Непроверенные решения пользователя (1531 шт)

Алгебралық бөлшек болмайтын өрнекті анықтаңыз:

Әрбір өрнекті мағынасы болатындай етіп мүмкін мәндер жиынынмен сәйкестендіріңіз

Бөлшекті қысқартыңыз

у –тің барлық мүмкін мәндерінде өрнектің мәні у-ке тәуелсіз екендігін көрсетіңіз

Көбейтуді орындаңыз

Өрнекті ықшамдаңыз

Есептеңіз

Кестені толтырыңыз:
Әр бағанға кемінде екі саннан жазыңыз

Көбейткішті түбір белгісінің астына алыңыз

Өрнекті салыстырыңыз

өрнегін ықшамдаңыз

Бөлшектің бөліміндегі иррационалдықтан құтылыңыз

Қабырғасы y см , ауданы x см² болатын шаршы тәріздес мата берілген.
i) Шаршы қабырғасының ауданына тәуелділігін өрнектейтін формуланы жазыңыз;
іі) Алдыңғы пункттегі тәуелділік графигін тұрғызыңыз;
ііі) ?(100; 10) нүктесі функция графигіне тиісті ме?
iv) Функция графигі В (9;n) нүктесі арқылы өтетін болса, n санын анықтаңыз.
v) Егер мата ауданы [9; 100] аралығында өзгеретін болса, қабырға ұзындығының өзгеру
аралығын анықтаңыз

?²−??+?−3=0 теңдеуінен бос мүшені анықтаңыз

Коэффициенттері a =−3, b = 12, c = 9 болатын квадрат теңдеуді келтірілген квадрат теңдеу түрінде жазыңыз

??²−2?+1=0 теңдеуі берілген, мұндағы ?≤1 және ?≠0 .
Теңдеудің неше түбірі болатынын анықтаңыз

Түбірлерінің қосындысы 3-ке, көбейтіндісі (-28)-ге тең болатын келтірілген квадрат теңдеуді құрастырыңыз. Төмендегі өрнектердің мәндерін есептеңіз:

3?²−2?+1=0 үшмүшесінен екімүшенің толық квадратын бөліп алыңыз

Анасына мерекелік сыйлық салатын қорап жасау үшін Әли ұзындығы енінен 2 есе артық тік бұрышты картон сатып алды. Ол қағаздың бұрыштарынан қабырғасы 4 см болатын шаршыларды қиып тастап, көлемі 96 см3 болатын төбесі ашық қорап жасады. Әлидің сатып алған картонының өлшемдері қандай болғанын анықтаңыз

?²+2?−5|=−2? теңдеуінің түбірін табыіыз.

Теңдеуді шешіңіз

?=2?² функциясы берілген.
i) Берілген функцияның графигін абцисса осі бойымен 3 бірлік оңға жылжытқандағы формуласын жазыңыз.
ii) і) жағдайында пайда болған функция графигін тұрғызыңыз

Доп жоғарыға тігінен лақтырылды. Доптың жер бетінен биіктігі ℎ=−6?²+20? формуласымен сипатталады. (Мұндағы h-метрмен берілген биіктік, t — секундпен берілген лақтырылғаннан кейін өткен уақыт)
2 секундтан кейін доп жерден қандай биіктікте болатынын анықтаңыз

Жебенің h(м) ұшу биіктігі өзгеруінің t(c) қозғалыс уақытына тәуелділігі ℎ=1+5?−?² формуласымен сипатталады. Жебе қанша уақыттан кейін 5м биіктікте болатынын анықтаңыз.

Құлпынай плантациясына арналған тікбұрышты жер телімін бөліп алу үшін 40м қоршау қолданылды.
i) Тіктөртбұрыш аудан өлшемінің ұзындық өлшеміне тәуелді функциясын аналитикалық түрде беріңіз.
іі) Функция графигін тұрғызыңыз.
iii) Функция графигін пайдаланып, сұраққа жауап беріңіз.
Плантацияның ауданы ең үлкен болуы үшін оның қабырғаларының ұзындығын қандай етіп алу қажет?
iv) Периметрлері тең тіктөртбұрыштар арасында ауданы ең үлкен қандай фигура?

Хауыздағы суды екі сорғы арқылы ағызады. Суды ағызу үшін екінші сорғы у минут, ал бірінші сорғы екіншіге қарағанда 14 минут кем уақыт жұмсайды. Сорғылар бірігіп 24 минутта суды хауыздан ағызады.
і) Мәтіндегі ақпараттарды пайдаланып кестені толтырыңыз

іі) Әр сорғы өзі жұмыс жасаса хауыздағы суды қанша уақытта ағызатынын табыңыз

8-класс оқушыларынан «Статистика элементтері» тарауы бойынша барлығы 20 ұпай болатын тест алынды. Оқушылардың тест нәтижелері мынадай болды:
15,16,11,15,18,20,13,17,13,19,11,11,18, 8,12.
(0;5], (5;10], (10;15], (15;20] интервалдарын қолданып, интервалдық кестесін құрыңыз

Кестеде 30 күндегі температура жиілігі келтірілген.

і) 30 күн аралығындағы ең ұзақ сақталған температура көрсеткіші қандай?
іі) Осы аралықтағы ең төменгі температура неше күн сақталатынын анықтаңыз

Бес атқыштың нысаға тигізгендегі нәтижелері берілген: 5, 8, 6, 10, 12.
Берілген ақпаратты пайдаланып, нәтиженің дисперсиясын есептеңіз.

?=?²−4?+3 функцияның теріс мәндер қабылдайтын аралығын көрсетіңіз.
A) (1;3);
B) (3;+∞);
C) (−∞;1);
D) (−∞;1)∪(3;+∞).

?²+?−6>0 теңсіздігінің шешімдер жиынын анықтаңыз.
A) (−3; 2)
B) (−2;3)
C) (−∞;−2)∪(3;+∞)
D) (−∞;−3)∪(2;+∞)

Теңсіздіктің бүтін шешімдерің табыңыз

Теңсіздіктер мәндес пе? Жауабыңызды негіздеңіз

і) Теңсіздікті шешіңіз: ?²+3?−10<0.
іі) Теңсіздіктердің екеуін де қанағаттандыратын x айнымалысының мүмкін мәндер жиынын табыңыз: ?²+3?−10<0 және 9+3?≤12+?.

Теңсіздіктер жүйесін шешіңіз

Теңсіздіктер жиынтығын шешіңіз

Элементы статистики

Заполните таблицу:

Упростите выражение

Даны числа:Запишите, сколько из них являются иррациональными

Внесите множитель под знак корня

Расположите в порядке возрастания числа

Найдите значение выражения

Дано выражениеОсвободитесь от иррациональности в знаменателе дроби

Дана функция у=√х
a) Постройте график функции.

b) Укажите область определения и область значения функции.
c) График функции проходит через точку А (n; 8). Определите значение n.

Какое из следующих уравнений является квадратным?

Какое из нижеперечисленных уравнений является неполным квадратным уравнением?

Известно, чтоНайдите значение выражения t — 3 .

Дано уравнение‒ корни данного уравнения.
Не вычисляя  х1 и  х2, найдите значение выражения

Дано равенство где a и b – постоянные.
a) Найдите a и b.
b) Разложите квадратный трёхчленна множители.

Дано уравнениеНайдите наибольший корень данного уравнения

Решите уравнение

Решите уравнение

Дана функция

a) Постройте график функции

b) По графику определите, при каком значении х функция принимает наименьшее
значение.

Дана функцияНайдите все значения аргумента, при которых значение
функции равно (‒ 20).

Фермер хочет выделить прямоугольный участок под выращивание саженцев. У него
имеется в наличии 120 м забора для ограждения участка, причем он хочет оградить
участок только с трех сторон AB, BC, CD, как показано на рисунке:

a) Пусть АВ = х м. Покажите, что площадь участка равна

b) Используя функциюайдите значение x, при котором значение S будет наибольшим.
c) Вычислите это наибольшее значение S.

Швея должна была сшить 120 платков к определенному сроку. Применив новый метод шитья, она стала шить в час на 20 платков больше, чем планировала, и поэтому закончила работу на 1ч раньше положенного.
a) Предполагая, что швея планировала шить x платков в час, заполните таблицу по данным задачи:

b) Составьте уравнение и найдите, сколько времени ей потребовалось бы по плану на выполнение работы.

В таблице представлены данные о распределении мужского населения одного маленького посёлка по ростуИспользуя данные таблицы, составьте новую таблицу с интервалом в 10 см.

Используя данные таблицы, составьте новую таблицу с интервалом в 10 см.По данным гистограммы, найдите общее число посетителей фитнес-центра.

Учащимся одного класса задали вопрос «Сколько часов в день вы слушаете музыку?». Результаты опроса занесены в таблицу:Известно, что средняя ежедневная продолжительность прослушивания музыки составляет 1,8 ч.
Найдите для данной выборки дисперсию.

Дано неравенствоКакое из нижеперечисленных значений является наибольшим целым решением данного
неравенства?
A) 4
B) 6
C) 8
D) 9

Какое из следующих неравенств имеет множество решений, представленное на рисунке?

Решите неравенствоукажите наименьшее целое решение

Решите неравенство

Решите систему неравенств

Решите систему неравенств

Решите совокупность неравенств

Определите, какое из приведенных уравнений является функцией на множестве
действительных чисел.

Вычислите значение выражения:

На рисунке 1 изображена часть графика функции y = f (x) . Наибольшее значение функция
достигает в точке с координатами (2;3).

Для заданных ниже функций, запишите координаты точек, в которых они достигают
наибольшего значения.
a) y = f (x -3)
b) y = 3 f (x)

Пусть h(x) =-2x +1, g(x) = 3x + 3. Решите неравенство

a) Постройте график функции

b) Применяя преобразования графика функции, постройте в той же системе координат
график функции y = 6 sin 2x + 3 на промежутке

Найдите функцию, обратную функции Запишите область определения
полученной функции.

Вычислите:
a) arccos(cos 2) .

Вероятность того, что Марат опоздает на работу равна 0,2. Какова вероятность того, что
Марат не опоздает на работу?

В коробке лежат керамические плитки красного и синего цветов. Всего 20 плиток.
Вероятность того, что случайным образом из коробки достанут красную плитку равна
5/2. Сколько синих плиток в коробке?

Покажите, являются ли события А и В зависимыми или независимыми, если P(A)=3/4 ,

Решите неравенство

a) Определите, имеют ли решения следующие тригонометрические уравнения:
1) sin x  = -2 2) sin x =1.
Поясните ответ и найдите решение, если оно существует.
b) Решите уравнение

В двух коробках лежат ручки. В коробке А – 12 ручек: 5 красных, 6 синих и 1 белая. В
коробке В – 25 ручек: n красных и остальные синие. Рустам достает случайным образом
ручку из коробки А, Алия достает случайным образом ручку из коробки В.
Известно, что вероятность того, что Рустам и Алия достанут обе красные ручки, равна
2/15. Сколько красных ручек в коробке В?

Имеется семь карточек с числами

Последовательно случайным образом выбирают две карточки.
Найдите вероятность того, что на двух карточках числа окажутся одинаковыми

Дана функция

Найдите:
a) производную функции;
b) критические точки функции;
c) промежутки возрастания и убывания функции

Закон движения точки по прямой задается формулой где t – время
(в секундах), S – путь (в метрах). Вычислите мгновенную скорость точки в момент t = 2с.

a) Найдите производную функции

b) Запишите уравнение касательной к графику функции в точке (0;1).

