СОР № 1 География 8 класс Материктердің табиғат зоналары

Материктердің табиғат зоналары

Задание:

Атластың көмегімен Қазақстан жеріндегі табиғат зоналарының біріне жоспар негізінде сипаттама жасаңыз.
Орманды дала, дала, шөлейт, шөл.

Жоспар.
• Табиғат зонасының орналасқан шекарасы (ендік координатасы)
• Табиғат зонасы орналасқан жер бедері
• Табиғат зонасының климаты
• Табиғат зонасының топырағы
• Табиғат зонасының өсімдігі
• Табиғат зонасының жануарлар дүниесі
• Табиғат зонасында дамығын шаруашылық түрі

Решение:

1. Табиғат зонасының географиялық орны:

 

— Жартылай шөлдер Антарктидадан басқа барлық материктерде, үш климаттық белдеуде орналасқан: қоңыржай, тропиктік және субтропиктік. Оларда қатты желдің әсерінен пайда болған ландшафттар басым, дала рельефі тас қорғандар немесе төбелермен қиылысады.

 

2. Климаттық жағдайлар (жылу мен ылғалдың қосындысы):

 

— Климаты континенттік, жазы ыстық (ауа температурасы 20–30 °C, кей жерлерде 50 °C-қа дейін), қысы салқын, тауларда температура 0 °C дейін төмендеуі мүмкін. Жауын-шашын жылына 200-250 мм, тауларда 400-500 мм-ге дейін.

 

3. Өсімдік жамылғысы (сипатты түрлер)

 

— Оңтүстік Африканың Калахари жартылай шөлі үшін акациялы орманды алқаптар тән, шөп қабатында аристида өседі, құрғақтық күшейе түседі, бұталар мен алоэ пайда болады. Барлығы. Африкада сонымен қатар аласа өсетін акациялар мен биік көпжылдық шөптер басым. Жаңа дүниенің жартылай шөлдері тікенекті бұталар мен шырынды өсімдіктердің қопаларымен сипатталады, тек кактустардың 2000-нан астам түрі бар.

 

4. Зонадағы топырақ түзілу ерекшеліктері:

 

— қоңыр және ақшыл каштан топырақтары, құрамында қарашірік аз (2%-ға жуық), олардың құрамында гипс және көп мөлшерде тұздар бар, сортаңдар мен сортаңдар кей жерлерде жиі кездеседі (1-сурет (2, 3)), олар жасанды суару және тұздылықты азайту жағдайында ғана ауыл шаруашылығы айналымына пайдалануға болады.

 

5. Фауна (сипатты түрлер):

 

-Жануарлар әлемін кеміргіштер (хомяктар, жербоялар, тиіндер, тышқандар, ұзын құлақты кірпілер кездеседі), бауырымен жорғалаушылар, күннің ыстығына тығылатын жәндіктер көрсетеді. Жыртқыштар – аққұтан, түлкі, қарақұйрық, ақбөкен, құстардан – ақбөкен, жойылып бара жатқан түрге жататын торғай, бүркіт. Оңтүстік Америкада аталған кеміргіштерден басқа койпу, вискача, армадилло, бұғы, пампа мысықтары, құстар: түйеқұс Нанду, тинаму, пальмедей, сонымен қатар кондор бар.

 

6. Адам әрекетінің әсерінен зона табиғатының өзгеру дәрежесі?

 

— Жартылай шөлдер мен шөлдер антропогендік әсерге өте тұрақсыз. Өсімдіктер биологиялық мүмкіндіктерінің шегінде өмір сүреді және бұзылғаннан кейін өте қиын қалпына келеді. Шамадан тыс жайылымның әсерінен шөлейт ландшафттардың шөлейттенуі орын алады. Сонымен қатар өсімдік жамылғысының құрамындағы дала шөптерінің үлесі азайып, нағыз шөлейт жерлер көлемі де ұлғаяды.

 

7. Қорықтар мен ұлттық парктер.

 

Дүние жүзінің жартылай шөлейттерінің табиғи ландшафтарын қорғау және зерттеу үшін бірқатар ұлттық саябақтар мен қорықтар құрылды, оның ішінде Үстірт қорығы, Тигровая Балка, Арал-Пайғамбар.