царская власть), аристократия и политика (политика — это правление большинства, объединяющее в себя лучшие стороны аристократии и демократии). Ошибочные, неправильные — тирания, олигархия, демократия. В свою очередь, каждая форма имеет несколько разновидностей. Основную причину возмущения людей, приводящих порой к смене форм правления, в том числе, в результате государственных переворотов, Аристотель видит в отсутствии в государстве равенства. Именно ради достижения равенства осуществляются перевороты и восстания. В вопросе о земле Аристотель считает, что должны существовать две формы собственности на землю: одна предполагает общее пользование землей государством, другая — частное владение гражданами, которые должны на дружественных началах предоставлять выращенные продукты в общее пользование других граждан. Законодательство в государстве — это неотъемлемая часть политики. Законодатели должны это учитывать всегда с тем, чтобы умело и адекватно отражать в законах своеобразие данного государственного строя и тем самым способствовать сохранению и укреплению существующей системы отношений.
http://www.grandars.ru/college/filosofiya/filosofiya-aristotelya.html

Өркениеттің индустриалдық даму кезеңі

Екі иллюстрацияны салыстырып, қоғамның даму кезеңіндегі айырмашылықтарын сипаттаңыз.№1 суретке сипаттама
 ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________
№2 суретке сипаттама
 __________________________________________________________________________

Традиционные цивилизации Африки, Америки, Австралии и Океании

Прочитайте предложенную информацию, заполните схему, определив не менее 2х характерных признаков для каждого этапа развития цивилизации Нубии (Африка) и цивилизации майя (Америка). Нубия Нубия это государство, которое сложилось в период с шестого по седьмой века нашей эры в результате слияния государств Нобатия, Алоа и Мукурра. Она была расположена в долине Нила на территориях современной Турции и Египта. Впервые упоминания о Нубии были зарегистрированы в 9 веке нашей эры. Это было христианское царство, а верховная власть принадлежала царю. Власть царя была очень велика, он распоряжался всей землёй и жизнями граждан, в связи с чем его прозвали «Великий царь». Власть переходила по родственным признакам, к сыну сестры царя, но бывали и случаи когда правители всю власть передавали своим сыновьям. В государстве был большой штат чиновников, ученых и епископов, которые работали в помощь царю. Столицей Нубии был город Старая Донгола. А современный Египет был местом назначения священнослужителей Нубии. Главным источником развития экономики был рынок, на котором полную монополию имело государство. Расчеты кстати на рынке велись в виде обмена, а деньги были в обороте лишь иностранными покупателями. Рынок был сильно развит как с точки зрения сельского хозяйства (у нубийцев процветало земледелие, скотоводство, различные злаковые и виноградные хозяйства), но также имело место и рабовладельчество. Как уже говорилось, Нубия была христианское государство, но в результате нападений и завоеваний в стране начал появляться ислам. Примечательно, что в период процветания страну полностью не удавалось завоевать многочисленным арабским полководцам, хотя был отбит Египет, и даже был подписан единственный из средневековой истории договор о ненападении. Согласно которому Нубия поставляла рабов в обмен на злаки и вино. История рассказывает, что в периоды ослабления правителей, происходили как набеги Нубии на арабские страны, она хотела вернуть себе территории верхнего Египта. Нубийские войска славились своими лучниками, благодаря которым было разгромлено войско наместника Египта «Абдаллаха ибн Сада». Позже была установлена договоренность поставки невольников Нубией раз в три года Аббасидскому Халифу. Результатом договоренности стало почти столетняя безвоенная история поставки невольников Нубией арабским странам. К двенадцатому веку в Нубии поселились народы «Беникануз» и Арабы «Рабиа», которые смогли достичь большой власти, а именно контролировать Верхний Египет и почти всю Восточную пустыню. Впоследствии вождь Беникануз получил должность правителя Асуана и титул «сокровище державы» за помощь в борьбе халифа за престол Нубии.
Новое царствование просуществовало недолго т.к. в результате смены династий произошла новая череда войн, которая привела к новой Египетской династии Айюбидов, изменений во власти Асуана и как следствие изгнанию «Беникануз», уводу большого числа жителей Нубии в рабство. Другая часть народа ушла в места своего первоначального кочевания. В 1323 году правитель Бениканизу стал царем Нубии, но через сорок лет был свергнут. После чего началась череда свержений царей как результат борьбы за власть. Кульминацией же истории беникануз было их огромное поражение от Египетского войска, которое также разбило и их союзников. А верхний Египет, а также нижняя Нубия контролировалась беникануз до прихода турок. http://www.proafriku.ru Цивилизация майя Культура и цивилизация майя стали еще одним удивительным явлением доколумбовой Америки, существовавшим в I-XV вв. н.э. на территории юго-восточной Мексики, Гондураса и Гватемалы. Современный исследователь этого региона Г. Леман назвал майя «самой завораживающей из всех цивилизаций древней Америки». В классический период (I-IX вв. н.э.) развитие цивилизации и культуры майя идет по крутой восходящей. Уже в первые века нашей эры они достигают высочайшего уровня и удивительного совершенства в архитектуре, скульптуре и живописи. Возникающие крупные и многолюдные города становятся центрами ремесленного производства, отмеченного настоящим расцветом расписной керамики. В это время майя создают единственную в Америке развитую иероглифическую письменность, о чем свидетельствуют надписи на стелах, рельефах, предметах мелкой пластики. Майя составили точный солнечный календарь, успешно предсказывали солнечные и лунные затмения. Основным видом монументальной архитектуры был пирамидальный храм, устанавливаемый на высокой пирамиде — до 70 м. Если учесть, что вся постройка воздвигалась на высоких пирамидальных холмах, то можно представить, каким величественным и грандиозным выглядит все сооружение. Именно таким предстает храм Надписей в Паленке, служивший гробницей правителя подобно пирамидам Древнего Египта. Все сооружение покрыло иероглифическими рельефными надписями, которые украшают стены, склеп, крышку саркофага и другие объекты. К храму ведет крутая лестница с несколькими платформами. В городе имеются еще три пирамиды с храмами Солнца, Креста и Лиственного Креста, а также дворец с пятиэтажной квадратной башней, служившей, видимо, обсерваторией: на верхнем этаже сохранилась каменная скамья, на которой сиживал звездочет, вглядываясь в далекое небо. Стены дворца также украшены рельефами, изображающими военнопленных. В VI-IX вв. наивысших успехов достигают монументальная скульптура и живопись майя. Скульптурные школы Паленке, Копана и других городов добиваются редкого мастерства и тонкости при передаче естественности поз и движений изображаемых персонажей, каковыми обычно выступают правители, сановники и воины. Удивительным мастерством отличается также мелкая пластика — особенно небольшие статуэтки. Сохранившиеся образцы живописи майя поражают изяществом рисунка и богатством цвета. Знаменитые фрески Бонампака являются признанными шедеврами живописного искусства. Они рассказывают о военных сражениях, изображают торжественные церемонии, сложные ритуалы жертвоприношения, грациозные танцы и т.д. В 1Х-Х вв. большинство городов майя было разрушено вторгшимися племенами тольтеков, однако в XI в. культура майя вновь возродилась на полуострове Юкатан и в горах Гватемалы. Основными ее центрами становятся города Чичен-Ица, Ушмаль и Маяпан.
Наиболее успешно по-прежнему развивается архитектура. Одним из замечательных архитектурных памятников постклассического периода является пирамида Кукулькана — «Пернатого змея» в Чичен-Ице. Пирамида символизирует календарь, ибо 365 ступеней ее лестниц соответствуют числу дней в году. К середине XV в. культура майя вступает в тяжелый кризис и приходит в упадок. Когда испанские завоеватели вступили в начале XVI в. в майяские города, многие из них оказались покинутыми своими обитателями. Причины такого неожиданного и грустного финала процветавшей культуры и цивилизации остаются загадкой. http://www.grandars.ru/college/sociologiya/kultura-d-ameriki.html

Өркениеттің постиндустриалды даму кезеңі

Адамзат қоғамы дамуының постиндустриалды кезеңіне талдау жасаңыз

Традиционные цивилизации Африки, Америки, Австралии и Океании

Используя тексты «Цивилизация майя» и «Нубия», определите причины трансформации (изменения особенностей) цивилизаций Африки и Америки. Заполните диаграмму Венна.

Африка общие факторы трансформации Америка

Ежелгі әлем өркениеті

Төменде көрсетілген дін мен наным сенімдерді сипаттамасымен сәйкестендіріңіз.

Мировые религии и развитие цивилизаций

Завершите предложения.

Время возникновения буддизма___________________________________________

Основными направлениями христианства являются (не менее 3-х)______________

Основными направлениями ислама являются (не менее 3х)____________________

Страны/регионы, исповедующие буддизм (не менее 2х)_______________________

Наибольшее количество мусульман сосредоточено в регионах (не менее 3-х)_____

Основные положения вероучения буддизма это (не менее 3-х)__________________

Основные положения вероучения христианства это (не менее 3-х)______________

Основные положения вероучения ислама это (не менее 3-х)____________________

Африка, Америка, Австралия және Океанияның дәстүрлі өркениеттері

Ұсынылған ақпаратты оқып, кестені толтырыңыз.
Шығыс өркениеті
Өркениеттер арасынан тарихшылар әлемнің әр өңірінде, дамудың түрлі кезеңдерінде өмір сүрген елдерді немесе елдер топтарын бөліп алып қарастырады. Олардың ішінде айрықша маңызы бар өркениеттер тобы ежелгі Үндістанды, Қытайды, Вавилонды (Бабыл), Египетті және Шығыстағы мұсылман мемлекеттерін құрайтын топтар жатады.
Дүниежүзіндегі алғашқы университет Шығыста ашылды. Жаңа тарихқа дейінгі кезеңдегі ғылым мен өндіріс технологиясының теңдесі жоқ жаңалықтарының басым көпшілігі Шығыста пайда болды. Индустриалдық өркениеттің суырылып алға шығуына, кейіннен ғылым мен техниканың қарыштап дамуына кең жол аршып берген төрт ұлы жаңалық — қағаз, компас, оқ-дәрі, әлемнің гелиоцентрлік жүйесі — алдымен Шығыста пайда болды.
Батыс өркениеті
Біздің заманымызға дейінгі VIII— VI ғасырлардағы Грекияда өзгеше ақша айналысы жүйесі, нарық және саяси ұйымдасудың негізгі формасы — полис қалыптасты. Халықтардың егемендігі мен бостандығы, демократиялық формалары туралы идеялар көтерілді.
Ежелгі Рим өркениеті Батыс өркениетінің ішінде ерекше орын алды. Римдік заңгерлер құқықты жеке адамдардың пайдасын көздейтін жеке құқық және Рим мемлекетінің жағдаятына қатысты жамиғаттық құқық деп екіге бөлді. Римде императорлардың заң шығарушы қызметі үлкен маңызға ие болды. «Конституция» деген жалпы атпен эдикттер, декреттер жарияланды, рескрипттер, мандаттар таратылды.

Мировые религии и развитие цивилизаций

Изучите нравственные заповеди, приведенные в священных книгах мировых религий. Напишите пояснение, характеризующее общие нравственные ценности (не менее 3-х) данных религий. Нравственные заповеди в священных книгах разных религий

БУДДИЗМ: «Не причиняйте другим того, что самим кажется больно» (Удана-Варга: 5, 18)

ИСЛАМ: «Никто не является истинно верующим, пока не желает брату своему того же, чего желает себе» (Сунна)

ХРИСТИАНСТВО: «Как хотите, чтобы с вами поступали люди, так поступайте и вы с ними» (Новый Завет. Евангелие от Матфея 7:12)

Общие нравственные ценности в учениях мировых религий: 1______________________________________________________________________

2______________________________________________________________________

3______________________________________________________________________

Әлемдік діндер және өркениеттердің дамуы

Әлемдік діндердің философиялық негіздері бойынша берілген ақпараттардың «ақиқат» не «жалған» екендігін анықтаңыз

Цивилизация: особенности развития

Прочитайте текст и подчеркните красным цветом отрицательные факторы (не менее 3х), религиозного воздействия на общество, синим цветом положительные факторы (не менее 3-х) религиозных тенденций в обществе.

Люди, до беспамятства поклоняющиеся богу, по меньшей мере выглядят смешно и абсурдно. И хорошо, когда все происходит тихо-мирно, но зачастую, они начинают бездумно следовать своей религии и поучать. Сколько раз в жизни встречались люди, осуждено говорившие: «Так нельзя делать, за это Бог накажет». Такое отношение к людям, разделяя их на «хороших-верующих» и «плохихневерных», вызывает только неприязнь. Запрет на дальнейшее ведение исследований по клонированию в США из-за католической церкви. Или известная широко распространенная и существующая до сих пор секта – «Свидетели Иеговы». Переливание крови у них считается грехом, из-за чего были случаи отказа от этой спасительной процедуры. Государство выделяет бесплатную землю, вкладывает в строительство, освобождает от налогов. При этом она ведет свой бизнес: продает книги, атрибуты, собирает подаяния. Религиозные деятели, живущие далеко за пределами бедности и не соблюдающие то, что проповедуют. Поступки фанатиков — это различные обряды изгнания дьявола, поведение смертников, считающих избавление от неверных. Лишение свободы мысли. У человека есть шаблон, по которому надо жить, где за него решили, что хорошо, а что плохо. Польза мирных религий в том, что они приносят в жизнь человека надежду. Дают повод для благородных поступков, заставляют думать не только о себе. Ценны не ритуалы, церкви и «показушность», а сама вера. Хотя иметь её можно не относя себя ни к какой религии. Есть множество примеров людей, не исполняющих церковные ритуалы, при этом порядочных и альтруистов, ведущих праведный образ жизни. Религия может стать необходимой в трудной ситуации опорой для человека. Особенно для тех, кто не может найти поддержки среди людей. Молитва, как медитация, расслабляет и концентрирует человека. Помогает отвлечься от проблем и действует как самовнушение: помолился – значит, все получится, бог услышит и поможет. Также снимает «душевную тяжесть». Многие запреты приносят пользу. Например, это контроль питания алкоголя, эмоциональное спокойствие и осознанность. Необходимо разделять грань между верой и слепым следованием правилам религии, которые так навязывают, начиная с самого рождения и традиционного крещения, заканчивая смертью и погребению по всем канонам. http://levelberi.ru/polza-i-vred-religii.html

Торгово-экономическая сфера взаимодействия цивилизаций

Заполните схему «Положительное и отрицательное влияние ВТО в развитии мировой экономики. Определите, какой фактор превалирует».

Әлемдік діндер және өркениеттердің дамуы

Төмендегі діни қақтығыстардың біреуін таңдап, кестені толтырыңыз.
ХХ ғасырдағы ең маңызды діни қақтығыстар:
1. Исламдық фундаментализм
2. Ирландиядағы діни қақтығыстар
3. Ирандағы исламдық революция
4. Қасиетті жер үшін соғыс
5. КСРО-дағы дінге қарсы күрес
6. Қытай мен тибет арасындағы қақтығыстар
7. Африкадағы діни соғыс
8. Индустер және исламистер арасындағы мәселелер
9. Серб және хорваттықтардың арасындағы қарсылық
10. Бостандық теологиясы

Торгово-экономическая сфера взаимодействия цивилизаций

Прочитайте краткую информацию и ответьте на вопросы.

Германский саммит G-20, 12-й саммит лидеров стран «Группы 20», проходил 7—8 июля 2017 года в HamburgMesse, в Гамбурге, Германия. Канцлер Ангела Меркель сформулировала три основные задачи, стоявшие перед участниками саммита: усиление устойчивости мира к вызовам, обеспечение стабильности развития, а также повышение ответственности при принятии решений.

А. Какие государства входят в G-20,основные цели (не менее 2-х) организации?

В. Оцените эффективность проведения подобных встреч на уровне первых лидеров (высокая, средняя, низкая) и ее роль в развитии дипломатических отношений стран мира, приведите примеры (не менее 2-х), подтверждающие ваше мнение.

С. Согласны ли вы, что встреча лидеров G-20имеет положительные последствиядля развития международных отношений: Да/нет

Торгово-экономическая сфера взаимодействия цивилизаций

Завершите предложение.

1. Дипломатия – это___________________________________________________

2. Переговоры в современной дипломатии являются __________________________________________________________________

3. Причины изменения современной дипломатии __________________________________________________________________

4. Роль международной дипломатии заключается в __________________________________________________________________

5. В период политического кризиса дипломатия выполняет следующие функции ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

6. Информационно-коммуникативная функция дипломатии заключается в ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

7. «Дипломатия без галстуков» – это ______________________________________________________________________

Өркениеттер әрекеттестігінің сауда- экономикалық аясы

Халықаралық Сауда Ұйымдарын анықтап, олардың әлемдік экономиканың дамуына қосқан үлесін сипаттап, кестеге толтырыңыз.

Торгово-экономическая сфера взаимодействия цивилизаций

СоставьтеPEST – анализ глобальных проблем человечества в торговоэкономическойсфере , с учетом последствий колониальной экспансии. Напишите аргументированный вывод о влиянии колониальной экспансии на глобальные проблемы современности.

Өркениеттер әрекеттестігінің дипломатиялық аясы

Төменде көрсетілген мәтінді оқып шығып, «Қазіргі әлемдегі дипломатияның рөлі қалай өзгерді» тақырыбын «ПТМС формуласы» негізінде сипаттаңыз.
Өркениеттер арасындағы диалог
Өркениеттер арасындағы диалог өркениеттер мен оның бір-бірімен түйіскенде орын алатын процесс болып табылады, ол әмбебап қатысу мен ұғымдарды білуге, ашуға және зерттеуге, ортақ түсіністік пен негізгі құндылықты анықтауға және әртүрлі тәсілдерді диалог арқылы біріктіруге негізделген ұжымдық ниет.
 әмбебап қатысу, теңдік, әділеттілік және адамдар арасындағы төзімділікті насихаттау;
 өркениеттер арасындағы өзара әрекеттестік арқылы өзара түсіністік пен өзара құрметтілікті нығайту;
 өзара байыту және білімді дамыту, сондай-ақ барлық өркениеттердің байлығын және даналығын түсіну;
 ортақ құндылықтарға, әмбебап адам құқықтарына және әртүрлі салаларда адамзат қоғамының жетістіктеріне ортақ қатерлерді жою үшін өркениеттерді біріктіретін нәрсені анықтау және насихаттау;
 барлық адам құқықтары мен негізгі бостандықтарын көтермелеу және қорғау, адам құқықтарын тереңірек түсінуге қол жеткізу;
 жалпыға ортақ этикалық нормалар мен жалпыға ортақ адами құндылықтарды жақсы түсінуге ынталандыру;
 мәдени әртүрлілік пен мәдени мұраны құрметтеудің жоғары деңгейін қамтамасыз ету.
Соңғы жылдарда өркениеттер арасындағы сұхбаттың жаһандық күн тәртібі мүше мемлекеттердің, академиялық институттардың, үкіметтік емес ұйымдардың және халықаралық және аймақтық институттардың қызығушылығын үнемі арттырды. Бас Ассамблеясының қарары аясында Хатшылық бірқатар мүше-мемлекеттердің Өркениеттер диалогы жөніндегі жаһандық күн тәртібін жүзеге асыру туралы ақпарат алды. Ұсынылған ақпарат өркениеттер арасындағы диалог үшін жаһандық күн осындай білім беру саласындағы зерттеу турларға, мәдени фестивальдарға, өзара алмасу бағдарламалары негізінде іс-шаралар ұйымдастыру арқылы, әлем халықтары арасындағы жақсы түсінуге ықпал ететін негізгі бастамалардың бірі болып табылады деп болжайды. Бұл қызмет бейбітшілік мәдениетінің неғұрлым белсенді дамуына ықпал етеді.
«Қазіргі әлемдегі дипломатияның рөлі қалай өзгерді?»
«ПТМС формуласы»:
Менің ойымша…
Себебі мен оны былай түсіндіремін…
Оны мен былай дәлелдей аламын…
Осыған байланысты мен мынандай қорытынды шешімге келдім…
________________________________________________________________________________

Торгово-экономическая сфера взаимодействия цивилизаций

Используя текст и собственные знания, определите положительное и отрицательное влияние глобализации на духовное развитие стран Центральной Азии. Напишите вывод о преобладании преимуществено положительного/отрицательного влияния глобализации на духовное развитие общества

Известно, что концептуально глобализация должна положительно повлиять на повышение уровня экономического благосостояния людей, обеспечить устойчивое развитие общества и способствовать интеллектуальному, социальному, культурному развитию людей. Можно подтвердить, что народы Центральной Азии всегда понимали необходимость и важность поддержания контактов и связей со своими соседями. Это позволяло им не только развивать торговлю, обеспечивать безопасность, налаживать сотрудничество, но и получать важную информацию о важнейших изменениях, достижениях своих соседей в политической, военной, технической, культурной и других сферах. Они понимали жизненную необходимость конкурентоспособности в этих сферах для получения возможностей, навыков, технических способностей обеспечения своей защиты и безопасности.