Прямоугольный участок площадью 3600м2 огораживают забором. Каковы должны быть
размеры участка, чтобы на забор ушло наименьшее количество материала? Решите задачу с
помощью производной.

Укажите дискретную случайную величину:
a) количество людей, проживающих в многоэтажном доме;
b) результаты измерения роста учащихся 10 класса;
c) масса двадцати автомобилей разных марок;
d) радиусы деталей круглой формы.

Случайная величина Х имеет следующий закон распределения.

a) Найдите значение p.
b) НайдитеM(X) .
c) Найдите дисперсию и среднее квадратичное отклонение случайной величины.
Результат округлите до двух знаков после запятой

Случайная величина Х принимает значения 10 или 20. Известно, что математическое ожидание равно 16. Составьте закон распределения случайной величины Х.

Во время недельного испытательного срока двое рабочих изготовили одинаковые детали. Количество изготовленных деталей за каждый день представлено в таблице.

a) Сравните среднюю производительность труда рабочих.
b) Кого из рабочих, представленных в задании (а), работодателю выгоднее взять на работу? Результаты округлите до двух знаков после запятой.

Покажите, что функция F(x) является первообразной функции f(x) на всей числовой прямой:

Найдите неопределенный интеграл:

Вычислите интеграл

Вычислите интеграл:

Найдите площадь фигуры, ограниченной графиком, изображенном на рисунке, и осью абсцисс на промежутке [0;π]

Фигура, ограничена линиями:

Вычислите:
a) площадь фигуры, ограниченной заданными линиями:
b) объѐм тела, образованного вращением вокруг оси Ох фигуры, ограниченной
заданными линиями.

a) Покажите, что уравнение касательной к графику функции точке с абсциссой x= 2 принимaет вид y=6x- 3

b) Вычислите площадь фигуры, ограниченной графиком функции

касательной к этому графику в точке с абсциссой x = 2 и прямой x = 0 .

Вычислите объeм тела, образованного вращением вокруг оси Ох фигуры, ограниченной линиями

Вычислите:

а) При каких значениях y равенство  будет верным?
b) При каких значениях y равенство   будет верным?

Найдите производную функции

Для нижеприведeнных функций установите соответствие между эскизом еѐ графика и аналитической записью:

1_____________
2_____________
3_____________

Преобразуйте заданное выражение

a) Упростите:

b) Упростите и вычислите значение выражения, если x =0,25 .

Найдите значение производной функции в точке  x0=2 .

Вычислите интеграл

a) Найдите область допустимых значений уравнения

b) Решите уравнение:

На рисунке изображен график функции

а) Используя график, найдите значения коэффициентов a и b.
b) Найдите f (2) .

Найдите область определения заданной функции f (x) = ln(2x +5).
A) x >-2,5
B) x ≥-2,5
C) x ≤-2,5
D) x ≤ 2,5
E) x > 2,5

Какая функция является возрастающей?

Найдите значение данного выражения, записав ответ в виде  log3k  :

a) Найдите абсциссы координат точек пересечения для заданных функций

b) Найдите интеграл от функции

Изменение минерального вещества при химической обработке определяется какМ(t) M (2)kt  t ≥0 k< 0  , где М – количество минерального вещества в кг за время t часов с момента начала процесса, а М0 ˗ исходное количество вещества.Найдите значение k , если известно, что 128 кг минерала уменьшилось до 32 кг в течение первых 6 часов процесса.

Решите уравнение log2(3x- 6) =3

Найдите производную заданной функции:

Решите неравенство:

Укажите формулу стандартного отклонения

В специализированном спортивном магазине продается 50 видов велосипедов. Ниже в таблице они распределены по цене. Сколько видов велосипедов стоят от 35000 до 40000 тг?

В таблице приведены карманные расходы ученика за 4 дня.

Ержан обработал эти данные и записал следующее:
a) 180 + 250 + 240 + 250 = 920; 920 : 4 = 230. [?] = 230 тг.
b) 180; 240; 250; 250; (240 + 250) : 2 = 245; [?] = 245 тг.
c) 180; 250; 240; 250; [? ] = 250 тг.
d) 250 -180 =70. [?] = 70 тг.
Вместо вопросительных знаков запишите наименования статистических характеристик.

Ержан ведет запись о том, сколько голов забила его любимая футбольная команда в каждой из 40 игр. Полученная информация показана ниже в гистограмме частот..

a) Используя гистограмму, заполните таблицу частот.

b) Сколько всего голов забила футбольная команда в 40 играх?

На стройку с кирпичного завода привезли 10 упаковок кирпича. Чтобы проверить качество партии, из каждой упаковки вытащили случайным образом по кирпичу и замерили длину каждого. Ниже представлены полученные результаты (в см.).

a) Составьте дискретный вариационный ряд
b) Составьте интервальный вариационный ряд данных.
(Длина интервала равна 0,5 см).
c) Постройте гистограмму плотности данных.

Используя полученные данные задачи №5(b),
a) определите среднюю длину кирпича;
b) найдите среднее квадратическое отклонение длины кирпича.

В таблице показано распределение вероятностей случайной величины Х.

Известно, что математическое ожидание случайной величины Х равно 4,5.
a) Найдите значения p и q.
[3]
b) Вычислите дисперсию случайной величины

Өрнекті ықшамдаңыз

Дәреженің қасиетін қолданып, өрнектің мәнін есептеңіз

теңдігіндегі М әріпін қандай бірмүшемен алмастырғанда теңбе-теңдік шығады.

Бірмүшені стандарт түрге келтіріңіз

Жердің массасы кг, ал Юпитердің массасы   кг.
а) Осы массаларды көбейтіңіз және жауабыңызды стандарт түрде жазыңыз

b) Жердің массасы мен Юпитердің массасының қайсысы үлкен және неше есе үлке екенін анықтаңыз және жауабыңызды стандарт түрде жазыңыз.

Бірмүшені көпмүшеге көбейтуді орындаңызЖауабыңызды
стандарт түрде жазыңыз.

Көпмүшені көбейткіштерге жіктеңіз

Төменде берілген әрбір функцияның анықталу облысы мен мәндер жиынын табыңыз

і)функциясының графигін тұрғызыңыз

іі) Аргументтің қандай мәнінде функцияның мәні 0-ден артық болады?

21 адамнан тұратын бригадада олардың әрқайсысы қанша сағат нұсқаулық жүргізгендігі туралы ақпарат жиналған. Нәтижесі төменде көрсетілген.
1,1,1,1,1,1,1,2,2,2,3,3,3,3,3,4,4,4,5,5,5
і) Берілген ақпарат үшін жиілік кестелерін құрыңыз.
іі) Салыстырмалы жиілігін есептеңіз.
ііі) Абсолютті жиілік үшін жиіліктер алқабын (полигонын) құрыңыз

Берілген графикті пайдаланып

?=2?+11 функциясы берілген.
і) Берілген функцияның координата осьтерімен қиылысу нүктелерін табыңыз. Жауабыңызды негіздеңіз.
іі) Функция графигін тұрғызыңыз

ііі) Графигі берілген түзуге параллель болатын және координата басы арқылы өтетін сызықтық функция формуласын жазыңыз

Математика пәнінен 7 кластың оқушыларының жазбаша тоқсандық бақылау жұмыс нәтижелері (ең жоғарғы ұпай – 30) абсолютті жиілік алқабы (полигоны) түрінде берілген

Ақпаратты талдап:
і) таңдама көлемін табыңыз;
іі) жиіліктер алқабынан (полигонынан) оқушылар алмаған ұпайды табыңыз;
ііі) жиіліктер полигонынан бағаның өзгеріс ауқымын табыңыз ;
іііі) оқушылар ең көп жинаған ұпай қандай?

Қысқаша көбейту формуласын пайдаланып, өрнекті ықшамдаңыз:

Көбейткіштерге жіктеңіз

n-нің барлық оң бүтін мәнінде (?+3)²−(?−3)² өрнегі жұп санға тең болатындығын көрсетіңіз.

Тиімді тәсілді пайдаланып есептеңіз

Теңбе-теңдікті дәлелдеңіз

Шаршы тәріздес қаңылтыр парағынан қорап жасау үшін оның бұрыштарынан қабырғасы 6 см болатын шаршыларды қиып тастады. Пайда болған шеттерін бүктеу арқылы қорап жасалынды.
і) Шартқа сәйкес сызбаны салыңыз.
іі) Бастапқы берілген қаңылтыр парақтың қабырғасы x см болса, қаңылтыр парақтың ауданын және қорап табанындағы шаршының ауданын өрнектеңіз.
ііі) Қорап табанының ауданы қаңылтыр парақтың ауданынан 456 см² кіші болатын болса,
а) қаңылтыр парақтың өлшемдерін табыңыз;
b) қораптың көлемін табыңыз.

Найдите первообразную функции для которой F(1) = 4.

Найдите

Сила в 60 Н растягивает пружину на 3 см. Первоначальная длина пружины равна 16 см. Какую работу нужно совершить, чтобы растянуть её до 20 см?

В ходе эксперимента с разведением морских свинок были получены следующие данные, представленные в таблице.

Найдите:
а) среднее значение.
b) моду и медиану.
c) дисперсию и стандартное отклонение

Гистограмма и таблица дают информацию о возрасте людей, живущих в некоторой
местности.

а) Используя гистограмму, дополните таблицу.
b) Используя таблицу, дополните гистограмму.

На рисунке 1 показан график кривой, уравнение которой Фигура R,
ограничена кривой, осью абсцисс и промежутком 1≤x≤5

а) Найдите применяя метод интегрирования по частям.
b) Вычислите точное значение площади фигуры R.

Закрашенная часть вращается вокруг оси ОХ на 360º, образуя тело вращения.
с) Найдите точное значение объёма тела вращения.

a) Запишите

b) Найдите

Зная, что k – натуральное число, выполните эскиз графика функции

Дана функция

a) Покажите, чтогде n, m – постоянные.

b) Найдите

c) Вычислите

Решите систему уравнений

Решите неравенство:

Упростите выражение

Заданы комплексные числа z =1−i 1 и z =1+ i 2 .

a) Вычислите *
1 z — число, сопряжённое числу 1 z . Ответ запишите в
алгебраической форме.
b) Найдите модуль числа w.

Изобразите на комплексной плоскости эскиз геометрического места точек, заданного равенством

На множестве комплексных чисел решите уравнение

Найдите сумму

На рисунке показана часть графика показательной функции.

а) Определите, график какой из функций изображен на рисунке.
Ответ укажите таблице « √».

b) Найдите область значения указанной функции.

Дана логарифмическая функция

a) Постройте график этой функции.

Найдите:
b) область определения функции.
c) производную функции.

Дано, что . Вычислите

Решите уравнение

Решите неравенство

You will hear five different people talking about animals that have been important in their lives. For Speakers 1-5, choose from the list (A-F) the animal that each person talking about. For Speaker 5, you should choose two answers.
CD3 Tapescript 1
Which animal
Speaker 1
A) Was scared of people?
Speaker 2
B) Was in the zoo?
Speaker 3
C) Had been trained to do a job?
Speaker 4
D) Had to be given away?
Speaker 5
E) Was the first pet when he was growing up?
Speaker 6
F) Was very rare?

