СОР № 1 Казахский язык 9 класс Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану

Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану

Задание:

Мәтінді мұқият тыңдаңыз. Ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыру үшін берілген кестені толтырыңыз.

Дүниежүзіндегі және Қазақстандағы қазіргі экологиялық мәселелер Ең басты мәселенің бірі – жер шарындағы халық санының артуы. Жер шарындағы халықты азық-түлікпен, жылу энергиясымен, киім-кешек, т.б. материалдық жағдайлармен қамтамасыз ету үшін қаншама табиғат ресурстары қажет. Ғылыми-техникалық прогрестің дамуы қоршаған орта жағдайын нашарлатып, адамдардың денсаулығына орасан зор зиян келтіруде. Әлемдік экологиялық мәселелердің ішіндегі ең қауіптілерінің бірі – биосфераның ластануы. Адамның табиғатты өзгертуге байланысты іс-әрекеттері ғаламшардағы тіршілікке қауіп төндіретін өзгерістер тудыратын деңгейге жақындады. Апатты құбылыстар бүкіл ғаламшардың ырғақты тепе-теңдігін бұзып, дүниежүзілік климаттың өзгеру қаупін туғызуда. Мысалы, адам Қарабұғаз көлді Каспий теңізінен топырақ қамалы арқылы бөліп, теңіз деңгейінің төмендеуін тоқтатқысы келді. Ал 25–30 жыл өткен соң, Каспий теңізі деңгейінің төмендеуі шығанақпен байланысты емес, оның жердің эволюциялық даму заңына тәуелді екені айқындалды. Қазақстанда соңғы жылдары Каспий теңізі деңгейінің көтерілуі және Арал теңізі мен Балқаш көлі деңгейінің төмендеуі жалпы ауа райына, фауна мен флораның қалыпты тіршілігіне зиян келтіруде. 1970 жылы Балқаш көліне құятын Іле өзенінің орта ағысы тұсынан Қапшағай су электр станциясының салынуы Іле-Балқаш су алабының экологиялық жағдайын шиеленістіріп жіберді. Қапшағай су қоймасы өзінің ауқымын кеңейтіп, мыңдаған гектар табиғи жайылымдар мен тоғайлар су астында қалды. «Қызыл кітапқа» енген ағаштар жойылып, көптеген аңдар мен құстардың саны азайып кетті. Қазақстанның экологиялық жағдайы табиғатты тиімді пайдалану, көркейту және қорғау мен қайта қалпына келтіру жұмыстарын жүйелі әрі ғылыми негізде, кешенді тұрғыда жүргізуді қажет етеді.

Себеп-салдарлар айналмасы

Решение:

1.Мәселенің өзектілігі:Жер шарындағы табиғат әлемінің адамзат әсерінен уақыт өткен сайын нашарлай түсуі.

2.Мәселенің туындау себебі:Жер бетінде адам санының шектен тыс көбеюі үлкен әсерін тигізуде.

3.Мәселенің салдары:Қоршаған орта жағдайының деңгейін нашарлатып,табиғат ресурстарының мөлшерін төмендетуде.

4.Өмірмен байланысы:Баршамызға белгілі,адамзат баласы мен табиғат арасында ерекше бір байланыстың бары.Табиғаттың тылсым күштері арқылы адамзат өз өмірін қалыптастыра алады.

5.Мәселеге қатысты пікір:Менің ойымша,адамзат қауымы табиғаттан алған дүниесіне сәйкесінше сай болуы қажет.Сонда ғана екі жақта да бір деңгейдегі жетілу қалыптасады.

6.Мәселенің шешу жолдары:Экологиялық жағдайды жақсарту,табиғатты тиімді пайдалану, көркейту және қорғау мен қайта қалпына келтіру жұмыстарын жүйелі әрі ғылыми негізде жүргізу арқылы үлкен белестерді бағындыруға болады.