И

Өркениеттер әрекеттестігінің дипломатиялық аясы

Дипломатияның түрлерінің атауы мен мағынасын сәйкестендіріңіз

Өркениеттер әрекеттестігінің әскери-саяси аясы

Қазіргі заманғы жаһандық проблемаларды тудырған отаршыл экспансияның салдарын ескере отырып, PEST талдау жасаңыз

Мәдениеттердің диалогі

Мәтінді қолданып, жаһанданудың әлемнің рухани дамуына жағымды және жағымсыз әсерін анықтаңыз.
A) Ғылыми-технологиялық прогресс, атап айтқанда, мемлекеттер арасындағы қашықтықты жою арқылы интернетті дамыту. Бүгінгі күні әлемнің кез келген жерінен жаңалықтарды нақты уақыттағы спутниктерден суреттер мен бейнелерді көруге мүмкіндіктері болады. Қашықтықтан оқыту кез келген елдің оқу орындарында да қолжетімді болды.
B) Либералды шараларға байланысты әлдеқайда еркін болатын әлемдік сауда. Қабылданған шаралардың арқасында шетелден тауарлар мен қызметтер саудасы төмендеді.
C) Транснационализациялау, бұл айтарлықтай елдердің бір мемлекетте мол, ал екіншісінде болмаған пайдасы арасындағы айырмашылықты білдіреді. Трансұлттық компаниялар бүгін қаржылық және ақпараттық нарыққа ие болды. Барлық елдердің экономикасы жаһандық сипатқа айналуда.
D) Еуропада және бұрынғы Кеңес Одағында үлкен немесе азырақ дәрежеде болатын нарықтық қатынастарға көшу, АҚШ-тың экономикалық көзқарастарының барынша қолдауы бар.
E) Мәдени дәстүрлерді біріктіру. Бұқаралық ақпарат құралдары біртекті, жаһандану жағдайына айналады. Ағылшын тілі халықаралық тілге айналды, сол сияқты орыс тілі де Одақ елдерінің басты тілі болды.
F) Жаһандану халықаралық бәсекелестікті қалыптастырды. Бәсекелестік, өз кезегінде, өндірістің стимуляторы болып табылады, соғұрлым қиын, өндірістің деңгейі жоғары. Өйткені әр өндіруші халықаралық саудада тиімді орын алуға тырысады, сондықтан ол өз бәсекелестеріне қарағанда өз тауарларын тартымды ету үшін барлығын жасауға тырысады.
G) Жаһандану экономиканың шапшаңдығынан және бағаны арзандатудан аулақ болған көлемдегі экономикаларды тудырды.
H) Халықаралық сауда нарықтық қатынастардың барлық субъектілеріне пайдалы, кәсіподақтар құру тек жаһандану үдерісін жеделдетеді.
I) Жаһандану процесі бүкіл әлем бойынша біркелкі таратылмайды. Халықаралық сауданың кейбір салалары үлкен артықшылықтарға ие, шетелден білікті жұмыс күшін тартуға, қаржыландыруға, ал басқалары, керісінше, бәсекеге қабілеттілігін жоғалтады. Ұмытылмаған салалар уақыт пен ақшаны қалпына келтіруі, өмірдің жаңа жағдайларына бейімделуі қажет. Көптеген адамдар оны алмайды, нәтижесінде иелері ақша жоғалтады, адамдар жұмыс істейді. Мұндай өзгерістер әр елдегі ұлттық экономикаға қатты әсер етіп, экономикалық құрылымдарға өзгерістер енгізеді және жұмыссыздықты арттырады.
J) Экономиканы деиндустриализациялау — өңдеу өнеркәсібі өз позицияларын жоғалтады, ал өркениетті қызмет көрсету саласы аренаға шығады. Адамдар бұл жаһандық өзгеріс жүйесінде орын таба білуі керек.
K) Конкурс білікті және біліктілігі жоқ қызметкерлер арасында үлкен айырмашылықты тудырады. Алғашқы жалақылар айтарлықтай өседі, ал екіншісіне зейнетақы алады немесе тіпті табыс көзін жоғалтады. Бұл тағы да жаһандану үрейін тудыратын жұмыссыздықты тудырады. Бірақ бұл адамдарға білімді дамытуға және біліктіліктерді алуға жақсы ынталандыру болып табылады.
L) Жаһандану әлемнің экожүйесіне айтарлықтай әсер етеді. Табиғи ресурстарды пайдаланудағы қақтығыстардан аулақ болуға болмайды. Әлем қазірдің өзінде қайшылықты, мұхит пен теңізді ластау, Жердің пайдасын тиімсіз пайдалану сияқты үлкен дау-дамайдың алдында тұр. Мұның бәрі адамзатқа және бүкіл планетаға жағымсыз зиян келтіруі мүмкін.
Жаһанданудың қоғамның рухани дамуына әсерін бағалаңыз. Ойыңызды 4-5 сөйлеммен жеткізіңіз.

Экологические проблемы Казахстана

1. Прочитайте текст. Заполните таблицу.
Экологическое районирование один из видов картографической оценки состояния
природной среды в целях выявления путей и методов стабилизации и улучшения обстановки
экологической на той или иной территории.
В зависимости от степени экологической напряженности геоэкологические регионы на
территории Казахстана условно разделены на пять классов геоэкологической
напряженности.
a) Регионы с почти необратимыми изменениями в структуре геосистем:
— современная и бывшая акватории Аральского моря;
— промышленные ареалы Рудного Алтая — города Усть-Каменогорск, Лениногорск,
Зыряновск;
— территория Семипалатинского испытательного, ядерного полигона;
— северо-восточное побережье Каспийского моря.
b) Регионы с резкими, но обратимыми изменениями в структуре геосистем:
— промышленные ареалы городов Балхаш, Тараз, Жезказган, Кызылорда,
Темиртау, Шымкент, Алматы, Караганда;
— Жетыбай-Узенский и Тенгизский нефтеперерабатывающие и нефтехимические
комплексы;
— Территории космических и военно-испытательных полигонов — Байконур,
островов Возрождения на Аральском море;
— Реки Иртыш, Сырдарья, Нура, Арысь и др.
c) Регионы со значительными, но обратимыми изменениями в структуре геосистем:
— газокондетсатного месторождений;
— территории Эмбинских, Актюбинских нефтяных, Карачаганакского
Акчатауского, Атасу-Каражальского, Жанатас-Каратауского, Качарского,
Саякского, Текелийского, Джетыгаринского территориально-промышленных
комплексов;
— урбапромышленные города Актау, Актобе, Атырау;
— Капчагайское , Шардарьинское водохранилаща, озера Балхаш, реки Или, Шу и
др.
d) Регионы с заметными обратимыми изменениями в структуре геосистем:
— промышленные города Астана, Кокшетау, Талдыкорган, Петропавловск,
Уральск и др.;
— реки Ишим, Талас, Тобол, Сарысу, Урал.
e) Регионы с обратимыми изменениями в структуре геосистем.
Охватывают значительную, малонаселенную часть территории Казахстана:
полупустыни, пустыни, горные области и др.

2. Обозначьте на контурной карте экологические проблемные регионы Казахстана с
помощью условных обозначений.

Зерттеу әдістерінің түрлері

1. Төменде берілген Қытай мен Үндістанның жастық-жыныстық пирамидасын салыстырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
Берілген екі елдің жастық-жыныстық пирамидасын салыстырыңыз:
a) Қай елде орташа өмір сүру жасының ұзақ екенін анықтаңыз.
b) Қытай еліндегі 40-44 және 45-49 жас аралығындағы халық саны неге Үндістандағы сол жастағы халық санынан жоғары көрсеткіш көрсетіп тұр? Екі себебін анықтайды.
c) Қытай және Үндістан еліндегі еңбек күшінің таралуын салыстырып сипаттаңыз.

Зерттеу әдістерінің түрлері

1. Көкшетау қаласының қараша айының 1-09-на дейінгі ауа райы мәліметтері көрсетілген\

а.Жауын-шашын мөлшерін бағаналы диаграмма түрінде көрсетіңіз.
b. Жауын-шашынның жиынтық мөлшерін есептеңіз.
c. Орташа жауын-шашын мөлшерін есептеңіз.
d. Қараша айының 1-нен 9-на дейінгі ауа райының құбылысына болжам жасаңыз.

Географиялық деректерді визуализациялау

1.Төменде қалалардың халық саны бойынша мәліметтерді пайдаланып тапсырмаларды орындаңыз

а. Қалаларды халқының саны бойынша топтастырыңыз.

b. Кескін картаға өзіңіз топтастырған қала халқы санының картодиаграммасын жасаңыз

Табиғатты пайдалану түрлері

1.Мәтінді оқыңыз.
Адамдардың табиғаттың экономикалық, экологиялық, мәдени, сауықтыру пайдалы қасиеттерін пайдалану мүмкіншілігін табиғат пайдалану деп түсінеміз. Осыған байланысты табиғатты пайдаланудың үш түрін: экономикалық, экологиялық және әлеуметтік түрлерін ажыратуға болады. Табиғатты пайдалану сипаты жалпы және арнайы болуы мүмкін. Жалпы табиғат пайдалану арнайы рұқсатты қажет етпейді. Ол адамдардың табиғи қажеттілігін жән өмір сүру, еңбек ету, демалу құқықытарының негізінде жүзеге асырылады. Арнайы табиғат пайдалану физикалық және заңды тұлғалардың арнайы өкілетті орындардан рұқсат алуын талап етеді. Бұл да табиғат ресурстарының шектеулілігінің көрінісі. Ресурстар шектеусіз, сарқылмайтын болса және оларды тұтынуға алдын-ала дайындау қажет болмаса, рұқсат алудың да қажеті болмас еді. Арнайы табиғат пайдалану мақсатты болады және пайдаланатын ресурс түріне байланысты жерді пайдалану, суды, орманды, пайдалы қазбаларды, жабайы өсімдіктрді, жануарларды, құстарды, атмосфера ауасын пайдалану болып бөлінеді.
а. «Табиғатты пайдалану» ұғымын сипаттаңыз.
b. Табиғаттың сіздің өміріңіздегі рөлін 2 мысалмен түсіндіріңіз.
2.Табиғатты пайдаланудың түрлерін сызба ретінде көрсетіңіз.

Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау

1. Төмендегі кестеде көрсетілген табиғатты пайдалау түрлерінің геожүйеге әсерін анықтаңыз

2. Мәтінді оқыңыз.
Қоршаған ортаға әсерді бағалау — шаруашылық және өзге де қызметтің қоршаған орта мен адам денсаулығына ықтимал салдарлары бағаланатын, Қазақстан Республикасы экологиялық заңнамасының талаптары ескеріле отырып, қолайсыз зардаптарды (табиғи экологиялық жүйелер мен табиғи ресурстардың жойылуын, жұтаңдауын, бүлінуін және сарқылуын) болдырмау, қоршаған ортаны сауықтыру жөніндегі шаралар әзірленетін рәсім.
а. Неліктен адам денсаулығы табиғатты пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалауда
негізгі көрсеткіші болады?
b.Қазіргі кезде қалалардың табиғатты пайдалануда қоршаған ортаға әсеріне талдау жасаңыз

Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау

Төмендегі суретті пайдаланып тапсырмаларды орындаңыз

Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау

1.Төменде қоршаған ортаны қорғаудың негізгі қағидаттары ұсынылған

Жоғарыда көрсетілген қоршаған ортаны қорғау қағидаттарының бірін таңдаңыз және маңыздылығын түсіндіріңіз.
2. Берілген мәтінді оқыңыз.
«Жасыл» экономиканы дамыту тұжырымдамасының табиғатты тиімді пайдаланудың қағидаттарын құрастырыңыз.
Өткізілген «РИО + 20» Саммитінен кейін қазақстандық қоғамның күші «жасыл» экономикаға ауысу бойынша стратегияны іске асыруға бағытталған. Н.Ә.Назарбаевтың бастамасы бойынша «Жасыл» экономикаға ауысу бойынша тұжырымдама әзірленді. «Жасыл» экономиканы дамытудың жеті негізгі бағыттары бар. Сіздерге бірінші бағыты ұсынылып отыр.
Бірінші бағыт — жаңартылатын энергия көздерін енгізу. Пайдалы қазбаларды ары қарай сақтау туралы мәселе орасан ауқымға ие болады. Біздің мемлекет табиғи қорлары өте бай ел ретінде танылған. Мұнай, газ – бүкіл дүние жүзінде ең ірі энергетикалық қорлардың бірі ретінде сыныпталады, бірақ тіпті олардың өзі уақыты келгенде сарқылады, демек өмір үшін жаңа ресурстар табу қажет. Бұл ретте Қазақстаннның жақсы экожүйеге, жер қыртысына және орманға ие болуы айғағы басқа елдер алдындағы өзінің ұстанымын айтарлықтай арттырады.

Әлемдік діндер және өркениеттердің дамуы

Төмендегі мәліметтерді оқып, «ПТМС формуласы» арқылы сұраққа жауап жазыңыз.
БУДДИЗМ:
«Басқалардың өзіңе зиян келтіруіне жол берме»
ИСЛАМ:
«Өз бауырын өзін жақсы көргендей жақсы көрмесе, ешкім шынайы мұсылман бола алмайды»
ХРИСТИАН:
«Адамдар сізге қандай әрекет жасаса, сізде солай әрекет етіңіз»
Діннің пайдасы көп пе, әлде зияны көп пе?
1. Менің ойымша…
2. Себебі мен оны былай түсіндіремін…
3. Оны мен былай дәлелдей аламын…
4. Осыған байланысты мен мынандай қорытынды шешімге келдім…

Найдите сходство в характеристике плана и карты

А) в обоих случаях учитывается шарообразность земли
В) в обоих случаях наносятся все объекты местности
С) в обоих случаях есть наличие градусной сетки
D) в обоих случаях изображения схематичны
Е) в обоих случаях стороны горизонта определяют меридианы и параллели

Виды методов исследования

1. Сравните карты. Человеком всегда движет любопытство. Тысячи лет назад первооткрыватели, заходя все дальше и дальше в неизведанные земли, создавали первые подобия географических карт, пытаясь нанести увиденный рельеф на листки папируса или глиняные таблички. Перед вами первые карты, которые были сделаны древними учеными:

Объясните, что общего и чем отличаются карты. Сделайте вывод.

2. Укажите страну богаче, чем Казахстан, по полезным ископаемым. Сравните рост их производства.

Виды методов исследования

1. Прочитайте текст «Экономическая география Казахстана». Нанесите специализацию хозяйств экономических районов Казахстана, с условными обозначениями, на контурную карту.

Экономическая география Казахстана Казахстан состоит из пяти крупных экономических районов. На севере развиты зерновое хозяйство, добыча железной руды и каменного угля, машиностроение, производство нефтепродуктов и ферросплавов, энергетика. В Восточном Казахстане преобладают цветная металлургия, энергетика, машиностроение и лесное хозяйство. Западный Казахстан — крупнейший нефтегазодобывающий регион не только Казахстана, но и СНГ. Основные отрасли хозяйства Центрального Казахстана — черная и цветная металлургия, машиностроение, животноводство. В Южном Казахстане производятся хлопок, рис, шерсть, зерно, фрукты, овощи, виноград; развиты цветная металлургия, приборостроение, легкая и пищевая промышленность, рыбное и лесное хозяйство. Размещение промышленности привязано к месторождению полезных ископаемых, крупным городам и водным ресурсам. Высокая концентрация горнодобывающей промышленности обусловила ухудшение экологической обстановки, что особенно характерно для городов Восточного, Центрального и Южного Казахстана

Современные картографические методы

1. Прочитайте текст. Нарисуйте картосхему, используя климатические данные приведенные в тексте.

Климат Казахстана Обширность территории Казахстана, раскинувшегося на более чем 3000 км с запада на восток и почти на 2000 км от севера к югу, определяет климатические особенности страны. Если на севере страны зимой бывают морозы до -500 С, то на юге летом зреют дыни и растёт хлопчатник. Климат Казахстана резко-континентальный со средней температурой между -4 °C и — 19°C в январе и между +19…+26 °C в июле. Зимой температура может снизиться до — 45 °C, а летом подняться до +30 °C. На территории Казахстана ярко выражены все четыре времени года – с морозной зимой, цветущей весной, жарким летом и багряной осенью. Самый холодный месяц в Казахстане — январь. Его средняя температура на севере (Петропавловск) — 18,7° С, на юге — 1,5° С. Иногда на севере республики морозы достигают — 54° С, а на юге температура редко падает ниже — 30° С. Самое холодное место Казахстана — район Атбасара, где температура достигала — 57° С, а самая высокая температура была зарегистрирована в г. Туркестане (Южный Казахстан) +49 С°. Самый теплый месяц в Казахстане – июль. Средняя температура июля на севере республики в Петропавловске + 18,8°С, на юге в Дарбазе + 28,8. Летом на распространение тепла влияют угол падения солнечных лучей и степень нагревания земной поверхности. В основном Казахстан страна засушливая. Количество атмосферных осадков, выпадающих на территории Казахстана, незначительно и распределены они неравномерно. Это связано с отдаленностью республики от Атлантического океана и расположением в центральной части материка Евразия. Среднегодовое количество осадков на территории Казахстана колеблется от 130 мм до 1600 мм. Так, в районах, расположенных на северовостоке Аральского моря и в западной части озера Балхаш, выпадает всего лишь 130 мм осадков, в отдельные годы ещё меньше. Наибольшее количество осадков выпадает на Западном Алтае. В равнинно-низкогорной части республики количество атмосферных осадков уменьшается с севера на юг. На севере осадков выпадает немногим более 400 мм (в Петропавловске — 425 мм), в центральной полосе — до 275 мм, на юге — до 130 мм. Толщина снега на севере составляет 20 — 30 см и он лежит 125 — 165 дней, на юге толщина снега 10 — 15 см и он сохраняется 40 — 60 дней.

Географические базы данных

1. Охарактеризуйте понятия. Геоинформатика _____________________________________________________________

Географическая база данных ___________________________________________________

2. Составьте географическую базу данных в Microsoft Excel, используя физическую карту Казахстана.

Визуализация географических данных

1. Прочитайте текст. Проведите анализ статистических данных.

2. Составьте картограмму или картодиаграмму по результатам анализа статистических данных. Экономика Казахстана Республика Казахстан располагает богатыми запасами полезных ископаемых, обширными сельскохозяйственными угодьями, квалифицированными кадрами, значительным промышленным потенциалом. Сегодня Казахстан имеет реально работающую рыночную экономику. Если 20 лет назад ВВП на душу населения составлял более 700 долларов, то в конце 2004 года он достиг 2700 долларов, в 2005 году ВВП на душу населения составил около 3000 долларов, к 2010 году достиг 5800 долларов, а в 2015 году составил порядка 9000 долларов США. Сегодня основным источником экономического роста является эксплуатация сырьевого потенциала страны. По сравнению с 1985 годом объем добычи углеводородного сырья вырос на 225 процентов, тогда как во всем мире добыча возросла менее чем в 1,3 раза. В экономику республики привлечено порядка 30-ти миллиардов долларов США прямых иностранных инвестиции. Инвесторы знают, что сегодня Казахстан- надежный партнер, гарантирующий стабильность и обеспечивающий взаимовыгодное сотрудничество. Финансовая система Казахстана признана одной из самых прогрессивных, и это подтверждают ведущие международные эксперты. Казахстан первым среди стран СНГ создал Национальный фонд для обеспечения стабильного социально-экономического развития, снижения зависимости от неблагоприятных внешних факторов. В настоящее время Казахстан, по классификации Всемирного банка, входит в группу стран со средним уровнем дохода. Если сравнить показатели качества жизни за последние 10 лет, в среднем денежные доходы казахстанцев выросли в 5 раз; почти в 6 раз увеличилась среднемесячная зарплата; среднемесячный размер пенсии увеличился в 4,6 раза; депозиты физических лиц в банках и объем вкладов на одного жителя возросли в 35 и 37 раз соответственно. Поступательный экономический рост в Казахстане позволил значительно расширить социальную направленность государственных доходов, что свидетельствкет о достигнутом запасе прочности экономики страны.

Визуализация географических данных

1. Рассматрите статистические данные Международного валютного фонда.

Список стран по ВВП (номинал) по данным Международного валютного фонда

2. Сгруппируйте страны по показателям ВВП (номинал) по следующим категориям: лидеры, высокий показатель, средний и низкий показатель ВВП.

3. Составьте картограммы/картодиаграммы.

Визуализация географических данных

1. Составьте тематическую картосхему в графическом редакторе, используя данные таблицы «Состав экономических районов Казахстана». Экономическое районирование Казахстана-это территориальное деление Казахстана на экономико-географический регионы. В настоящее время в Казахстане условно выделяют пять экономико-географических регионов.

Состав экономических районов

Виды природопользования

1. Прочитайте текст, определите виды природопользования.
2. Представьте информацию в инфографике.
Виды природопользования
Природопользование может осуществляться в различных формах, различными способами, что предопределяет и дифференциацию правового регулирования отношений природопользования. Так, основное значение имеет классификация природопользования по объектам пользования. Поэтому основанию выделяются землепользование (пользование землями), недропользование (пользование недрами), водопользование (пользование водными объектами), лесопользование (пользование лесами), пользование животным миром, пользование природно-заповедными и природно-рекреационными ресурсами, пользование воздушным пространством. Природные ресурсы могут использоваться в различных целях, что предопределяет дифференциацию регламентации пользования ими. Так, землепользование подразделяется на сельскохозяйственное пользование, пользование землями в качестве пространственной основы для размещения промышленных предприятий, транспорта, линий связи, электропередач, для нужд космонавтики и обороны страны и в других несельскохозяйственных целях. Водные объекты, могут предоставляться для следующих целей: питьевого и хозяйственно-бытового водоснабжения, сброса сточных и (или) дренажных вод, производства электрической энергии, водного и воздушного транспорта, сплава древесины и иных целей. Леса могут предоставляться для заготовки древесины, живицы, не древесных лесных ресурсов, заготовки пищевых лесных ресурсов и сбора лекарственных растений, ведения охотничьего хозяйства и осуществление охоты; ведение лесного хозяйства, осуществление научно-исследовательской и образовательной рекреационной деятельности и в иных целях. Пользование животным миром осуществляется в следующих видах: охота, рыболовство; добыча животных, не отнесенных к объектам охоты и рыболовства, использование или извлечение полезных свойств жизнедеятельности объектов животного мира, получение продуктов их жизнедеятельности; изучение, исследование и иное использование животного мира в научных, культурно-просветительских, воспитательных, рекреационных, эстетических целях без изъятия их из среды обитания. Закреплены следующие виды рыболовства: промышленное, включая прибрежное; в научно-исследовательских и контрольных целях; в учебных и культурно-просветительных целях. Природопользование может осуществляться с изъятием природных ресурсов из природной среды, либо без такового. Природные ресурсы могут предоставляться в пользование одному или нескольким лицам. Объектом природопользования может быть один вид природного ресурса, или несколько природных ресурсов. Природные ресурсы могут предоставляться в пользование для осуществления одного или нескольких видов природопользования (комплексное природопользование).
Более полную информацию можно получить пройдя по ссылке: https://lawbook.online/ekologicheskoe-pravo-rossii-kniga/vidyi-prirodopolzovaniya-68129.html
2. Объясните необходимость природопользования с помощью инфографики.