Read the article and complete the tasks below.
Talking About Penguins
by Guy Belleranti

Penguins are one of the world’s most interesting birds. They waddle when they walk and have flippers instead of wings. The bones in a penguin’s flippers are heavier and more solid than those in the wings of a flying bird. This helps the penguin “fly” through the water.
The penguin’s black back and white front has an important function, too — camouflage in the water. Penguins blend in with the sea from above and with the sky from below. This makes it harder for predatory birds, leopard seals, sea lions, orcas and sharks to see them.
Many people think all penguins live in the cold and ice of Antarctica. However, only 6 of the 17 species or types of penguins live in Antarctica. The others live in parts of New Zealand, Australia, South Africa and South America and on the Falkland and Galapagos Islands.
Let’s talk about two of the penguin species – the Emperor penguin of Antarctica and the Galapagos penguin of the Galapagos Islands.
The Emperor penguin is the world’s largest penguin. Its oily outer feathers help keep it dry. Its dense inner down feathers and thick fat
layer helps keep it warm. Emperor penguins also often huddle in groups to conserve heat.
A mother Emperor penguin lays only one egg at a time. After the mother Emperor penguin lays the egg she travels to open sea to feed on fish, squid and krill (shrimp-like ocean crustaceans). The father stays behind with the egg. He keeps it warm and protected by balancing it on his feet and covering it with feathered skin called a brood pouch. The mother returns two months later,regurgitates food for the newly hatched chick, then stays with it while the father goes out to sea to feed.
The Galapagos penguin lives in an area much warmer than Antarctica. The Galapagos Islands are on the Equator, 600 miles west of the South American country
of Ecuador. This is as far north as any penguin lives in the wild. The Galapagos penguin is one of the smallest and also one of the most endangered of all penguins. It shares the Galapagos Islands with many other unusual animals including the giant Galapagos tortoise and the blue-footed booby. Instead of having to stay warm the Galapagos penguin must find ways to stay cool. The best way is to spend the heat of day in cool water currents hunting small fish and krill. When a Galapagos penguin does get out of the water it often spreads its flippers to cool off. It might also pant like a dog. And it shades its feet by standing with its body hunched forward.
This has just been a peek at penguins. To find out more visit your school and public libraries.

Choose the best option (A-D)
1. Most wild penguins live…
A) in South Africa
B) near the North Pole
C) in the Southern Hemisphere
D) near the Equator
2. A sea lion might have a hard time seeing a penguin swimming in the water. Why? [1]
A) Sea lions cannot see the color black very well because it blends in with the snow and ice.
B) When the sea lion looks up, the penguin’s white belly blends in with the bright colors of the sky.
C) Penguins swim very fast and they look like a streak zooming through the water.
D) A penguin becomes invisible when it swims in cold water.
Answer to the questions
3. The father Emperor penguin keeps the egg warm and hatches the chick. Where is the mother penguin during this time?
4. How are a penguin’s flipper bones different from the bones in other birds’ wings?
5. According to the information in the article, what three things does a Galapagos penguin do to cool off when it is too warm?
6. Even though they do not fly, penguins are actually birds. Write an answer in which you describe why penguins are birds. Be sure to mention several traits that are unique to birds.

Watch the TEDx talk about ‘How playing an instrument benefits your brain’ by Anita Collins and choose A, B, C, or D for each of the questions. You will hear a presenter twice.
CD3. Tapescript 2.
1. What happens when we listen to music?
A) Certain areas of the brain start working
B) Work for just a second while we are listening
C) There is simultaneous activity in many areas of the brain
D) Different areas work at intervals to process melody, rhytm, etc
2. Which areas of our brain are involved when playing a musical instrument?
A) Visual, motor and cerebral cortices
B) Motor, cerebral and auditory cortices
C) Visual, auditory, and motor cortices
D) Cerebral, motor and fine motor cortices
3. What’s the left hemisphere involved in?
A) Precision skills like Maths and Language
B) Fine motor skills
C) Creativity
D) Dancing and tapping skills
4. What’s the bridge between the two brain hemispheres called?
A) Corpum callum
B) Coopco coolism
C) Capum cullim
D) Corpus callosum
5. How do musicians improve their memory skills?
A) By bringing them to life more quickly
B) By assigning multiple tags to their memories
C) By linking them through cognitive analysis
D) By showing them through music

6.What have scientists found?
A) Playing a music instrument enhance brain functions more than other activities
B) Musicians and Sports players have the same cognitive abilities
C) All artists have enhanced cognitive abilities

Read the article and complete the tasks below.

Before clocks, phones and Fitbits, there was sunlight and mathematics
How do you tell the time on a cloudy day? Easy. You look at your phone or your watch.
That works today — but let’s go back several thousand years to when watches did not exist. A glance at the sun would give some idea of time. The sundial was in use in Egypt by 1500 B.C. Its principle was simple: As the sun moved across the sky, the shadows it cast also moved. By marking equal divisions around a rock, tree or stick, people could track the passage of time. Seasonal changes brought their own challenges as the angle of the sun shifted. But over time, sundials improved and gained greater accuracy.
An overcast sky, though, could render a sundial useless. Yet, people still had to be at work on time and know when to meet friends for lunch. As a result, many clever ways to tell time were invented.
One was the water clock, which was invented by the Egyptians. A container was filled with water, which steadily drained through a hole of a specific size. Markings on the side of the container showed the passage of time. The water clock was also called the clepsydra, from the Greek words «to steal water.» Gradually, the water clock became more sophisticated.
Al-Jazari is remembered as a famous 12th century Arab scholar. He used water to power his 20-foot-tall clock. The device was large and very complicated. Early scientists, like their modern counterparts, were brilliant people. Arab scholars may not have had battery-powered calculators or computers, but they made incredible scientific advances. They were making major advancements long before Europe moved out of the so-called Dark Ages.
When The Candle Is Spent …
In China, people used candles to tell time. Around the year A.D. 520, You Jiangu and a few colleagues figured out that similar candles burn at the same rate. For example, they took six candles, each marked in 12 sections. They knew each candle took four hours to burn away. Simple math will tell you that each section took 20 minutes to burn.
About 300 years later, England’s King Alfred used a similar candle clock. Did it take three centuries for the idea to cross Asia and Europe? Or did Alfred come up with the idea on his own? We do not know, but historians and archaeologists may someday figure out the answer.
Not surprisingly, candle clocks needed protection from the wind. A gentle breeze caused them to burn more quickly. A strong puff would blow them out. Maybe then time stood still! Glass wasn’t easily available, so people put the candles in wooden lanterns. The lanterns were fitted with transparent panels made out of horn, so the flame was still visible but protected.
Hurry! Hurry! The Hourglass Is Almost Empty!
The hourglass was another effort to measure time. The concept was simple. Two glass bulbs, one filled with a specific amount of sand, were joined by a narrow neck. It took one hour for the sand to flow from the top bulb to the bottom one. For many centuries, they were popular on sailing ships. However, the crew member responsible for turning the glass each hour dared not fall asleep at the wrong moment.

Small hourglasses were popular in kitchens to help boil eggs correctly. The sand ran through in three minutes. Today, electronic egg timers are available. Still, your grandma or grandpa may have an old hourglass tucked away in their cupboards.
Watch Out!
Reliable chronometers — timepieces like we think of them today — finally came along in the 1700s. At last, telling time was no longer at the mercy of sun, wind or sand.
Answer the questions
1.
Read the section «When The Candle Is Spent» and explain what a solution to the problem with candle clocks people found out.
2.Read the following paragraph from the section «When The Candle Is Spent»
Not surprisingly, candle clocks needed protection from the wind. A gentle breeze caused them to burn more quickly. A strong puff would blow them out. Maybe then, time stood still! Glass wasn’t easily available, so people put the candles in wooden lanterns. The lanterns were fitted with transparent panels made out of horn, so the flame was still visible but protected.
Which answer choice is the BEST definition of the word «available» as used in the sentence?
A) awkward
B) occupied
C) obtainable
D) scarce
3.Read the paragraph below from the section «Hurry! Hurry! The Hourglass Is Almost Empty!”
The hourglass was another effort to measure time. The concept was simple. Two glass bulbs, one filled with a specific amount of sand, were joined by a narrow neck. It took one hour for the sand to flow from the top bulb to the bottom one. For many centuries, they were popular on sailing ships. However, the crew member responsible for turning the glass each hour dared not fall asleep at the wrong moment.
What inference can the reader make based on this paragraph?
A) In order to tell time past one hour, two hourglasses are needed to pour out sand at the exact same time.
B) In order to tell time past one hour, the hourglass makes the sand travel from the top bulb to the bottom bulb.
C) In order to tell time past one hour, the hourglass turns itself over after the bottom becomes heavy enough.
D) In order to tell time past one hour, someone must turn over the hourglass when all of the sand flows to the bottom.
4.Read the article’s introduction [paragraphs 1-5] and the final section “Watch Out!” What is the connection between those two sections?
A) The introduction describes some of the earliest ways people told time, while the final section explains that we no longer need those methods because of the chronometer.
B) The introduction describes the most recent timepiece inventions, while the final section describes the different ways people used to tell time before the invention of the chronometer.
C) The introduction describes the most important ways to tell time that people have used, while the final section introduces the chronometer, which is new, but not commonly used to tell time.
D) The introduction describes popular ways to tell time that are used around the world today, while the final section describes the chronometer, a unique timepiece that is not as popular.
5.
This article is organized using chronological order. Why do you think the author chose to organize the information this way?
A) to show the similarities and differences between timepieces used in different parts of the world
B) to list different timepieces in order of least importance to greatest importance
C) to describe the different timepieces that were invented throughout history in a logical way
D) to explain how people were able to solve the different problems that were unique to each timepiece described
6.What is the purpose of this article?
A) to share feelings
B) to inform
C) to entertain
D) to persuade

Hear an interview about new inventions and fill the gaps. Write NO MORE THAN TWO WORDS OR NUMBER. CD3. Tapescript 3. Listen till 2:50 minutes
1. Wing-suits are modernised and getting better. Its ______is also getting down.
2. Gabriele Diamanti works on making clean______ obtainable for everyone. 3.The idea of water distiller is great but the project needs_____.
4. The «enable talk gloves» will help to understand______ language.
5. Deepsea Challenger Submarine is designed to be able to get to the ______of the sea.
6. James Cameron was the first person to do a solo ______so deep under the sea.

Read the text and answer to the questions.
Science Nourishes the Mind and the Soul BRIAN GREENE
ONE DAY, WHEN I WAS ABOUT ELEVEN, walking back to Public School 87 in Manhattan after our class visit to the Hayden Planetarium, I became overwhelmed by a feeling I’d never had before. I was gripped by a hollow, pit-in-the-stomach sense that my life might not matter. I’d learned that our world is a rocky planet, orbiting one star among the one hundred billion others in our galaxy, which is but one of hundreds of billions of galaxies scattered throughout the universe. Science had made me feel small.
In the years since, my view of science and the role it can play in society and the world has changed dramatically.
While we are small, my decades of immersion in science convince me this is cause for celebration. From our lonely corner of the cosmos we have used ingenuity and determination to touch the very limits of outer and inner space. We have figured out fundamental laws of physics— laws that govern how stars shine and light travels, laws that dictate how time elapses and space expands, laws that allow us to peer back to the briefest moment after the universe began.
None of these scientific achievements has told us why we’re here or given us the answer to life’s meaning—questions science may never address. But just as our experience playing baseball is enormously richer if we know the rules of the game, the better we understand the universe’s rules— the laws of physics—the more deeply we can appreciate our lives within it.
I believe this because I’ve seen it.
I’ve seen children’s eyes light up when I tell them about black holes and the big bang. I’ve witnessed the self-worth and confidence a young student gains by completing even the simplest of mathematical calculations. I’ve spoken with high school dropouts who’ve stumbled upon books describing the amazing achievements of science and returned to their studies with purpose and zeal. I’ve received letters from young soldiers in Iraq, telling me how reading popular accounts of relativity and quantum physics has provided them hope that there is something larger, something universal that binds us together. Such is the capacity of science, not only to explain, but to inspire.

Which is why I am distressed when I meet students who approach science and math with drudgery. I know it doesn’t have to be that way. But when science is presented as a collection of facts that need to be memorized, when math is taught as a series of abstract calculations without revealing its power to unravel the mysteries of the universe, it can all seem pointless and boring.
Even more troubling, I’ve encountered students who’ve been told they don’t have the capacity to grasp math and science.
These are lost opportunities.
I believe we owe our young an education that captures the exhilarating drama of science.
I believe the process of going from confusion to understanding is a precious, even emotional, experience that can be the foundation of self-confidence. I believe that through its rational evaluation of truth and indifference to personal belief, science transcends religious and political divisions and so does bind us into a greater, more resilient whole.
I believe that the wonder of discovery can lift the spirit like Brahms’s Third Symphony.
I believe that the breathtaking ideas of science can nourish not only the mind but also the soul. A native New Yorker, BRIAN GREENE teaches physics and mathematics at Columbia University. He is a proponent of string theory, which attempts to unify all the forces of nature into a
single framework. He authored The Fabric of the Cosmos and The Elegant Universe.
1. Who is the author of this essay? Give evidence from the essay to support your answer.
2. What is the author hoping to persuade the reader of?
3. Why does the author include the personal anecdote at the beginning of the essay?
4. Who is his intended audience? Give evidence.
5. Why did he include different examples of people who were inspired by science? The author uses logos to persuade the audience. Give the examples of it and explain why.
6. The rhetoric in this text is heavily dependent on contrast. Find examples of these contrasts and explain.

Watch the video about ‘5 Mind Blowing Facts About Your Smartphone’. You will hear a
presenter twice. Be ready to give the full answers to the questions.
1. Why does NASA use smartphones as chief satellites? [1]
2. What developing country has a rapidly increasing smartphone market in the world? [1]
3. What other things have smartphones helped to sale dramatically? [1]
4. How many Eniac computers are needed to have the power of one smartphone chip? [1]
5. How much space are needed to store Eniac computer components to have the power
of one smartphone chip?
6. How can we use our smartphones according to the last fact?

Read the text carefully. Select if the statements are TRUE or FALSE, put a tick in an
appropriate column and Support your choice with evidence.
The History of Modern Fashion
Today, dedicated followers of fashion look to cities such as New York City, London, Paris
and Milan for their inspiration and to buy the latest trends. The fashion scene changes with every
season and in many countries, this means that there are four collections – one each for spring,
summer, autumn and winter. The concept of fashion trends developed in the 14th century in
Europe, but what about fashion in the rest of the world?
Early Western travelers going to the East noted that fashion and styles changed slowly in
countries such as Persia, India, China and Japan. However, this was not always the case as there
was also evidence uncovered during the dynasty of Ming China of rapidly changing fashions in
Chinese clothing. History shows us that changes in costume often took place at times of economic
or social change, which occurred in ancient Rome and the medieval Arabian Peninsula. Then a long
period without major changes would follow.
At this time, most weaving, embroidery, cutting and stitching was hand-crafted by skilled
craftsmen and seamstresses. Many textiles originated in countries such as China, where exquisite
silks were produced and Turkey with its rich history of embroidery and clothing styles influenced
by Central Asia and the Far East. Until the mid-nineteenth century, in Europe and America most
clothing was therefore custom made by skilled dressmakers and tailors. This meant that following
fashion trends was clearly an expensive past-time.
In the twentieth century, mechanized production of textiles and the introduction of the sewing
machine dramatically changed the way fashionable garments were produced. It led the development
of haute couture and, much later, affordable branded clothing which was the offshoot of haute
couture. Mass production meant that clothing became much cheaper and more widely available, yet at the same time was easily adapted to meet the designers’ demands. As economies grew and
people became more affluent, more people could afford to buy designer clothing across the world.
To sum up, fashion is closely interlinked with the history of the world. Periods of rapid
change and movement of people influenced the textiles and styles that people chose to wear.
Nowadays, people are still extremely conscious about the way they dress for various occasions.
Adolescents and young adults feel very strongly about the brands they wear, whether it is for
college, partying or sportswear. Their parents feel the same about their own designer labels. There
are designer or boutique brands all over the world. In many Asian countries, local designers can
charge a small fortune for exclusive bridal wear, wedding attire and other formal wear.

Listen to the tape and write if the information is True (T) or False (F).
Follow the link below to listen the audio (listen until 2.06) http://b779011024006a6071c1- 5c160b94f727c0d27cbeccc854542bc6.r78.cf1.rackcdn.com/B1_amazing_facts.mp3
1. Only about one tenth of the cells in your body are bacteria.
2. Bacteria are mostly helpful.
3. Animals need bacteria to digest food.
4. You have 7 million cells in your body.
5. Most of the atoms are empty.
6. Most of the atoms are tiny circles.

Read the article about scientific researches about volcanoes and complete the task below.
Collecting Information about Volcanoes Is Difficult
For most volcanoes, we don’t know enough. The last time volcano Agung erupted was in 1963. That was before we had all the tools we have today to measure it. Mount Pinatubo in the Philippines erupted in 1991. Before that, it had not erupted for 500 years. In 1991, two months of changes came before the eruption. Ash burst from the top. The volcano’s shape changed. Earthquakes were bigger. They also happened more often. We know more about Mount St. Helens volcano in the U.S. Scientists have watched it for many years. They can now make good predictions about it. They know that if there are small earthquakes happening it will erupt in two weeks. We don’t know exactly what Agung volcano did before its 1963 eruption. These events could mean an eruption is coming in two weeks. Or, it could be months or even years.
Correct Predictions Are Important
Today, we use satellites to study volcanoes. Satellites give scientists a good look at the volcano from space. They can’t give smaller details, though. Satellites usually only pass over a given volcano once every week or two. The other tools we use cost a lot of money. We cannot have them everywhere. Predicting volcanic eruptions correctly is very important. If it erupts before people leave, they could die. They need to know before it happens. What if they leave and the volcano doesn’t erupt? That can be a different problem. This happened in Mammoth Mountain, California, in 1984. People stopped visiting. It cost money for everyone to leave. The community lost millions of dollars. The eruption never happened. To predict eruptions correctly, we need to know about each volcano. Without that, we have to compare with other volcanoes. Nothing beats really getting to know each volcano, though.
(Tracy K.P. Gregg is a professor of geology at the State University of New York at Buffalo.)
Task. Read and choose the best answer A, B, C or D.
1. What do scientists know about Mount St. Helens volcano?
A) Small earthquakes will cause eruption.
B) The shape of the volcano is changed.
C) The last earthquakes were bigger.
D) The last eruption was 500 years ago.

2. Which word could replace the word «predictions» WITHOUT changing the meaning of the first sentence?
“They can now make good predictions about it. They know that if there are small earthquakes happening it will erupt in two weeks.”
A) answers
B) guesses
C) tips
D) truths
3. Which question is answered in these sentences?
Predicting volcanic eruptions correctly is very important. If it erupts before people leave, they could die. They need to know before it happens.
A) How can people predict volcanoes’ eruption?
B) What can happen if volcanoes erupt earlier than predicted?
C) What can happen if volcanoes do not erupt at all?
D) Where are the most dangerous volcanoes located?

Read the text and give a short answer.
4. What technology is used by scientist today to study volcanoes?
5. Why do NOT scientists use other kinds of technologies to study volcanoes?
6. Why is scientific prediction important for people?

Listen to Mia and Ryan talking about computer games. Answer the questions 1-3 while you listen to the recording. Listen and decide who these ideas belong to. Write Mia or Ryan in the spaces provided. CD3 Tapescript 1.
1. Does not find strategy games interesting.
2. Considers the game good for collaboration.
3. Enjoys playing a game that involves imagination and pleasant experiences.
4. Does not find the game violent.
5. Thinks that Final Fantasy checks your ability of playing.
Complete the sentence according to what you hear.
6. Mia and Ryan agree that they both enjoy playing _

1. The use of biological material (biomass) as a fuel or lighting material is not new; the earliest evidence for humans using wood for fires is at Gesher Benot Ya’aqov in Israel, 790,000 years ago. However, concern over the impact that the burning of fossil fuels is potentially having on the climate has resulted in renewed interest in biofuels. The difference between fossil fuels and biofuels is that fossil fuels were produced millions of years ago when plants and other organisms died, became buried and were subjected to high temperatures and pressures forming coal, oil or natural gas. Biofuels, on the other hand, are produced from biological
material that has been living recently. There are a number of ways in which biofuels can be produced.
2. Some biofuels can be produced from waste material, such as recycled plant oils, whilst others can be produced from plants specially grown for the purpose. Both liquid and gaseous forms of biofuels can be produced from crops that either have a high sugar content, such as sugar cane or sugar beet, or contain starch that can be converted into sugars, such as maize. Plants containing high levels of plant oils, such as oil palm or soybean, can also be used. Wood and its by-products can be converted into a variety of biofuels.

.Which paragraph contains the following information? Write Paragraph 1 or 2 next to the sentences below.
1. The main ways in which humans use biofuels
2. Fuels can give energy to humans
3. The main difference between fossils and biofuels
4. The main ways biofuels can be produced

Mark the sentences True or False.
5. Biofuels are possible to produce by converting recycled plant materials.
6. It is not possible to convert trees into a type of biofuels.

Listen to the recording and answer the questions. Write NO MORE THAN THREE WORDS or A NUMBER.
Go to this link to listen to the audio https://breakingnewsenglish.com/1109/110907- nanotechnology.html
1. What did Dr. Charles Sykes and his team create from a single molecule?
2. What was his invention called in the Guinness Book of World Records?
3. In what medical fields will this smallest machine be used?
4. What will Dr. Sykes’ invention produce being the first in the world?
5. What is the speed of motor rotation of this invention?
6. What is Dr. Sykes excited about thinking about his invention?