Оценка воздействия видов природопользования на окружающую среду

1. Назовите основные проблемы использования природных ресурсов. 2. Оцените воздействие типов природопользования на окружающую среду, используя местный/региональный компонент:

Оценка воздействия видов природопользования на окружающую среду

1. Предложите пути минимизации негативного воздействия типов природопользования на окружающую среду на основе материала «Виды природопользования» (https://lawbook.online/ekologicheskoe-pravo-rossii-kniga/vidyi-prirodopolzovaniya-68129.html).

Принципы рационального природопользования

1. Раскройте понятие «рациональное природопользование».

2. Прочитайте текст. Определите наиболее важные принципы рационального использования природных ресурсов.

Принципами рационального использования природных ресурсов являются: 1) изучение ресурсов. Грамотное и бережное использование ресурсов невозможно без наличия сведений об их объеме, качестве, без прогноза последствий их изъятия из природных объектов и возможности замены их на другие; 2) организация мониторинга состояния природных ресурсов; 3) совершенствование технологий добычи, транспортировки и переработки ресурсов, предусматривающее их максимальное использование. Проектирование, строительство новых, а также модернизация уже имеющихся производств с целью сокращения использования природных ресурсов. Использование альтернативных источников энергии; 4) повышение урожайности в сельском хозяйстве на освоенных территориях, строгое соблюдение норм и назначения при использовании минеральных удобрений и пестицидов; 5) постоянный поиск новейших природоохранных технологий с обязательным проведением экологической экспертизы; 6) сокращение образования отходов производства — сточных вод, выбросов в атмосферу и твердых отходов. Использование отходов в качестве сырья для получения энергии и продукции; 7) восстановление природных объектов после техногенного воздействия — рекультивация земель, защита от эрозии почв, воспроизводство лесов и организация борьбы с лесными пожарами т.п.; 8) сохранение биологического разнообразия планеты. Организация заповедных зон, заказников, национальных парков. Сокращение отлова промысловых и морских беспозвоночных. Охрана и разведение редких видов растений и животных; 9) открытая демонстрация результатов природоохранной деятельности. Экологическое просвещение населения; 10) совершенствование природоохранного законодательства стран и создание эффективных механизмов его реализации.

Дескриптор Обучающийся — характеризует понятие «рациональное природопользование»; — определяет более важные принципы рационального природопользования.

Определите какая из схем составлена правильно.

А) a
В) b
С) c
D) d
Е) e

В структуре выработки электроэнергии доля ТЭС 64%, ГЭС 18 %, АЭС 12 % и 6% прочие источники энергии.
a. Составьте круговую диаграмму использования энергетических ресурсов.

b. Определите другие источники энергии

Запасы водных ресурсов Земли составляют 1,386 млрд. км³ и только 2,5% — пресная. Использование воды отраслями хозяйства: сельское хозяйство 68%, промышленность 26%, коммунально-бытовое хозяйство 6%.
a. Назовите главный источник пресной воды. [1]
b. Укажите проблему, связанную с источником пресной воды . [1]
с. Приведите примеры проблем водных ресурсов Казахстана, связанных с использованием их в промышленности. [2]
d. Объясните, почему на долю сельского хозяйства приходится основная доля использованияводных ресурсов. [1]
е.Укажите проблемы водных ресурсов, связаных с использованием в сельском хозяйстве.

Сравните  9-ю и 10-ю по территории страны мира. Найдите 1 отличие и 2 сходства.

Рассмотрите страны-лидеры по запасам и добыче нефти.

a. Назовите 3 страны-лидера по запасам и добыче нефти
по запасам
по добыче
b. Объясните причины соотношения между запасами и добычей нефти в России и Китае.

Рассмотрите таблицу ведущих стран по выращиванию пшеницы, запасам угля и улова рыбы.

Составьте картосхему с условными знаками, выделив 3 страны по всем позициям.

Каспийское море – уникальный водоём, его углеводородные ресурсы и биологические богатства не имеют аналогов в мире. Каспий — старейший в мире нефтедобывающий бассейн. Он является важнейшим источником осетровых, лососевых, карповых и других видов рыб. С началом развития международных отношений Каспий стал основным морским транспортным полотном для грузоперевозок. Глобальные экологические проблемы – это загрязнение воды.
a. Назовите основные источники загрязнения Каспийского моря.
b. Укажите последствия загрязнения Каспийского моря.
c. Предложите два пути решения проблем, связанных с загрязнением Каспийского моря.

Верно ли, что две плоскости могут иметь три общие точки, которые не лежат на одной
прямой? Обоснуйте ответ.

Верно ли, что если прямая перпендикулярна основаниям трапеции, то она
перпендикулярна плоскости трапеции? Обоснуйте ответ.

Дан куб ABCDA1 B 1 C1 D1 . Точка К – середина ребра  CC1 .

Через точку К проведите прямую:
а) KL , параллельную прямой В 1 С ;

b) KE , скрещивающуюся с прямой В С

Отрезок АВ не имеет общих точек с плоскостью a . H – середина отрезка АВ. Из точек А и
В проведены перпендикуляры АР и ВМ к плоскости a , длины которых соответственно равны
9 см и 12 см. Найдите длину перпендикуляра, проведенного из точки H к
плоскости a. Выполните рисунок по условию задачи.

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

Объясните, с помощью аксиом стереометрии , что менее устойчиво на неровном полу: табуретка на трех ножках или стул на четырех ножках?

Плоскость  пересекает стороны KM и KN треугольника KMN в точках Р и Е
соответственно. KP : PM = KE : EN = 3: 2.
а) Докажите, что MN | |a .
b) Известно, что PE = 6 . Найдите MN.

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

Заполните таблицу по теме «Аксиомы стереометрии и их следствия»

На рисунке DABC – правильная пирамида. Докажите, что плоскости BCD  ADK .

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

Дано: точки C BA , , и D не лежат в одной плоскости.

Укажите: 1) плоскости, которым принадлежит: a) прямая AB ; b) точка ; F c) точка ; C 2) прямую пересечения плоскостей ABC и ACD.

На рисунке  ABCDA 1 B 1 C 1 D1 — куб. Точка Р – середина ребра A1 B1 .
Через точку Р проведите сечение куба, параллельное плоскости  AB 1 D1 .

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

Дано изображение куба. Каково взаимное расположение (на модели куба) следующих пар прямых:

1) QP и AD1, если Q и Р- середины DD1 и AD;

2) AD1 и A1P;

3) MN и AD1;

4) CD и A1 P;

5) MN и AB?

Для пересекающихся прямых укажите точку пересечения, для скрещивающихся и параллельных прямых укажите признак, на который опираетесь.

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

AC =6, CK =8. 1) Выясните, каково взаимное расположение прямых АВ и СD. 2) Найдите длину СD.

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

1. Докажите, что 1 1CB || BC . 2. Найдите 1 AC

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

К плоскости ромба ABCD проведен перпендикуляр OP через точку Oпересечения диагоналей.

a) Выполните рисунок.

b) Докажите, что

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

Установите правильную последовательность действий в доказательстве утверждения: Если две параллельные плоскости пересечены третьей, то линии их пересечения параллельны. 1

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

Дано: прямые a и b пересекаются в точке М. 1 AA =3, 1 MB =12. Найдите длины отрезков A1B1, MB и BB1.

Аксиомы стереометрии. Взаимное расположение прямых и плоскостей в пространстве

Дано ABCD- прямоугольник. Прямая MB перпендикулярна плоскости ABC . Докажите перпендикулярность плоскостей AMB и MCB.

Правила оформления чертежа (формат, масштаб, основная надпись

1. Укажите название типов линий и опишите их назначение.

2. Начертите следующие типы линий на бумаге форматом А4:

Ақпараттық қауіпсіздік

Ақпараттық қауіпсіздіктің маңызды үш жағдайын түсіндіріңіз.
Құпиялылық __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Тұтастық
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Қолжетімділік

Ақпаратты қорғау әдістері

1. Төмендегі суретті (мәтін орын тілінде) қарастырыңыз.
Смартфонда көрсетілген функцияның маңыздылығын түсіндіріңіз.
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Төмендегі суретте орындалған үдерісті түсіндіріңіз.

Жеке тұлғаны идентификациялау әдістері

Android операциялық жүйесіне арналған саусақ ізі арқылы блоктан шығаруды басқаратын АРК мобильдік қосымшасы жасап шығарылды (төмендегі суретте).
Мобильді қосымшаны қолданудың мақсатын сипаттаңыз.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Биометриялық деректермен басқарудың жұмыс жасау принципін түсіндіріңіз. _____________________________________________________________________________

Бейнемен жұмыс істеуге арналған программалар

Төменде берілген бейнежазбаны монтаждауға арналған бағдарламалардың ішінен өзіңіз жұмыс жасаған бағдарламаны көрсетіңіз.
1. Pinnacle Studio 15
2. Sony Vegas Pro
3. Camtasia Studio 8
4. Videomaster
5. Windows Movie Maker
6. Adobe Premier Pro
7. Movavi Video Editor
8. Corel VideoStudio Pro X5
9. Өз жауабым: ______________________________________________
Бағдарламаның артықшылығын сипаттаңыз.
________________________________________________________________________________

Бейнемонтаждаудың ережесі

Төменде берілген кадрларды қарастырыңыз.
Кадр түрлерін анықтаңыз.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Композицияның сапалы шығуы үшін кадрлардың рөлін анықтаңыз.
________________________________________________________________________________

Бейнені монтаждау

Төмендегі кадрлар бойынша бейне монтаждауға арналған бағдарлама көмегімен бейнежазба әзірлеңіз.
Қойылатын талаптар:
1. Кадрлар бойынша сценарий құру;
2. Кадрларды қолданып бейнежазба құру;
3. Бейнежазбаға сценарий бойынша дыбыз қосу;
4. Кадрларға ауысу түрлерін қолдану;
5. Бейнежазбаға мәтін енгізу

Опишите, что означает термин «Информационная безопасность».

Проанализируйте два случая нарушения информационной безопасности.
(i) Злоумышленник разместил в социальной сети видео, сделанное для личного просмотра. Укажите свойство «информационной безопасности», которое было нарушено.___________________
Поясните свой ответ______________

(ii) Злоумышленник изменил пароль для входа в аккаунт без согласия владельца аккаунта. Укажите свойство «информационной безопасности», которое было нарушено._________________
Поясните свой ответ_____________________

Приведите три угрозы нарушения целостности данных.
1 угроза: _______________
2 угроза: _______________
3 угроза: _________________

Рассмотрите рисунок 1.

Укажите является ли процесс регистрации методом идентификации личности.
_________________
Приведите обоснование________________

Поясните, зачем нужна идентификация личности.______________
Приведите пример _____________________

Учащиеся 10 класса решили сделать видеофильм о десяти годах обучения в школе. Они хотят максимально использовать все эффекты, сделать фильм красочным и запоминающимся. Так как некоторые дети переехали в другие города их сообщения запишут с веб-камеры. Помогите учащимся выбрать из таблицы 1 наиболее подходящую бесплатную программу для компьютера средней мощности.

Название программы: ________________
Обоснование: ___________________

Учащиеся 10 класса хотят создать буклет для начинающих видеооператоров. Буклет будет содержать картинку и текст о возможностях программ для видеомонтажа. На рисунке 2 изображен первый фрагмент буклета.

Допишите еще три пункта к данной брошюре.
1. ______________

2. ______________
3. _______________

Опишите правила добавления названия в начале видеофильма.
_____________________________________________________________

Информационная безопасность

1(i)На космическом комплексе Байконур храниться очень важная информация (программы управления полетами, схемы запуска ракет, документы, и т.д.). Поэтому постоянно делается резервное копирование данных. Напишите две причины, по которым выполняется резервное копирование.

1 причина_________________________________________________________

2 причина_________________________________________________________.
1(ii) Приведите свой пример, когда резервное копирование необходимо. _________________________________________________________________.

На рисунке 3 изображена программа Киностудия Windows (Movie Maker). Возможно Вы не работали с этой программой, но опираясь на общие принципы работы с видео, опишите процесс усечения видеофрагмента с помощью этой программы.

Информационная безопасность

1(i) Объясните понятие «шифрование», применительно к Информатике. _________________________________________________________________

1(ii) Приведите пример, который продемонстрирует, что шифрование повышает безопасность во время работы с данными. _________________________________________________________________

2. Приведите пример нарушения конфиденциальности данных. ________________________________________________________________

3. Поставьте в соответствие номера слов, которые употребляют, когда говорят о нарушении целостности данных:

Важным элементом видеофильма является звук. Опишите порядок действий для вставки звукового файла в фильм._______________

Информационная безопасность

На примере регистрации и работы с электронным почтовым ящиком докажите необходимость использования идентификации личности

Во время просмотра видео часто используют эффекты. Приведите пример видеоэффекта.
(i) ___________________
Опишите порядок его создания.
(ii) ________________

Во время просмотра видео часто используют эффекты перехода от одного фрагмента к другому. Например, видеопереходы. Приведите пример видеоперехода.
______________________________________________________________

Созданный проект надо сохранить. На рисунке 4 представлены два варианта сохнанеия проекта: с расширением MP4 и WMV. Опишите, чем будут отличатся файлы с этими расширениями.

Файл с расширением MP4: _________________

Файл с расширением WMV: _______________

Вклад народов Центральной Азии в развитие мировой культуры

Восполните недостающую информацию в таблице и ответьте на вопросы

Орталық Азия ұғымының тарихи және географиялық аспектілері

1. Орталық Азия өркениетінің 2 ерекшелігін сипаттаңыз.

2. Ұлы Жібек жолы бойынан батыстық және шығыстық өркениеттердің қандай белгілерін көруге болады?

БҰҰ-ның ЮНЕСКО мамандандырылған ұйымының Орталық Азия өркениетіне ерекше көңіл бөлуінің 2 себебін анықтаңыз. ______________________________________
_____________________________________________________________________________
Қазақстандағы өркениеттер диалогінің маңызын талдап, дәлелдер келтіріңіз.
____________________________________________________________________________

Орталық Азияның дәстүрлі өркениеттерін зерттеу тарихы

Берілген деректердің негізінде сұрақтарға жауап беріңіз.
Этногроф ғалым Ж. Артықбаев: «Еуразия даласы көшпенділердің мәдени жетістіктерін толығымен бойына сіңірген қазақ қоғамы өзінің ішкі құрылымы жағынан да, сыртқы құрылымы жағынан да, мән-мағынасы жағынан да ерекше құбылыс болып табылады. Көшпелі қоғамның өмір сүру негізінде қабылданбайтын, өзгелермен салыстыруға келмейтін өзіндік ерекшелігі бар. Мұнда Батыстың да, Шығыстың да мәдени өлшеміне сай келмейтін ерекше мәдениет қалыптасқан. Осы ерекшелікті сезіну – методологиялық парадигманы өзгертуге негіз болуы тиіс. Бәрінен бұрын тарихи таным өзегіне материалдық көрсеткіштер емес, рухани құндылықтар: қоғамдық сана, әлеуметтік-мәдени құндылықтар сияқты факторлар қойылуы тиіс»
Л.Н.Гумилев «Көшпенділер мәдениеті өзінің 3000 жылдық ғұмырында Жерорта теңізі мен Қиыр Шығыс елдеріне қарағанда творчестволық эволюцияны бастан өткерді»
Дереккөздерінің құндылығы неде?
Қандай маңызды ақпарат алуға болады?
Ортақ идеясы қандай?

Ұлы Дала өркениеті

1. «Ұлы дала» өркениетінің таралған аймағын сипаттаңыз.
2. «Ұлы дала» өркениетіне өзге өркениеттердің ықпалын түсіндіріңіз.
3. Қазақ даласындағы «Ұлы дала» өркениетінің 3 белгісін сипаттаңыз.
4. Еуразияда тараған өркениеттерді картадан көрсетіп, ерекшелігін атаңыз

Ұлы Дала өркениеті

Берілген мәтінді пайдаланып, төменде берілген тапсырмаларды орындаңыз.
Орталық Азия аумағындағы тарихи-мұраны алты мың жылғы даму шеңберінде алып қарасақ, олар төмендегідей кезеңдерге бөлінеді:
Бірінші кезең. Бүкіл Орталық Азия аумағын мал баққан ежелгі арийлердің сансыз көп тайпаларының игеруі. Қара теңіз бен Еділ өңіріндегі Срубная мәдениеті, Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Түркіменстан, Тәжікстан аймақтарындағы Андронов мәдениеті және Алтайдан шығысқа қарай созылып жатқан Афанасьев мәдениеттері сол замандағы халықтың рухын бейнелейтін материалдық айғақтар болып табылады.
Екінші кезең. Сақ, Савромат, Киммер патшалықтар кезеңі.
Үшінші кезең – Арғы Ғұн, Үйсін, Қаңлы, Кушан мемлекеттері орын алады. Ежелгі ведалық үштік үрдісі: Тәңірі-Аспан, Жер-Су, Ұмай-мәңгілік ана.
Төртінші кезең – Түркі қағанаты – Мәңгілік Ел бой көтерді. Бұл үшінші империя — Байкалдан Каспийге дейінгі аймақты қамтыды. Түркі ұлттық рухының осынау тегеуріні Күлтегін құлпытасында – өзінің табиғи жалғасын тапты. Сол замандағы оның рухани аспанында жарқырап көрінген үш жарық жұлдыз: Сыр бойында — Әл-Фараби, Жетісуда — Жүсіп Баласағұн және Махмұд Қашғари. Әл-Фараби Орталық Азияда Гректің Платоны рөлін атқарды. Жүсіп Баласағұнның «Құтты Білігі» — Қазақстан мен Орта Азиядағы түркі тілдес халықтардың бізге жеткен ең тұңғыш зайырлық шығармасы, Махмұд Қашқаридан қалған түркі тілдерінің «Диуани лұғат–ат–түрік» сөздігі – XI ғасырдағы түркінің ең тұңғыш энциклопедиясы.
Бесінші кезең. Орталық Азияның тарихы Шыңғыс әулетінің көтерілуінен басталды. Бұл кезеңнің басында атақты Майқы би дүниеге келді. Ел аузындағы аңызға қарағанда ол біздің тарихымыздағы билер институтының түп атасы. Бар қазақтың басын біріктіруге жұмылған Майқы би әйгілі қазақ шежіренамасының негізін қалаушы болды.
Ел аузындағы аңыз бойынша халықтың санасына үш жүздің бас таңбаларын тасқа қашаған сол кісі екен дейді.
Осы кезден бастап іс жүзінде тегі басқа ақсүйектердің екі тармағы – төрелер мен қожалар – түркілердің ру-тайпалық ақсүйектерінен биіктеу мәртебе алды да, оларды саяси және рухани биліктен ада қылды. Төрелер Шыңғыс әулетінің ұрпақтары, ал қожалар Мұхаммед пен оның үмбеттерінен тараған рухани биліктің иелері. Уақыт өте келе, бұл екі тармақ өкілдерінің өздері де жергілікті халықпен кірігіп, олардың әдет-ғұрпын, дәстүрін қабылдап, қазақ халқының жалпы руханиятына сіңісіп кетті.
Алтыншы кезең. Көшпелілік өркениетінің құлдырау кезеңі. Алғаш қазақ хандығы құрылған кезең. Шамамен 1465-1466 жылдардан бастап, жалпыхалықтық руханияттың табиғи дамуының негізі қаланды.

Біріншіден, халық рухының ұшқыны ақындардың, сазгерлер мен айтқыш абыздардың жырларынан көрінді. Асан Қайғы, Шалкиіз, Бұқар жырау шығармаларында шынайы қазақ руханияты қалыптасып дамыды.
Екіншіден, нақ осы уақытта, Жәнібек пен Керей хандар Жетісуға көшіп келіп, ел басқара бастағаннан кейін, қазақ өзінің тарихи төл атымен атала бастады.
Үшіншіден, XVII ғасырдың бірінші жартысында үш жүздің үш ұлы биі – Төле би, Қазыбек би және Әйтеке би – Тәуке ханмен бірге «Жеті жарғы» атты тарихи құжатты қабылдады.
Жетінші кезең. Біздің жерімізге басып кірген жоңғарлармен соғыс басталды. «Ақтабан шұбырындыдан» қазақ халқы қайта еңсе көтерді. Ұлтты қорғаушылар қатарына Бөгенбай батыр, Қабанбай батыр, Наурызбай батыр және солар сияқты ұлттың жауынгерлік рухын көтерген жарқын тұлғалы ерлер келіп қосылды.
Халықтың ерік-жігерінің тастүйін бірлігі Абылай хан тұсында ерекше бейнеленді. Батырлармен тізе қосып, қаһармандықтың тамаша үлгілерін көрсеткен, сөйтіп халықтың ұйтқысы болған Абылай ханның ерліктері сонау қатал заманда қазақ рухын қайта түлетудің бір алтын діңгегіне айналды.
Сегізінші кезең – Қазақ хандығы құлағаннан кейін қазақтардың арынды рухы бұрқ етіп сыртқа шығудың әртүрлі жолдарын қарастырды. Төрелер мен қожалардың билігі ыдырады, олардың үңірейіп бос тұрған орындарына ешкім отырған жоқ. Ресей патшалығы да әлсіреді. Сол кезде қазақтарда өз мемлекетін құру үміті тағы да ояна бастады. Негізгі түйін ойлары Пантюркизм мен Панисламизммен қаруланған Алашорданың көсемдері Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов және басқалар болды. Қалай болғанда да, Алашорданың игілікті ісі өте қайғылы аяқталды. Қазақтың оқыған жас өкілдерінің осынау ыстық жігері, ұлттық рухы сол кезде қалыптасқан жағдайлардың себебінен өмірде іс жүзінде аса алмады. Сөйтіп, 1917 жылдан 1920 жылға дейін қазақтың ұлттық рухы ауыр езгінің астына түсті. Қазақстан – КСРО-ның құрамына кірді.
Тоғызыншы кезең – Ол халық рухының бұрқ етіп, сыртқа лықсуымен ерекшеленеді: 1986 жылдың желтоқсан оқиғасы тарихымызда мәңгі қалды. Бірақ онда рухтан гөрі саясат басым болды. Тәуелсіз Қазақ мемлекеті жарияланды.
Дереккөзі: Б.Ғ. Нұғман, С.Д. Шаймұқанова. Ұлы дала өркениеті. Қарағанды 2009, 5-13 беттер.
«Ұлы Дала» өркениеті ұғымын қалай түсінесіз?
«Ұлы Дала» өркениеті кезеңдерін уақыт сызығына орналастырыңыз.

Уақыт сызығы
«Ұлы Дала» өркениетінің қалыптасу кезеңдерін, дүниежүзі тарихымен байланыстырып түсіндіріңіз.

Ұлы Дала өркениеті

Берілген археологиялық ескерткіштерді дәуірлерге дұрыс сәйкестендіріп орналастырыңыз

Ұлы Дала өркениеті

Көшпелілер мен шығыс өркениеттерін салыстыра отырып, ерекшеліктерін сипаттаңыз

Орталық Азия және әлемдік өркениет

Орта ғасырлардағы ғылымның дамуына үлес қосқан ғалымдар туралы және олардың еңбектерінің маңыздылығын талдаңыз

Цивилизация: особенности развития

Укажите факторы, повлиявшие на формирование историко-географического региона
Центральная Азия

Цивилизация: особенности развития

Прочитайте отрывок из источника, и ответьте на вопросы.
«В свое время именно эти прокаленные солнцем и с виду неброские казахские степи
задавали жизненный ритм всему Евразийскому континенту. Застывшие у кромки
горизонта курганы и кладбища – безмолвные свидетели масштабных событий
всемирно исторического значения. Известно и то, что наши предки, отправлявшиеся
из этой степи в далекие военные или мирные походы, донесли до многих народов и
передали им немало полезных знаний, умений и изобретений, что в дальнейшем
подготовило почву и для многих других ярчайших открытий»
Н.А. Назарбаев «Времена и думы»
О какой историко-географической территории идет речь?_________________
Какие средневековые государства (не менее 2-х) существовали на данной территории?

Цивилизация: особенности развития

Выполните задания по контурной карте
А) Определите название государства казахской степи образованное на месте
государства Огузов в XI веке, и укажите его территорию на контурной карте
______________________________________________________________________
В) Подпишите название государства, образованного в послемонгольский период в
восточной части улуса Джучи?__________________________________________
С)Отметьте на контурной карте столицу Казахского ханства в середине XV
в_____________________________________________________________________

Цивилизация: особенности развития

Используя текст и собственные знания, дайте обоснование преемственности и
взаимовлияния древних культур Великой Степи по следующему плану:
Для кочевников характерна особая ментальность, которая предполагает специфическое
восприятие пространства и времени, обычаи гостеприимства, неприхотливость и
выносливость, наличие у древних и средневековых номадов культов войны, воина-
всадника, героизированных предков, нашедших, в свою очередь, отражение, как в
устном творчестве (героический эпос), так и в изобразительном искусстве (звериный
стиль), культовое отношение к скоту — главному источнику благосостояния номадов

Өлең – сөздің патшасы

А.Құнанбаевтың «Қалың елім, қазағым, қайран жұртым» өлеңінен алынған үзіндідегі өзекті мәселені ғаламдық тақырыппен байланыстырыңыз. Ұқпайсың өз сөзіңнен басқа сөзді, Аузымен орақ орған өңкей қыртың. Өзімдікі дей алмай өз малыңды, Күндіз күлкің бұзылды, түнде ұйқың. Көрсе қызар келеді байлауы жоқ, Бір күн тыртың етеді, бір күн — жыртың. Бас-басына би болған өңкей қиқым, Мінеки, бұзған жоқ па елдің сиқын? Өздеріңді түзелер дей алмаймын, Өз қолыңнан кетпесе, енді өз ырқың. Ағайын жоқ нәрседен етер бұртың, Оның да алған жоқ па құдай құлқын?

Өлең – сөздің патшасы

«Ескендір» поэмасының композициялық құрылымын анықтаңыз.

1) Басталуы 2) Байланысуы 3) Шиеленісуі 4) Шарықтау шегі 5) Шешімі

Қалың елім, қазағым

1. А.Құнанбаевтың «Масғұт» поэмасының сюжеттік-композициялық жоспарын құрастырыңыз.

2. Поэмадағы маңызды оқиғаны анықтап, талдау жүргізіңіз.

Қалың елім, қазағым

1. А.Құнанбаевтың «Масғұт» поэмасындағы кейіпкерлерге тән ерекшеліктерді анықтаңыз.

2.

3. Поэмадағы өмірлік мақсаттары мен құндылықтары бойынша топтастыруға болатын және осы критерийлер бойынша ерекшеленетін кейіпкерлерді анықтап, түсініктеме беріңіз.

Үзінділер композициялық құрылымының қай кезеңіне жатады? Сәйкестендіріңіз

«Сегіз аяқ» өлеңінің қай жолдарында мәселе ұлттық мүдде тұрғысынан тұжырымдалған?
А) Еңбек қылсаң ерінбей —
Тояды қарның тіленбей.
В) Біріңді, қазақ, бірің дос
Көрмесең, істің бәрі бос
С) Баяғы жартас — бір жартас,
Қаңқ етер, түкті байқамас.
Д) Моласындай бақсының
Жалғыз қалдым – тап шыным!

«- Талпынған талаппенен мен де бір ер,
Көп жүрдім, кездей келді көрмеген жер.
Ең болмаса, халқыма көрсетейін,
Сый қылып, белгі болар бір нәрсе бер», — деген өлең жолдары қай кейіпкерге тиесілі?
А) Күзетші
В) Аристотель
С) Ескендір
Д) Автор

Өлең жолдарындағы асты сызылған тармақтарда қоғамдағы қандай мәселе көтерілген?
Сабырсыз, арсыз, еріншек,
Көрсеқызар жалмауыз,
Сорлы қазақ сол үшін
Алты бақан, алауыз.
Өзін-өзі күндейді,
Жақынын жалған міндейді,
А) көрінгенге көзін сүзіп, тамақ асырайтындар туралы
В) ел билеген зорлықшыл жуандардың әрекеті туралы
С) берекесі, бірлігі жоқ елдің іс-әрекеті туралы
Д) біреудің қол шоқпарына айналғандар туралы

«Болыс болдым мінекей» өлеңінің идеясындағы ұлттық құндылықтың әлемдік тақырыптармен үндестігі бар нұсқаны белгілеңіз.
А) болыстың сайлау үстіндегі іс-әрекеттері мен ой-толғаныстарын баяндау
В) ел қамын ойлап, табанынан тозып, жүгіріп жүрген болыстың портретін сипаттау
С) елге ояз келгендегі болыстың көңіл күйі мен тыныштығының кету себебін көрсету
D) малын шашып, болыс болған жанның әлеуметтік-психологиялық келбетін жасау

Лай суға май бітпес қой өткенге,
Күлеміз қасқыр жалап, дәметкенге.
Сол қасқырша алақтап түк таппадым,
Көңілдің жайлауынан ел кеткен бе? – деген өлең жолдарындағы автордың ойын жеткізудегі көркемдегіш құралдардың қолданысын анықтаңыз. Ойыңызды 3-4 сөйлеммен жеткізіңіз.

Неге Абай адамның көп қасиеттері ішінен қайрат, ақыл, жүрек үшеуін ғана таңдап алған? Пікіріңізді білдіріңіз.

«…ғылымды, ақылды сақтайтұғын мінез деген сауыт болады. Сол мінез бұзылмасын!..» үзіндіде Абай неліктен мінезді сауытқа теңеп тұр? Автордың идеясына қатысты ойыңыз бен өз көзқарасыңызды жеткізіңіз.

Төмендегі тақырыпқа 200-250 сөзден тұратын әдеби эссе жазыңыз.
Абайдың «Ескендір» поэмасының тарихи және көркемдік құндылығын бағалаңыз, шығарма идеясымен мазмұндас туындылармен салыстырыңыз.

Өлең – сөздің патшасы

1. Абайдың «Болыс болдым, мінеки» өлеңінің сюжеттік–композициялық құрылысына талдау жасаңыз.

2. Өлеңдегі автор идеясын анықтап, мәселенің өміршеңдігін көрсетіңіз.

Өлең – сөздің патшасы

1. А.Құнанбаевтың «Қалың елім, қазағым» өлеңіндегі автор көтерген ұлттық мәселелерді анықтап, концептуалды кесте құрыңыз.

2. Шығармадағы ұлттық мәселелерді өмірмен байланыстырыңыз.

Өлең – сөздің патшасы

А.Құнанбаевтың «Сабырсыз, арсыз, еріншек» өлеңіндегі автор сипаттаған кейіпкерлерді топтастырыңыз. — Автор өлеңде кімдерді сынаған? Бұлай сынауының мәні неде? — Ол арқылы не айтқысы келді? — Өмірде мұндай адамдардың болуы неге байланысты?

1. Мәтінді мұқият тыңдаңыз. Мәтіндегі ақпаратты қолданып, көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды жан-жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз.
2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдаңыз. Оның мәтіні, онда көтерілген мәселе бойынша маңызды деп санайтын 2 сұрақ қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысып, пікіріңізді білдіріңіз.

А мәтіні
«Егер менің тілім ертең өлсе, мен бүгін өлуге дайынмын». Дағыстан ақыны Расул Ғамзатовтың бұл сөзі ғасырлар өтсе де, өзіндік мәнін жоймақ емес. Расында тілі жоқ халықтың тауқыметін адамның басына бермесін. Өлі тілдерді оқу және зерттеу орталығының директоры Майкл Краусс әлемде 600 ғана тілдің қалатынын айтады. Басқаны былай қойғанда, бұрынғы Кеңес Одағының аумағында құрдымға кеткен тілдер өте көп. Аты ғана мемлекет. Халқы орысша сөйлейді, өйткені бір тілдің басымдығы екіншісін жоқ етеді. КСРО тұсында Мәскеудің қызыл саясаты арқылы «Бір тіл — бір ұлт» идеологиясы жүргізілді. Соның салдарынан Кеңес Одағында тұратын халықтың барлығы да орыс тілінде сөйледі.
Осы орайда, америкалық тілші-ғалым Майкл Краустың жойылу қаупі төнген тілдерді жіктеуіне тоқталайық:
Біріншісі – қауіп төне бастаған тілдер. Олар әлеуметтік және экономикалық тұрғыдан қажетсіз деп табылған, үлкен тілдердің қыспағына түскен тілдер. Басты белгісі – алдымен бұл тілдерде сөйлейтін жастар азая бастайды.
Екіншісі – қауіп-қатер төнген тілдер. Бұл халықтың жас ұрпағы өз тілінде сөйлегісі келмесе, онда оған қатер төнді деп есептей беріңіз.
Үшіншісі – аса қауіп-қатер төнген тілдер. Бұл тілде жақсы сөйлейтіндердің – жасы елуден асқандар.
Төртіншісі – өле бастаған тілдер. Бұл тілде тек қартайған адамдар ғана сөйлейді.
Бесіншісі – жойылған тілдер. Бұл сол тілде сөйлейтін бірде-бір адам қалмаған тіл.
Бұдан шығатын қорытынды не? Ортасы жоқ тіл – өлі тіл. Ал тіл өлі болмас үшін талпыныс керек. Мейлі үш тілді бол, бірақ негізгі мемлекет құраушы ұлттың тілі өзінің басымдығын көрсетіп тұруы керек.

Ә мәтіні
Қазақ елінің азаттығын аңсап қана қоймай, ұлт тəуелсіздігі жолында күрес көрігін қыздарған Алаш ардақтыларының тіл тақырыбында жазған көсемсөз мұраларын жүйелі жинау егжей-тегжейлі зерттеу, нəтижелерін ел игілігіне жаратудың маңызы орасан зор. Ұлттық құндылықтардың ішінде өзекті саналатын тіл мәселесі қашан да маңызды болып қала беретініне ешқандай күмəніміз жоқ. ХХ ғасыр басында Алаш көсемсөзінің көшбасшысы Ахмет Байтұрсынұлы «төңірекке қарасақ түнерген-түнерген бұлттар көрінеді» деп жазып, қауіп-қатердің қайдан келіп жатқанын дөп басып танып, ұлттық құндылықтарымызды сақтап қалудың жолын іздеді. Əсіресе, біртіндеп қолдану аясын қолдан тарылта бастаған қасиетті ана тіліміздің қамын ойлағанда жанын қоярға жер таппай, шыр-пыр боп араша түсті, қолы қабарғанына қарамастан, көсемсөз жазып, дабыл қақты, күрескерліктің тың даңғылын салды. Солардың бірінде былай дейді:
« …Қазақ деген қашаннан өз алдына ұлт болып, Еділден Ертіске Оралдан Ауғанға дейін тұтас тұрған халық еді. Арамызға əртүрлі жұрт кіріскенде солармен қатар атымыз жоғалмай, қазақ ұлты болып тұра аламыз ба? Бізді төсекте дөңбекшітіп, ұйқымызды бөлетін нəрсе – осы. Басқа жұртпен араласқанда өз алдына ұлт болып, өз алдына тілі бар, өз тілінде жазылған сөзі (әдебиеті) бар жұрттарға не тұрады. Өз тілімен сөйлескен, өз тілімен жазған жұрттың ұлттығы еш уақытта жоғалмайды. Ұлттың сақталуына да, жойылуына да себепкер болатын нәрсенің ең қуаттысы – тіл. Сөзі жоғалған жұрттың өзі де жоғалады. Өз ұлтына басқа жұртты қосамын деген жандар әуелі сол жұрттың тілін аздыруға тырысады. Егер біз қазақ деген ұлт болып тұруды тілесек, қарнымыз ашпастың қамын ойлағанда тіліміздің де сақталу қамын қатар ойлауымыз керек…». Бұл сөзден соң өзіңіз, жас ұрпақ, ой түйе беріңіз!

А мәтіні
«Ұлытаудың» Еуропадағы сапарлары – қазақ эстрадасының дамуындағы жаңа кезеңнің көрінісі. Олар қазақ эстрадасының әлемдік музыка саласындағы алғашқы қарлығаштары деуге болады. Қазір бізге үлкен жол ашылған. Мұндай іссапарлар жиі ұйымдастырылып тұрса, шетелдіктер қазақ өнері мен мәдениеті туралы көбірек хабардар бола түседі. Қазақ мәдениеті мен өнерін насихаттауда үкімет тарапынан шет елдерде ұйымдастырылып жатқан апталықтар мен айлықтар жеткіліксіз. Оған іскерлік мақсатпен сырт елдерге жиі сапарға шығатын барлық азаматтар атсалысуы керек. Егер олар әрдайым өздерімен бірге өнер шеберлерінің аудио және бейне күйтабақтарын ала кетіп, әріптестеріне кәде ретінде ұсынып отырса, нұр үстіне нұр болар еді.
Қазіргі таңда қазақ өнері мен мәдениетін шетелге насихаттау, қайта жаңғырту мақсатындағы ауқымды бағдарламалар мен жобалардың жүзеге асуы жолға қойылған. Дәстүрлі және классикалық музыка бағыты бойынша шығармашылық ұжымдар гастрольдік сапарға шығуда. Театр өнерінің жетістіктерін арттыру үшін «Қыз Жібек», «Біржан-Сара» ұлттық операларын Ресей, Италия, Франция, Түркия, Қытай, Жапония, Корея Республикасы, Грузия мен өзге де мемлекеттерде қою жоспарланып отыр. «I am a singer Қазақстан» халықаралық тележобасының екінші маусымы жүргізілуде. Астана, Алматы қалаларында дәстүрлі түрде әлемнің 15 елінің қатысуымен «Астана дауысы», «Star of Asia» атты музыкалық фестивальдері ұйымдастырылады. Кино өнері саласындағы айтулы оқиға ретінде 71-Канн фестивалінде қазақстандық павильонның ашылуын айта кетуге болады. 2018 жылдың басынан бері қазақстандық 18 фильм 14 халықаралық кинофестивальге қатысты. 11 жүлдеге қол жеткізілді. Осылайша, қазақ өнері мен мәдениетінің әлемдік сахнаға шығуына жол ашылуда.

Ә мәтіні
Осы кезге дейін театр залын толтыруды ғана мақсат етсек, енді залды немен толтырғанымызға да қарайтын уақыт жеткен сияқты. Ел мінінің түзеуші саналатын театрымыздағы көрермендердің мәдениеті қай деңгейде? Театрдағы халықтың мәдениетін көргенде ішімізге найзағай түскендей күй кешетініміз жасырын емес. Қойылым кезінде ұялы телефонының қоңырауына ие бола алмай, онымен қоймай, телефонмен сөйлесу, орынсыз қол шапалақтау, кішкентай балалардың жылаған даусы, жастардың орынсыз күлкісі көзі ашық, көкірегі ояу басқа көрермендерді мезі етеді. Театрға киіп келетін киім үлгісі де өз алдына бөлек талғамды талап ететін мәселелердің бірі. Мәдениетсіздігі мен талғамсыздығын қоғамда орын алған демократияға теліп, қолына ілінгенін киетін көрермендеріміздің көбейіп кеткені қынжылтады.
Спектакльдің соңында артистер көрермен алдына иіліп, алғыс білдіруге шыққанда, барлығы ысқырып, шыңғырып, театрды басына көтереді. Бір жаманы – олар спектакль жақсы шықса да, жаман шықса да солай істейді. Бұл құбылысты бұрын байқамайтын едім. Бір жылы өзбекстандық Әлімжан Салимов деген режиссер біздің театрмен тығыз шығармашылық байланыста жұмыс істеп, ағымдағы спектакльдерді күн сайын тамашалады. Кетерінде: «Мен сендердің көрермендеріңе сене бермеймін, кез келген спектакльдеріңді қошаметтей береді екен» деді. Сонда мен: «Жоқ, біз жақсы ойнағандықтан қолпаштайды» деп мойындамадым. Кейін зерделеп-зерттеп қарасам, ол кісінің пікірімен келісуге болады екен. Бұл құбылыстардың барлығы – көрермен деңгейінің театрдан «биік жетіліп» кеткендігінен шығар… Осы орайда жаңа қарқынмен келе жатқан тәуелсіз елдің театры: «Мен түзелдім, көрермен сен де түзел!..» дейтіндей боп тұрады.

Мәтінді мұқият оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
Ана тілін жетілдірудің бірден-бір әлеуметтік ұясы – білім беру жүйесі. Бұл салада әзір қазақ тілінің мәселелері күрделене түспесе, жеңілдей қоятын емес. Кейбір қалаларда қазақ мектептері жеткіліксіз, аралас мектептердің негізі орыс сыныптары да, аз бөлігі қазақ сыныптары болып отыр. Бұл қазақтың ұл-қыздарының өз ана тілін жүйелі меңгеруінде көптеген кедергілер келтіруде.
Жоғары білім беру саласында да студенттердің қазақ тілінде сөйлейтіндері кездесе бермейді. Орыс топтарындағы ұлты қазақ студенттердің 80-90 пайызы өз тілдерінде сөйлемейді. Орыстілді қазақ оқытушылары өзара да, студенттермен де тек орыс тілінде сөйлеседі. 2 жыл бұрын еліміздегі белгілі университеттердің біріндегі қазақ және орыс тілі кафедралары қазақ тілін оқытуға байланысты сауалнама жүргізген болатын. Содан мысалдар келтіре кетейік. «Сіздің қазақ тілін меңгеру деңгейіңіз қандай?» деген сұраққа 149 студенттің 11%-ы «өте жақсы» және «жақсы» деп, 75%-ы орта деңгейде, 14%-ы ортадан төмен деңгейде деп жауап берген. «Қазақ тілін білу деңгейің төмен болса, оған не себеп болды?» дегенге 11%-ы «орыстілді қоғамда өмір сүргендіктен» десе, 56%-ы «отбасында, достарымен қазақ тілінде сөйлеспеу не аз сөйлесу» депті.

1. Мәтін қандай стильде жазылған? Стильге тән тілдік құралдарды теріп жазыңыз.
______________________

2. Мәтін қандай жанрда жазылған?____________________________
3. Автордың ойын өз сөзіңізбен жазыңыз, бірақ айтылған әр тұжырымның соңында ойдың авторына сілтеме жасаңыз._____________________

4. Мәтін қандай мақсатта жазылған? Мәтіннің негізгі ойын анықтаңыз.
____________________

5. Мәтіннің құрылымын анықтаңыз.
I. Кіріспе______________________
II. Негізгі бөлім__________________
III. Қорытынды__________________

Екі бөлім бойынша берілген 2 тақырыптың бірін таңдап, жазба жұмысын орындаңыз.
1-бөлім. Тіл және алаш идеясы. Сөз мәдениеті
Алаш пен ағылшынды салыстырар болсақ, екеуіне де ортақ тағылым – ұлт дамуында тілдің маңызды рөлін түсінуі деп білеміз. Қазірде жаһан жұрты ағылшын тілін үйренуге неліктен үйірсек? Сіздің пікіріңізді растайтын аргументтер мен дәлелдер келтіре отырып, эссе жазыңыз.