Read the text carefully and answer the questions.
Good Health

Most people would agree with the definition of good health as being a state where you are free from sickness. People used to only think of their health when they were sick. But these days more and more people are taking measures to make sure that they don’t get sick.
One of the best things you can do for your body is exercise. But how much is enough? Not everyone agrees on exactly how much people should exercise each day. Some people think that doing
simple things like cleaning the house are helpful. Other people do heavy exercise everyday such as running or swimming.
Along with exercise, having a healthy diet can help promote good health. Foods like vegetables and fruits should be eaten several times each day. It is also important to eat foods high in fiber such as beans, grains, fruit and vegetables. Fiber helps your body to digest the food you eat. It also helps your body in other ways such as decreasing the chance of getting cancer, heart disease and diabetes. Avoiding foods with a lot of sugar, salt and fat is a good idea to decrease the possibility of having problems as obesity. Obesity means having so much fat on your body that you are risking your health.
Another factor that affects our health is stress. There are different things that cause stress for different people. Money problems, work and relationships with other people can all cause stress. It can also be caused by good things like getting married or moving into a new house. Exercise and sports are a great way to reduce stress. Other activities like Tai Chi, yoga or taking a walk also help reduce stress. Changing the way you think can also reduce stress. Try living for now, and do not worry about the future.

Choose the correct answer A, B, C or D.
1. What is the main idea of the text?
A) Exercising, a healthy diet and reducing stress lead to a healthy life.
B) Knowing the difference between good health and bad health is important.
C) People all over the world have different ideas of what “good health” means.
D) Removing stress out of life is important.
2. Beans, grains, fruit and vegetables are examples of what?
A) Foods high in salt and fat.
B) Foods that can cause obesity.
C) Foods that difficult to digest.
D) Foods with lots of fiber.
3. Tai Chi, Yoga and taking a walk are examples of …
A) changing how you think
B) how we live now
C) ways of causing stress
D) ways to reduce stress

Mark these sentences Yes / No / Not Given.
4. You must do difficult exercise for a long time every day to be healthy. _
5. Foods high in fiber can protect from serious health problems.
6. Stress can be caused by only negative situations.

Listen to the recording and choose the best option A, B, C or D.
Use the link to listen: http://www.esl-lab.com/story1/storysc1.htm
1. Where was the man coming from when he first saw the Unidentified Flying Object (UFO) ?
A. He was returning home from a party.
B. He just got off work when he saw the UFO.
C. He was driving home from a restaurant.
D. He was returning home from the school.
2. What time did the man report the incident to the police?
A. about 12:00 AM
B. about 2:00 AM
C. about 5:00 AM
D. about 3.00 AM
3. What jumped out in front of the man’s car?
A. a giant deer
B. a strange man
C. a hairy clown
D. a hairy creature
Task. Fill in the gaps with NO MORE THAN TWO WORDS:
4. The beast picked up the front of my car and said, «Get out of the car. I’m taking you to_______ !»
5. When I did not get out of the car, the beast opened the car door, carried me on his shoulders to this round-shaped_______ , and well, that is when I woke up alongside the road.
6. We have a great _______ that deals with THESE kinds of cases.

Search for Supernova

Sometimes a star explodes. The explosion is called a supernova.
Supernovas are the biggest explosions that happen in space. They are one of
the most powerful events in the universe. Usually, changes to planets and stars
happen very, very slowly. For example, it took millions of years for our solar
system to form. That is a very long time. A supernova, however, happens very
quickly. The explosion lasts only about 15 seconds.
In Galaxies Far, Far Away
A galaxy is a system of millions of stars and the planets that circle them. Our solar system is
in the Milky Way galaxy. In galaxies like ours, there are two or three supernovas every hundred
years. There are many, many galaxies in the universe. Scientists can usually observe a few hundred
supernovas every year.
Ingredients for Planets
Supernovas are important for shooting elements into the universe. Everything in the Universe
is made of matter, and matter is made of elements. Huge stars are kind of like factories. The burning core of a star cooks up the elements needed to make everything else in the universe. When a star
explodes, it shoots the elements into space. Eventually, the elements form new stars and new
planets. These become solar systems, which make up galaxies. The elements are ingredients for
making planets, moons, and even us!

Read the questions and choose the best option A, B, C or D
1. Which question is answered in the section «Search for Supernovas»?
A. What causes supernovas?
B. Who can discover supernovas?
C. Where do supernovas happen?
D. Why do scientists study supernovas?
2. What information do you get from the section «Ingredients for Planets»?
A. details about what kinds of stars can eventually become supernovas
B. facts about how long most supernovas last
C. details about what causes supernovas to happen
D. facts about how supernovas help make other things in the universe
3. Which detail from the article BEST states its MAIN idea?
A. A galaxy is a system of millions of stars and the planets that circle them.
B. Everything in the Universe is made of matter, and matter is made of elements.
C. There are many, many galaxies in the universe.
D. Supernovas are one of the most powerful events in the universe.

Explain what these numbers state in the text.
Example: A few hundred number of supernovas observed every year
4. millions years _____________________
5. every hundred years _____________________
6. 15 seconds _____________________

Holidays and Travel

Listen to the instructions and choose the correct option. Teacher reads the instructions from the picture in any order

Listen to the naturalist called Alison Pringle talking about wildlife. For questions 1-6, complete the sentences with a word or short phrase.
Write NO MORE THAN FOUR WORDS for each answer. You will listen to the recording twice. CD3. Tapescript 1.
Example: Alison mentions that one in two million lobsters is blue.
1. Predators understand the danger of the blue poison dart frog by its
2. Blue poison dart frogs are poisonous because of their
3. The blue –tongued reptile reveals its tongue when it’s
4. The speaker explains that blue whales are actually .
5. The speaker says that blue mammals do not exist.
6. The speaker points out that blue damselflies live near in the UK.

Read the text and complete the tasks below.
Anthony Coleman is a travel writer for the magazine The Four Corners of the Earth and travels the globe to inform and entertain his readers
My job as a travel writer requires me to share ‘authentic’ travel experiences with my readers. When I first started writing, I took part in activities where I could ‘study’ the locals and understand their culture. My goal was to immerse myself in international cultural experiences. Therefore, I rushed from Polynesian fire dances during Hawaiian Luau celebrations to Greek syrtaki nights with loud bouzouki music. I enjoyed riding South American llamas up rocky hillsides, staying in luxurious bungalows on stilts above Bora Bora’s turquoise lagoons and taking part in expensive Japanese tea ceremonies served by women wearing beautiful kimonos.
These experiences felt ‘authentic’ until my editor called to complain. ‘You write well but you’re not capturing the real mood of the places you visit,’ he said. ‘Don’t search for traditional stereotypes. Start writing about places and people as they really are, rather than what you think they should be like,’ he added. These days, I avoid cultural zoos where tourists pay good money to get taste of traditional customs that are recreated for their benefit. It’s common to find snap-happy tourists watching a country’s traditional dance at some luxurious resort instead of its original setting. Where is the authenticity?
I realised that the more you look for authenticity, the less likely you are to find it. An authentic travel experience hides in simple, everyday moments. It sweeps you through busy Istiklal Street in the Beyoglou district as you become one with the lively crowd of Istanbul. It bursts out of a café in Samoa cookie frappuccinos. Meanwhile, an elderly man sips his traditional watermelon drink, vaimeleni, on a porch across the road. Before you know it, you are drinking vaimeleni with him and are taking selfies to post on Instagram. You know it is an authentic moment because it feels meaningful and isn’t staged.
You can only appreciate these ‘authentic’ moments when you leave your comfort zone. Instead of staying at a luxurious resort, choose a student dormitory or a home stay where the facilities may leave a lot to be desired, but where you can experience life on the inside and learn the language. Avoid tourist bubbles such as air-conditioned sightseeing coaches, and squeeze onto the brightly coloured ‘Chicken Buses’ of Central America that take you from village to village.

1. Decide which of the following titles is the most suitable.
a. How to have an authentic travel experience
b. The most authentic travel experience ever
c. Why a travel writer has to have authentic travel experiences
a. Authentic travel is when a person experiences comfort zone
2. What is the writer’s purpose in the first paragraph?
b. to point out what qualifications a travel writer must have
c. to emphasise how good he is at his job
d. to explain how tiring being a travel writer can be
e. to define what the job of a travel writer involves
3. Why did the editor disapprove of the writer’s choices?
a. He was making the places sound too beautiful.
b. He described stereotypes rather than reality.
c. His style of travel writing wasn’t what it should be.
d. He was paying too much money for his experiences.
4. What are ‘cultural zoos’?
a. places where cultural activities are reproduced for tourists at a cost
b. museums, ancient sites and other cultural places to visit
c. places that offer culture from around the world
d. places where tourists can by cultural items
5. What is authenticity?
a. involvement into every instant of a visited country
b. identification the sphere of the country
c. knowledge of the travelling route
d. practice of communication
6. According to the writer, which of the following IS NOT an ‘authentic’ moment?
a. taking a selfie with an elderly Samoan who offered you a drink
b. travelling on a village bus
c. joining crowds at famous tourist attractions
d. hanging out at places with local teenagers

Listen to different job applicants answering the same interview questions and complete the tasks below.CD3. Tapescript 2.
1. What does Mr. Higgins mean when he uses word badly?
2. What does the phrase calculated risks mean used in the content of the interview?

Which applicant do you think gives the better answer to each question and why? Put tick opposite the name of the applicant who presents better answer and explain why their answers are better.

Read the passage.
Part 1. Which paragraph contains the following information?
1. a description of an early timekeeping invention affected by cold temperatures 2. an explanation of the importance of geography in the development of the calendar in
farming communities
3. details of the simultaneous efforts of different societies to calculate time using uniform hours_____

A Chronicle of Timekeeping
A
According to archaeological evidence, at least 5,000 years ago, and long before the advent of the Roman Empire, the Babylonians began to measure time, introducing calendars to co-ordinate communal activities, to plan the shipment of goods and, in particular, to regulate planting and harvesting. They based their calendars on three natural cycles: the solar day, marked by the successive periods of light and darkness as the earth rotates on its axis; the lunar month, following the phases of the moon as it orbits the earth; and the solar year, defined by the changing seasons that accompany our planet’s revolution around the sun.
B
Before the invention of artificial light, the moon had greater social impact. And, for those living near the equator in particular, its waxing and waning was more conspicuous than the passing of the seasons. 4 . In more northern climes, however, where seasonal agriculture was practised, the solar year became more crucial. As the Roman Empire expanded northward, it organised its activity chart for the most part around the solar year.
C
In order to track temporal hours during the day, inventors created sundials, which indicate time by the length or direction of the sun’s shadow. The sundial’s counterpart, the water clock, was designed to measure temporal hours at night.5 . The falling water level denoted the passing hour as it dipped below hour lines inscribed on the inner surface. Although these devices performed satisfactorily around the Mediterranean, they could not always be depended on in the cloudy and often freezing weather of northern Europe.
D
The advent of the mechanical clock meant that although it could be adjusted to maintain temporal hours, it was naturally suited to keeping equal ones. 6 . The schemes that divided the day into 24 equal parts varied according to the start of the count: Italian hours began at sunset, Babylonian hours at sunrise, astronomical hours at midday and ‘great clock’ hours, used for some large public clocks in Germany, at midnight. Eventually these were superseded by ‘small clock’, or French, hours, which split the day into two 12-hour periods commencing at midnight.
Part 2. Three sentences have been removed from the article. Choose from the sentences A-D the one which fits each gap (4-6). There are two extra sentences which you do not need to use.
A. Hence, the calendars that were developed at the lower latitudes were influenced more by the lunar cycle than by the solar year.
B. One of the first water clocks was a basin with a small hole near the bottom through which the water dripped out.
C. With these, however, arose the question of when to begin counting, and so, in the early 14th century, a number of systems evolved.
D. The motion of a pendulum rocks this device so that it catches and then releases each tooth of the escape wheel, in turn allowing it to turn a precise amount.
E. The revolutionary aspect of this new timekeeper was neither the descending weight that provided its motive force nor the gear wheels (which had been around for at least 1,300 years) that transferred the power; It was the part called the escapement.
4._____ 5._____  6. _____

Listen to a talk about refugees and complete the sentences with appropriate word(s) or/and number.
Write NO MORE THAN TWO WORDS OR NUMBER. CD3. Tapescript 3.
1. People become environmental refugees because of climate change and _____________.
2. It has been predicted that by 2050, _____________people may have become environmental refugees.
3. Many environmental refugees are forced to cross ______________ to find a new home.
4. Environmental refugees may lose members of their family, their homes and belongings, as well as their_____________ .
Answer the following questions
5. How does the speaker feel about the limited international response? _____________
6. What does the speaker think about giving up the use of fossil fuels?_____________

Read the text and complete the tasks.
Nanotechnology:
A revolution in production
A
We make nearly everything by tearing things apart. To make paper, trees are planted, chopped down and sent through our mills. This is often called a top-down method of production. But what if we could work from the bottom up? What if paper was constructed atom by atom, the smallest building blocks of life and matter? It is thought that nanotechnology is the way to do this. Nanotechnology is the science of creating objects on a level smaller than 100 nanometres, a scale 50,000 times smaller than a human hair. The aim of nanotechnology is the bottom-up production of virtually any material or object by assembling it one atom at a time.
B
Nanotechnology moved from idea to reality when tools such as the Atomic Force Microscope (AFM) and the Scanning Tunnelling Microscope (STM) were developed by IBM Zurich. These microscopes do more than just let people see small things, they also allow atoms to be manipulated in a vacuum, liquid or gas. Individual atoms and molecules are probed by AFM to create three- dimensional images at the nanoscale level as the microscope is moved across the surface of an object. STMs can etch surfaces and move individual particles. Even more advanced tools for nanoscale growth and nanoparticle assembly are under development.

C
One of the problems in the field of nanotechnology is to develop self-replicating nanomachines or nanobots. Nanobots are miniature robots that work on the scale of atoms and molecules. One of the most anticipated uses of nanotechnology is the creation of medical nanobots. These nanobots will be used to manipulate other molecules, destroy cancer cells or construct nerve tissue atom by atom in order to end paralysis. Although they are made and function on the scale of atoms and molecules, nanobots will be able to work together to produce macroscale results. Precursor devices to nanobots have already been created; some can even walk. However, true nanobots have not yet been created.
D
Some environmentalists are concerned that nanobots may go wrong, leading to unlimited and uncontrolled self-replication. If this takes place, nanobots may destroy our ecosystem. While mankind must be careful to ensure that this does not occur, there is also the possibility that nanobots could form the ultimate environmentally – friendly recycling system. Nanobots may one day convert our mountains of trash and hazardous waste into useful products and beneficial materials.
Part 1. Read the passage and choose the most suitable headings for paragraphs A and B.
a. From theory to practice
b. Recycling with nanotechnology
c. Advantages and dangers of nanotechnology
d. An alternative method of production
e. Types of nanobots
1. Paragraph A
2. Paragraph B
Part 2: Identify whether the statements are True, False or Not Given.
TRUE if the statement is true according to the passage FALSE if the statement is false according to the passage NOT GIVEN if the statement is not given in the passage
3. Bottom-up production is the science of small objects.
True/False/Not Given
4. The STM takes pictures of atoms and molecules
True/False/Not Given

5. Nanobots will need to communicate with the scientists who
control them.
True/False/Not Given
6. Nanobots could help us with the problems of pollution.
True/False/Not Given

Listen to the manager of a company. CD3. Tapescript4.
Part 1. Answer the question: What is manager’s attitude to the way some employees dress?
1.____________

Part 2 Complete the sentences with the missing information. Write NO MORE THAN THREE WORDS.
2. The manager first singles out those who work in___________ for criticism.
3. Men in this department have to wear___________
4. Clients may come in to see___________ at any time so dress is especially important for them.
5. When you have no appointments, the style of clothing accepted is referred to as___________
6. She allows to wear ___________in case of absence of any meetings with clients.

Read the article.
I
If you’re a younger employee, you may have experienced the struggle of getting noticed for your work. Do not worry, you have lots of opportunities to champion yourself at work and point out your victories: in a range of fields. There’s a definite art involved in the delicacies of advertising your accomplishments. If you’re always talking about how good you are at your job and how lucky the company is to have you, you’ll come across as selfish. But speak too little of your work, you could miss out on promotions. If you want to take your career to the next level, you need to champion yourself at work.
II
The first rule of championing yourself at work is to have something worth boasting about. You need a particular achievement, because going around telling people you’re great for no reason at all makes you sound full of yourself. You should always have something specific, and it should be measurable.
There’s a saying in business: “If you can’t measure it, you can’t manage it.” We know; things like your team’s morale are important too, but the fact is your boss, your boss’ boss and everyone else has a preference for numbers. Why? Numbers are an easy handle. Your boss could spend a few hours a week sitting in on the sales team, watching how many deals are made, and the overall mood of the division for example.

III
When you achieve the result you’ve aimed for, you truly have something to boast about. However, if you play that victory off the wrong way you’ll come across as boastful. So instead of going around boasting about what a fine job you did, share with the others around you, how proud they should be of the success the company had. Do what you can to share the praise: It makes you look like a bigger man and nobody will be confused about who actually made the win possible.
IV
Have you ever had a question for your boss or something to get their feedback on? You may have even felt unimportant or unappreciated to them. Your boss doesn’t mean to ignore you, he’s just busy. Get a promotion to management, and you’ll quickly realise how much work your boss was dealing with that you weren’t even aware of. They have people above them to answer to, their own work and you and your coworkers on the level below. So don’t feel bad if you get an apathetic reception from your boss, maybe you caught them at a bad time. Keep bringing up the good things you’re accomplishing. Don’t give up!
Part 1. Choose appropriate heading for each paragraph (I-IV)
1. Be Persistent
2. Focus On Specifics
3. Present Accomplishments As Company Victories, Not Your Own
4. Champion Yourself At Work
Part 2. Answer the following questions
5. What is the main purpose of the article?
6. What type of information does the article provide?
A. Why
B. How
C. Who
D. When

Объясните, почему наследственная изменчивость служит материалом для естественного отбора

1.1 суретте бейнеленген эпителий ұлпасының қызметін анықтаңыз

A. Қорғаныштық
B. Секреторлық
C. Сіңіру
D. Сенсорлық

2.1 суретте прокариоттық жасуша бейнеленген

Прокариоттарды эукариоттардан ерекшелейтін құрылымдарды анықтаңыз.
…………………………………………….

Эукариоттар мен прокариоттарға жататын ағзаларды жіктеңіз

A. Кох таяқшасы
B. Ақ зең
C. Стрептококк
D. Жасыл эвглена
E. Қарапайым амеба
F. Цианобактерия

4.1 суретте көмірсулардың құрлымы көрсетілген. Мономер мен полимер ұғымдарын көмірсулар мысалында түсіндіріңіз

Көмірсулар тірі ағзаларды құрайтын органикалық заттар бола отырып, ағзада көптеген қызмет атқарады. Кестедегі көмірсулардың атқаратын қызметтерін сипаттаңыз

Липидтерді атқаратын қызметтерімен сәйкестендіріңіз

Саңырауқұлақтар – өсімдіктерге де, жануарларға да тән белгілері бар ерекше тірі ағзалар тобы. 7.1 суретте саңырауқұлақтың жемісті денесі бейнеленген.

(а) А әрпімен белгіленген құрылымды атаңыз…………………………
(b) Саңырауқұлақтардың өсімдіктерге және жануарларға тән белгілерін сипаттаңыз

8.1 суретте даражарнақты және қосжарнақты өсімдіктердің құрылыс ерекшеліктері көрсетілген. Суретті пайдаланып даражарнақты және қосжарнақты өсімдіктер класстарын анықтаңыз.

9.1 суретте ересек адам тістері бейнеленген

(а) 9.1 суретте D әрпімен белгіленген тістерді атаңыз.
…………………………………………………..
(b) D әрпімен белгіленген тістердің құрылысы мен атқаратын қызметі арасындағы байланысты түсіндіріңіз.
…………………………………………………….
(с) тіс ауруы – тісжегінің (кариес) алдын алу шараларын ұсыныңыз.
…………………………………………

10.1 суретте адам ағзасының асқорыту жүйесінің бір бөлімі көрсетілген

а) 10.1 суретте А әрпімен бейнеленген асқорыту мүшесін атаңыз.
……………………………………….
(b) 10.1 суретте В әрпімен бейнеленген құрылымның А мүшесімен байланысын сипаттаңыз
……………………………………….

Дәрумендер — тірі ағзалардың қалыпты өсіп дамуына әсер ететін аса маңызды заттар, олар суда еритін және майда еритін болып екі топқа бөлінеді. Төмендегі кестеге суда және майда еритін дәрумендерді жазыңыз

С витамині көптеген жемістер мен көкөністердің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.
Жеміс шырынында С дәруменінің болуын титрлеу әдісі арқыллы анықтауға болады. Бұл көк-қара түсті пайда болғанға дейін крахмалмен араластырылған жеміс шырынына йод ерітіндісін тамшылату арқылы жасалады.
Оқушы сыныпта үш түрлі жеміс шырынының құрамындағы С дәруменінің мөлшерін анықтау үшін 12.1 суретте көрсетілгендей құрылғы дайындады

Шырындар құйылған колбаларды Р , Q, R деп белгілеп, әрқайсына йод ерітіндісін тамызу арқылы С дәруменінің мөлшерін анықтады.

P, Q және R пайдаланылған йод ерітінділерінің көлемін есептеу үшін 1.2 суретін пайдаланыңыз.

(а) Нәтижелерді кестеңізде жазыңыз

(а)(і) Қай шырында С дәруменінің мөлшері жоғары болды?
……………………………………………
(а)(іі) Өз таңдауыңыздың себебін түсіндіріңіз. ……………………………………….

1.1 суретте адам ағзасындағы қан, лимфа және ұлпа сұйықтығының байланысы көрсетілген

Қан, лимфа және ұлпа сұйықтығының байланысын көрсете отырып, ағзадағы қызметін сипаттаңыз………………………………………

2.1 суретте қанның электронды микроскоптағы көрінісі берілген

(а) А және В әріптерімен белгіленген формалы элементтерді атаңыз
А……………………………………………….
B………………………………………………

3.1 суретте адамның және бақаның қаны көрсетілген

(а) адам мен бақаның қан жасушаларының құрылысын салыстырыңыз

(а) (і) бақаның қаны адамның қанына қарағанда оттегіні неліктен аз тасымалдайтынын түсіндіріңіз…………………………………………………

Лейкоциттер құрылысы мен атқаратын қызметтері бойынша ерекшеленеді.
Лейкоциттердің түрлерін атқаратын қызеттерімен сәйкестендіріңіз

Тұмау – әлемде кең таралған жұқпалы аурулардың бірі.
(а) тұмаудың қоздырғышын атаңыз……………………………………………..
(b) тұмауды антибиотиктермен емдеудің кемшіліктерін атаңыз (2 кем емес).
………………………………………

Тұмаудың алдын алу шараланың бірі – вакцинация алу. Вакцинацияның артықшылығы мен кемшіліктерін бағалаңыз……………………………………….