2-бөлім. Әлем жаңалықтары: өнер және мәдениет. Сөз мәдениеті
Әлемде балет өнеріне тыйым салған мемлекеттер бар. Балеттің денсаулыққа зияны туралы да естіп жатамыз. Қалай ойлайсыз, балет өнеріне тыйым салу керек пе? Пікіріңізді дәлелдеп, эссе жазыңыз.____________________

Құқықтың негізгі белгілері мен функциясы

Төмендегі ұғымдарды сәйкестендіріп кестені толтырыңыз

Құқық жүйесі. Мемлекет құқықтың ерекше субъектісі ретінде

1. Құқық жүйесінің анықтамасын табыңыздар.
А) … дегеніміз біртектес қоғамдық қатынастарды реттейтін, тұрақты құқық нормаларының жүйеленген тобы.
В) … дегеніміз ұқсас қоғамдық қатынастарды реттейтін, ортақ реттеу пәні айқындалған және сәйкес зерттеу әдістері де ортақ құқық нормаларының жиынтығы
С) … деп белгілі бір мемлекет аумағында қалыптасқан құқық нормаларының өз реттеу пәніне қарай институттарға, салаларға біріктірлуі арқылы түсінеміз.
2. Азаматтық құқықтық қатынастарға қатысатын субъектілерді (ерекше субъектілерді) атаңыз.
1.
2.
3.

Адам құқығы түсінігі және оның негізгі түрлері

ҚР Конституциясы мен Адам құқығының жалпыға ортақ декларациясына сүйене отырып, адам және азаматтың құқықтарын анықтап салыстырмалы кестені толтырыңыз.
Негізгі құқықтар мен бостандықтар

1. Нормативтік-құқықтық акт
Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы (қысқартылған нұсқасы)
Декларация Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының резолюциясымен 1948 жылғы 10 желтоқсанда № 217 А (III) қабылданған
…БАС АССАМБЛЕЯ
1 бап
Барлық адамдар тумысынан азат және қадір-қасиеті мен құқықтары тең болып дүниеге келеді. Адамдарға ақыл-парасат, ар-ождан берілген, сондықтан олар бір-бірімен туыстық, бауырмалдық қарым-қатынас жасаулары тиіс.
2 бап
Әр адам, нәсіліне, түр-түсіне, жынысына, тіліне, дініне, саяси немесе басқа да наным-сенімдеріне, ұлттық, немесе әлеуметтік тегіне, мүліктік, тектік-топтық, немесе басқа да жағдаяттарға қарамастан осы Декларацияда жарияланған барлық құқықтар мен бостандықтарға алаланбай, бірдей тең ие болуы тиіс.
3 бап
Әр адам өмір сүруге, бостандықта болуға және оның жеке басына қол сұғылмауына құқылы.
6 бап
Әр адам қай жерде жүрсе де, құқықтық субъектісі ретінде танылуына құқылы.
7 бап
Заң алдында жұрттың бәрі тең және де заң арқылы алаланбай, бірдей тең қорғалуға құқылы. Барлық адам осы Декларацияның ережелерін бұзатын кемсітуден және кемсітуге арандатушылықтың барлық түрінен тең қорғалуға құқылы.
8 бап
Әр адам, конституциямен, немесе заңмен берілген негізгі құқықтары бұзылған жағдайда, құқығын құзыретті ұлттық сот арқылы тиімді түрде қалпына келтіруге құқылы.
9 бап
Ешкім де негізсіз тұтқындалуға, қамауда ұсталуға немесе қуғынға ұшыратылуға тиіс емес.
10 бап
Әр адам, өзінің құқықтары мен міндеттерін анықтап, өзіне тағылған қылмыстық айыптаудың негізділігін белгілеу үшін, ісі толық теңдік негізінде, әділеттік талаптарға сай, тәуелсіз және әділ сот арқылы ашық қаралуына құқығы бар.
11 бап
1. Қылмыс жасады деп айыпталған әр адам, қорғану құқығы қамтамасыздандырылып, заңды және ашық сот талқылауы оның кінәсін толық анықтағанға дейін, кінәсіз деп есептелуге құқығы бар.
12 бап
Әр адам жеке және отбасылық өміріне өзгелердің өз бетінше араласуынан, озбырлық жасап баспанасына, хат жазысып-алысу құпиясына қол сұғуынан, ар-намысы мен абырой беделіне нұқсан келтіруінен қорғалуға құқығы бар.
15 бап
1. Әр адамның азаматтыққа құқығы бар.
2. Ешкімді де азаматтығынан немесе азаматтығын өзгерту құқығынан еріксіз айыруға болмайды.
16 бап
1. Кәмелеттік жасқа толған ерлер мен әйелдер өздерінің нәсіліне, ұлтына, дініне қарамастан некеге тұрып, отбасын құруға құқылы. Олар некеге тұрған, некеде болған және ажырасқан кезде бірдей құқықтарды пайдаланады.
2. Неке, тек екі жақтың өзара еркін және толық келісімі бойынша ғана қиылады.
3. Отбасы қоғамның табиғи және негізгі ұясы болып табылады, және қоғам мен мемлекет тарапынан қорғалуға құқылы.
17 бап
1. Әр адамның дүние мүлікті жеке өзі, немесе басқалармен бірлесіп иемденуге құқығы бар.
2. Ешкім де өз мүлкінен еріксіз айрылмауға тиіс.
18 бап
Әр адам ой-пікір, ар-ождан және дін бостандығына құқығы бар; бұл құқық өз дінін немесе наным-сенімін өзгерту еркіндігін, өз дінін, наным-сенімін жеке өзі, немесе басқа адамдармен бірігіп тұтып, жария түрде, немесе жеке жолмен уағыздау, құдайға құлшылық ету, діни салт-жораларын орындау бостандығын да қамтиды.
19 бап
Әр адам наным-сенім бостандығына және өз көзқарасын еркін білдіруіне құқығы бар; бұл құқық өз наным-сенімін кедергісіз ұстану еркіндігін және мемлекеттік шекаралар тәртібіне тәуелді болып қалмай, ақпараттар мен идеяларды еркін іздеп, кез-келген құралдар арқылы тарату бостандығын да қамтиды.

20 бап
1. Әр адамның бейбіт жиналыстар және ассоциацияаларды құру бостандығына құқығы бар.
2. Ешкімді де белгілі бір ассоциацияға зорлықпен кіргізуге болмайды.
21 бап
1. Әр адамның, өз елін басқару ісіне тікелей өзі, немесе ерікті түрде сайланған өкілдері арқылы қатысуға құқығы бар.
2. Әр адам өз елінде мемлекеттік қызметке тең дәрежеде қол жеткізуге құқылы.
3. Халықтың еркі үкімет билігінің негізі болуы тиіс; бұл ерік мерзімді және бұрмаланбаған сайлау арқылы жүзеге асырылуы тиіс. Сайлау жалпыға бірдей тең сайлау құқығы негізінде, жасырын дауыс беру жолымен, немесе осы сияқты сайлау бостандығын қамтамасыз ететін басқа да, осы мәндес әдістер арқылы өткізілүі тиіс.
23 бап
1. Әр адамның еңбек етуге, жұмыс түрін еркін таңдауға, әділ және қолайлы еңбек жағдайына, жұмыссыздықтан қорғалуына құқығы бар.
2. Әр адамның құндылығы тең еңбегі үшін, нендей бір кемсітусіз, тең еңбек ақы алуына құқығы бар.
3. Жұмыс істеп жүрген әр адам өзінің және отбасының ылайықты өмір сүруін қамтамасыз ететіндей әділ және қанағаттанарлық, және, қажет болған кезде, басқа әлеуметтік қамсыздандыру құралдары арқылы толықтырылып отыратын, сый-сияпатқа құқылы.
24 бап
Әр адам тынығуға және мәдени демалуға, оның ішінде ақылға қонымды шектеулі жұмыс күніне және мерзімді ақылы демалысқа, құқылы.
25 бап
1. Әр адам өзінің және отбасы мүшелерінің денсаулығын әл-ауқатын қамтамасыз ететіндей, тамақты, киімді, баспананы, медициналық күтімді қамтитын өмір сүру деңгейіне құқылы және де жұмыссыз қалған күнде, науқас болған кезде, мүгедек болып қалған, жесір болып қалған күнде, қартайған шақта, немесе өзіне байланысты емес басқа да себептермен тіршілік ету мүмкіншілігінен айырылып қалған жағдайда қамсыздандырылуына құқылы.
2. Ана және нәресте болу жағдайы айрықша қамқорлық пен көмек алуға құқық береді. Балалардың бәрі, некелі немесе некесіз туған, бірдей әлеуметтік қорғауды пайдаланады.
26 бап
1. Әр адамның білім алуға құқығы бар. Білім беру, ең болмағанда бастауыш және жалпы білім, тегін болуы тиіс. Бастауыш білім баршаға міндетті болуы тиіс. Техникалық және кәсіптік білім көпшіліктің қолы жетерліктей болуы тиіс және жоғары білім де, әркімнің қабілетіне қарай көпшіліктің қолы жетерліктей болуы тиіс.
3. Ата-аналардың өздерінің жас балаларына білім беру түрін таңдауда құқығы басымды.
27 бап
1. Әр адам қоғамның мәдени өміріне еркін қатысуға, өнерден рахат-ләззат алуға, ғылыми прогреске ат салысуға әрі оның игілігін пайдалануға құқылы.
2. Әр адам өзі автор болып табылатын ғылыми еңбегінің, әдеби немесе көркем шығармаларының нәтижесінде туындайтын рухани және материалды мүдделерін қорғауға құқылы.
Д: adilet.zan.kz

Сот төрелігінің принциптері

1. ҚР Конституциясының 77-бабына сәйкес сот төрелігінің қағидаттарының тізімін жазыңыз.
Заңды қолданған кезде судья төмендегі принциптерді басшылыққа алуға тиіс:
1.______________________
2. ______________________
3. _______________________
4. _____________________
5. ______________________
6. _____________________
7. ______________________
8. ______________________
9_____________________
10. _______________________
2. Сот төрелігі қағидаттары ерекшеліктерін түсіндіріңіз.
___________________________________
3. Берілген жағдаяттарды негізге ала отырып сот төрелігі қағидаттарының кемінде үшеуін анықтап, маңыздылығы немесе құндылығына баға беріңіз.

Основные признаки и функции права

Вставьте пропущенные слова:
Активная роль права в жизни общества заключается в его _____________. Это основные
направления его воздействия на общественные отношения, на поведение людей. В
зависимости от задач, которые выполняет право, различают __________________ и
________________ функции. Первые призваны упорядочить общественные отношения.
Вторые решают задачу охраны регулируемых общественных отношений от
посягательств со стороны правонарушителей

Понятие и основные виды прав человека

Укажите права человека, которые могут реализовать возможности и разрешить
возникающие проблемы в конкретных жизненных ситуациях.
Права и свободы человека
A. Право на частную собственность
B. Право на социальное обеспечение (по болезни)
C. Право на отдых (на оплачиваемый отпуск)
D. Право на свободу передвижения и выбор места пребывания и жительства
E. Право свободно выезжать за пределы страны
F. Право на свободный выбор профессии
G. Право на свободную предпринимательскую деятельность
H. Право на получение высшего образования на конкурсной основе
I. Право на охрану здоровья и медицинскую помощь
J. Право на пенсионное обеспечение
Ситуации
1. После школы Павел собирается поступить в институт, расположенный в другом
городе.
2. Александр увлекается мобильными телефонами и мечтает открыть свой
собственный салон мобильной связи.
3. Арман серьезно заболел, ему необходимо длительное лечение в клинике.
Мадина отработала необходимый стаж для выхода на пенсию и решила переехать к
дочери за рубеж.

Понятие и основные виды прав человека

Соотнесите поколения прав человека с их видами

Система права. Государство как особый субъект права

Сформулируйте собственную норму права, используя формулу:
«Если, ….. то, ….. иначе….»

Понятие и основные виды прав человека

Прочитайте текст и ответьте на вопросы.
Всеобщая декларация прав человека была принята ООН в 1948г. Однако СССР подписал
этот документ только в 1989 г. – спустя сорок лет! Большинство советских граждан
было незнакомо с положениями Декларации, ввиду того, что до 1989 г. в Советском
Союзе данный документ не публиковался. Правозащитники считают, что факт сокрытия
правительством СССР ВДПЧ – одна из самых больших трагедий советского народа.
1) Согласны ли вы с таким мнением? Аргументируйте свою позицию.
____________________________________________________________________________
2) Опираясь на исторические знания, объясните причины сокрытия правительством
СССР ВДПЧ.
____________________________________________________________________________
3) Что говорит данный факт о правовом положении человека в СССР?
____________________________________________________________________________

Система права. Государство как особый субъект

Приведите аргументы в пользу достоверности утверждения (если оно верно) или
опровергните его (если неверно).
Государство:
1) обладает правоспособностью и дееспособностью;
____________________________________________________________________________
2) государство устанавливает и определяет задачи, принципы и цели своей
деятельности;
____________________________________________________________________________
3) определяет права и обязанности граждан и других субъектов;
____________________________________________________________________________
4) официально представляет страну во взаимоотношениях с другими
государствами.
____________________________________________________________________________

Принципы правосудия

Прочитайте текст и ответьте на вопросы.
Журналист в ходе телепередачи на криминальную тему назвал гражданина А. виновным
в организации серии преступлений. При этом гражданин А. ранее к уголовной
ответственности не привлекался и в отношении его ни было приговора, вступившего в
законную силу.
Какой принцип правосудия нарушил журналист?
____________________________________________________________________________
Подлежат ли его действия ответственности?
____________________________________________________________________________

Выполните тестовое задание.
1.1 Основными функциями прокуратуры являются:
A. Надзор за законностью, поддержание государственного обвинения при рассмотрении судом уголовных дел
B. Оказание квалифицированной юридической помощи, осуществление защиты при рассмотрении судом уголовных дел
C. Принятие нормативных актов
D. Рассмотрение уголовных дел в суде
1.2 Какой из перечисленных органов относится к правоохранительным:
A. Министерство внутренних дел РК
B. Министерство иностранных дел РК
C. Парламент РК
D. Правительство РК
1.3 Защита общественного порядка, законных прав и интересов граждан, борьба с преступностью является главной задачей органов:
A. Министерства внутренних дел
B. Министерства иностранных дел
C. Правительства
D. Прокуратуры
1.4 Какой орган дает толкование Конституции РК:
A. Верховный суд РК
B. Конституционный Совет РК
C. Парламент РК
D. Правительство РК
1.5 Укажите основные функции права:
A. Внутренние и внешние
B. Основные и дополнительные
C. Постоянные и временные
D. Регулятивные и охранительные

Опираясь на отрывок французской «Декларации прав человека и гражданина» 1789 г. ответьте на вопросы:
«Люди рождаются и пребывают свободными и равными в правах. Социальные различия могут быть основаны только на общей пользе….
Свобода сострит в возможности делать все, что не вредит другим; поэтому пользование естественными правами каждого человека не имеет иных границ, кроме тех, которые обеспечивают за иными членами общества пользование этими же самыми правами. Эти границы могут быть определены только законами….
Никто не может быть преследуем за свои взгляды, в том числе религиозные, если только их выражение не нарушает общественный порядок, установленный законом…
Свободное изложение мыслей и взглядов является одним из наиболее драгоценных прав человека; каждый гражданин, следовательно, может свободно говорить, писать, печатать при условии ответственности за злоупотребление этой свободой, в случаях, определенных законом».
2.1 Какие права принадлежат человеку от рождения?
2.2 Укажите причину, ограничивающую пользование человеком своими естественными правами
2.3 Укажите основные принципы свободы человека, провозглашенные в этом документе.
2.4 Как называется право, указанное в пункте 11?
2.5 Как называется государство, принципы которого закреплены этим документом?

Заполните таблицу, вписав по одному примеру прав и свобод в каждую позицию.

Приведите по одному примеру для каждого элемента системы права:

В чем сходство и различие между отраслью права и институтом права? Укажите одно сходство и одно различие.

1) Дайте характеристику героя по одному из предложенных отрывков в виде развернутого ответа.
2) Определите роль и значение героя в системе персонажей.
3) Определите способы выражения авторского отношения к герою, проблеме.
4) Поясните позицию автора.
5) Приведите примеры из текста, подтверждающие ваше мнение.
[15]
И.А. Гончаров «Обломов» Это был человек лет тридцати двух-трех от роду, среднего роста, приятной наружности, с темносерыми глазами, но с отсутствием всякой определенной идеи, всякой сосредоточенности в чертах лица «…В Гороховой улице, в одном из больших домов, народонаселения которого стало бы на целый уездный город, лежал утром в постели, на своей квартире, Илья Ильич Обломов…» «… безвыездно живет двенадцатый год в Петербурге…»
…Иногда взгляд его помрачался выражением будто усталости или скуки…»
«…Какое здоровье! – зевая, сказал Обломов…» «…Педанты, должно быть! – сказал, зевая, Обломов…»
«…страницы, на которых развернуты были книги, покрылись пылью и пожелтели; видно, что их бросили давно; нумер газеты был прошлогодний…» «…сказал Обломов, – я так мало читаю…»
«…Все теряете! – заметил он, отворяя дверь в гостиную, чтоб посмотреть, нет ли там…» (Захар об Обломове) «…Где письмо-то? Захар, Захар! Опять он куда-то дел его! – говорил Обломов…»
«…Ты не беспокой меня, а там, как хочешь, так и распорядись, только чтоб не переезжать…» (Обломов слуге Захару) «…мне и думать-то об этом не хочется. Пусть Захар что-нибудь придумает…» «…Ничего не умеешь сам сделать. Все я да я! Ну, куда ты годишься? Не человек: просто солома!..» (Тарантьев об Обломове)

B) А.С.Пушкин. «Евгений Онегин»
Случайно вас когда-то встретя, В вас искру нежности заметя, Я ей поверить не посмел: Привычке милой не дал ходу; Свою постылую свободу Я потерять не захотел. Еще одно нас разлучило… Несчастной жертвой Ленский пал… Ото всего, что сердцу мило, Тогда я сердце оторвал; Чужой для всех, ничем не связан, Я думал: вольность и покой Замена счастью. Боже мой! Как я ошибся, как наказан.
Нет, поминутно видеть вас, Повсюду следовать за вами, Улыбку уст, движенье глаз Ловить влюбленными глазами, Внимать вам долго, понимать Душой все ваше совершенство, Пред вами в муках замирать, Бледнеть и гаснуть… вот блаженство!
И я лишен того: для вас Тащусь повсюду наудачу; Мне дорог день, мне дорог час: А я в напрасной скуке трачу Судьбой отсчитанные дни. И так уж тягостны они. Я знаю: век уж мой измерен; Но чтоб продлилась жизнь моя, Я утром должен быть уверен, Что с вами днем увижусь я…
Боюсь: в мольбе моей смиренной Увидит ваш суровый взор
Затеи хитрости презренной — И слышу гневный ваш укор. Когда б вы знали, как ужасно Томиться жаждою любви, Пылать — и разумом всечасно Смирять волнение в крови; Желать обнять у вас колени И, зарыдав, у ваших ног Излить мольбы, признанья, пени, Все, все, что выразить бы мог, А между тем притворным хладом Вооружать и речь и взор, Вести спокойный разговор, Глядеть на вас веселым взглядом

1) Напишите эссе на одну из предложенных тем.
2) Раскройте тему и проблему произведения.
3) Выразите свое мнение об их актуальности.
4) Дайте оценку героям/произведению.
5) Аргументируйте свое мнение, используя цитаты.
6) Соблюдайте объем работы 180-200 слов.
Предлагаемые темы эссе:
1) Были ли счастливы Онегин и Татьяна? Какие средства помогают автору раскрыть отношение героев к любви?
2) Кто Чацкий: победитель или побежденный? Какие средства помогают автору раскрыть идеи произведения? 3) В чем состоит трагедия жизни Обломова?

Лишние люди

Просмотрите видеоролик и составьте несплошной текст, в котором отразите
информацию о писатели.

Биография А.С.Пушкина
Работа в группах
1. Биография писателя
2. Семья писателя.
3. Лицей.

Лишние люди

Проанализируйте своеобразие «онегинской строфы» (количество стихотворных строк,
способы рифмовки):
Мы все учились понемногу
Чему-нибудь и как-нибудь,
Так воспитаньем, слава богу,
У нас немудрено блеснуть.
Онегин был по мненью многих
(Судей решительных и строгих)
Ученый малый, но педант:
Имел он счастливый талант
Без принужденья в разговоре
Коснуться до всего слегка,
С ученым видом знатока
Хранить молчанье в важном споре
И возбуждать улыбку дам
Огнем нежданных эпиграмм.

Лишние люди

Создайте «портрет» главных героев романа в стихах «Евгений Онегин»: внутренний мир,
интересы, возраст
1 группа: Образ Евгения Онегина.
2 группа: Семья Лариных.
3 группа: Образ Татьяны.
4 группа: Образ Ольги.
5 группа: Образ Владимира Ленского

Лишние люди

1. Ответьте на вопросы
1) Не слишком ли положителен в своих воззрениях Штольц?
2) А может быть, Обломов прав: люди, ищущие смысл в светской жизни – мертвецы,
такая жизнь – бесполезная суета. Чем он, лежащий на диване, хуже?
3) Поэтическое восприятие жизни Обломова – это утонченность души героя, «тонкая
поэтическая натура» или способ спрятаться от реальности?
4) Сила и слабость характеров Обломова и Штольца: герой и обстоятельства, ложный и
позитивный смысл существования?
2. Оцените критически жизненное восприятие Обломова / Штольца. Чья позиция приемлема
для вас? Аргументируйте свой ответ.
3. Составить таблицу сравнительной характеристики героев.

Лишние люди

Перескажите эпизод прощания Ильи Ильича Обломова с Ольгой. Почему произошёл
разрыв? Как вы думаете, могло ли состояться их счастье? Выразите свое отношение к
героям

Прослушайте текст.
1. Представьте краткий аналитический обзор содержания.
2. Определите тему и идею текста.
3. Укажите цель и целевую аудиторию.
4. Создайте развёрнутый монолог, в котором выразите свое отношение к проблеме, поднимаемой автором текста. Приведите не менее 2-х аргументов для защиты своей точки зрения.
Время для подготовки – 5 минут, время обзора текста – 2 минуты, время высказывания по теме – 2 минуты.
[5]
Можно ли утверждать, что в современном мире художественная литература воспитывает человека? Сегодня на формирование идеалов и ценностных ориентаций молодого человека оказывает влияние множество факторов. Бытует мнение, что в обществе информационных технологий роль традиционных каналов формирования идеалов, таких как семья, школа, искусство, в том числе художественная литература, постепенно утрачивает свое значение, уступая место каналам массовой коммуникации. Но и сейчас люди продолжают искать в искусстве ответы на вечные вопросы о добре и зле, праве и бесправии, смысле жизни и судьбе. Литература позволяет читателю как бы прожить альтернативную жизнь, почувствовать себя в совершенно ином состоянии, обогатить свой чувственный арсенал, получить возможность взглянуть на некоторые события с другого ракурса.
Человек с самого раннего детства начинает искать такой идеал, такую действующую модель поведения, по которой он мог бы строить свою жизнь. Исследования психологов показали, что у маленьких детей самое первое сознательное ограничение инстинктивных желаний и импульсов начинается с попыток скопировать рассуждения и действия тех, кем они восхищаются, кто является для них объектом подражания. Чаще всего в качестве объекта почитания и подражания ребенок принимает кого-то из близких родственников – отца, мать, бабушку, старшего брата, дядю и т.п. В более позднем возрасте поиски объекта подражания выходят за пределы семьи. Идеальную модель поведения могут задавать не только реальные люди, но и герои известного романа, повести или рассказа, кино- или телефильма. Человек часто оценивает свои поступки и действия, порой сам не осознавая этого, сравнивая их с теми ценностями, которых придерживается эталонный герой. Выбор персонажей произведений искусства в качестве значимых героев жизни определяется доминирующими ценностными ориентациями. Молодые люди, чьим руководящим принципом жизни является самостоятельность, в качестве важнейших характеристик героя выбирают независимость и способность на риск.
У молодежи сохраняется интерес к литературе, возможно, потому что молодые люди испытывают потребность в положительных героях, на которых можно было бы ориентироваться в определенных жизненных ситуациях. Но как часто современная литература предоставляет таких персонажей, которые могли бы выступить образцом для подражания?
https://psychojournal.ru/article/1087-vliyanie-hudozhestvennoy-literatury-na-formirovanie-idealov-sovremennoy-rossiyskoy-molo

Прочитайте текст и прокомментируйте стиль и язык.
1. Укажите форму/жанр текста.
2. Определите цель текста и целевую аудиторию.
3. Приведите доказательства стиля.
4. Укажите языковые средства и цель их использования.
Напишите свой ответ в виде связного текста. Обоснуйте свои мысли примерами из текста.
[10]
Крупнейшая международная выставка горно-металлургического комплекса Mining World Central Asia в 2018 году пройдёт в столице Казахстана, городе Астана, в рамках 25-го Юбилейного Всемирного Горного Конгресса 2018.
С 19 по 21 июня мероприятие объединит ведущих экспертов и специалистов, а лучшие казахстанские и мировые производители наглядно продемонстрируют эффективные технологии, современное оборудование и технику для развития и модернизации горнодобывающей отрасли.
На площадке MiningWorld Central Asia 2018 единовременно встретятся 250 компаний-участниц из 24 стран мира. В их числе такие ведущие представители отрасли, как Aramine, Atlas Copco, CFT Group, Dressta, MetsoMinerals, Mclanahan, FLSMidth, Sandvik Mining and Construction, Thrane, Outotec, Thyssenkrupp, Вист Групп и многие другие.
Общими национальными стендами будут представлены такие страны, как Австралия, Австрия впервые продемонстрирует свой национальный стенд на выставке, Великобритания, Канада, КНР, Норвегия, Польша, Финляндия, Франция, Чешская Республика.
Особенностью MiningWorld Central Asia в этом году является экспозиция ведущих горнодобывающих и горно-перерабатывающих предприятий Казахстана, таких как Актюбинская медная компания, KazMinerals, ERG, Kazakhmys, Kazzinc, которые также обладают статусами Партнеров мероприятия.
Организаторы выставки отмечают, что объединение выставки с таким масштабным и влиятельным событием, как Всемирный Горный Конгресс, пойдет мероприятию только на пользу, а разовая смена локации в 2018 году войдет в историю выставки как положительный опыт.
«Слияние двух ведущих отраслевых событий благоприятным образом повлияет не только на участников и посетителей, но также окажет позитивное влияние на имидж Республики Казахстан и развитие горно-металлургического комплекса региона в целом. Проведение подобного масштабного мероприятия в столице нашей страны — это отличная возможность продемонстрировать потенциал Казахстана как одной из ведущих стран сектора ГМК и действенный способ привлечь дополнительных инвесторов извне», — отмечают организаторы MiningWorld Central Asia 2018.
Тем более, что показатели отечественного рынка ГМК в 2017 году продемонстрировали значительный рост. Например, объем горнодобывающей промышленности вырос на 9,3%, обрабатывающей – на 5,1%, добыча руд цветных металлов и железной руды увеличились на 8,2% и 6,9% соответственно, а сектор металлургии показал положительную динамику, увеличив объем производства в черной металлургии на 6,6% и на 5,5% — в цветной.
Традиционно организаторами и партнерами событий являются казахстанская выставочная компания Iteca, ITE Group Plc (Великобритания), при официальной поддержке Министерства инвестиции и развития РК, Комитета геологии и недропользования МИНТ РК, Ассоциации горнодобывающих и горно-металлургических предприятий РК, АО Национальной горнорудной компании Тау-Кен Самрук, АО Казгеология, Акимата г. Астана и дипломатических миссий стран-участниц.

Выполните письменное задание на одну из предложенных тем. Объём 150-200 слов.
1. Напишите путевой очерк для школьной газеты на тему «Казахстан глазами школьников»
2. Составьте пресс-релиз одного из школьных проектов, формирующих имидж казахстанских школьников.
3. Напишите эссе для молодежного журнала на тему «Роль искусства в воспитании молодого поколения».
Используйте лексику публицистического стиля, стилистические фигуры в соответствии с целью и ситуацией общения.

Имидж Казахстана: современный и исторический обзор

1 Прослушайте текст.
Представьте краткий аналитический обзор содержания:
Определите тему и идею текста
Укажите цель и целевую аудиторию
Предложите свои идеи для развития имиджа страны
Видео «Мой Казахстан» Шамхан Далдаев
http://www.youtube.com/watch?v=lZYzocQrfGY 4 мин 08 сек

Имидж Казахстана: современный и исторический обзор

1. Прочитайте текст и прокомментируйте стиль и язык, роль примечаний, иллюстраций, подзаголовков в передаче основной мысли текста.
Чем Казахстан будет привлекать туристов?

Министр культуры и спорта Арыстанбек Мухамедиулы сетует, что не все казахстанцы знают о живописных местах своей страны. Для этой цели Министерством разрабатывается карта сакральных объектов, чтобы жители и гости Казахстана, следуя этой карте, могли познакомиться с культурой и историей нашей родины. Чем еще Минкультуры намерено привлекать иностранных туристов, рассказал А.Мухамедиулы в ходе брифинга в доме правительства. Подробности в материале корреспондента BNews.kz. Карта сакральных объектов «Сакральные объекты Казахстана вызывают интерес во всем мире. Для примера, хочу сказать, что кроме популярных: Улытау, мавзолей Х.А.Яссави, Арыстанбаб, мы имеем такие местности, как Акыртас в Жамбыльской области. Со всего мира туда съезжается много туристов. К сожалению, не все казахстанцы знают такие уникальные места. Есть петроглифы Казахстана в урочище Тамгалы в Алматинской области. Очень много туда приезжает европейских ученых. Потому что точно такие изображения наскальные есть в Норвегии. Один в один. Конечно, это во всем мире вызывает огромный интерес, поэтому нам необходимо сделать хорошую сакральную карту Казахстана, которая была бы популярна во всем мире. Она будет направлена на наших казахстанцев, чтобы они знали свою историю, легенды, уникальные места», — сказал Арыстанбек Мухамедиулы. На сегодня с участием историков, археологов, этнографов, туристических организаций формируется карта сакральных объектов Казахстана, призванными стать центрами высокого туристического интереса и паломничества. Министр пообещал, что к сакральной карте будет обеспечен виртуальный доступ через все возможные мультимедийные приложения. Координаты мест будут определяться через навигационные приборы как GPS. Кроме того, карта будет доступна в поисковой системе Google. «Сейчас мы только формируем рабочие группы. К нашему счастью есть Ассоциация краеведов Казахстана. Берик Абыдгали – известный политолог, возглавляет ее. Есть казахстанское географическое общество. Уникально, что есть много ассоциаций, которые самостоятельно выезжают на экспедиции, изучают. Буквально вчера группа ученых и любителей возвратились из Мангыстау. Маргулан Сейсембаев – известный финансист, на свои средства организовал это направление. Таких народных движений много. К концу года мы обязаны выпустить альбом «Сакральная карта Казахстана». Она обязательно будет в электронном формате в интернете. Мы исходим из того бюджета, который есть. Составление сакральной карты – не высокозатратно, это большая интеллектуальная работа. Нам бы собрать реальную информацию, которую мы имеем. Наша задача — описать наиболее интересные места, с легендами, своей историей. В ближайшие месяц-два, электронный формат карты мы сможем вам представить», — поделился А.Мухамедиулы. Экологический туризм «Мы заинтересованы в экологическом туризме, который приобретает все большую популярность. Сейчас мы совместно с МСХ РК разрабатываем единый план, чтобы привлечь людей в заповедную зону. Что мы сейчас имеем? Чтобы было двустороннее движение, совместно с МСХ разрабатываем единый документ. Могу вас уверить, что в экологическом туризме в приоритете первозданная природа, а не ухоженные дороги. Для тех, кто приезжает ради экологического туризма, интереснее видеть природу, которая сохранила свой первозданный вид», — уверен А.Мухамедиулы. Шествие золотого человека по миру «Базовой основой нашего общенационального патриотизма станет проект «Туған жер», в рамках которого предстоит провести широкую краеведческую работу в сфере образования, изучения региональной истории, восстановления исторических памятников и культурных объектов», — отметил министр. По проекту «Современная казахстанская культура в глобальном мире» начат отбор лучших произведений в сфере культуры и искусств для дальнейшего перевода на языки стран ООН. «Здесь запланированы масштабные проекты по проведению всемирных гастрольных туров наших ведущих творческих коллективов, театров, проведение дней культуры и дней казахстанского кино за рубежом. Предусмотрено масштабное шествие по миру Золотого человека, как уникального культурного бренда Казахстана, для чего уже сегодня заключаются контракты с ведущими музеями мира и выставочными залами», — добавил А.Мухамедиулы. Как отметил Глава государства, необходимо продвигать в глобальном мире и достижения наших современников. Поэтому в проекте «100 новых лиц Казахстана» будут отражены истории 100 конкретных людей из разных регионов, разных возрастов и национальностей, которые добились успеха за годы независимости. «Здесь будут те, кто своим умом, руками, талантом творит современный Казахстан. Они станут героями нашей телевизионной документалистики, их образы появятся в литературе, кино, постановках, живописи и других жанрах. С передачей Министерству функций туризма обеспечен абсолютно верный симбиоз: культура, спорт, туризм. Потому что именно через эти сферы возможно очень быстро и эффективно продвигать положительный имидж Казахстана и стать узнаваемыми во всем мире», — заключил министр.
https://bnews.kz/ru/analysis/reviews/chem_kazahstan_budet_privlekat_turistov
1. Укажите форму/жанр текста. 2. Определите цель текста и целевую аудиторию. 3. Приведите доказательства стиля. 4. Определите роль примечаний/иллюстраций/подзаголовков в передаче основной мысли текста 5. Укажите языковые средства и цель их использования.

Имидж Казахстана: современный и исторический обзор

1. Изучите несплошной текст, выполните задание: определить проблему, сформулировать и записать вывод на основе изученной информации. Сформулируйте основное содержание несплошного текста в 5-7 предложениях.

Алгоритм работы с несплошным текстом: – определение вида несплошного текста (таблица, схема, карта и проч.); – знакомство со структурой текста, определение количества столбцов, строк и проч.; – выделение ключевых слов (знаков, символов и т.д.); – выявление разных смысловых блоков несплошного текста; – формулирование основного содержания несплошного текста

Имидж Казахстана: современный и исторический обзор

1. Летом вы совершили путешествие по своей стране. Напишите путевой очерк для школьного конкурса, в котором расскажите, где вы побывали, опишите, что вас поразило, передайте свои впечатления. Используйте лексику публицистического стиля, стилистические фигуры в соответствии с целью и ситуацией общения. Соблюдайте орфографические нормы.

Искусство и литература: различные формы художественного выражения

1. Создайте развёрнутый монолог на основе прослушанного текста, в котором выразите свое отношение к киноискусству Казахстана. Приведите не менее 2-х аргументов для защиты своей точки зрения. Время для подготовки – 5 минут, время обзора текста – 2 минуты, время высказывания по теме – 2 минуты. Казахстанская киноиндустрия: что есть, что будет?

Ушли в прошлое времена, когда мы сетовали на то, что наше кино в загоне, что оно едва дышит, что нужны экстренные меры для его реанимации. Мы видим новые фильмы – и полнометражки, и сериалы. Мы видим наше отечественное кино во всем его многообразии. Достаточно серьезно модернизирован «Казахфильм», а он играет далеко не последнюю скрипку в нашей киноиндустрии. Да, есть проблемы – например, непонятно, что творится с кинопрокатом. Да, помимо достойных картин, у нас нередко снимают откровенные поделки. Тем не менее происходящее свидетельствует прежде всего о том, что процесс идет. О нем мы и беседуем с известным кинокритиком Олегом Борецким. – А чего ждет от нашего кинематографа зритель? – Мне крайне любопытно, что будет происходить с самым, пожалуй, массовым жанром – с тем, что в Казахстане называют «мейнстрим», с комедией. Сейчас выходит фильм «Бизнес по-казахски в Америке», который сняли наши кавээнщики. У меня такое ощущение, что эта тема как бы исчерпала себя, что жанр «сдуется». Или нам покажут что-то принципиально новое, покажут оригинальные комедийные формы? Мы невольно возвращаемся памятью к аксакалам этого жанра, прежде всего, к Шакену Айманову. Пока что у нас музыкальных комедий, подобных «Нашему милому доктору», нет. А ведь был еще и «Ангел в тюбетейке». Шакен Айманов нашел важные алгоритмы современной ему казахстанской жизни. А мы? Комедии сейчас снимают все, поскольку поняли, на что идет зритель. Даже Ермек Турсунов снял фильм «Кемпир». И теперь хотелось бы понять, в каком направлении будет развиваться этот жанр дальше. Поднимется ли планка комедии на качественно новый уровень? Сумеем ли мы двинуться дальше уже найденных клише и стереотипов? – Кстати, о наших технических возможностях. Вот вы утверждаете, что «Казахфильм» технологически достаточно серьезно модернизирован. Я бы этого не сказал. Да, техническая база «Казахфильма» добротная, но она все же среднего уровня. Мы долго еще не сможем снимать фильмы, которые строятся на спецэффектах, да нам это, наверное, и не нужно. К тому же это неимоверно дорого. Нам довольно и того, что хотя бы раз в двадцать лет мы можем снять такое патриотическое кино, как «Кочевник». Нам нужны малобюджетные фильмы, которые опять же являются зрительскими, которые оправдывают затраченные на них деньги. Наши кинематографисты, и молодые, и среднего возраста, продолжают дорабатывать золотую жилу комедийного жанра, зритель идет на комедии, чтобы отвлечься, развлечься и отдохнуть. Не будем упускать из виду еще одно не менее важное направление нашего кинематографа – социальное кино. У нас уже были такие любопытные ленты, как «Чума в ауле Каратас» Адильхана Ержанова – она получила приз в Роттердаме как лучший азиатский фильм. А картина «Хозяева» этого же режиссера стояла в одной номинации на азиатский «Оскар» вместе с «Левиафаном» Звягинцева. Были фильмы вроде «Шлагбаума», который отхватил две награды в Москве. Или «Уроки гармонии», которые получили признание на Берлинале. В 2017-м подобного не было. Хотя… Месяца два назад вышел фильм «Арман. Когда ангелы спят», в котором главные роли сыграли Кайрат Нуртас и его жена (режиссер Рашид Сулейменов). Фильм смелый, остросоциальный, остродраматический. Я думаю, он будет в числе номинантов на лучшую женскую роль в Ассоциации кинокритиков. – Не потеряем ли мы при этом свою самостийность, свое лицо? Или не стоит этого опасаться? – Прогнозировать что-либо сложно. Наверное, тут есть свои плюсы. Новые школы, иная стилистика. Хотя… тут я вспоминаю своего учителя философа Агына Хайрулловича Касымжанова. Наша беда, говорил он, быть может, в том, что казахи слишком восприимчивы. Мы подвержены внешним влияниям и порой, увлекшись новыми веяниями, теряем свою самобытность. Неслучайно встал на повестку дня вопрос о возрождении культурного кода нации. Тут важно не впасть в другую крайность, опрометчиво полагая, что процесс этот можно контролировать. В то же время нужно помнить о том, что культура – и кинематограф, в частности,– не есть нечто застывшее, это живой процесс и, прежде всего, диалог. В нем, в диалоге культур – дыхание жизни. И потом – мы не стоим на месте. Осталось далеко в прошлом безвременье, когда даже «Казахфильм» почти исчез в потоке перемен, остался лишь продюсерский киноцентр. А сейчас мы говорим о киноиндустрии – как-никак тридцать фильмов в год. Есть, правда, одно упущение: у нас по-прежнему как бы не в чести документальное кино. В кинотеатрах мы его практически не видим. Но что отрадно, вопреки всему такие картины все же появляются, есть мастерские, где преподаватели работают со студентами, ориентированными на документальное кино. У нас в Казахском национальном университете вот уже четвертый год подряд в первых числах ноября проводится День казахстанского кино. https://camonitor.kz/30222-kazahstanskaya-kinoindustriya-chto-est-chto-budet.html

Искусство и литература: различные формы художественного выражения

Внимательно прочтите текст и выполните задания. 1. Составьте 3 вопроса высокого порядка для интервью с известным писателем. Формулируйте вопросы для интервью, основываясь на прочитанном тексте. 2. Выпишите из текста данные, которые можно использовать для аннотации к тексту, закончив предложения:  Данная статья поможет рассмотреть проблему……  В публикации затрагивается тема……  Статья посвящается исследованию……  Особое внимание было обращено автором…….  В публикации приведен анализ…… 3. Сформулируйте вывод на основе текста (5-7 предложений).
10 казахстанских писателей и поэтов, которых стоит почитать Так случилось, что с современной казахстанской литературой знакомы далеко не все. Ниже — список авторов, на которых, по моему мнению, стоит взглянуть. Было бы крайне глупо не упомянуть в списке современных казахстанских прозаиках известного публициста и автора множества литературных переводов с казахского языка. Этнического немца Герольда Бельгера даже называли «последним казахом», а его книги — трогательные воспоминания о детстве, заметки о культуре двух народов, об истории и трудностях жизни — написаны живо, без ложного притворства и красивых высокопарных метафор, показывая жизнь такой, какой он ее видел — без прикрас. Карина Сарсенова — обладатель множества международных литературных премий, член Союза Писателей России и президент «Евразийского творческого союза». Лично меня очень заинтересовала ее поэзия — несколько сборников с лирикой и философией, заключенными в несколько строчек. Кроме поэзии стоит обратить внимание на философские эссе и эзотерику, которые являются основными жанрами творчества писательницы (например, меня весьма заинтересовал сюжет книги «Хранители пути» — и видимо, не только меня — роман высоко оценили на международных конкурсах). Свою первую книгу Аян Кудайкулова выпустила в 2011 году, а в 2013 стала самым продаваемым казахстанским автором года. Главная тема ее произведений — проблемы в семье как бич общества. В своих романах автор раскрывает темы многоженства, токал, байбише, психологические факторы разрушения семьи; все это преподносится в легкойформе, но с оттенком философии и может, даже сочувствия в разумных пределах. Ермека Турсунова все знают как спортсмена и успешного режиссера, автора сценариев к таким фильмам, как «Шал», «Кемпір», «Кто вы, господин Ка?», но помимо этого он является еще и автором нескольких книг. Например, меня очень заинтересовала его книга «Мамлюк» о султане Египта Бейбарсе (сказать по правде, вообще не думала, что у нас есть авторы, пишущие исторические романы, так что факт их наличия меня обрадовал). Возможно, любители зарубежной исторической прозы откроют для себя чтото новое именно в романах земляка. Еще один автор, не упомянуть которого невозможно, с произведениями которого настоятельно рекомендуют ознакомиться — Таласбек Әсемқұлов, автор романа — лауреат конкурса «Современный казахстанский роман» Фонда Сорос-Казахстан «Талтүс». Роман — история взросления традиционного музыканта, нашего современника — роман о выборе, о мечтах и идеях, о детстве и юности и в целом о жизни. Обязателен к прочтению тем, кто ищет действительно достойную, качественную современную литературу на казахском языке. Ильмаз Нургалиев заявил сразу восемь книг подобной тематики — серию «Дастан и Арман», которая обещает стать эдаким фэнтези на основе мифов и легенд, где реальности разных веков переплетаются, и помимо исторических персонажей существуют и какие-то волшебные герои сказок. Учитывая тот факт, что кроме автора, никто в Казахстане не брался за этот жанр, с творчеством Ильмаза Нургалиева настоятельно рекомендовано ознакомиться любителям мифов и легенд из подрастающего поколения. (Однако должна отметить, что на орфографию и пунктуацию в книге особо рассчитывать не стоит — в издательстве явно забыли про редактора и корректора). Мне довелось найти лишь одну книгу Киры Нуруллиной — фэнтези «Катрина». Причем, единственное в своем роде казахстанское фэнтези для подростков — ну, знаете, вроде «Академии вампиров» или «Сумерек». Я бы не назвала сюжет супероригинальным, но подростки глотают такие книги тоннами одну за одной, и в многообразии имеющейся схожей литературы сложно найти свежую идею — но можно весьма успешно сочетать несколько других, и в итоге получить неплохой продукт. И все же, автор заслуживает вашего внимания — как минимум, как казахстанский автор книг для подростков — согласитесь, не каждый день узнаешь, что у нас кто-то пишет такую литературу. Роман Азизы Абдраимовой «Однажды в Астане» — хороший пример книги о людях, связанных одним городом и не особо счастливых на своем месте, о трудностях, о жизненных принципах, о нелегком выборе, но тем не менее, он не требует много сил для чтения и обдумывания. Книга вообще нацелена на широкую аудиторию, что немаловажно именно для нашего литературного (и не очень) общества, и Азиза Абдраимова достойна внимания еще и потому, что пишет книги для масс, такую «поплитературу», которая может быть интересна в качестве легкого, но увлекательного чтива после тяжелого рабочего дня.
Книга «Когда «Мерло» теряет вкус» вошла в список лучших книг 2014 года от IBookYou.kz, чем меня и заинтересовала. Я бы назвала это даже детектив-драма, с закрученным сюжетом и неожиданными поворотами. Тем не менее, в книге хватает и размышлений героя на самые разные темы. Я бы взяла такую книгу в поезд или вообще в дорогу — когда ты предоставлен сам себе, есть время и на рассуждения, и на то, чтобы насладиться перипетиями сюжета. Рекомендовано любителям детективов и книг с непредсказуемым сюжетом. https://yvision.kz/post/525761