7.1 суретте жануарлардың қанайналым жүйесі көрсетілген

(а) cуреттен ашық қан айналым жүйесі бар жануарды анықтаңыз.
……………………………………………
(а) (і) ашық қан қанайналым жүйесінің ерекшелігін сипаттаңыз.
…………………………………………….

Берілген сипаттамалардан тек балқытардың қанайналым жүйесіне тән белгілерді анықтаңыз. V белгісін қойыңыз

9.1 суретте сүтқоректілер жүрегінің құрылысы көрсетілген

(а) суреттен сол жақ қарыншаны белгілеп көрсетіңіз.
(а) (і) сол жақ қарыншаның қабырғасы оң жақ қарыншаға қарағанда қалың болады.
Себебін түсіндіріңіз. …………………………………………….

Жүректің ишемиялық аруы — жүрекке қанның жеткіліксіз келуіне байланысты немесе қанның келуінің толық тоқтауына байланысты дамитын сырқат.
Жүректің ишемиялық ауруының пайда болуына әсер ететін факторларды сипаттаңыз…………………………………………………….

11.1 суретте өкпедегі және ұлпадағы газалмасу сызбасы бейнеленген

(а) сызбаға сүйеніп, өкпедегі және ұлпадағы газ алмасуды сипаттаңыз.
Өкпедегі газ алмасу …………………………………………………….
Ұлпадағы газ алмасу …………………………………………………
(b) өкпедегі және ұлпадағы газалмасу қандай процесс арқылы өтетінін атаңыз…………………………………………………………

12.1 суретте тыныс алу және тыныс шығару механизмдері көрсетілген

а) тыныс алу мен тыныс шығару механизмдеріне қатысатын бұлшықеттерді атаңыз………………………………………………..

(b) тыныс алу мен тыныс шығару механизмдерін салыстыратын кестені толтырыңыз 1 жолы сіз үшін толтырылған

1.1 суретте адамның зәр шығару жүйесі көрсетілген

(а) В және С әріпімен көрсетілген құрылымдарды атаңыз
В……………………………………….

С…………………………………
(а) (і) осы құрылымдардың байланысын сипаттаңыз
……………………………………………..

Бүйрек адам ағзасында маңызды қызмет атқарады

(а) 2.1 суретте А және В әрпімен белгіленген бүйректің құрылымдық компоненттерін атаңыз.
А …………………………………………….
В …………………………………………….

3.1 суртте терінің құрылысы көрсетілген

Терінің температураны реттеудегі рөлін сипаттаңыз
………………………………………………

Сүйектің құрамында органикалық және бейорганикалық заттар болады. Органикалық заттар сүйекке иілгіштік , серпімділік қасиет берсе, минералды заттар оның беріктігін, қаттылығын қамтамасыз етеді.
(а) Сүйектердің қаттылығын қалыптастыру үшін рационға қажет екі минералды ионды атаңыз……………………………………………………..
(а)(і) Жасы ұлғайған адамдардың сүйегінің морт сынғыш болуының себебін түсіндіріңіз……………………………………………

5.1 суретте иық белдеуінің сүйектері көрсетілген

(а) R және S деп белгіленген буын түрін атаңыз………………………………………
(а) (і) R және S буындарының екеуінде де бірдей сұйықтық бар.
осы сұйықтықты атаңыз ………………………………….
(а)(іі) сұйықтықтың қызметін сипаттаңыз…………………………..

Ішкі мүшелердің және қантамырлар қабырғаларын құрайтын, адам еркіне бағынбай жиырылып созылатын ұлпа.
Берілген сипаттама қандай бұлшық ет ұлпасына тән екендігін атаңыз.
………………………………..

7.1 суретте бұлшықет құрылысы берілген

(а) бұлшықеттің құрылысы мен қызметі арасындағы байланысты түсіндіріңіз………………………………………

8.1 суретте үй жұмысын оқып отырған оқушы көрсетілген

Оқушының отыру әдеті оның сымбатының бұзылуына әкеледі. Оқушының сымбатын сақтау үшін сіз оған қандай кеңес беретін едіңіз? Жауабыңызды түсіндіріңіз……………………………………………..

9.1 суретте көз алмасының құрылысы бейнеленген

(а) көздің торлы қабығына жарықты фокустайтын құрылымдарды атаңыз?……………………………………….
(а)(і) жақын объектіден алыс объектіге фокусталғанда көзде болатын өзгерістерді сипаттаңыз…………………………………………..
(b) көру гигиенасын сақтау – көз қызметінің дұрыс жүзеге асуына мүмкіндік береді. Көру гигиенасының ережелерін сипаттаңыз.
…………………………………………

Суретте көз рецепторы – таяқша көрсетілген

(а) таяқшаны неліктен кешкі рецепторлар деп атайтынын түсіндіріңіз.
………………………………………………….

11.1 суретте адамның эндокриндік жүйесі көрсетілген

(а) төмендегі кестеге санмен белгіленген бездерді жіктеңіз

(b) 11.2 суретте қалқанша без жұмысының бұзылуынан туындаған ауруға шалдыққан адам бейнеленген.

Суреттегі белгілер қандай ауруға тән екенін анықтаңыз.
A. Эндемиялық зоб
B. Кретинизм
C. Қант диабеті
D. Базедов ауруы

Тері рецепторларын зерттеу барысында оқушы қолының артына тор сызылды. Жанасу, жылу және суық рецепторлардың орналасуын табу үшін эксперимент жүргізілді.
Диаграммада олардың зерттеу кезінде табылған орны көрсетілген.

(а) торда рецепторлардың әр түрінен қанша көрсетілгенін анықтаңыз.

а) (і) жанасу рецепторлардың орнын табу үшін экспериментті қалай жүргізу керектігін сипаттаңыз……………………………………………..

На рисунке 1.1 показан поперечный срез листа

Установите соответствие между растительными тканями, обозначенными на рисунке цифрами и функциями.

На рисунке 2.1 показан срез эпителиальной ткани животных.

Определите какие органы дыхательной системы состоят из данного типа эпителия

На рисунке 3.1 изображена клетка прокариот. Определите три структуры, которые характерны для животной и бактериальной клеток.

На рисунке 4.1 показаны биополимеры до и после пищеварения.

(і) Укажите мономеры молекулы жира.

(іі) Опишите различия между мономерами и полимерами (не менее двух).____________________

Органические вещества клетки – химические соединения, в состав которых входят атомы углерода и другие элементы. Установите соответствие между примерами и функциями углеводов

Жир, которым заполнен горб верблюда, является, в первую очередь, не источником энергии, а источником воды.
(і) Назовите метаболический процесс, который обеспечивает получение воды из жира._______________________
(іі ) Как называется вода, которая образуется в процессе окисления жиров? _______________________
(ii) Определите количество энергии, которое образуется при окислении 1 грамма жира._______________________

На рисунке 7.1 показан шляпочный гриб

(і) Определите одну характерную особенность части гриба, указанной цифрой 2. ________________________
(іі) Дайте правильную характеристику гриба, использовав блок-схему.

На рисунке 8.1 представлены проводящие пучки однодольных и двудольных растений.

(і) Определите проводящий пучок, характерный для двудольных растений.

(іі) Докажите правильность вашего выбора, используя ключевые понятия: камбий, флоэма, ксилема, открытый.
___________________
(ііі) Жизненные формы однодольных растений представлены в основном травами. Так ли это? Объясните, свою точку зрения.
____________________

На рисунке 9.1 изображена верхняя челюсть человека.

(і) На схеме буквой Х обозначьте зуб, который отвечает за откусывание и «разрезание» пищи.
(іі) Опишите взаимосвязь между строением данного зуба и выполняемым им функцией._________________
(ііі) Назовите причину возникновения кариеса и напишите меры профилактики

На рисунке 10.1 показана пищеварительная система человека

Установите соответствие нижеописанных органов к соответствующим органам, обозначенными буквами на рисунке. 8.1:
(і) орган, который выделяет желчь ______
(іі) орган, который секретирует амилазу ______
(ііі) орган, который отвечает за переваривание белков ______

Внимательно прочитайте текст. Полное отсутствие этого витамина приводит к развитию цинги. Это состояние было описано много столетий назад у людей, совершавших длительные путешествия (моряки) и полностью исключавших из своего рациона растительную пищу. Симптомами цинги являются упадок сил, кровотечения, выпадение волос и зубов, боль и отечность в суставах. Цинга при отсутствии лечения приводит к смерти.
(а) О каком витамине идет речь? ___________
(b) Назовите продукты, богатые витамином D (не менее 2)
_________________________

Учащиеся проводили исследование на определение витамина С в пищевых продуктах. Для этого они взяли лимон, апельсин и яблочный сок. Три колбы с полученным фильтратом оттитровали из бюретки раствором йода до появления точного синего цвета Анализ данных приведен в таблице 12.1.

(i) Исходя из данных таблицы, определите, какой продукт наиболее богат витамином С._______________________
(iі) Обоснуйте свой ответ.________________________

На рисунке 1.1 показана схема связи тканевой жидкости и лимфыОбъясните взаимосвязь между кровью, лимфой и тканевой жидкостью
____________________________

На рисунке 2.1 изображены клетки крови человека и лягушки

(і) На рисунке отметьте клетки крови человека
(іі) Опишите различия в строении эритроцитов человека и лягушки (не менее двух).___________________

Объясните преимущество эритроцитов лишенных ядер.
_________________________

Диаграмма показывает поверхность кожи с заживающей раной

(і) Укажите одну особенность кровеносного сосуда P.
__________________________
(ii) Объясните, что происходит с бактериями на участке M.
_________________________
(iі) Объясните, что происходит с бактериями на участке N.
________________________
(іv) Опишите, процесс заживления раны________________________

Заполните таблицу

Вакцинация – это применяемый в настоящее время способ массовой профилактики инфекционных болезней
(a)Укажите правильную последовательность этапов механизма действия вакцины
1. Вакцина попадает в организм и стимулирует иммунную систему
2. В организме выработана защита от микробов
3. Лейкоциты образуют антитела для борьбы с микробами
4. Микробы обезвреживаются и не представляют опасности для организма
5. Снова попав в организм, микробы получают защитный ответ в виде выработки антител лейкоцитами, сохранившими иммунную память
6. В организме образуется комплекс защиты, состоящий из антител и лейкоцитов, сохраняющих иммунную память
____________________________

(b) Чем лечебная сыворотка отличается от вакцины
____________________________

На рисунке 7.1 показано строение сердца позвоночных животных.

Укажите на две особенности в строении сердца птицы.
_________________________________

Для животных характерен замкнутый и незамкнутый тип кровеносной системы

Опишите тип кровеносной системы рака._________________________

Причинами болезней сердечно-сосудистой системы могут быть разные факторы: наследственная предрасположенность, не здоровый образ жизни, стресс. Опишите причины и симптомы инфаркта:

На рисунке 10.1 изображены легкие человека. На рисунке отметьте элементы, которые состоят из мышц

На рисунке 11.1 представлен физиологический процесс.