Искусство и литература: различные формы художественного выражения

1. Какой вид искусства вы считаете наиболее значимым, более затрагивающим эмоции и чувства? Почему? 2. Дайте развёрнутый ответ (5-7 предложений) на вопрос, используя основную информацию текста для подтверждения своего мнения. Литература и музыка Из всех литературных родов лирика наиболее близка музыке. Музыка и лирика в древности воспринимались как единое целое. Этот синкретизм отчасти наследуется и поэзией Нового времени. Можно отметить черты сходства музыки и лирики на уровне восприятия жизненного опыта, вызывающего в слушателе совокупность сходных впечатлений и воспоминаний, связанных с реальными событиями. Сближает музыку и литературу также используемая в обоих случаях категория темы. И все же попытки отождествить искусства несостоятельны. У них различны средства создания образа: в литературе – слово, в музыке – звук. Перевод музыки на язык литературы подразумевает ее опредмечивание и ситуационное прикрепление. Поэтическое слово, попадая в сферу музыки, утрачивает конкретность, восприятие музыкального творения протекает вне зрительных ассоциаций. Слух – единственный инструмент восприятия музыкального произведения. Одна из целей поэзии – изобразить и выразить переживание при помощи сравнения, намека или описания. Задача музыки – предложить непосредственное содержательное бытие переживания, его продолжительность и эмоциональную всеобщность в звуке. Отличие музыки от литературы состоит и в том, что слово называет чувство, а музыка выражает ощущение как непосредственное откровение, минуя мыслительные доказательства и рациональные аргументы. Музыка часто используется для опосредованной характеристики литературных героев. Включение музыкальной партитуры в литературные тексты делает их убедительным средством психологического анализа характеров и обстоятельств. Этот прием использовали Л. Н. Толстой («Крейцерова соната») и А. И. Куприн («Гранатовый браслет»). Одним из традиционных стало сравнение музыкальных и литературных произведений: мелодии – с сюжетом, симфонии – с романом. Многие композиторы были вдохновлены литературными произведениями. Романтики объявили музыку «таинственным, выраженным в звуках языком природы», «самым романтическим из всех искусств, так как ее предмет – бесконечное». Музыкальное начало пронизывает повествовательную ткань произведений Э. Т. А. Гофмана. Гофмановский пейзаж представляет собой развернутый образ музыки, противопоставленный «житейским воззрениям» просвещенных филистеров. Ф. Стендаль утверждал, что, испытывая музыкальное наслаждение, человек познает силу страсти. Если слово только называет чувство, то музыка выражает еще неосознанное ощущение и воздействует на слушателя как непосредственное откровение. Благодаря этому музыка воспроизводит то, что недоступно слову. Отношение к музыке как к миру нереальному и возвышенному было философски обосновано С. Кьеркегором и А. Шопенгауэром. В литературе музыкальные звуки уподобляются «библиотеке ощущений»: мелодии, услышанные давно, возвращают человека в мир переживаний.

Искусство и литература: различные формы художественного выражения

1. Прочитайте текст. Составьте назывной план

Культура, искусство и литература Республики Казахстан Сохранение и развитие культурных традиций, обычаев и обрядов многонационального населения является основным постулатом Государственной политики республики в области культуры. Казахстан известен своими фестивалями, такими как Звёзды Шакена, Приз Традиций и закрытыми фестивалями «Евразия» и «Голос Азии». Премиями Тарлан и недавно образовавшийся «КиноЭкшн-Астана». Важным направлением государственной политики в области книгоиздания является формирование издательских программ, целевое планирование и выпуск социально значимой литературы, в том числе по Государственной программе “Культурное наследие”, ориентированной на удовлетворение потребностей общества, развитие отечественного книгоиздания, формирование информационной инфраструктуры книжного сектора. Были изданы 132 наименований книг, в т.ч. 15 томов серии «Бабалар сөзі», 10 томов серии «История казахской литературы», 5 томов серии «Антология казахской музыки», 34 томов серии «Библиотека мировой литературы», 11 томов серии «Мировое философское наследие», по 5 томов серии «Мировая культурологическая мысль» и «Древний мир права казахов». В период формирования казахского народа как нации возникли специфические музыкальные традиции. В соответствии с особенностями исторического формирования казахского народа мелодический характер музыкальных произведений различен, имелись свои особенности и в исполнительных традициях: песни в сопровождении домбры или кобыза, исполнение кюев. Повторы свадебных песен “жар-жар”, “сынау” исполнялись хором. В инструментальных музыкальных произведениях изображаются военные сцены, поединки батыров, байга, полет орла, завывание волков. Появились талантливые кюйшикомпозиторы. Фольклорное наследие тюркской литературы представлено легендами, сказками, пословицами, поговорками, героическими и лироэпическими поэмами. В число нетленных образцов героического эпоса народов мира входят “Алпамыс”, “Қобыланды”, любимые в казахском народе социально-бытовые эпические поэмы — “Қозы Қорпеш — Баян сулу”, “Қыз Жибек”, более поздние сюжеты — “Айман — Шолпан”, “Күлшеқыз”, “Мақпал-қыз”. Активно развивается отечественная киноиндустрия. На киностудии О «Казахфильм» обеспечена полная современная технологическая цепочка производства художественных, документальных и анимационных фильмов. В результате масштабной модернизации компания располагает самым современным и высококлассным оборудованием, позволяющим снимать фильмы разных жанров и форматов. Кроме того, создан весь технологический цикл пост-производства. Производственная мощность кинобазы – это более 100 фильмов в год и более 20 картин в прокате. За последние четыре года 99 картин АО «Казахфильм» стали участниками 150 кинофестивалей и международных показов в 48 странах мира. Признаки национального театрального искусства опираются на древние народные обычаи и обряды (беташар, бәдік, жар-жар, жоқтау, қоштасу, қыз кәде, шілдехана), игры (алтыбақан, қыз ойнақ, қынаменде, ортеке, судыр-судыр), айтысы акынов и ораторское мастерство. Появились новые литературные объединения, среди которых литературнохудожественный журнал «Пигмалион» в г. Рудном (Северный Казахстан») ориентированный на новейшие экспериментальные литературные течения, и работающий также с прогрессивными художниками региона культурологический журнал «Тамыр», издающий тексты на русском казахском языках и нацеленный на инновационные интеллектуальные идеи. Заложен прочный фундамент развития театрального и музыкального искусства. На театральных площадках страны ежегодно ставится более 10 тысяч спектаклей, 300 из них – это новые постановки отечественных и зарубежных хореографов, балетмейстеров, режиссеров, произведения творческих конкурсов «Тәуелсіздік толғауы». Свое сценическое мастерство ведущие отечественные солисты оперы и балета оттачивают в лучших залах мира – Академии театра Ла Скала, Венской опере, Мариинском театре, Фонде Перголези Спонтини, школе Итальянской Оперы в Болонье, а также обучаясь по программе «Болашақ». Высокий уровень конкурентоспособности казахстанских исполнителей на международной арене подтверждается их ежегодным участием в престижных международных конкурсах и фестивалях, завоеванием ими званий лауреатов и дипломантов престижных международных конкурсов. За последние три года стажировку прошли более 170 человек. Запущен целый ряд телепроектов: реалити-шоу «Біз қазақша сөйлейміз», развлекательная программа с участием представителей неказахской национальности говорящих на казахском языке «Қазақша сөйлейміз», уроки по изучению казахского языка «Қазақша оңай – Казахский легко» и др. В целом, современные культурные процессы в Казахстане отражают происходящие в стране позитивные перемены, связанные с углублением демократических реформ.
2. Составьте несплошной текст на тему «Искусство и литература Казахстана» на основе прочитанного текста.

Основные понятия и уравнения кинематики равноускоренного движения тела

На Рис. 1.1 изображен автомобиль, который едет с постоянной скоростью 18 м/с. В
момент времени t = 0, водитель замечает ребенка, выбежавшего перед автомобилем.

В момент времени t = 0.6 с водитель начинает давить на тормоз. Автомобиль
равномерно снижает скорость, затрачивая 3.0 с до полной остановки.
a) На Рис. 1.2 изобразите, как изменяется скорость со временем t.

b) Рассчитайте путь, пройденный автомобилем за все время движения.
c) Определите ускорение автомобиля в момент торможения.

Дененің теңүдемелі қозғалыс кинематикасының негізгі түсініктері мен теңдеуі

1.1-суретте жүк көлігінің 80 секунд ішіндегі жылдамдығының өзгерісі көрсетілген.

(а) Графиктің қай бөліктерінде жүк көлігі
(i) Тұрақты жылдамдықпен қозғалады ……………………………………………
(ii) Жылдамдығын арттырады ……………………………………………………..
(b) Жүк көлігінің жүрген қашықтықтарын есептеңіз:
(i) BC бөлігінде
қашықтық = ………….. м
(ii) CD бөлігінде
қашықтық = ………… м
(с) D нүктесінен кейін жүк көлігі 30 секунд жүріп тоқтайды.
1.1-суретке жүк көлігінің осы бөліктегі қозғалысы үшін графикті жалғастырып сызыңыз.
(d) Жүк көлігінің жылдамдығы артқан бөлігінде, оның қандай үдеумен қозғалғанын анықтаңыз.

Основные понятия и уравнения кинематики равноускоренного движения тела

На рис. 2.1 показано как меняется скорость объекта в течение 30 с.

a) Найдите скорость тела
(i) В начале движения, t1 = 0 с
(ii) В конце движения, t2 = 30 с.
b) Опишите, что происходит со скоростью в промежуток времени от 10 до 25 с.
c) Рассчитайте ускорение тела на каждом участке графика и расстояние,
пройденное телом за последние 5 с.

Дененің теңүдемелі қозғалыс кинематикасының негізгі түсініктері мен теңдеуі

Мотоциклші 2.1-суретте көрсетілгендей А-дан В ға түзу жол бойымен қозғалып барады.

Мотоциклші А қиылыстан 15 м/с жылдамдықпен өтеді. А және В арасындағы қашықтықтың көп бөлігін мотоциклші сол 15 м/с жылдамдықпен жүреді.
Жол бойында су жиналып қалған бөлік кездеседі. Сол аралықты өту үшін мотоциклші қозғалысын баяулатады және сол тежелу күйінде В қиылысқа жетіп тоқтайды.
(а) 2.2-суретте А және В қиылыстары арасындағы мотоциклшының қозғалысы үшін жылдамдық-уақыт графигін тұрғызыңыз.

(b) А және В арасындағы қашықтық 1850 м.
(i) Егер мотоциклшы А және В арасындағы бүкіл жолда 15 м/с жылдамдықты сақтайтын болса, ол осы қашықтықты қанша уақытта өтетінін есептеңіз.
уақыт = …………… с
(ii) А дан В-ға дейін шын мәнінде (фактический) жүрген уақытын (b) (i)-де есептеген уақытпен салыстырыңыз. Бір жауапты таңдаңыз.
o Есептеген уақыттан көп.
o Есептеген уақытпен бірдей.
o Есептеген уақыттан кіші.

Кинематика криволинейного движения

Барабан стиральной машины делает 1200 оборотов за 1 минуту. Диаметр барабана
30 см. Рассчитайте:
а) частоту обращения
b) период обращения
c) угловую скорость
d) линейную скорость

Қисықсызықты қозғалыс кинематикасы

(a) Материалдық нүкте модулі бойынша тұрақты жылдамдықпен шеңберді сағат тілінің бағытында айналады. Берілген нүктелердің қайсысында материалдық нүктенің үдеуі
суреттегі тілшенің бағытымен бағыттас болады?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
(b) Радиусы ? болатын шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалған дененің периоды ?-ға тең. Қандай уақыт ішінде дене шеңбер бойымен ??-ға тең арақашықтықты жүріп өтеді?
A) 2?
B) ?2
C) ?2?
D) ??
(c) Материалдық нүкте радиусы ?-ға тең шеңбер бойымен бірқалыпты ? жылдамдықпен қозғалады. Егер нүктенің жылдамдығы екі есе артса, онда центрге тартқыш үдеу модулі қалай өзгереді?
A) өзгермейді
B) 2 есе азаяды
C) 2 есе артады
D) 4 есе артады

Кинематика криволинейного движения

Скорость рабочей поверхности шлифовального круга диаметром 40 см не должна
превышать 100 м/с. Найти:
а) предельную частоту вращения круга
b) период обращения
c) нормальное ускорение точек рабочей поверхности круга
d) сделайте чертеж, на котором укажите направление нормального ускорения
автомобиля

Силы. Сложение сил. Законы Ньютона

Ящик массой 12 кг находится на горизонтальной поверхности, коэффициент трения
равен 0,1. Его тянут с помощью веревки под углом 600
к горизонту, сила натяжения
веревки 14 Н. Чему равна сила трения, действующая на ящик? Сделайте
пояснительный рисунок, на котором укажите силы, действующие на ящик.

Қисықсызықты қозғалыс кинематикасы

Материалдық нүкте радиусы 4 м-ге тең шеңбер бойымен қозғалады. Графикте оның жылдамдығының модулінің уақытқа тәуелділік графигі берілген

(a) Материалдық нүктенің бұрыштық жылдамдығын анықтаңыз;
(b) Айналу жиілігін анықтаңыз;
(c) ?=3 ? уақыт мезетінде центрге тартқыш үдеу неге тең болады?
(d) ?=2 ? ішіндегі нүктенің бұрыштық орын ауыстыруын табыңыз

Силы. Сложение сил. Законы Ньютона

Какой станет скорость тела массой m=5 кг, движущегося со скорость ?0 = 8 м/с, если
на расстоянии L=10 м на тело будет действовать сила F=12 Н? Рассмотрите
следующие случаи:
1) Направление перемещения совпадает с направлением силы;
2) Направление перемещения противоположно направлению силы;
3) Направление перемещения в любой момент времени перпендикулярно
направлению силы

Күштер. Күштерді қосу. Ньютон заңдары

Автобустың толық жүгімен алғандағы массасы m = 15 т. Ол біраз уақыт тас жолдың горизонталь бөлігімен түзу сызықпен қозғалады. Жылдамдық проекциясының өзгеру заңдылығы ?x = 0,7t (м/с).
(a) Автобусқа әсер ететін барлық күштерді сызба түрінде көрсетіңіз.
(b) Ньютонның екінші заңын векторлық түрде жазыңыз.
(c) Күштердің координат осьтеріндегі проекцияларын жазыңыз.
(d) Автобустың үдеуін есептеңіз.
(e) Үйкеліс күшін анықтаңыз.

Центр масс. Виды равновесия

В лабораторной работе, чтобы найти центр масс пластикового треугольника, его свободно
подвешивают за точку А, затем за точку В, как показано на рисунках 1 и 2.

При подвешивании за точку А, точка D находится вертикально под точкой А.
При подвешивании за точку В, точка Е находится вертикально под точкой В.
На Рис.3 ниже, изобразите линии и найдите расположение центра масс. Укажите центр масс
четкой точкой и обозначьте ее буквой F.

Күштер. Күштерді қосу. Ньютон заңдары

Суретте массасы 50 кг парашютшінің жерге құлап келе жатқан кездегі әсер еткен күштерінің диаграммасы көрсетілген.

(a) а-суретінде көрсетілген жағдай үшін қорытқы күш пен үдеуді анықтаңыз.
(b) b-суретінде көрсетілген жағдай үшін қорытқы күш пен үдеуді анықтаңыз.
(c) с-суретінде көрсетілген жағдай үшін қорытқы күш пен үдеуді анықтаңыз.

Центр масс. Виды равновесия

Основываясь на идеях о центре масс и устойчивости, объясните для чего:
a) Двухэтажные автобусы имеют дополнительный груз в нижней части;

……………………………………………………………….

b) На конце стрелы подъемного крана установлен тяжелый груз и два груза, которые
располагают у основания крана.

Бүкіл әлемдік тартылыс заңы

Ғарыштық шаттл Жер бетінен 3∙105 м қашықтықта, оны шеңберлі орбитамен айнала қозғалады.
a) Шаттлдың орбиталық жылдамдығы неге тең?
b) Одан кейін шаттл жасанды серікпен жолығуы үшін жоғарғы орбитаға өтеді.
Жаңа орбитадағы шаттлдың жылдамдығы … (дұрыс жауапты белгілеңіз)
o бастапқы орбитадағы жылдамдықтан үлкен.
o бастапқы орбитадағы жылдамдықтан аз.
o бастапқы орбитадағы жылдамдыққа тең.

Центр масс. Виды равновесия

На рисунке показаны силы, действующие на
велосипедиста.
Посмотрите на рисунок а.
a) Объясните, почему можно сказать, что
велосипедист в данном случае находится в
равновесии.
Теперь обратите внимание на рисунок b.
b) Объясните, скомпенсированы ли силы,
действующие на велосипедиста, в данном
случае?
c) Как можно описать равновесие
велосипедиста: устойчивое или
неустойчивое? Объясните свой ответ.

Когда автомобиль движется медленно, течение воздуха вокруг него ламинарное. По мере увеличения скорости течение воздуха вокруг автомобиля становится турбулентным. На рисунках ниже изобразите линиями ламинарное и турбулентное течение:

Бүкіл әлемдік тартылыс заңы

Жердің массасы Айдың массасынан 81 есе көп, ал Айдың радиусы Жердің радиусынан 3,67 есе кіші.
(a) Жердің бетіндегі еркін түсу үдеуін 9,8 м/с2 деп алып, Ай бетіндегі еркін түсу үдеуін анықтаңыз. (Жердің массасы 5,96∙1024 кг, ал Жердің радиусы 6370 км).
(b) Айдың бірінші ғарыштық жылдамдығын есептеңің

Сообщающиеся сосуды. Применение закона Паскаля

Поршень неподвижно прикреплен ко дну сосуда (см. рисунок).
Что произойдет с цилиндром, если:
1) В сосуд накачать воздух?

2) Откачать воздух из сосуда?

На рисунке дан график координаты тела от времени. После момента времени t1 кривая графика – парабола. Опишите движение тела.

Гравитациялық өрістегі дененің қозғалысы

Суретте көрсетілген траекториямен ұшқан снарядтың берілген нүктедегі үдеуінің бағытын анықтаңыз.
A) Ол нүктеде үдеу нөлге тең
B) P векторымен бағыттас
C) Q векторымен бағыттас
D) R векторымен бағыттас

Законы сохранения импульса и механической энергии

Приведите примеры упругого и пластичного взаимодействия

Как изменится время и дальность полета тела, брошенного горизонтально с некоторой высоты, если скорость бросания увеличить вдвое?

Гравитациялық өрістегі дененің қозғалысы

Оқушы допты көкжиекке бұрыш жасай тепті. Егер үйкеліс ескерілмейтін болса, онда доптың ұшу траекториясы қандай болады?
A) Шеңбер
B) Эллипс
C) Парабола
D) Гипербола

Пуля, летящая горизонтально, пробивает насквозь висящий на нити неподвижный деревянный брусок. Как изменяются полная механическая энергия и импульс системы после вылета пули?

Кинематика жидкости

На рисунке изображено крыло самолета. Синей стрелкой указано направление силы F,
действующей на него. Используя термины ламинарный и турбулентный, объясните:
a) Движение потоков воздуха вокруг крыла самолета;

b) Причину возникновения силы F.

Гравитациялық өрістегі дененің қозғалысы

Диаграммада ауаның кедергісі ескерілмеген жағдайдағы снарядтың траекториясы көрсетілген. Егер P нүктесіндегі жылдамдық векторы ? болса, онда Q нүктесіндегі жылдамдық векторы қандай болады?

Определите вид равновесия для тел, изображенных на рисунках 1 и 2.

Масса центрі. Тепе-теңдік түрлері

Оқушы ішінде сұйықтығы бар колбаны штативке қысқышпен орнатты. Қай суреттегі жабдық жоғары орнықтылыққа ие?

Медный кубик, висящий на нити, целиком погружен в воду и не касается дна сосуда. Верхняя и нижняя грани кубика горизонтальны.
Как изменится давление воды на нижнюю грань кубика, а также модуль силы Архимеда, действующей на кубик, если опустить кубик глубже, но так, чтобы он не касался дна сосуда?

Для каждой величины определите соответствующий характер изменения:
1) Увеличится
2) Уменьшится
3) Не изменится

Запишите в таблицу выбранные цифры для каждой величины. Цифры в ответе могут повторяться.

Масса центрі. Тепе-теңдік түрлері

Үшбұрышты пластинканың масса центрі М. Қай сурет жіпке ілінген пластинканы дұрыс сипаттайды?

В школьном опыте брусок, лежащий на горизонтальном диске, вращается вместе с ним с некоторой угловой скоростью. В ходе опыта период вращения диска уменьшили. При этом положение бруска на диске осталось прежним.
Как изменились при этом следующие величины: центростремительное ускорение бруска и угловая скорость?
Для каждой величины определите соответствующий характер изменения:
1) Увеличится
2) Уменьшится
3) Не изменится
Запишите в таблицу выбранные цифры для каждой величины. Цифры в ответе могут повторяться.

Масса центрі. Тепе-теңдік түрлері

Массасы 62 кг болатын адам массасы 15 кг болатын біртекті тақтайдың үстінде жатыр. Тақтайдың бір ұшына суретте көрсетілгендей кірпіш, ал екінші ұшына таразы қойылғанАдамның бойы 1,56 м ге тең. Тақтайдың ұзындығы да 1,56 м.
(a) Есептің шарты бойынша сызба жасаңыз. Осы сызбада тақтайға әрекет ететін барлық күштерді кескіндеңіз.
(b) Таразының көрсетуі 30 кг болса, адам денесінің ауырлық центрі оның аяғының ұшынан қандай қашықтықта орналасқанын анықтаңыз.

Девочка бежала 120 м на север, затем она свернула на восток и пробежала еще 80 м. В поле ниже начертите векторную диаграмму, изображающую траекторию движения девочки. Соблюдая масштаб, начертите результирующий вектор перемещения девочки и обозначьте его R. Каков его модуль?

Қатынас ыдыстар. Паскаль заңын қолдану

Көлденең қимасының ауданы бірдей U-тәріздес қатынас ыдыста су бар. Оң жақтағы түтікшеге керосин құйды. А, В, С және D нүктелеріндегі қысым pA, pB, pC және pD деп белгіленеді.
(a) Паскаль заңын тұжырымдаңыз.
(b) Қай нүктелердегі қысымдар тең.
(c) Қатынас ыдыстағы бағанының биіктігі 17,2 см су, биіктігі 20 см керосин бағанын теңестіретін болса, керосиннің тығыздығы қандай болады? ?с=103 кг/м3

На графике показана зависимость скорости от времени некоторого тела, брошенного вертикально вверх в момент времени t=0 c некоторой высоты.

Мяч достигает земли в момент времени t = 4,1 с.
(а) Объясните, как график показывает, что ускорение постоянно.
(b) Используя график, определите время, когда мяч достиг наивысшей точки.

Импульстің сақталу заңы

Суретте құздан өзенге құлап бара жатқан тас көрсетілген.
(a) Тас массасы 75 кг. Еркін түсу үдеуі 10 м/с2.
Тастың салмағын есептеңіз:
Р= ………………..
(b) Тас құламай тұрып, өзен бетінен 15 м қашықтықта болған. Тастың өзен бетіне түсер мезеттегі кинетикалық энергиясын есептеңіз.
Ек=………………..
(c) Тас суға түседі. Су ішінде тастың кинетикалық энергиясына не болатынын түсіндіріңіз

На рисунке изображено движение спутника по орбите. Из-за действия силы трения спутник постепенно спускается вниз.

(a) На рисунке укажите:
(i) Направление ускорения спутника.
(ii) Траекторию движения спутника.
(b) Объясните, почему старые спутники не бомбардируют Землю непрерывно.

Импульстің сақталу заңы

Массасы 850 кг зеңбірек массасы 20 кг снарядты 180 м/с жылдамдықпен ұшыра атады.
(a) Снарядтың соңғы импульсін есептеңіз.
(b) Снарядты атып жібергеннен кейінгі зеңбіректің импульсі қандай? (зеңбірек бастапқыда тыныштықта болды деп есептейміз).
(c) Зеңбіректің υ жылдамдығын табыңыз

а) Напишите второй закон Ньютона для движущегося тела.
(b) При прыжке с высоты желательно согнуть колени в момент приземления.
(i) Укажите, как это повлияет на время, необходимое для остановки при ударе о землю.
(ii) Используя второй закон Ньютона, объясните, почему разумно сгибать колени при прыжках с высоты.

Сұйықтар кинематикасы

Суретте көрсетілген ауа есептегіші құбырдағы су ағынының жылдамдығының өзгерісін өлшеу үшін қолданылады.
Құбырдың жуан және жіңішке бөліктерінің көлденең қимасының аудандары 5 см2 және 3 см2. Екі вертикаль түтіктердегі су биіктігінің айырымы 20 см-ге тең.
(a) Құбырдың жуан бөлігіндегі су ағысының жылдамдығын анықтаңыз.
(b) Жіңішке бөлігіндегі су ағысының үдеуін анықтаңыз

Периодтық заң және химиялық элементтердің периодтық жүйесі

(а) 3 период элементтерінің оксидтерінің формуласын жазыңыз.
(b) 3 период элементтерінің оксидтерінің солдан оңға қарай металдық және бейметалдық қасиеттерінің өзгеру сипатын түсіндіріңіз.
(c) Натрий, алюминий және күкірттің гидроксидтерінің қышқылмен және сілтімен әректтесу теңдеулерін жазыңыз.
(d) Неліктен калий литийге қарағанда сумен қарқынды әрекеттеседі?

Определите верное(-ые) утверждения для описания s – орбитали.
1. s-орбитали имеют шарообразную форму
2. у атома водорода электроны находятся только на s – орбиталях.
3. s- и р- орбитали имеют одинаковую форму

A) 1
B) 1 и 2
C) 2
D) 1 и 3

2. Напишите значения главного квантового и орбитального числа для атома с электронной конфигурацией 2,8,1
n =                  l =

Установите соответствие между электронной формулой и названиями элементов.

Вычислите формулу соединения, в котором массовая доля калия составляет 56,5%, углерода – 8,7%, кислорода – 34,8%.

В результате распада атом смещается на 2 клетки к началу таблицу элементов, т.е. заряд ядра Z уменьшается на 2.
(a) Назовите тип распада. _____________________________________________________
(b) Напишите уравнение радиоактивного распада элемента (_50^121)Sn.
______________________________________________________________

На примере элементов 2 группы покажите закономерность изменения следующих свойств:
(a) радиус атома:_____________
(b) число электронов на внешнем слое атома:_______________
(с) энергия ионизации:_________________

Кислотные свойства высших оксидов усиливаются в ряду
A) цезий, цинк, кремний
B) алюминий, бериллий, стронций
C) фосфор, азот, мышьяк
D) германий, цинк, калий

Литий (Li), натрий (Na), калий (К), рубидий (Rb), цезий (Cs) и франций (Fr) относятся к щелочным металлам, которые расположены в І группе периодической системы. Металлические свойства сверху вниз по группе увеличиваются.

Спрогнозируйте физические и химические свойства цезия (укажите по два свойства).
Физические свойства:______________
Химические свойства_________________
Напишите подтверждающие уравнения реакции:_______________

Нарисуйте диаграмму «точек и крестов», показывая внешние электроны и заряды аммиака.

Объясните, почему метан — это газ (при комнатной температуре), основываясь на электронном и пространственном строении молекулы.

Нарисуйте диаграмму «точек и крестов» молекулы оксида кальция, показывая внешние электроны

В таблице показаны некоторые физические константы веществ А — D.

(a) Укажите, какое из веществ является железом.

Объясните, как вы пришли к этому выводу.
железо – это вещество ________________
объяснение _________________
(b) Укажите, какое из веществ является хлороводородом.

Объясните, как вы пришли к этому выводу.

хлороводород – это вещество ___________________
объяснение ____________________

Строение атома/ Современная теория строения атома

1. Заполните пробелы в тексте.
Атомы состоят из находящегося в центре ………………………, состоящего из протонов
и …………………………………………….. Размер ядра атома ………………………, по
сравнению с размером всего атома. Ядро окружено ………………………,
расположенными на энергетических уровнях, которые так же называются
……………………………. Атомы не имеют электрического заряда, потому что они
содержат одинаковое количество протонов и …………………………………
2. Заполните таблицу:

3. Ответьте на все вопросы в предоставленных для этого местах:

а) Атомный номер = количество ……………………….
Массовое число = количество ………………….. + количество …………………….
Число протонов, нейтронов и электронов в атоме можно вычислить, используя
атомный номер и массовое число.
Число протонов = …………………………………………………………………………………………..
Число нейтронов = …………………………………………………………………………………………..
Число электронов = …………………………………………………………………………………………..

b) 9 F
19
число протонов =………, число нейтронов = ………, число электронов = ……….
Атомы одного и того же элемента имеют одинаковое число
…………………………………………………..
Это число ………………………………… определяет вид атома (например, все атомы с 6
протонами являются атомами углерода). Атомы разных элементов имеют разное
число ………………………………………………………………………………………………………………..
Изотопы представляют собой атомы с одинаковым числом
…………………………………………………, но разным числом
………………………………………… Это означает, что они являются атомами
одного и того же …………………………., с одинаковым ……………………………
номером, но отличаются ………………………… …………………….
c) Заполните таблицу.

d) Заполните таблицу.

Строение атома/ Квантовые числа. Принцип Паули, правило Хунда, правило Клечковского

Ответьте на вопросы:
1. Что такое электронная оболочка?
2. Как двигаются электроны?
3. Что такое электронный слой или энергетический уровень?
4. Как определить число электронных уровней у атома элемента?
5. Сколько электронов на внешнем уровне?
6. Как распределяются электроны по электронным уровням?
7. Что такое орбиталь? Виды орбиталей.
8. Составить электронно-графические формулы для ванадия, железа, мышьяка,
криптона

Строение атома/ Понятие о радиоактивных веществах, ядерных реакциях и их роль в энергетическом потенциале Казахстана

1. Существует три типа радиоактивного излучения — альфа, бета и гамма-излучение.
Заполните приведенную ниже таблицу о каждом типе.

2. Какое из трех радиоактивных излучений лучше всего подходит для следующих
утверждений? Напишите правильные символы на линиях.
a) Эти излучения заряжены ____________.
b) Это излучение является положительно заряженным ____________.
c) Это излучение является наиболее опасным для тела ____________.
d) Это излучение может быть останавлено тонкой бумагой или несколькими
сантиметрами воздуха _________.
e) Это излучение может проходить через бумагу, но остановлено алюминием
_______.
3. Допишите следующие ядерные реакции:

Периодический закон и периодическая система химических элементов/ Периодичность изменения свойств элементов в главных подгруппах и периодах

1. а) Радиус атома — общий термин. Измерения производятся из металлических радиусов
металлов и ковалентных радиусов для молекул. Нарисуйте диаграмму, чтобы
показать, как вы могли бы рассчитать атомный радиус двух ковалентно связанных
атомов.
b) Укажите и объясните общую тенденцию атомного радиуса по 3 периоду (за
исключением Аргона).
c) Почему Аргон не следует этой тенденции?
d) Определите влияние атомного радиуса на первую энергию ионизации элемента.
2. Значения первых энергий ионизации неона, натрия и магния составляют 2080, 494 и 736
кДж*моль-1
соответственно.
a) Объясните значение термина «первая ионизация атома».
b) Напишите уравнение для измерения второй энергии ионизации магния.
c) Объясните, почему значение первой энергии ионизации магния выше, чем значение
первой энергии натрия.
d) Объясните, почему значение первой энергии ионизации неона выше, чем значение
первой энергии натрия.
3. а) Сродство к электрону у хлора (3,70 эВ) намного больше, чем у фосфора (0,77 эВ).
Объясните причину этого явления.
b) Почему сродство к электрону, постепенно возрастающее при переходе от N к О и F,
резко уменьшается у Ne?
4. В таблице ниже приведены значения электроотрицательности для элементов периода 3,
за исключением хлора.

а) Дайте определение термину электроотрицательность.
b) Объясните, почему в 3 периоде электроотрицательность возрастает.
с) Предположите значение электроотрицательности хлора и лития.
5. а) Что такое степень окисления?
b) Как изменяется степень окисления в периодах и группах?
6. Определите степени окисления атомов в неорганических соединениях:
а) Na2S, Na3N, NaBr. MgCl2, MgS, Mg3N2. Al2S3, Al2O3.
b) N2O, NH3, NO2, N2O3, N2O5. SO3, SO2, H2S. Fe2O3, FeO

Периодический закон и периодическая система химических элементов/ Периодичность изменения свойств элементов в главных подгруппах и периодах

1. Заполните таблицу:

Сделайте вывод на основании таблицы и ответ обоснуйте:
a) Как изменяются основные свойства оксидов и гидроксидов в периоде?
b) Как изменяются кислотные свойства оксидов и гидроксидов в периоде?
c) Как изменяются свойства водородных соединений в периоде?
2. На основе закономерностей изменения свойств оксидов и гидроксидов в группах и
периодах, определите по периодической системе химических элементов: самое сильное
основание и самую сильную кислородсодержащую кислоту? Приведите их формулы.

Химическая связь и строение вещества/ Ковалентная химическая связь

Выполните следующие задания:
1. Наиболее прочная и короткая связь в молекуле:
а) H2O b) H2S c) HF d) PH3
Составьте электронную и структурную формулы этой молекулы.
2. Прочность связи С — Э возрастает в ряду:
а) CCl4, CF4, CBr4; b) CBr4, CCl4, CF4; c) CF4, CH4, CCl4; d) CO2, CS2, CBr4.
Составьте электронную и структурную формулы одной из молекул выбранного ряда.
3. Длина связи уменьшается в ряду:
а) Br2, I2; b) F2, N2; c) N2, F2; d) O2, Cl2.
Составьте электронную и структурную формулы молекул выбранного ряда.
4. Наименьшая длина связи между атомом водорода и атомом:
а) фосфора б) кремния в) серы г) углерода
Составьте электронную и структурную формулы молекулы этого соединения.
5. Тройная ковалентная связь присутствует в:
а) азоте b) оксиде углерода (IV) c) сероводороде d) хлориде натрия
Составьте электронную и структурную формулы молекулы этого вещества.
6. В молекуле CO2 число общих электронных пар равно:
а) 1 b) 2 c) 3 d) 4
Составьте ее электронную и структурную формулы.
7. Число π-связей в молекуле оксида углерода (IV) равно:
а) 1 b) 2 c) 3 d) 4

Химическая связь и строение вещества/ Электроотрицательность и полярность связи

1. Ответьте на следующие вопросы:
a) Что такое электроотрицательность?
b) Какова закономерность изменения электроотрицательности в группе и периоде?
2. Выполните задания:
a) Расположите химические знаки перечисленных ниже элементов в порядке
возрастания значений электроотрицательности: магний, натрий, хлор, сера,
кислород, цезий, бор, калий, азот, бериллий, литий, фтор.
Подчеркните элементы с наименьшей и наибольшей электроотрицательностью.
b) Элемент I группы, имеющий наименьшую электроотрицательность __________.
c) Наибольшее значение электроотрицательности имеет элемент _______________.
d) На основании значений электроотрицательности определите тип химической связи
в каждой молекуле:
СаСl2, К2O, N2, H2S, Al2O3.

Химическая связь и строение вещества/ Ионная химическая связь и ионные кристаллические решетки

1. Как называются положительно и отрицательно заряженные частицы?
2. Какая связь называется ионной связью?
3. Между какими элементами возникает ионная связь?
4. В каком ряду находятся вещества только с ионной связью – назвать выбранные
вещества, указать заряды ионов:
1) AlCl3, H2O, NH3;
2) Li2O, KBr, CaS;
3) Na2O, SO3, Cl2.
5. Представлены следующие вещества: Н2, КI, CaF2, K2S, СО, Li2O, CaO.
Выберите среди предложенных формул соединения, молекулы которых образованы
ионной связью.
Напишите схемы образования химической связи этих соединений.

Химическая связь и строение вещества/ Металлическая связь

1. Ответьте на следующие вопросы:
a) Что называется металлической связью?
b) Что такое электронный газ?
c) Что находится в узлах кристаллической решетки металлов?
d) Какие свойства характерны для металлической связи?
2. Предложенные задания имеют по четыре варианта ответов, из которых правильных
может быть несколько:
— Как называется связь, образованная за счет обобществленных электронов, которые
свободно перемещаются между ионами, находящимися в узлах кристаллической решетки?
a) ионной
b) ковалентной
c) металлической
d) кристаллической
— Что представляет собой электронный газ?
a) совокупность всех электронов в кристалле металла
b) совокупность всех электронов на электронной оболочке атома металла
c) электроны, которые освобождаются вследствие образования любого иона
d) совокупность подвижных электронов в кристалле металла, непосредственно не
связанных с определенным ядром
— Почему металлическая связь является многоцентровой и многоэлектронной?
a) в металлах отсутствует направленность связи, т.к. валентные электроны
распределены равномерно и являются общими для всех центров
b) металлическая связь имеет сходные признаки и отличия с ковалентным и ионным
типами связей
c) в образовании металлической связи принимают участие все ионы и атомы металла,
расположенные в узлах кристаллической решетки, и все обобществленные
валентные электроны
d) особенности металлической связи обусловливают химические и физические
свойства металлов

Атом құрылысы

1. Атомның заманауи моделінің даму тарихы берілген.
(a) Төменде аталған ғалымдар ұсынған атом моделдерінің суретін сызыңыз.
Дальтон (1800) Tомсон (1897) Бор (1913)
(b) Томсон моделінің Дальтон моделінен айырмашылығы неде?
(c) Алтын фольгамен жүргізілген эксперимент нәтижесінде атом құрылысы жөнінде екі басты жаңалық белгілі болды. Ол не нәрсе еді?
(d) Атом спектрлері қалай пайда болады? Электронның негізгі және қозған күйлері деген терминдерді қолданып жауап беріңіз (спектр ұғымын қолданыңыз)?
(e) Бор моделі орталық ядроның айналасындағы электрондарды қалай бейнелейді? Неліктен?
(f) Атомның заманауи моделі механикалық толқындық модель деп аталады. Толқындық механикалық модель бойынша электрондар ядро айналасында болуы мүмкін аймақта орналасады. Бұл аймақ былай деп аталады:
A. қабаттар
B. орбитальдар
C. шеңберлер
D. толқындар

Атом құрылысы

Берілген орбиталь түрлерін атаңыз.

Атом құрылысы

Паули принципі, Хунд ережесі, Клечковский ережесіне сүйене отырып берілген элементтердің электрондық конфигурациясын жазыңыз.

Атом құрылысы. Радиоактивті заттар туралы түсінік. Ядролық реакциялар және олардың Қазақстанның энергетикалық потенциалындағы маңызы

Берілген ядролық реакция теңдеулерін толықтырыңыз. Радиоактивті ыдырау типін
анықтаңыз.

Атом құрылысы. Радиоактивті заттар туралы түсінік. Ядролық реакциялар және олардың Қазақстанның энергетикалық потенциалындағы маңызы

1. Ядролық реакцияларды пайдаланып ураннан кейінгі элементтерді синтездеу іске асырылды:Ядролық реакциялардың теңдеулерін жазыңыз

2. Қазақстанда атом станциясын салудың екі артықшылығы мен екі кемшілігін бағалаңыз.
Артықшылықтары Кемшіліктері

Атом құрылысы

Атом құрылысы

Радиоактивті изотоптар энергия көзі ретінде, ал медицинада диагностикалық және терапевтік аспаптар мен маңызды ақпарат беруші сезгіш құрылғыларда қолданылады. Радиоактивті изотоптардың қолданылу салаларын мысалдармен сәйкестендіріңіз

Атом құрылысы

«Барий ботқасы» деп аталатын асқазанды рентген арқылы тексеруде жегізетін препараттың құрамында 58,80% барий, 13,73% – күкірт, 27,47% – оттегі болатыны белгілі.
Препараттың формуласы қандай?

Периодтық заң және химиялық элементтердің периодтық жүйесі

Топ бойынша төмен қарай элементтердің атом радиусының өзгеру бағытын сипаттаңыз:
1. Протон саны:
2. Валенттік электрондар саны:
3. Электрон қабаттарының саны:
4. Сыртқы қабаттағы электрондардың атом ядросына дейінгі қашықтығы:
5. Экрандау құбылысы:
6. Сыртқы қабаттағы электрондардың атом ядросына тартылысу күші:

Периодтық заң және химиялық элементтердің периодтық жүйесі

Иондану энергиясы шамасының периодтарда солдан оңға қарай өзгеру бағытын сипаттаңыз:
1. Протон саны
2. Валенттік электрондар саны
3. Электрон қабаттарының саны
4. Сыртқы қабаттағы электрондардың атом ядросына дейінгі қашықтығы
5. Экрандау құбылысы
6. Сыртқы қабаттағы электрондардың атом ядросына тартылысу күші

Периодтық заң және химиялық элементтердің периодтық жүйесі

Берілген кестедегі мәндер бойынша:
1. электртерістіктің топ ішінде өзгеру сипаты туралы қорытынды жасаңыз.
2. электртерістіктің период бойынша солдан оңға қарай өзгеру сипаты туралы қорытынды жасаңыз.
3. Электртерістіктің топтағы және периодтағы өзгеру бағытын бағдарша арқылы көрсетіңіз.

Периодтық заң және химиялық элементтердің периодтық жүйесі

Қосылыстың құрамындағы күкірт, темір, марганец, хром элементтерінің тотығу дәрежесін анықтаңыз.