(і) Назовите процесс __________________
(іі) Назовите структуры, обозначенные буквами А и В
А_____________________
В_____________________
(ііі) Охарактеризуй процесс образования углекислого газа, выделяемого наружу через легкие.________________________

На рисунке 12.1 показана модель, которую впервые разработал в ХIХ веке голландский физиолог Дондерс.

(і) Назовите процесс, которое демонстрирует данное устройство.
_______________________________
(іі) Назовите функцию какого органа выполняет резиновая мембрана, обозначенная цифрой 1?________________________
(ііі) Объясните почему объем шариков, прикрепленных к стеклянной трубочке, изменяется при изменении положения резиновой мембраны.
____________________________

На рисунке 1.1 показана выделительная система человека

Отметьте какое название структур 1,2,3,4 верно

На рисунке 2.1 изображены структурные компоненты почек.

(і) Назовите обозначенные структуры.
A _____________________
B _____________________
(ii) Определите различие в строении структур А и В. __________________________
(iii) Определите причину в различии структур А и В в образовании первичной мочи.
______________________

На рисунке 3.1 показано строение кожи человека.

(і) Назовите слой кожи, где находятся потовые железы: ______________________________
(ii) На рисунке обведите потовую железу.
(iiі) Опишите роль кожи в процессе выделения.
_____________________________

Студент исследовал химический состав костей. Для этого он поместил куриную кость в 10% р-р соляной кислоты. После этого он извлек кость из стакана, удалил остатки кислоты фильтровальной бумагой, и проверил свойства кости. И пришёл к выводу, что она способна гнуться во все стороны.
(і) Назовите вещества, которые растворились в соляной кислоте.
____________________
(іі) Опишите свойства, характерные для декальцинированной кости.
____________________
(ііі) Опишите, какой опыт нужно поставить студенту для определения неорганических веществ кости._________________
(iv) Назовите свойство, которое придают костной ткани неорганические вещества.______________

На рисунке показан сустав между двумя костями руки человека.

Определите тип сустава.________________________

На схеме представлена виды мышечной ткани. Заполните таблицу

На рисунке 7.1 представлена схема мышечного волокна.

(а) Назовите структуры:
С __________________
(b) Опишите отличия гладкой мышечной ткани от поперечнополосатой (не менее двух).___________________

На рисунке 8.1 показан сколиоз. Сколиоз – боковое искривление позвоночника. Происходит искривление грудной клетки, плечи и лопатки находятся на разных уровнях.
Укажите причину нарушения осанки.
____________________________

На рисунке 9.1 показаны два состояния человеческого глаза при двух различных интенсивностях света (S и T).

(і) Опишите, как интенсивность света изменяется от S до T.
_______________________
(ii) Объясните произошедшие изменения в глазу, изображенные на рис. 9.1.___________________

Установите соответствие между процессами и частями органа слуха, в которых они происходят: к каждой позиции, данной в первом столбце, подберите соответствующую позицию из второго столбца

Запишите ответ:

На рисунке 11.1 показана схема расположения эндокринных желез в организме человека.

(і) Определите названия желез 1 и 2.
1 __________________________

2 __________________________

(іі) Опишите заболевания, вызванные гиперфункцией поджелудочной железы (не менее 2)._______________________

В коже человека находятся рецепторы тактильной, болевой и температурной чувствительности. Тактильные рецепторы расположены по поверхности тела неравномерно: больше всего их на кончиках пальцев, на ладонях, кончике языка, меньше всего на спине. Используя данную информацию проведите исследование.

На рисунке 12.1 показан Циркуль Вебера и средние показатели порога чувствительности человека. Проанализируйте данный график.
(і) Определите по графику, в какой области кожи самая высокая тактильная чувствительность. __________________________
(іі) Обоснуйте свой ответ.________________________

На рисунке 1.1 представлены фазы митоза.

(і) Назовите фазу митоза, показанную буквой D.
_________________________

(ii) Опишите процесс, происходящий в данной фазе.
_________________________

На рисунке 2.1 показаны диаграммы способов размножения животных.

(і) Сравните способы размножения организмов

(і) Назовите поколение, которое преобладает в жизненном цикле мхов.
______________________
(іі) Объясните, чем представлено половое поколение мхов.
________________________

Рассмотрите рисунок 4.1.

А) Определите стадию эмбриогенеза хордового животного __________________________
B) Объясните какие изменения происходят на данном этапе.
_________________________
C) Перечислите органы, которые развиваются из зародышевого листка, обозначенного на
рисунке, вопросительным знаком (не менее 3х).______________________

Вид А выведен в результате искусственного отбора, из пород собак, показанных на
рисунке 5.1.

Oпишите этапы процесса выведения новых пород животных в сельском хозяйстве на примере выведения собаки, отмеченной на рисунке буквой А._______________________

На рисунке 6.1 дана карта центров происхождения культурных растений.

(і) Назовите центр, обозначенный буквой В.
В ____________________________
(іі) Перечислите группу растении, произрастающих в центре А.
____________________________

Сравните водные и наземные экосистемы согласно характеристикам сравнения

Сотнями тысяч и миллионами откладывают яйца насекомые, ракообразные и моллюски. Самка слона производит потомство за свою жизнь 10-15 раз. 7-12 из этих детёнышей умрут до того, как станут взрослыми. Вырастут и сами дадут племя те самые 2 — 3 детёныша, которые необходимы для воспроизводства вида.

(i) Определите виды стратегий выживания данных организмов.
_______________________________
(ii) После катастроф при взрывах вулканов, после цунами новые острова и побережья «захватывают» организмы с R-стратегией. Но вскоре более крупные, сложно устроенные, организмы с К-стратегией начинают господствовать. Объясните почему?__________________________

природе между организмами существуют различные типы и характер взаимодействий при совместном обитании.

Назовите тип взаимоотношений, показанный на рисунке 10.1.
____________________________

Опишите последствия уменьшения биологического разнообразия на Земле.__________________________

Выберите два утверждения из перечисленных ниже, в которых оценивается значение Всемирного банка семян.
1 Находится в зоне вечной мерзлоты.
2 Находится в экваториальном поясе.
3 Сохранение семян исчезающих видов растений или использование после катаклизмов.
4 В помещениях поддерживается постоянная минусовая температура.
5 Сохранение биоразнообразия на Земле.
6 В помещениях поддерживается относительно постоянная температура + 20°С.
7 Помещение находится глубоко под землей.
8 Для восстановления экосистем и сельскохозяйственной промышленности.
9 Помещение находится в космосе, на станции «Мир».

(і) Объясните свой выбор.
______________________________

природе между организмами существуют различные типы и характер взаимодействий при совместном обитании.
Рисунок 10.1Назовите тип взаимоотношений, показанный на рисунке 10.1.
____________________________________________________________

Опишите последствия уменьшения биологического разнообразия на Земле.__________________________

Выберите два утверждения из перечисленных ниже, в которых оценивается значение Всемирного банка семян.
1 Находится в зоне вечной мерзлоты.
2 Находится в экваториальном поясе.
3 Сохранение семян исчезающих видов растений или использование после катаклизмов.
4 В помещениях поддерживается постоянная минусовая температура.
5 Сохранение биоразнообразия на Земле.
6 В помещениях поддерживается относительно постоянная температура + 200С.
7 Помещение находится глубоко под землей.
8 Для восстановления экосистем и сельскохозяйственной промышленности.
9 Помещение находится в космосе, на станции «Мир».

і) Объясните свой выбор.
___________________________

Өзен құндызының санының күрт төмендеуіне әкелетін абиотикалық факторды анықтаңыз. A) Аңшылық B) Су өсімдіктерінің көбеюі C) Жаздағы мол жауын-шашын D) Су қоймаларының тартылып қалуы

Көптеген ұлуларға тән қасиеттерді анықтаңыз.
A) Баскөкірек, құйрық
B) Кеуде, құрсақ, бақалшақ
C) Жасушалардың екі қатары
D) Бас, бақалшағы бар тұлға және аяқ

Төмендегі суретте екі түрлі ағза берілген. Осы ағзалар қандай белгілері арқылы ажыратылады?

A) Омыртқаның болуы
B) Көру мүшелерінің болуы
C) Тыныс алу мүшелерінің болуы
D) Бөліп шығару мүшелерінің болуы

Төмендегі суретті зерделеңіз.

(а) Өсімдікке фосфор жетіспеген кездегі көріністі көрсететін жапырақтың нөмірін анықтаңыз. № __________
(b) Өсімдік үшін фосфордың маңызын сипаттаңыз________________

Төмендегі суретте ұлпа мен мүшелер жүйесі қандай сандармен белгіленгенін анықтаңыз

Берілген суретте қоректік тор бейнеленген

(а) Осы қоректік тордағы продуцентті атаңыз.
______________________
(b) Үш деңгейден тұратын бір қоректік тізбек құрыңыз.
_____________________
(c) Екінші реттік консументті атаңыз. _________________

Өз өлкеңізде тіршілік ететін ҚР Қызыл кітабына енген өсімдік немесе жануарға мысал келтіріңіз. __________________

Берілген суреттерді зерделеңіз

Қарапайым дихотомиялық кілтті пайдаланып, Е әріпімен белгіленген жануарды анықтаңыз. Жаунарды қалай анықтағаныңызды көрсететін қадамдарды қоршау арқылы көрсетіңіз.

Суреттерді зерделеңіз.
(а) Жануар жасушасында кездеспейтін өсімдік жасушасының құрылымдарын атаңыз. _________________________
(b) Жануар және өсімдік жасушаларына ортақ құрылымдарды атаңыз. ______________________

Мұғалім оқушыларға мектеп ауласын зерттеуге тапсырма берді. Бір топқа мектеп ауласының көлеңкелі жағын, екінші топқа күнгей жағын зерттеуді тапсырды. Зерттеу нәтижесін болжаңыз.

Ерте кезде жылан мен жауын құртты бір типке «мақұлықтарға» біріктірген.
Қазір олар неге екі түрлі типке жататынын түсіндіріңіз.
____________________

Төмендегі суретте көрсетілген судың қасиетін анықтаңыз

(а) Судың осы қасиетінің табиғатта тірі ағзалар үшін маңызын сипаттаңыз. ______________________

Мұхиттағы аралда жанартаудың атқылауы болып, арал лава астында қалды делік.
(а) «Сукцессия» ұғымына анықтама беріңіз.
________________________
(b) Аралды алғаш мекендей бастайтын ағзаларды атаңыз.
___________________________

Адам экожүйемен тығыз байланыста болады.
Адамның экожүйеге кері және оң әсерін анықтаңыз

Өсімдік тасымалдау жүйесінің сызбасы берілген

1 және 2 өткізгіш ұлпалар арқылы қандай заттар тасымалданады

Тұйық қанайналым тән ағзаларды анықтаңыз

Төмендегі суретте жапырақтың ішкі құрылысы берілген.
Жапырақтың В және Е құрылымдары фотосинтездің жүруіне ықпалын түсіндіріңіз._____________________________

Берілген суретте өсімдік тасымалдау жүйесінің құрылымдары бейнеленген.
Флоэманы анықтаңыз

(а) Суретте берілген ағзалардың тыныс салу мүшелерін атаңыз

b) Көлбақа дернәсілінің тыныс салу мүшесін анықтаңыз.
_____________________